NHG-Behandelrichtlijn Stomatitis angularis - pagina 1
NHG-Behandelrichtlijn Stomatitis angularis
Auteur(s):
T.J.M. Verheij
Versie 1.0, januari 2002
© Nederlands Huisartsen Genootschap
Achtergronden
Stomatitis angularis, ook wel perlèche, cheilitis angularis of mondhoekragaden genoemd, wordt gekenmerkt door maceratie en fissuurvorming bij de mondhoeken, soms met korstvorming en uitbreiding naar de aangrenzende huid.
Plooivorming in de mondhoeken, meestal in relatie met het dragen van een gebitsprothese of verminderde elasticiteit van de huid bij ouderen, is de voornaamste predisponerende factor. Ook het likken aan mondhoeken kan het ontstaan bevorderen.
Waarschijnlijk spelen de micro-organismen Candida albicans en Stafylococcus aureus een belangrijke rol bij perlèches. 1 2 Gele crustae kunnen wijzen op het bestaan van een secundaire bacteriële infectie.
De incidentie van stomatitis angularis (ICPC-code D83.3) in de huisartspraktijk wordt geschat op 1,4 per 1000 patiënten per jaar. 3 4
NHG-Behandelrichtlijn Stomatitis angularis - pagina 3
Beleid
Niet-medicamenteuze adviezen
Indien een gebitsprothese wordt gedragen, is het goed erop te wijzen dat deze goed moet passen en goed moet worden gereinigd.
Het likken aan mondhoeken moet worden vermeden.
Medicamenteuze behandeling
De indicaties voor farmacotherapie zijn hinderlijke klachten en zichtbare afwijkingen aan de mondhoeken.
Farmacotherapeutische mogelijkheden Zinkolie
Lokaal antimycoticum Lokaal antimicrobieel middel
Zinkolie
Werking: Zinkolie (zinkoxide) heeft een indrogend, dekkend, verkoelend en zwak adstringerend effect; de olie zorgt voor een goede hechting aan de huid.
Werkzaamheid:
Het doel van zinkolie is zowel indrogen als het tegengaan van infectie van de wond. 5 Het gebruik bij perlechès berust op klinische ervaring en consensus.
Bijwerkingen: Een nadeel is de witte kleur die cosmetisch storend kan zijn.
Lokaal antimycoticum
Werking: Antimycotica, zoals miconazol en ketoconazol, beschadigen de plasmamembraan van de schimmel, waardoor deze ten gronde gaat.
Werkzaamheid: Er bestaan geen goede studies naar de werkzaamheid van lokale antimycotica bij stomatitis angularis. In enkele studies is aangetoond dat schimmelinfecties een rol spelen in de etiologie en voorts is aangetoond dat lokale antimycotica een klinisch relevant effect hebben bij aangetoonde schimmelinfecties van de huid. 6 Op basis hiervan wordt er vanuit gegaan dat lokale toediening van een antimycotische crème, zoals miconazol 2% crème, zinvol zou kunnen zijn.
Bijwerkingen: Lokale irritatie, branderig gevoel.
Aandachtspunten: Contact met ogen vermijden.
Lokaal antimicrobieel middel
Werking:
Fusidinezuur heeft in het algemeen een bacteride werking; tegen staphylococcen werkt het bacteriostatisch
Mupirocine heeft een bactericide werking.
Werkzaamheid:
Er zijn weinig studies bekend omtrent de werkzaamheid van lokale antimicrobiële middelen bij stomatitis angularis. In een open studie kregen 50 patiënten op basis van de kweekuitslag fusidinezuur. Na 42 dagen was 69% genezen. 6
Omdat het waarschijnlijk is dat stafylococcen in de etiologie een rol spelen en er studies zijn die de werking van fusidinezuur 2% of mupirocinecreme bij bacteriële huidinfecties hebben aangetoond, wordt er hier vanuit gegaan dat bij verdenking op een bacteriële infectie, gebruik van een antibioticum bevattende crème zinvol kan zijn. 7
Bijwerkingen: Lokale irritatie van de huid en overgevoeligheidsreacties.
Aandachtspunten:
Tegen beide antibiotica kan resistentie optreden.
Contact met ogen en slijmvliezen vermijden.
Mupirocine neemt een belangrijke plaats in bij behandeling van MRSA, waardoor het ongewenst is dit middel in de eerste lijn te gebruiken.
Beleid
Eventuele uitlokkende factoren zoals een slecht zittende prothese of een infectie in de mondholte dienen te worden behandeld.
De ragaden kunnen worden behandeld met een adstringerend middel zoals zinkolie.
Wanneer hier geen effect mee wordt bereikt, kan een lokaal mycoticum, bijvoorbeeld miconazol 2% crème, tweemaal daags, worden voorgeschreven. Eventueel kan miconazol 2% in een basis met zinkolie worden voorgeschreven. De behandeling moet tenminste enkele weken worden volgehouden vanwege het recidiverende karakter van de aandoening.
Bij onvoldoende effect of bij aanwijzingen voor een bacteriële infectie kan worden overgegaan op een crème met een antibioticum:fusidinezuur 2% crème.
NHG-Behandelrichtlijn Stomatitis angularis - pagina 5
Referenties
Appleton SS. Candidiasis: pathogenesis, clinical characteristics, and treatment. J Calif Dent Assoc. 2000;28(12):942-8.
1.
Smith AJ, Jackson MS, Bagg. The ecology of Staphylococcus species in the oral cavity. J Med Microbiol.
2.
2001;50(11):940-6.
Okkes IM, Oskam SK, Lamberts H. Van klacht naar diagnose. Episodegegevens uit de huisartspraktijk. Boek met CD- 3.
ROM. Bussum; Uitgeverij Coutinho B.V., 1998.
Ong RSG, De Waal MWM. RHUH-LEO basisrapport IX: databestand 2000/2001. Leiden; LUMC Afdeling 4.
Huisartsgeneeskunde en Verpleeghuisgeneeskunde, 2002.
Boukes FS, Van der Burgh JJ, Nijman FC, Sampers GMHA, Simon B, Romeijnders ACM, Kolnaar BGM, Rosmalen CFH.
5.
NHG Standaard Bacteriële huidinfecties.
Ohman SC, Jontell M. Treatment of angular cheilitis. The significance of microbial analysis,antimicrobial treatment, 6.
and interfering factors. Acta Odontol Scand. 1988; 46(5): 267-72.
Koning S, Van Suylekom-Smit LWA, Nouwen JL, et al. Fusidic acid cream in the treatment of impetigo in general 7.
practice: double blind randomised controlled trial. BMJ 2002; 324:1-5.
