• No results found

- Een zeer groot aantal gewrichten met de bijbehorende spieren is in de totale beweging betrokken.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "- Een zeer groot aantal gewrichten met de bijbehorende spieren is in de totale beweging betrokken."

Copied!
5
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

IS ROEIEN EIGENLIJK EEN GEZONDE SPORT?

Waarop moeten wij letten om gezond te blijven? En hoe kunnen wij efficiënt trainen?

Deze vragen stelde sportarts Frank Bertina tijdens een lezing in het kader van het 165- jarige jubileum van De Hoop. Hierin behandelde hij de biomedische aspecten van het veteranenroeien.

De meeste roeiers zijn veteranen: ongeveer twee-derde van de leden van alle

roeiverenigingen is de leeftijdsgrens voor veteranen (27 jaar) gepasseerd en een deel daarvan roeit wedstrijden. Bertina wees op een aantal aspecten die belangrijk zijn voor het veteranenroeien, o.a. vanwege de intensiteit van de roeisport. Roeiers hebben een zeer hoge zuurstofopname per m2 lichaamsoppervlak. Alleen de crosscountryskiërs overtreffen hierin de roeiers. Daarnaast is het een zogeheten synchroon belastende sport: alle lichaamsdelen, en vooral het hart, worden gelijktijdig onder druk gezet.

Daarom is extra veel aandacht nodig voor deze bijzondere belasting, en natuurlijk vooral bij roeiers die op latere leeftijd met de sport beginnen (waarvan RIC er veel heeft).

Bertina behandelt een vijftal onderwerpen - de aard van de roeibeweging

- fysiologische aspecten - orthopedische aspecten - efficiënt trainen

- cardiologische aspecten 




die een duidelijke onderlinge samenhang vertonen.

1) Aard van de roeibeweging

De roeibeweging is in principe een natuurlijke beweging, die het beste te vergelijken valt met het tillen van een last van de vloer.
Deze beweging heeft een aantal fysiologische, orthopedische en cardiologische kenmerken, waarmee bij de training rekening moet worden gehouden:

- Een zeer groot aantal gewrichten met de bijbehorende spieren is in de totale beweging betrokken.

- Deze gewrichten zijn in serie geschakeld (van grote teen tot vingers), waardoor een

(2)

gevaar van overbelasting van zwakke schakels in de keten bestaat. Bij bijvoorbeeld zwemmen en crosscountry skiën is dit gevaar kleiner omdat de armen en benen daarbij niet in serie werken, maar parallel aan elkaar. Zij leveren hun voortstuwing dus

onafhankelijk van elkaar.

- Het links-rechts-synchronisme: in tegenstelling tot bijvoorbeeld fietsen bewegen de linker- en rechterhelft van het lichaam tegelijkertijd en synchroon. Hierdoor is de belasting veel hoger dan bij een niet-synchrone belasting.

- Een korte cyclus van inspanning en ontspanning. Dat betekent dat er binnen één cyclus grote verschillen zijn in het geleverde vermogen. Dit fenomeen maakt ook sterke

contrasten mogelijk: laag tempo met maximale haal. Dat lijkt een beetje op hard lopen met maximale hurk-streksprongen.

2) Fysiologische aspecten 


De roeisport stelt zeer hoge eisen op het gebied van kracht, uithoudingsvermogen en zuurstofopname. 


Kracht en vermogen worden in de gehele keten uitgeoefend. Zwakke schakels zijn de spieren in onder- en bovenarmen, de schouderbuigers (spieren die in het geval van de roeibeweging de bovenarm van een horizontale naar een verticale stand trekken) en de rugstrekkers. Sterke schakels zijn de strekkers van heup en benen. Daarmee wordt duidelijk waarom de nadruk tijdens de haal op het gebruik van de beenkracht ligt.

Eigenlijk zouden bij de training de zwakke groepen veel meer aandacht zouden moeten krijgen dan meestal gebeurt. Hier valt de meeste winst te behalen, omdat in de zwakke schakels snel verzuring en uitputting kunnen optreden doordat de anaërobe drempel wordt overschreden: het omslagpunt waarop het lichaam van verbranding van suikers overgaat naar splitsing van deze suikers in melkzuur, wat een brandend gevoel geeft. 


Trainingen van kracht en uithoudingsvermogen moeten goed op elkaar worden

afgestemd. Trainingen van kracht en anaëroob vermogen (= het inspanningsvermogen voor prestaties van korte duur) werken vaak negatief op de conditie en het aëroob vermogen (= het vermogen om zuurstof op te nemen en te verbruiken oftewel uithoudingsvermogen). Toch spelen de eerste twee een overheersende rol in de eindsprint.

3) Orthopedische aspecten

De roeibeweging heeft een aantal orthopedische risico’s.

- Gevaar voor overbelaste gewrichten en spieren in de keten. Overbelasting treedt

(3)

vooral op in de spieren van rug, onderarmen en schouders, maar er komen zelfs

vermoeidheidsfracturen (breuken) van de ribben en overbelaste knieën voor. Vooral de extreme heupbuiging vraagt om extra aandacht bij mensen met versleten heupen of zelfs heupprotheses. Ook de zeer diepe kniebuiging is extra belastend voor de meniscus en het kraakbeen in de knieën. Het is dus voor instructeurs dus aan te raden later

startende roeiers te vragen naar heup-, meniscus- of hartklachten.

- Een speciaal risico vormt een mogelijke overbelasting van de vele spiergroepen in onderrug en bekken. Deze overbelasting is meestal het gevolg van

coördinatiestoornissen binnen deze spiergroepen, o.a. als tijdens de roeibeweging de rug als een plank wordt bewogen in plaats van een meer afrollende beweging. Verder is het balanceren in de boot vanuit onderrug en bekken een factor die problemen kan uitlokken. Dit kan vele technische oorzaken hebben, die vele instructeurs kennen:

roeiers die naar de boorden vallen, handen die uit elkaar gaan etc. etc.

4) Efficiënt trainen: kracht en uithoudingsvermogen

Roeien valt onder de power-endurance sporten. Omdat de snelheid van de roeibeweging niet hoog is, is deze ook niet de beperkende factor voor het sneller voortbewegen van de boot.
Kracht is dan ook belangrijker voor de

vermogensontwikkeling, volgens de formule p=f*v: vermogen (p) is kracht (f) maal snelheid (v).

Voor alle roeiers, maar vooral voor veteranen, is krachttraining dus heel belangrijk. Niet alleen omdat daardoor de boot veel sneller kan worden voortbewogen, maar vooral omdat er een direct verband is tussen leeftijd en het verlies van spiermassa: “Use it or lose it!” Krachttraining levert een hoog rendement voor de roeiprestatie, en in

verhouding voor ouderen meer dan voor jongeren - juist vanwege het leeftijdsgebonden verlies van spiermassa.

Daarbij hoeft een goede krachttraining niet veel tijd te kosten. Eén setje gewichtheffen waarbij binnen 8-12 herhaling de spieren tot opgave worden gedwongen is genoeg om spiergroei te stimuleren (high intensity training). Als je tot meer herhalingen in staat bent verhoog je het gewicht, tot je weer op ongeveer 10 herhalingen zit, en dat 1x voor iedere spiergroep. Zogeheten herhalende setjes hebben nauwelijks toegevoegd

rendement!

Van belang is verder de zwakke schakels te versterken door te trainen in deelpatronen.

Daarbij is krachttraining met apparatuur het meest efficiënt en ook het veiligst. Je kunt daarmee ook selectief zwakke schakels versterken. Vooral voor vrouwen is het trainen van hun bovenlichaam zeer effectief omdat daar het krachtsverschil met mannen nog groter is dan bij de beenkracht.

(4)

Goede krachtoefeningen voor de zwakke schakels zijn:

- Armen: biceps curl (de ellenboog wordt tegen weerstand gebogen), triceps extension (de ellenboog wordt tegen weerstand gestrekt), wrist curl (de pols wordt tegen

weerstand gebogen), reverse wrist curl (de pols wordt tegen weerstand gestrekt).

- Armen en schouders: lat pull down (balk naar beneden trekken), horizontaal trekken aan een pully, pec deck / butterfly (de ellenbogen tegen weerstand naar elkaar toe duwen), opdrukken of chest press (met de armen een balk met weerstand van je af duwen).

- Rug: back extension machines die de onderrug isoleren.


De benen en billen vormen sterke schakels in de roeibeweging en mogen niet worden verwaarloosd, omdat dan het gevaar van ‘onderbelasting’ dreigt. Vergroting van de kracht heeft als gevolg dat de gevraagde roei-inspanning op een lager percentage van de maximale kracht kan worden geleverd.

- Benen en billen: leg extension (de knieën worden tegen een weerstand gestrekt), leg curl (buigbeweging tegen weerstand in de knieën), leg press (strekken van de heupen, knieën en enkels tegen weerstand), kniebuigingen (ook met gewichten).

Het uithoudingsvermogen van de zwakke schakels ‘armen en schouders’ kan selectief worden verbeterd op een zogeheten ‘arm-ergometer’, een soort waterfiets voor de armen. De sterke schakel van de benen kan selectief maximaal worden belast door bijvoorbeeld wielrennen. Door deze elementen apart te trainen bijten ze elkaar niet, maar een crosstrainer, waarmee tegelijk been- en armspieren (a-synchroon) worden getraind, is natuurlijk ook zinvol.

Ook de training van het uithoudingsvermogen hoeft niet lang te duren: liever kort, maar heel intensief. Intervaltraining is dus vrij ideaal: intensieve fases en dan weer rust. Dit geldt dientengevolge ook voor de ergometer! Een intervaltraining op de ergometer is bovendien leuker dan duurtraining…

5) Cardiologische aspecten

Bij onderzoek onder Italiaanse Olympische roeiers kwam naar voren dat de wanden van de hartspier veel dikker waren dan bij andere sporters, ook dan die van wielrenners. De verklaring zou kunnen zijn dat bij roeien bijna alle spieren tegelijk worden aangespannen (armen en benen, links en rechts). Het hart moet op dat moment tegen een hogere druk oppompen. Hierdoor is er een vergroot risico op verdikking van de hartspier en het ontstaan van hartritmestoornissen. Bijkomende factoren als hoge bloeddruk en

(5)

klepgebreken vergroten dit risico.


De suggestie van Frank Bertina is dan ook dat het voor veteranenroeiers extra belangrijk is om een gezond hart te hebben. Er mag geen vernauwing van de kransslagaderen zijn en de spreiding tussen boven- en onderbloeddruk moet normaal zijn. Een eenzijdig asynchrone sport (wielrennen, schaatsen en bij ernstige twijfel golfen…) zou in dat geval veel minder belastend zijn.

Wat betekent dit nu voor de vele veteranen van RIC (en andere verenigingen)?

Allereerst dat iedereen voor zichzelf na moet gaan of hij of zij een recent medisch

onderzoek heeft ondergaan. Instructeurs van later startende roeiers moeten dit met hun aspiranten aankaarten: het is van het grootste belang dat er wordt gesproken over de risico’s van het roeien vanuit cardiologisch en orthopedisch (onderrug, heupen,

meniscus) perspectief. Een sportkeuring is dringend aan te raden! Daarna staat dan hopelijk niets meer een lang en gelukkig roeileven in de weg, dat is dan weer het mooie van deze sport.

Verder is het goede nieuws dat het saai en langdurig trainen van bepaalde spiergroepen of het uithoudingsvermogen allang is achterhaald. Op intervalbasis bepaalde

spiergroepen tot opgave te dwingen, te rusten en dan een andere spiergroep te pakken leidt tot een veel sneller en groter resultaat. Hetzelfde geldt voor ergometeren.

(De lezing van Frank Bertina is zonder de verhalen en voorbeelden en met meer medische details ook te vinden op www.roeiendvananaarh.nl (symposiumbundel downloaden)).

Saskia Eckelkamp Sytze van der Laan

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Deze ingreep kan alleen als de grote teen nog zijn normale stand heeft en er alleen slijtage is van het grote teen gewricht zelf, waarbij het kopje van de eerste

Toen mijn oma in het moeizame proces zat om haar zelfgekozen levenseinde voor elkaar te krijgen, heb ik ook regelmatig gedacht: waarom mag ze dit niet gewoon helemaal zelf

In overleg met uw orthopedisch chirurg van Noordwest Ziekenhuisgroep (Noordwest) wordt u behandeld voor artrose van uw grote teen.. In deze fol- der vindt u uitleg over deze

Van Zwakke Schakels naar sterke kust.. Informatiebijeenkomst 12

Het kan 6 tot 8 weken duren voordat uw grote teen voldoende is hersteld om weer te kunnen starten met sporten.. Heeft

U kunt de buddytape na 1 tot 2 weken verwijderen zodra de pijn dit toelaat.. Draag twee weken lang een

In deze studie werd vastgesteld dat intra-articulair hoog T1-signaal, vocht signaal en ankylose op MRI van de SI-gewrichten hoge LR+’s en PPV’s hadden voor de diagnose

Meestal wordt een gewricht gevormd door twee botten, maar het kunnen er ook meer zijn.. Bij de enkel zijn drie