DE GEITEN WOLLEN
SOK VOORBIJ
Welzijnsorganisatie Lu- mens kroop de afgelopen jaren uit een diep dal.
Door bezuinigingen en verschuiving van taken moest bijna de helft van het personeel afvloeien.
Maar Lumens hervond zich. Met innovaties en nieuwe producten en een andere aanpak van het welzijnswerk. „Van hulp- verlener en probleemop- losser zijn we inspirator geworden”, zegt Lumens- directeur Jos van Nunen.
Nu nog een ander imago.
Het interview met Jos van
Nunen vindt plaats op het moment dat Brainport, net omgedoopt tot Mainport, zich aan de poorten van het Binnenhof heeft gemeld. Er is in Den Haag een kabinetsformatie aan de gang, een tijd dat verlanglijstjes, pretentieuze beleids- voorstellen en wensenpakketten uit alle hoeken van het land toestromen. De regio Eindhoven heeft volgens de Brainport-disci- pelen 8,5 miljard euro nodig om de weg naar boven te kunnen vervolgen. Dat roept bij de directeur van Lumens dubbele gevoelens op.
Want de pleidooien hebben vooral betrek- king op de ‘hardware’, zoals meer asfalt en treinrails plus betere vestigingsvoorwaarden voor expats en toptalenten uit het buitenland.
Van Nunen snapt dat de regio vooruit wil, maar mist node een ‘sociale paragraaf’ in de plannen.
„Brainport is natuurlijk een formidabele successtory, maar we wij mogen ons ook best eens wat drukker maken over het gebrek aan inclusiviteit in dit model. Iedereen in Eindhoven moet mee kunnen doen, niet alleen die twintig procent bovenlaag waar Brainport zich op richt. Je hebt inmiddels
Brainport Industrial Campus, Brainport Network, Brainport Development. Waarom geen Brainport Inclusief? Met relatief kleine investeringen kun je de participatie van men- sen in de stad sterk vergroten zodat je sociale, levensvatbare wijken krijgt. Voor die buurt- bewoners is Brainport alleen iets wat ze uit de krant kennen. Áls ze het al kennen. Brainport hoort echter een voedingsbron te zijn voor elke Eindhovenaar. Anders bijt je als stad in je eigen staart. Bovendien: als je onvoldoende investeert in het sociale profiel van je regio, krijg je nadien een forse rekening gepresen- teerd. Alleen om de gaten te vullen ben je dan al veel geld kwijt.”
NIEUWE VERGEZICHTEN
Onder leiding van Van Nunen moest Lumens zich de afgelopen jaren opnieuw uitvinden.
De welzijnsinstelling heeft turbulente jaren achter de rug. Door de bezuinigingen en de overheveling van zorg en welzijn van het rijk naar de gemeenten raakte de instelling op- drachten en personeel kwijt. Lumens had aan het begin van deze operatie ruim zevenhon- derd medewerkers op de loonlijst. Dat aantal is nu bijna gehalveerd. „Het peuterspeelwerk ging naar de kinderopvang en 150 van onze medewerkers stapten over naar de wijk- teams van WIJeindhoven. Omdat we tijdig inspeelden op de veranderingen die zich aandienden, zijn we erin geslaagd om alle vertrekkers een plekje bij een nieuwe werkge- ver te bezorgen. Er verdween echter wel een behoorlijk stuk van de ziel van Lumens uit de organisatie”, tekent hij aan.
Maar Lumens herrees als een Fenix uit de as, geeft Van Nunen te kennen. De herbezinning op een nieuwe bestaansgrond opende andere vergezichten; de lef, het elan en de hartstocht zijn terug. Lumens ‘nieuwe stijl’ rust op drie pijlers. De keuze voor de doelgroepen jeugd en buurten is er één van. Daarnaast is Lumens, voortaan ook buiten de regio Eindhoven actief. De laatste innovatie was de meest ingrijpende. Want de tijd dat Lumens als een soort ‘sociale wonderdokter’ maat- schappelijke problemen en misstanden in de stad te lijf ging, is voorbij. Dat past niet meer bij dit tijdperk van al dan niet opgelegde zelfredzaamheid. „Vroeger waren we vooral hulpverlener en probleemoplosser. We namen de levens van mensen min of meer over. Nu verschuift onze rol naar die van inspirator en ondersteuner. We laten de regie aan de klanten, zetten in op de ontwikkeling van hun
TEKST: HANS HORSTEN | FOTO’S: GERARD VAN HAL
034 035
INTERVIEW INTERVIEW
talenten. Zodat jongeren en buurtbewoners overtuigd vanuit eigen kracht werken en zelf het stokje in handen houden. Je leert mensen om mét elkaar te ontdekken waar kansen liggen.”
OLD SCHOOL
‘Inspirerend lerend werken’, heet het beginsel dat Lumens voortaan als rode draad hanteert.
Van Nunen heeft het over ‘denken, doen en reflecteren’ als kracht van zijn organisatie.
„Het is continue verhalen van buiten naar binnen halen, nieuwsgierig zijn bij alles wat we doen. Dat vraagt van onze medewerkers dat ze ondernemend en eigenzinnig zijn, naar verbindingen zoeken, passie tonen en leren van elkaar en de cliënten.” Als eigen- tijds voorbeeld van die nieuwe werkwijze noemt hij het project voor tienermoeders op het Summa College „Vroeger betekende een zwangerschap voor zulke meiden het einde van hun schoolcarrière. Nu zorgen wij ervoor dat ze gewoon de opleiding afmaken en hun diploma halen. Met als gevolg dat bij Summa voortaan de kinderwagens in de gang staan.
Dat is gaaf, dan stimuleer je jonge mensen hun talenten te gebruiken en doe je er echt toe.” Bij een opgefriste welzijnsorganisatie hoort wat hem betreft ook een ander imago.
Want nog altijd beklijft de welzijnswerker een mistig aura met het pakje shag, de geitenwol-
len sok plus het voor velen kosmische jargon als onontbeerlijke attributen. Het zijn misvat- tingen die anno 2017 nog altijd moeilijk uit te roeien zijn, constateert de voorman van Lumens. „Dat heeft met de buitenwacht en met ons te maken. Die buitenwacht ziet ons helaas nog als hulpverlener old school. Daar helpt maar één ding tegen: de deuren open- zetten en iedereen laten zien dat er nog maar heel weinig stof zit bij ons. Wij zijn soms te bescheiden, te weinig trots op wat we beteke- nen voor de stad en mogen ons licht weleens wat minder onder de korenmaat houden.”
De ingrijpende transformatie van Lumens tot vitale, ontdekkende en inspirerende organi- satie die op de geest van de tijd laveert is vol- gens Van Nunen nog niet compleet afgerond.
Zijn instelling zit ‘in de pubertijd’, zegt hij.
„Het vliegt nog alle kanten op. Soms onzeker, soms trots. Soms zoekend, soms vindend.
Dat is spannend en onzeker. Daar zijn we niet bang voor, onzekerheid geeft ook kracht.
Nu de klassieke subsidieverlening door de overheid op de helling is gegaan, moeten we op zoek naar nieuwe partners en netwerken in de regio. En die vinden we ook. Zoals het bedrijfsleven. Voor een aantal grote bedrij- ven doen wij aan schuldhulpverlening. Die werkgevers zien in dat het voor de arbeids- productiviteit belangrijk is dat werknemers geen privé-sores aan hun hoofd hebben. Mis- schien luidt dit wel de terugkeer van de oude bedrijfsmaatschappelijk werker in. Ik zou dat alleen maar toejuichen.”
EEN VLIEGWIEL
Het zoeken naar nieuwe maatschappelijke coalities etaleert zich ook in de wijken van Eindhoven waar Lumens actief is. Die buur- ten hebben onder de last van de bezuinigin- gen bij de gemeente de laatste jaren wijkhuis na wijkhuis zien sluiten. „Maar als je het slim organiseert, zijn er ook alternatieven en kun je toch een bruisende ontmoetingsplek arran- geren die door de hele buurt wordt gedragen.
Wij kunnen die wijkcentra een collectief schoonmaak en energiecontract aanbieden waarmee je veel geld bespaart. Opnieuw:
niet overnemen, maar mogelijk maken dat mensen zelf de teugels in handen nemen en kansen grijpen.” Onderdeel van het reveil van de volkswijken vormen tevens de buurtres- taurants van Robin Hood die Van Nunen c.s.
bestieren. Eetgelegenheden waar je smakelijk kunt eten tegen een sociale prijs die worden
‘WE ZIJN SOMS TE WEINIG TROTS OP WAT WE BETEKENEN VOOR DE STAD’
036 037
INTERVIEW INTERVIEW
gerund door mensen die moeilijk aan een baan komen. „Die leren daar een horeca-vak en bouwen aan een cv. Mijn droom is dat zo’n buurtrestaurant voor hen werkt als een vlieg- wiel. Dat het de plek is waar een geslaagde loopbaan voor deze mensen begint.”
Ook de stadsjongeren zien de medewerkers van Lumens regelmatig voorbijkomen. In Dynamo bijvoorbeeld, dat van oudsher bekend staat als het domein waar de mores van streetwise Eindhoven heersen. Maar ook hier is het devies: zorg ervoor dat de regie bij de doelgroep blijft liggen. „Evenementen als E-Moves en Metal Fest zijn uitgegroeid tot echte publiekstrekkers en worden door de jongeren zélf georganiseerd. Wij bieden hen
een platform en coachen waar nodig, maar het zijn hún ideeën. De jongeren van Eind- hoven bulken van het talent. Niet voor niets is de stad uitgegroeid het centrum van urban culture in ons land.”
Van Nunen is kritisch over de manier waarop Eindhoven omgaat met de jeugd- en jongerencultuur. „Jongeren worden snel in een hokje geduwd en er is te weinig oog voor hun capaciteiten en eigenheid. Er is lang lacherig gedaan over graffiti, terwijl het nu wordt erkend als een autonome kunst- stroming. Er zit een te groot gat tussen de instituties en de officiële systemen, en de informele leefwereld van de jeugd. Daar komt onvoldoende verbinding tot stand. We halen
in Eindhoven de brains uit alle delen van de wereld, maar laten in de stad de creativiteit van de jeugd onbenut. Dat is jammer, want de invloed van het jeugd- en jongerenwerk op de leefbaarheid van Eindhoven is niet te onderschatten. Je treft hier weinig radicalise- ring en overlastjeugd. Ook kennen we relatief weinig schoolverlaters. Het is niet voor niets dat men vanuit andere steden in Eindhoven komt kijken hoe wij het hier doen.” Geogra- fisch is Lumens eveneens bezig de bakens te verzetten, met projecten binnen en sinds kort ook buiten de Metropoolregio Eindhoven.
„We hebben samen met Jeugdbescherming regio Amsterdam de Coöperatie Jeugd Veilig Verder opgezet, waarin we jongeren opvan- gen met opvoedingsproblemen. Jeugd Veilig Verder is nu actief in Zuidoost Brabant en de regio Arnhem voor een zware doelgroep, maar ook hier leggen we het accent op kwaliteit en talentontwikkeling. We leren veel van deze vorm van samenwerking. Soms gaat zoiets beter met een verre vriend dan met een naaste buur.”
‘VOOR BUURTBEWONERS IS BRAINPORT ALLEEN IETS WAT
ZE UIT DE KRANT KENNEN’
038 039
INTERVIEW
ADVERTENTIE
