1
FLIP THE SWITCH
Promotor VDAB
Projectverantwoordelijke Stefany Tan
Contact Stefany.tan@gtb.be
Werkingsgebied Vlaanderen
In het BSO Transitie Flip The Switch project, is de onderstand beschreven methodiek gebaseerd op de opgebouwde ervaringen en praktijken van de transitietrajecten. Bij GTB, grondleggers van de transitietrajecten, wordt er reeds jaren succesvol gewerkt volgens het voorgesteld transitietrajectmodel in de projectoproep. De beoogde doelstellingen en resultaten zien we, in de samenwerking met het BuSO-onderwijs, zeker terug komen. Hierbij stellen we een dalende trend in het aandeel werkzoekenden, dankzij bvb. Uitstroom naar een ABO. Het Flip The Switch-project is een complementair aanbod, in partnerschap met VDAB en SERV-partners, dat de mogelijkheid biedt om een Vlaams aanbod te organiseren en noden in te vullen in het BSO. Dankzij het partnerschap kunnen we een veelzijdig, geïntegreerd en competentieversterkend aanbod doen naar potentiële schoolverlaters dat steunt op de gespecialiseerde arbeidsbemiddelingsdeskundigheid van GTB en het divers kennis- en begeleidingsaanbod voor jongeren en schoolverlaters van de SERV-partners.
Bij vragen of onduidelijkheden, contacteer ons gerust.
2
METHODIEK
We leggen onze visie en methodisch kader uit aan de hand van 3 speerpunten:
1. Krachtgericht bemiddelen 2. Gedeeld partnerschap
3. De levensloopbaancoach als centrale begeleidende figuur
Krachtgericht werken
We bemiddelen krachtgericht aan de hand van volgende 4 stappen:
1. STARTPUNT: Wat brengt je hier? • “Wie ben ik?”.
2. GEWENSTE SITUATIE: Waar wil je naartoe? • “Wat wil ik?”
3. TROEVEN: Wat werkt er al? • “Wat kan ik?”.
4. EERSTE STAP: Wat is de eerste stap? • “Wat doe ik?”.
Op basis van de 4 stappen bouwt de levensloopbaancoach een samenwerkingsrelatie uit met de jongere. Samen met de jongere vertrekt hij vanuit een concrete vraagstelling. Door middel van opdrachten, tools, competentieversterking en gesprekken komen ze samen tot antwoorden op deze vragen en formuleert de jongere een eerste stap om zijn doel te bereiken.
Daar waar haalbaar en zinvol zetten in op het betrekken van het netwerk van de jongere (school, CLB, ouders, ...).
Deze 4 stappen doorloopt de levenscoach met de jongere in een iteratief proces. Gedurende het hele transitietraject kan de levensloopbaancoach telkens opnieuw afstemmen met de jongere om het vooropgestelde plan indien nodig bij te sturen zodat het optimaal blijft aansluiten bij wat de jongere nodig heeft.
Gedeeld partnerschap
We leggen de klemtoon op een optimaal functionerend netwerk rondom de leerling. Dit netwerk willen we optimaliseren door de expertise te bundelen in het begeleiden van jongeren van de verschillende projectpartners. VDAB neemt het promotorschap van dit project op. VDAB brengt als promotor voornamelijk expertise en de link naar de reguliere VDAB-dienstverlening voor jongeren in. Daarnaast maakt VDAB ook met experten deel uit van de projectstuurgroep. De inbreng van VDAB zal niet opgenomen worden in de projectkosten.
3 De andere projectpartners, GTB en de deelnemende deelorganisaties van de SERV-partners, brengen eveneens hun expertise in en leveren de verschillende levensloopbaancoaches. In onderling overleg hebben we ook beslist dat de coördinatie van het project door een personeelslid van GTB opgenomen wordt. Om meerwaarde en blijvend resultaat te halen uit deze bundeling van expertise, zetten we een intern lerend netwerk van levensloopbaancoaches op.
De levensloopbaancoach als centrale begeleidende figuur
De levensloopbaancoach is de centrale begeleidende figuur van de leerling doorheen alle fasen en bij alle mogelijke trajecten. Eén van de belangrijkste rollen van de levensloopbaancoach is het blijven motiveren van de jongere.
De levensloopbaancoach loopt vanaf het begin mee met de jongere en schakelt op bepaalde momenten naar een “systeembegeleider” die een specifieke dienstverlening verzorgt. Hij is de drijvende figuur die zich continu richt op de (leer)loopbaanaanpak van de jongere, met als opdrachten:
• Jongeren centraal te stellen
• Evenwicht en matching te zoeken tussen wensen en noden van de jongere en anderzijds de mogelijkheden en tools om hem te versterken
• Krachtgericht te werken
• Stevige bruggen te bouwen tussen de jongere en de leerkracht
• Een 3-voudige rol op te nemen: trajectopvolger, coach, aanspreekpunt/schakel
• Een netwerk op te bouwen met alle relevante en betrokken actoren rond de jongere
• Fragmentering te vermijden door in alle fasen van het traject aanwezig te zijn.
IDENTIFICATIE
Binnen deze fase is vooral de school (al dan niet met ondersteuning van het CLB) aan zet. We willen het traject in deze fase niet van aan de zijlijn beschouwen, maar actief de school ondersteunen. Wij beschouwen de scholen en meer bepaald de leerkrachten als de eerste en belangrijkste schakel in het signaleren van kansen op vroegtijdige schooluitval. Zij zijn het beste geplaatst door hun nauwe contact met de leerling om risico’s op vroegtijdige schooluitval op te merken en een aanpak te initiëren om proactief met dit risico om te gaan.
Om scholen te ondersteunen bij het identificeren van deze leerlingen, zetten we enerzijds in op de ontwikkeling van een gestandaardiseerde risicochecklist in co-creatie met de school en anderzijds op het vormen van leerkrachten om alert te zijn voor signalen die wijzen op een verhoogd risico op vroegtijdig schoolverlaten via het gebruik van de checklist.
4 Het met de school verbonden CLB beschouwen we in deze fase als een belangrijke partner. Niet alleen kunnen zij de leerkrachten ondersteunen in het gebruik van de checklist, zij kunnen op termijn de ontwikkelde aanpak ook in meerdere scholen introduceren en zo een belangrijke rol spelen in het verspreiden van deze aanpak wanneer deze succesvol blijkt. Ook het CLB wordt daarom meegenomen in deze vormende aanpak, maar dan vooral ter versterking van hun school-ondersteunende rol in de identificatie van risicoleerlingen.
Eenmaal een leerling met een risico op schooluitval door de leerkrachten geïdentificeerd is, kan overgegaan worden tot het perspectiefgesprek.
PERSPECTIEFGESPREK
In het perspectiefgesprek wordt samen met de leerling bekeken welke elementen aan de basis kunnen liggen van het risico op een vroegtijdige schooluitval. Samen met de jongere en de school focust de levensloopbaancoach op die elementen in de beleving van de jongere die mogelijks oorzaak zijn van een vroegtijdige schooluitval. Het CLB kan hierin ondersteunen. Om de jongere niet af te schrikken, kan het perspectiefgesprek verschillende gespreksmomenten bevatten.
De uiteindelijke beslissing over het vervolgtraject wordt niet door de school genomen, maar door de jongere zelf, begeleid door de levensloopbaancoach. Om deze beslissing in vertrouwen uit handen te kunnen geven, moeten de school en het CLB dan ook op de hoogte zijn van de alternatieve mogelijkheden buiten de schoolcontext en deze als waardevol aanvaarden. In de benadering van de scholen zullen we via open communicatie voldoende aandacht besteden om deze vertrouwensband ook op te bouwen en te onderhouden. Indien het een meerwaarde en gewenst is, maken we gebruik van trio-gesprekken tussen de school, de leerling en de levensloopbaancoach. Op vraag van de jongere kan ook een vertrouwenspersoon van de jongere aansluiten.
Het vertrouwen van de school en het CLB in de aanpak van de levensloopbaancoach is van wezenlijk belang. De school geeft het traject van de jongeren immers na het perspectiefgesprek in handen van de levensloopbaancoach.
Tijdens het perspectiefgesprek streven levensloopbaancoach en school ernaar een totaalbeeld van de mogelijkheden binnen het transitietraject te bieden aan de jongere, afgestemd op de realiteit van de jongere. Het uitgangspunt van het perspectiefgesprek is dat de jongere zelf een goed geïnformeerde keuze kan maken over het vervolg van zijn traject.
Op die wijze introduceren we het (leer)loopbaandenken, zodat steeds gezocht kan worden naar een ook voor de leerling haalbare en vlotte vervolgstap binnen zijn verdere schoolloopbaan of bij de transitie naar andere opleidingskansen of de arbeidsmarkt.
5 Na het einde van deze fase streven we naar een gedragen overdracht door de school en zal de levensloopbaancoach de trajectbepaling starten met de jongere.
TRAJECTBEPALING
De trajectbepaling gebeurt door de levensloopbaancoach samen met de leerling. De achtergrond van de trajectbepaling bestaat enerzijds uit de resultaten van het perspectiefgesprek en anderzijds uit het overzicht van de trajectmogelijkheden zowel binnen als buiten de school.
Aanpak van de trajectbepaling
De trajectbepaling gebeurt via individuele gesprekken die in eerste instantie op de school doorgaan. Mocht de jongere hier nood aan hebben, kan er ook gekozen worden om het gesprek buiten de schoolmuren te laten plaatsvinden, in een eerder neutrale omgeving. Tijdens de trajectbepaling blijft de leerling ingeschreven in de school.
Ook voor de trajectbepaling van de jongere vertrekken we van het loopbaanperspectief: we streven naar een evenwicht tussen de wensen en mogelijkheden van de jongere zoals die uit het perspectiefgesprek naar voren zijn gekomen, en de mogelijke vervolgstappen binnen en buiten de school. We detecteren in deze fase de prioritaire drempels die de jongere ervaart binnen zijn schoolloopbaan.
Door middel van de 4 krachtgerichte vragen (ik ben, ik wil, ik kan, ik doe), wordt de jongere aangemoedigd en versterkt om doelen te bepalen en kleine stappen in die richting te zetten.
Hier zit de jongere aan het stuur van zijn traject, met de levensloopbaancoach als trajectgezel.
Resultaat van de trajectbepaling: keuze tussen 3 trajecten
Tijdens de trajectbepalingsfase begeleidt de levensloopbaancoach de jongere naar een keuze uit één van volgende drie brede trajectopties:
1. De jongere gaat verder in een onderwijskwalificerend traject in de eigen school
2. De jongere start in een alternatief (beroeps)kwalificerend opleidingstraject buiten de school waarbij zijn kansen op kwalificering maximaal open blijven
3. De jongere start een begeleidingstraject buiten de school, dat focust op werk.
De jongere beslist uiteindelijk zelf. Hij staat daarin echter niet alleen: zijn keuze is het resultaat van een intense wisselwerking tussen de jongere, de levensloopbaancoach en het netwerk rondom de jongere.
In de bepaling van het traject, hanteren de levensloopbaancoach een voorkeursvolgorde binnen de drie opties.
We zetten daarbij in op het ontwikkelen van een toolbox met methodieken die de levensloopbaancoach kunnen ondersteunen in de coaching van de jongere. Uit deze toolbox putten we ook om de sleutelcompetenties te versterken. De toolbox omvat tools voor:
• individuele coaching
6
• versterkende groepsacties
• een sportcomponent
We maken dus gebruik van enerzijds een individuele coachingsaanpak en anderzijds een groepsaanpak indien dit een meerwaarde is voor de jongere.
Voor dit laatste maken we gebruik van modules die de partners reeds in hun werking ingebed hebben.
We integreren eveneens een aparte sportcomponent. Deze methodiek is gestoeld op de Score your goal-aanpak van Mustafa Harraq, bijblijfconsulent van ACV.
TRAJECTBEGELEIDING
Zoals hierboven beschreven, onderscheiden we 3 mogelijke trajecten:
• een onderwijskwalificerend traject binnen de school (optie 1),
• een alternatief (beroeps)kwalificerend opleidingstraject buiten de school waarbij de optie van onderwijskwalificatie open gehouden wordt (optie 2)
• een begeleidingstraject naar werk (optie 3).
Doorheen deze fase houdt de levensloopbaancoach de school en het CLB op de hoogte van het traject. We dragen hierbij zorg voor de privacy van de leerling.
De levensloopbaancoach krijgt in deze optie duidelijk een ondersteunende en begeleidende rol tav de leerling. Jongeren hebben nood aan één vertrouwenspersoon, fragmentering van de vertrouwensband in deze optie moet zo veel mogelijk vermeden worden.
NAZORG
Na beëindiging van elk van de 3 trajectopties, zal de leerling een overstap kunnen maken naar hetzij een reguliere tewerkstelling, hetzij een vervolgopleiding.
Doorheen deze fase houdt de levensloopbaancoach de school en het CLB op de hoogte van het traject. We dienen hierbij zorg te dragen voor de privacy van de leerling.
In deze fase speelt de levensloopbaancoach opnieuw een prominente rol, hij blijft immers ankerfiguur en aanspreekpunt voor de jongere. Zoals we tijdens eerdere fases van een project waakzaam blijven voor de drempels die jongeren kunnen ervaren, zijn we dat hier eens te meer. We willen de weg die de leerling heeft afgelegd tijdens het project immers verduurzamen voor zijn hele verdere levensloopbaan.
Hier onderscheiden we een twee mogelijkheden:
De jongere is aan het werk of wil aan het werk gaan: in dit geval wordt het dossier overgezet naar de sectorale bemiddelaar of jongerenconsulent van VDAB. De levensloopbaancoach zorgt hier voor een warme overdracht.
7 Indien de sectorale bemiddelaar inschat dat tijdens de eerste maanden van een tewerkstelling intensievere opvolging nodig is, dan kan de levensloopbaancoach dit opnemen. Ook de jongere kan tijdens deze fase steeds vragen naar de steun van de levensloopbaancoach.
In het geval de jongere een tewerkstelling begint, zal de nazorg 6 maanden duren.
De jongere stapt in een vervolgopleiding: De levensloopbaancoach blijft de ankerfiguur voor de jongere tijdens de vervolgopleiding. De intensiteit van de opvolging is afhankelijk van de noden van de jongere.
PARTNERS
In dit project engageren wij (VDAB, GTB, en vanuit de SERV-partners het Vlaams ACV, Vlaams ABVV en ACLVB) ons om minstens 75 transitietrajecten van de school naar de arbeidsmarkt op te starten over heel Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Dankzij dit partnerschap zullen we ons kunnen richten naar scholen waarmee we tot op heden geen of nog geen samenwerking in transitietrajecten hebben kunnen waar maken. We gaan gericht werken aan een uitgebreid en dekkend Vlaams aanbod.
We doen hiervoor beroep op het breed opgebouwd netwerk aan scholen van het partnerschap. Vanuit deze samenwerking willen we de samenwerking aangaan met scholen en CLB’s.
Begeleiders van de transitietrajecten
Identificatie en perspectiefgesprek Trajectbepaling, trajectbegeleiding en nazorg
Secundaire scholen
CLB GTB
Vlaams ACV Vlaams ABVV ACLVB
Andere partnerorganisaties
VDAB
Departement Onderwijs en Vorming
