Inventarisatiefiche
Op zoek naar de
Argusvlinder
Status
Op de nieuwe Rode Lijst staat de soort in de categorie ‘Bedreigd’ omwille van een sterke achteruitgang en een beperkt aantal vindplaatsen. Op de Rode Lijst van 1999 was de Argusvlinder ‘Momenteel niet in gevaar’. Op Europese schaal is de soort momenteel niet in gevaar.
De soort geniet in Vlaanderen geen wettelijke bescherming maar momenteel wordt gewerkt aan een soortbeschermingsplan voor de soort.
De Argusvlinder was vroeger algemeen over een groot deel van Vlaanderen. Bovenstaand kaartje stelt de situatie gunstiger voor dan in werkelijkheid. De soort is praktisch overal verdwenen buiten de kustpolders, het Antwerpse havengebied en ZO-Limburg. Ook in andere West-Europese landen gaat de soort sterk achteruit. Zo blijven in Groot-Brittannië de kustpopulaties relatief stabiel terwijl de populaties in het binnenland zeer sterk achteruitgaan.
Verspreiding
Herkenning
De Argusvlinder (Lasiommata megera) is een middelgrote dagvlinder met een voorvleugellengte van 19-25 mm. De bovenkant van zowel de voor- als achtervleugel heeft een oranje grondkleur. De oogvlekken op de bovenkant van de vleugels zijn zwart en liggen in een oranje vlak. Het mannetje heeft een grote zwarte geurstreep op de bovenkant van de voorvleugel.
De onderkant van de achtervleugel heeft een grijsbruine grondkleur met scherpe bruine lijnen.
De vlinder dankt zijn naam aan de ogen op de onderzijde van de vleugel.
Sterk op Argusvlinder gelijkende soorten komen in Vlaanderen niet voor. Het algemene Bont Zandoogje (Pararge aegeria) heeft minder ogen op de achtervleugel en de vlekken op de vleugels zijn eerder koudgeel i.p.v. oranje.
Her rkenning
De De De De Dee Deee Dee De
D A A AAAAAAAAArgrgrgrgrggggggusususususussvlvlvvlvlvlinininnnndededededederer rr rr (L(L(L(L(L(L(L(LaLasasasasasasasasasassssiiioioioioioioioi mmmmmmmmmmmmmmmmm atatatatatatatataaaaaa a aamememememememmegegegegegegegerarararararararrra)) ))))) )))) )) ) isisisisisisisisisissss e e eeeeeeeeeeeneneneneeneeeeeen mn mmmmmmmmmididiidiidididididididiiddddedededdedededededededdelgeelgllglglglglgllglgroggrorororororrororororotetettetetetetetetetette d d dddddddddddagagagagagagagagagagagaggvlvlvvlvlvvlvlvlininininininnndedededededededededed r r r r r r mememememememmememememmeet tt t eeeeeeeeeennnn n vovovovooororororovlvlvlvllleueueueueeueueueue gegegegegegegegegegegeeeeellllllllllllllllllllllllllllllllllllelllleeneneneneeneneneneeneneneneenennngtgtgtgtgtgtgtgtgggtgtgtgtggtgtgg eeeeeeeeeeeee va
va v va
van nnn n n nn 191191919191191999999-2-2-2-2-2-2522225 5555 5 5 5 mmmmmmmmmm... DDeDeDeDeDDDDDDDDe b bbbbbbbboovovovovenenenenkannnnnkakakkakkantntntntntntntnt vtt v v v vvvvvvvvanananananananaananananananan z z z z z z z zzzzzzowowowowowoowweleeleleleeelele d d d d de ddddde eee e eee vovovovovovovovovovovovovovov orororoororororooooooo- - - alalalalals lsss s acacaacacchththhthhhthththterttereerereereevlvlvlvlvvlleulleueueueueeuugegegegegegegell lll l hehehehehhehehhhehh efefefefefefeffft t tttttt tt eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeen nn nnnnn nnnn orororororooooooooooooranananananananannnnnjejejejejejejejee gr
gr gr gr
grronononoonndkdkddkdkkkleleleleeurururur. . DeDeDe o o oooogogogogoggggvlvlvlvvlvlvlvlvvvlleeekeekekekekkekekeken n nn oopoopopopopopopooppp d d d d de dde ee eboboboboboboboveoooovevevevevevevevevevvevvveeeenknknknknknknknknnknknknknknknnnnkkkkkkkkananananaananananananananant t t tt tttttttvavavavavavavavavavvavavvaaaan n n nn nnnnndedededededededededeeee v v v v vvvvvvvvvlelellleleleleleleleleleleugeeugugugugugugugugugugugugugugggeleleleeleleleleleeeleelelels ss ss sssss ssziziziziziziiijnjnjnjnjnjnjnj z z z zzzzzwawawawawwwawawawwaww rrtrtrtrtrt e e e e eeeeenn n n nnnnnnnnlilillllilillgggggggggggggggg enenenenenennnn i i i iiiiin n n nnnneeeeeeeeeeeeeeeeen eeeen nnnnnnororororooananananannjejejejejeee vl
vl vl vl
vlakakakakakak. Hek HeHeHeHett t t ttmamamamam nnnnnnnnetetetettjetttjejejejjejejejjee h h h h hhhhhheeeeeeeeeeftftftftff eeeeeneneenen gnnnnnn g g g g g grogggggggrororororr tetetetete z z zzzwawawwawawawwawawawwwwawwartrtrtrtrtrtrtrttttttttte ee e e e eee eeeeeeegegegegggegegegegegegegegegegegeeurururururururstrrrrststststststststststttttrerererererererererererreeepepepepepepepepepepepepepepep o o oooooooooooopp pp p p p p ppppdededededededededededededdeddd b b b bbbbbbbbbbbbbbovovovovovovovovoovovovoovoovvenenenenennnnnnkakakakakakk ntntntntntntntntntnnntntntt v v v vvvvananananaaanaaaaaaaaaaaan d d dddddddddddee e eeeeevovovovovovovovovovvoororororoovlvlvlvvvvvvvvveueueueugegegegel.l.l.l.l De
De De De De
D o ooondndndnn erererekakakaaantntntnntnttt v v vvvvvvvvananananananananaannn d d d d d ddddddddddddddddde e eeeee eeeeeeeeeacacacacacacacacacacacaaaacaacaccchththththththhthththhtterereerererevvlvlvlvlvlvlvvleueueueueeueeeeeeeugegegegegegegeggegel eel lllllhehehhhheheeefefefefefefefffft t tt teeeeeeeeeeeeeen n nnn n nnngrgrgrgrgrgrgrgrgrgrgrijijijijijijijjjjjjsbsbsbsbsbsbsbsbsbsbbrurururururururururururuinuininininininininnnne e e e e ee egrgrgrgrgrgrgrgrgrgrgrgrgrgrggrggrgonononononononononononoondkdkdkdkdkdkdkdkdkdkdkdkdkdklekkkkleleleleleleleleleleeeeururururuuru m mmmmmmmmmmmmmmmeteteteteteteteteetetetetee s s s ssssssschchchchchccchchccchchchccchchhhererererereereeereeerrrrpepepepepepepepepepepeppeppepepep b b b bbbbbbbbbbbbbbbbbbrurrrrurururururrurruuuuuuinininininiiiniininiine nnnnnnne ee eeeeeelilililililiiiiijnjnjnjnjnjnjneneneenennnn... De
De De De
De v vvvlililililindndnddderererer d d ddddddddananananananananaanaanktnktktktktkktkttt z zzijijijijijjjn n n nnnnananannnanaaaaamamamamammmm a aaaaaaaanananananananaaanaaan d d d ddddddde e e eeeeeogogogogogoooogggenenenenenen on o o o op op p pp pdededededededede o o o o o ooooondndndndndndnddeererererererereeeerzizizizizizizizizijdiiiijdjdjdjdjdjdjdjdjdjddddde eeeeee e eeeeeevavavavavavavavavavavavavavaaaan n nnnn nnnnnnnndedededededededededdeddddeddededee v v v v vvvvvvvvvvvvllelelelelelelelelelelleugeeeeuguguguguguguguguguguguguguguguguguguugggggggeleleleleleleleleleelelelelelelel. ll. . . ... St
St
Stererereererkk k k k kkkooopopopopopopoop A A A AAAAAAAAAAArgrgrgrgusgusususuusvlvlvlvlvlvlvlininininiiiinii dedededededeeeeeer r r rrrrrrrrrgeggegegeggg lililililliljkjkjkjkjkj eneneneneenendedededddededdedeeeee s s s sssssssooooooooooooooooooooooooooooortrrrtrtenenenenenn k k k k kkkkomomomomomomomomenenenenene i i iiiiin n n n nnnnVlVlVlVlVlVlVlVllVllaaaaaaaaaaaaaaaaaandaaaaandndndndndndndddereerererererereeereeenenenenenenenenen n n n nnnnnnnieieieiieieieieieieiet et tt t tttt tt tvovovovvovovovvvovvoooorororororororororororrr... . . . .HeHeHeHHeHeHeHeHeHeHHeHeHeHeHeeet t ttt t ttt alalalalalaaaaaaaaaaagegegegegegegegegegegegegegggegegemememememememememeneeenennenenenenennennnenenenenenneeeee B B B BBBBBBBBBBBBBBBBBBonononononoooooooooo ttttttt Za
Za Za Za Za Za Za Zaaaaaa
Z ndndndndndndndndndndnddddddooooooooooooooooooooogjgjggjgjggjgjgjgggggggjje e eee (P(P(P(P(P(P(ParPPararararrrrarararararagegegegeggeee a a aaegegegegeegegee ereereeeeeeerereeeiaiaiaiiiaiiaiaiaaa) ) ) )) hehehheheheheheheheeeeeeeeeefefefefefefefefeefeefft t t t ttttttt mimimimindiindndndndndndndnnnnnnnnndererererererer or o o oogegegegeg n n nn opopopopopopopopop dp d dddde e ee e acacaacacacacacaa hthththththththththtterererererereeererervlvlvlvlvlvvlveueueueueueueueueeueugegegegegegegegegegegegegegeggggeeeeeeelllllllllll lll l lleneneeeneneneneneneeeneeneneeeneneeneen dnn d d ddddddddddddddddde e eeee eeeeeeeevlvlvlvvvlvvlvvlvlvlvlvvlvlvlvvlvlvlvvlvlvlvlvlvlvllllllllekekekekekekekekeekeekekekekekekekekekekekekekekeekekekeekeeeekkkkkkkkkkkkekekkkkekkkkkkekekkkkkekekekkekekekekekkekekenn n n nn n nnnnn nnn n n nopopopopopopopopopopopopopopopopopopopopopopopopopopopppppp d d d d ddddddddddddddddddddddddddeeeeeeeee vl
vl vl vl vl vl vl v
veueueueueeueueueueeeeueueee ggeggegegegegegeggg lslslslsllss zzzzzzijijijijijijijjnnn n n neeeeeeeeeerdrdrdrddddererererrr k k kkkkkouououououuudgdgdgdggggeeeeeeeeeeeeeeeel l l llllli.ii.iii.i.i...p.p.p.p.p.p.p.p.pp.p.ppv.v.v.v.v.vvv.vvv o o o oooorarararararraranjaanjnjnjne.e.e.eeeee.
enkel vóór 1991
laatst tussen 1991-2000 vóór 1991; 1991-2000; na 2001 vóór 1991; na 2001
in 1991-2000, na 2001 na 2001
(Bron: Handboek dagvlinders: kennis voor slimme actie, ongepubl. 2012)
Levenscyclus en gedrag
De Argusvlinder is een mobiele soort. De dichtheid aan vlinders op goede vliegplaatsen kan hoog zijn. Het is een vrij opvallende soort die, indien er gericht gezocht wordt op vliegplaatsen, relatief gemakkelijk te vinden is.
Mannetjes hebben twee manieren om een partner te vinden. Als ze een territorium bezetten, wachten ze op langsvliegende vrouwtjes vanop een vast punt, vaak een open zonnige plek. Rivalen en andere bewegende objecten worden uit dit territorium verjaagd.
De tweede manier is patrouilleren, waarbij het mannetje laag boven de grond een vaste route van ongeveer vijftig meter vliegt.
Weersomstandigheden bepalen de strategie: bij een lage temperatuur, weinig zon en veel wind zijn mannetjes gemiddeld meer territoriaal, terwijl ze bij mooi weer vaker patrouilleren. De verspreiding van mannetjes en wijfjes op een bepaalde plaats is verschillend: mannetjes houden zich meestal op in hun territoria terwijl wijfjes vooral te vinden zijn op plaatsen met veel nectarbronnen en geschikte eiafzetplaatsen.
De soort vliegt in 3 generaties, de eerste begin april tot eind juni (piek 8 mei-1 juni), de tweede eind juni tot begin september (piek 24 juli- 17 augustus) en de derde van begin september tot eind oktober (piek 14 september-5 oktober).
De wijfjes hebben een typische vlucht bij het zoeken naar eiafzetplaatsen: een snelle vleugelslag, maar een trage vlucht.
De rupsen leven van verschillende grassoorten. De geschiktheid van een eiafzetplaats lijkt belangrijker dan de waardplant op zich.
Wijfjes zijn bijzonder selectief bij het uitzoeken van eiafzetplaatsen en verkiezen beschutte en warme plekken (bv. inhammen van graspollen, vegetatie langs muurtjes of open zand, enz…)
De rupsen voeden zich voornamelijk ’s nachts, de overwintering gebeurt als halfvolgroeide rups. De verpopping gebeurt onderin in een graspol.
(Bron: Handboek dagvlinders: kennis voor slimme actie, ongepubl. 2012)
VU: Chris Steenwegen, Coxistraat 11, 2800 Mechelen Coverfoto’s: Ilf Jacobs.
Andere foto’s: Wim Veraghtert, Marc Herremans, Ilf Jacobs.
Natuurpunt
Coxiestraat 11 2800 Mechelen
Tips: op zoek naar de Argusvlinder
Hoe en waar kijken ? Met het ideale leefgebied voor ogen wordt het gemakkelijker.
° Adulte vlinders zoeken tijdens het vliegseizoen geeft het meeste kans op succes. In principe kan je de soort aantreffen van begin april tot eind oktober. Je gaat echter best op zoek op het hoogtepunt van de eerste twee vliegpieken (tussen 8 mei-1 juni en tussen 24 juli-17 augustus).
°
De soort lijkt sterk achteruit te gaan. Hierdoor is het belangrijk is om te verifiëren of de soort nog aanwezig is op locaties waar recent voorkomen van bekend is.
Kenmerken van het ideale leefgebied:
Natuurpunt
is de grootste natuurvereniging in Vlaanderen. Duizenden vrijwilligers en meer dan 350 professionele medewerkers werken samen aan de bescherming van belangrijke biotopen, soorten en landschappen in Vlaanderen. Dit doen we door het aankopen en beheren van gebieden, het bestuderen en monitoren van de natuur, door educatie, het organiseren van activiteiten en door te lobbyen bij beleidsmakers. Natuurpunt beheert een 500-tal natuurgebieden met een oppervlakte van meer dan 18.000 ha, en heeft een ledenbestand van bijna 90.000 families.Natuur voo or i i ie e ed d de e er r re e ee e en n n n n
(a) Komt voornamelijk voor in open landschappen.
(b) Verkiest schrale en droge graslanden zoals dijken, kalk-, kam- en poldergraslanden, terrils, enz.
(c) Aanwezigheid van snel opwarmende oppervlakken zoals kale plekken in graslanden, onverharde wegen, stukken hout, stenen muurtjes, stijlkantjes, etc. is essentieel voor het territoriaal gedrag en om op te warmen.
(d) Vrij groot nectaraanbod doorheen het jaar is van belang (voorjaar o.a. braam en Rode klaver,
‘s zomers Akkerdistel en Knoopkruid)
