Een nieuure jas

nummer 1.122 17 januari 1975 vrijheiden

democratie

• De redactievan Vrijheid en Democratie is gevestigd te Hilversum, Pieter de Hooghlaan 87.

Hoofdredacteur is de heer Ph. C. la Chapelle.

• De abonnementenad- ministratie wordt verzorgd door het algemeen

secretariaat van de VVD, Koninginnegrecht 57 te Den Haag (telefoon 070- 614121). Voor adreswijzigingen etc.

wende men zich dus tot het algemeen

secretariaat.

volgende nummer

• Hetvolgendenummer, 1123, zal

gedateerd zijn vrijdag 7 februari.

Daarna wordt de veertiendaagse verschijning hervat (21/2, 7/3,21/3 enz.).

algemeen secretariaat

• Hetalgemeen secre- tariaat van de VVD is gevestigd te Den Haag, Koninginnegracht 57, telefoon 070- 614121.

Postrekening: 67880 ten name van algemeen secretaris van de VVD te Den Haag.

1---'--.Vl

Het beeld van de WO: pags 5 t/m 8

Kamerjournaal: pags 10 en 11

L. M. de Beer contra minister Gruyters: pag. 4

Buitenlands jaaroverzicht: pags 12 en 13

Vrouwenrubriek: pag. 16

Van der Louws volksfront in de pers: pag. 9

De natte, kille moesson dezer dagen: pag. 17

Waarde en wetenschap: pag. 23

· Vonhoff, eerste burger van Utrecht: pags 14 en 15

door Ph. C. la Chapelle, hoofdredacteur

Een nieuure jas

Vrijheid en Democratie is in een nieuw jasje ge- stoken. Nadat sinds de oprichting van de WD

11 21 nummers in de krantevorm zijn versche- nen, hebben wij ons gewaagd aan het maga- zine-formaat. Enkele lezers hebben ons laten weten dat wij dat woord liever niet moeten gebruiken, omdat wij ons daarmee schuldig maken aan taalbederf. Het zij zo. De geboden alternatieven (neemt u ons niet kwalijk: ver- vangende benamingen), zoals .,tijdschrift", dekken naar onze smaak de lading niet.

Afgewacht zal intussen moeten worden of de redactie er in zal slagen te zorgen voor een dus- danige lading. dat daarop met recht de vlag van het woord .. magazine" geplaatst kan worden.

Vooralsnog zeggen wij hel'll voorzichtig, dat het blad voortaan wordt uitgegeven .. in het magazine-formaat". Maar het is onze bedoe- ling dat het niet blijft bij een verandering van for- maat. Wij willen ook proberen de inhoud aan te passen aan het begrip .. magazine".

Dat is geen eenvoudige opgaaf, maar natuurlijk is de redactie vol goede voornemens. Het lijkt weinig zinvol die uit de doeken te doen.

In de zomer van 1974 achtte Wiegel het .,niet uitgesloten" dat het kabinet-Den Uyl de rit zou uitzitten. Door de extra opbrengsten van het aardgas (geraamd op maar liefst twee miljard gulden) moest het makkelijk zijn, zo was zijn re- denering, de rijksbegroting rond te krijgen, niet alleen voor 1975, maar ook voor latere jaren.

Het kabinet zelf had met die begroting voor 1975 inderdaad niet zoveel moeite, maar in het parlement is het voorgenomen beleid slecht ge- vallen. Steeds duidelijker wordt dat de confes- sionelen en de WD dichter bij elkaar staan, als het om essentiële vraagstukken gaat, dan de confessionelen en de PvdA. Sinds de algemene beschouwingen van het najaar-1974 zijn ook de persoonlijke verhoudingen tussen politici van de confessionele partijen en politici van de WD ver- beterd. Felle aanvallen, zoals Andriessen en Aantjes een jaar daarvóór op Wiegel lanceerden, bleven nu achterwege. De persoonlijke verhou- dingen tussen politici van de confessionele par- tijen en die van de PvdA blijken daarentegen slechterte worden. De samenhang in de coalitie -voor zoverdie ooit aanwezig is geweest- wordt steeds losser. Dat alles brengt Wiegel nu tot de uitspraak dat de kans dathet kabinet-Den Uyl de

Beter kunnen wij ernaar streven door daden waar te maken dat Vrijheid en Democratie niet alleen naar vorm. maar ook naar inhoud veran- dert.

Het zal duidelijk zijn dat wij ons, wat die inhou- delijke verandering betreft, in een overgan·gs- fase bevinden. Zoiets moet groeien.

Groeien moet ook de relatie tot onze nieuwe drukker, de firma Ten Brink te Meppel. En als dagblad-journalisten, die met lood en boekdruk zijn opgegroeid zullen wij moeten wennen aan de technieken van het fotografisch zetten en de offset.

Eén ding is zeker: alle betrokkenen doen hun ui- terste best om een zo goed mogelijk blad te pro- duceren. Als het resultaat eens mocht tegenval- len, dan zal dat voor iederslechts een stimulans zijn om het de volgende keer beter te doen. Vol- daan zijn wij nooit. Verheugd dat deze stap in de ontwikkeling van ons blad gezet kon worden zijn we wèl.

De Redactie

•

rit zal uitzitten .. veel kleiner is, dan ik in de zomer van vorig jaar dacht".,

De KVP is tot ondergang gedoemd als het CDA niet tot stand komt. De partij van Andriessen kan zich eenvoudig niet permitteren verkiezingen in te gaan (wanneer die ook komen) zonder CDA.

Daarom is de heer Kruisinga van de CHU zo'n machtig man. Als hij vasthoudt aan zijn stand- punt, dat hij geen steun wil geven aan het kabinet-Den Uyl, dwingt hij daarmee de KVP om terwille van de totstandkoming van het CDA te zoeken naar een geschikt breekpunt met de PvdA. De kabinetscrisis komt zodra het CDA met zijn voorbereidingen klaar is. Dat zou wel eens in de loop van 1975 kunnen zijn.

Wat ons betreft wordt het kabinet- Den Uyl zo snel mogelijk ten val gebracht. De VVD schuwt de verkiezingen en het dragen van regerings- verantwoordelijkheid daarna niet. Het ligt niet in onze macht om met 22 van de 1 50 Kamer- leden het kabinet naar huis te sturen. Maar door een scherpe oppositie kunnen wij KVP en ARP wel danig in verlegenheid brengen en hen op het kritieke moment het zetje geven dat zij nodig hebben om, met het CDA als prijs, Den Uyl de rug toe te keren.

•

---:---~-- Vl

Hetheeft maareen haargescheeld of hetkabinet-Den Uylwasgevallen.

Op de laatste dag voor het kerstreces liep het grandioos fout.

De Tweede Kamer was toen al voor de vierde achtereenvolgende dag bezig met het huur- en bouwbeleid van het kabinet. Vriend en vijand hadden elkaar daarbij gevonden in hun oordeel: wat het kabinet op dit punt klaar stoomt is een puinhoop.

Het huur- en bouwbeleid leek -een prachtig punt om het ka-

binet voor een eeuwig du- rende kerstvakantie naar huis te sturen. Een breekpunt bij uitstek om de kiezers goed en overduidelijk aan te to- nen waarom een kàbinets- crisis nodig was.

Aftocht

Maar het liep anders. Net als een jaar eerder bij het debat over de vermogensbelasting gingen de confessionele rege-

ringspartijen KVP en ARP door de knieën. Vorig jaar was de KVP de rol toebedeeld om de kastanjes uit het vuur te halen, dit keer was het de ARP die de

-:

c.

Cl) N

::

0

"-

aftocht moest blazen.

Het is eigenlijk onvoor- stelbaar wat zich de laatste tijd bij alle grote onderwerpen afspeelt.

Steeds zijn het de KVP en de ARP die in de aan- loop naar grote ka- merdebatten grimmige dreigementen uiten en aankondigen dat zij zich niet van hun stuk zullen laten brengen. Maar steeds zijn het weer die zelfde KVP en ARP die als het puntje bij paaltje komt de rode praal- wagen voort blijven trek- ken.

Optocht

g

"C ¹ De Beer en Scherpen- huizen hadden de route waarlangs de optocht van Gruyters, Van Dam en Schaeter met het wankele huur- en bouwbeleid moest trekken zwaar gebar-

ricade~d. De omstanders za- gen echter om vier uur 's nachts dat het kabinet toch de eindstreep had ge- haald. Niet omdat het zelf behendig alle belemmeringen

Kltbii1e-t~

klaarvooi·

de.nacht

KVP en de ARP gevoelig bleken voor het dreigement dat de op- tocht zou worden gestaakt.

De Beer had GrÛyters verge- leken met "een geblinddoekte minister die voortstrompelt over de puinhopen van zijn beleid". G ruyters, altijd vol grapjes als het er om gaat om de werkelijkheid te verdoeze- len, zei dat hij geen "Beer als geleidehond" zou willen heb- ben. De kamer lag dubbel vqn het lachen maar de cijfers wor- den er niet grappiger door.

L

Gevreesd moet worden dat de woningbouwproduktie over 1 9 7 4 niet ver boven de 110.000 woningen uitkomt.

En dan te bedenken dat dit ka- binet er 135.000 had willen bouwen.

Dieptepunt

Nu kunnen cijfers bedriegen als er àndertussen voldoende hui- zen in aanbouw zouden zijn.

Maar niets is minder waar: op dit moment heeft het aantal

wist te nemen, maar omdat de lr

L. M. de Beer

.... geen geleidehond huizen dat in aanbouw is een

die~epunt bereikt sinds der-- tien jaar.

De KVP had een noodplan voor de bouw op tafel gelegd. Prach- tig natuurlijk, maar de VVD heeft al een paar maanden ge- leden een noodplan gepresen- teerd om de bouw nieuw leven in te blazen en de werkloosheid in die sector te drukken.

Helaas zit de KVP met handen en voeten aan het kabinet ge- bonden zodat de WD en de

Voortstrompelende bewindslieden, v.l.n.r. Van Dam, Gruyters en Schaeter

I

KVP elkaar voorlopig nog niet op het bouwbeleid kunnen vin- den. Wat jammer eigenlijk:

want ook in het bouwbeleid zijn dezEl twee partijen het in hun hart veel meer met elkaar eens dan de KVP en de PvdA.

Het fiasco van het bouwbe- leid vond in het nachtelijk ka- merdebat uiteindelijk een blik- semafleider in het huurbeleid.

De Machtigingswet liep op 1 januari af. Het kabinet wilde toch greep houden op het huurbeleid. En die greep be- tekent in de linkse filosofie dat de huren van een groot aantal huizen kunstmatig laag gehouden moeten worden.

De woning_nood en de door- stroming wordt daarmee geen dienst bewezen. Het gaat ook dwars tegen de ontwikkeling van de laatste jaren in. Maar ja, het kabinet koestert een aantal hobbies en laat zich daar niet van af brengen. Uiteindelijk kon alleen het dreigement om af te treden de zaak redden. Op zich zelf heeft het ook voorde- len dat het kabinet nu al twee keer naar dit machtsmiddel heeft gegrepen. KVP-Ieider Andriessen en Ar-leider Aant- jes waren woest. Het onaan- vaardbaar mag niet te vaak klinken want anders gaat de samenwerking onherroepelijk kapot.

Het meest opmerkelijke is nu juistdat de grote conflicten tus- sen de coalitiegenoten nog voor de deur staan. Om er een paar te noemen: het grondbe- leid, de abortuspolitiek, de in- komensverdelinÇJ,

Kruit

Het kabinet heeft zijn kruit (dreigen met aftreden) nu zo ongeveer opgebruikt. Er valt straks niet veel meer te schie- ten voor Den Uyl en de zijnen.

Wiegel zei na afloop van het de- bat: .. Het is typerend dat deze regering het machtswoord voor deze kwestie heeft nodig gehad". Hij trok de conclusie dat de sfeer tussen de rege-

~ingspartijen en het kabinet al flink begint te verzieken.

De donkere nacht voor kerst- mis 1974 gaat de geschiede- nis in als de Nacht van Aantjes waarin er nog een beetje licht voor het kabinet bleef schijnen.

Het wachten is op de echte nacht. Het kabinet is er klaar

VOO~ •

Hetbeeld

van de VVD

Voor dit eerste nummer van ons blad in magazine- formaat had hoofdredacteur Ph. C. la Chapelle een gesprek met WO-voorzitter mevrouw Van Someren, algemeen secretaris de heer Korthals Altes (door het hoofdbestuur kandidaat gesteld om mevrouw Van So- meren in maart op te volqen) en de bèide fractie- voorzitters Wiegel en Van Riel. Vier mensen, die met el- kaar in feite de topleiding van de WO vormen. Doel van het gesprek was vast te stellen welke positie de WO in de Nederlandse politiek inneemt, welk beeld de kiezers van de partij hebben en hoe de WO-leiding over dat beeld denkt.

De WD moet ernaar streven uit te groeien tot een grote volkspartij. Herhaaldelijk heeft mevrouw Van Someren dat betoogd. Toen zij, bijna zesjaar geleden, voorzitter werd, stem- den gemiddeld zo een procent of tien van de kiezersop de VVD en telde de partij ongeveer 30.000 leden. Bij de verkiezin- gen in 1974 is het percentage VVD-kiezers gestegen tot ruim 1 8, het ledental is gegroeid tot rond 80.000. Onze aanhang is niet alleen in cijfers toe- genomen, hij is ook - en dat is veel belangrijker - aanzienlijk verbreed. Dat blijkt bij- voorbeeld uit de uitslagen van de verkiezingen in bepaalde wijken van de grote steden. Het is tekenend, om één voorbeeld te noemen, dat in het stemdi- strict van de Amsterdamse Czaar Peterstraat de VVD na de CPN de grootste partij is. De verbreding van de aanhang blijkt ook uit het soort mensen dat zich het afgelopen jaar als lid van de WO heeft aange- meld en uit de samenstelling

van het publiek dat om;e open- bare vergaderingen bijwoont.

De WO is onmiskenbaar een goed eind op weg naar het doel:

een grote volkspartij worden.

Een volkspartij in die zin, dat daarin zoveel mogelijk alle groepen van de bevolking zijn vertegenwoordigd. "Wij zijn", zo schetst de heer Van Rial de situatie, "in veel hoger mate een zo gedefinieerde volkspar- tij dan de PvdA".

De beginselen en program- ma's van de WO zijn altijd zo geredigeerd geweest, dat dui- delijk was dat de partij voor al- len opkwam en niet alleen voor een deel van de bevolking. "Dat is", zegt mevrouw Van Some- ren, .. op zichzelf niet nieuw.

Wel nieuw is dat wij in Hans WiegeUsmand hebben gevon- den, die het talent bezit om dit over te dragen. Dat beschouw ik als een heel belangrijke re- den dat een heleboel mensen, die er vroeger. uit -vooroordeel eenvoudig niet over dachten om tot ons te komen, nu ont- dekt hebben dat wij be-

ginselan en ideëen hebben en oplossingen voor actuele pro- blemen, die zij uitstekend vin- den. Onbehagen over het op- treden van het kabinet-Den Uyl heeft ons ledental doen groeien. Maar de kiezerszijn op ons gaan stemmen omdat Wiegel de kunst verstaat onze beginselen goed te ver- woorden".

Korthals Altes voegt daaraan toe: "Een beginselprogram is natuurlijk erg belangrijk, maar het spreekt in wezen slechts weinig mensen aan. Voor het verkrijgen van kiezersaanhang en van leden is het nauwelijks van belang. Het gaat erom dat de mensen die de liberale beginselen moeten uitdragen dit eensgezind doen en in een zo duidelijk mogelijke verta- ling. Het accent ligt bij wat je in de praktijk doet, niet bij schone formuleringen in program-

ma's". ·

Wiegel: .. Als je de winst van de Kamerverkiezingen-1972 analyseert, dan zie je dat wij toen ineens doorbraken· in het zu.iden van het land, bij het ka- tholieke volksdeel. begonnen door te breken bij het gerefor- meerde volksdeel en een kans begonnen te krijgen bij de men- sen, die in het verleden op de PvdA hebben gestemd. Ik zeg het bewust precies in die bewoordingen. Nog steeds is .het voor de WD het allermoei- lijkst om mensen tot zich te trekken, die vroeger PvdA stemden. Het is voor iemand die altijd PvdA heeft gestemd een geweldig emotionele stap om naar de WD te komen. Een ongeschoolde arbeider, die vroeger C'PN stemde, gaat makkelijker naar de VVD dan een man, die bijvoorbeeld ja- renlang in het NW heeft ge- zeten en veel gemotiveerder voor de PvdA koos".

Tijdens recente spreekbeurten heeft Wiegel opgemerkt dat zich onder zijn gehoor grote groepen werknemers bevon- den, die anderhalf jaar geleden

nog ontbraken. Hij trekt daaruit de conclusie dat de VVD thans wellicht in de fase zit, waarin zij in belangrijke mate ook PvdA- getrouwen gaat trekken.

Het beeld dat de kiezers van de WD hebben is veranderd. Dat komt ook tot uiting in de etiketten-plakkerij. Vroeger werd ons het etiket opgeplakt van .. werkgeverspartij". Daar- mee trachtten onze politieke tegenstanders een negatief image van de VVD op te bou- · wen. Dat werkt nu niet meer, omdat de kiezers niet meer bereid zijn te geloven dat de WD een werkgeverspartij is.

Daarom is een nieuw etiket bedacht: .. conservatief'.

.. Dat conservatieve etiket windt mij absoluut niet op", zegt de heer Van Riél daar- over. ,.Ik zie dat gewoon als een bedachte wijze om ons voor zekere groepen minder acceptabel te maken. Dit is onderdeel van het public re- lationswerk ten opzichte van je tegenstander. Enige andere waarde moet men er niet aan toekennen".

.. Je kunt zeggen", aldus Van Riel, .. dat de WD funtioneert als tegenwicht van de socia- listen. Maar daarom ben je vol- strekt niet conservatief. Je kunt zelfs heel goed stellen dat de al- gemene ontwikkeling in West- Europa eerder de WO-richting uitgaat en dat de PvdA en wat daar omheen hangt eerder de conservatieve richting voor- stelt van het vertegenwoordi- gen van een groepsbelang".

Van Riel ziet in de WD de par- tij van het gezonde verstand.

·1 n de Eerste Kamer heeft hij dat onlangs genoemd het .. sociaal-realisme". Wat onze aanhang betreft zegt hij: .. In de VVD vind je in het alge- meen die mensen die naar hun karakterstruktuur niet erg voor plotselinge veranderin- gen of min of meer ris~ante

experimenten zijn. Dat heeft met conservatief niets te ma- ken. Een conservatieve par- tij vraagt als achtergrond een Roomse kerk met haar hier- archieke beginselen, die door een groot deel van de bevol- king aanvaard worden, de aan- wezigheid van een in- vloedrijke adel ten plattelande en een groep van gefortu- neerde boeren, notarissen en dergelijke, zoals men die in Frankrijk vindt. Frankrijk is het enige land waar de socio- logische basis voor een echte conservatieve partij aanwezig is. Die ontbreekt hier in Ne- derland ten ene male".

Nivelleren en gelijke kan- sen

In de pulitieke praktijk zijn in ons land, al jaren, PvdA en VVD twee antipolen. Het stok- paardje van de PvdA is: nivelle- ren. Eén van de grote doelstel- lingen van de WD is: gelijke kansen voor iedereen. Het wordt vaak zo voorgesteld dat deze twee zaken met elkaar in strijd zijn, maar men kan zich afvragen of nivellering eigenlijk niet een voorwaarde is voor het bereiken van gelijke kansen voor iedereen.

.. Wij willen naar een samen- leving toe", zegt Wiegel, .. met een goede bodem van sociale voorzieningen, zodat iedereen die ziek is, werkloos of ar- beidsongeschikt, weet dat in ieder geval zijn bestaansmi- nimum is gegarandeerd. Maar wij zeggen - en dat is het ver- schil met de PvdA - dat bo- venop die bodem van sociale rechtvaardigheid de mensen

?Oveel mogelijk moeten wor- den beloond naar hun ver- dienste, naar de prestatie die ze leveren, naar de verant- woordelijkheid die ze dragen, naar de betekenis die zij heb- ben voor de samenleving. Als je die uitgangspunten praktisch politiek vertaalt, dan kom je bij een heel andere opvatting te-

recht over de beloning dan de PvdA huldigt. Ik zeg er nadruk- kelijk bij dat onze opvatting slechts gerechtvaardigd is, als we er tegelijkertijd voor zorgen dat in de samenleving de kan- sen voor ontplooiing voor ie- dereen zo gelijk mogelijk zijn.

Als je zegt: ik wil belonen naar prestatie en verantwoordelijk- heid, dan moet je óók een poli- tiek willen die erop gericht is ie-.

dereen in staat te stellen zo groot mogelijke verantwoor- delijkheid te dragen, uit zich- zelf te halen wat in hem zit".

.,In alle eerlijkheid en realiteit moet je opmerken dat vol- strekte gelijkheid niet te berei- ken is. De gezinsomstan- digheden, h.et opgroeien van het kind in de eerste le- vensjaren, zijn van geweldige betekenis. Al bij kinderen van een jaar of drie, vier, kun je de verschillen zien. Als overheid kun je daaraan iets proberen te doen via het onderwijs, dat wij in onze liberale politiek dan ook van essentiële betekenis vin- den". "

.. Als je dat ideaal van gelijke kansen hebt, dan hoort daar volgens mij bij dat iemand, die door zijn gelijke kans tot een bepaalde ontplooiing komt, daarvoor dan ook door de sa- menleving wordt geho- noreerd. De samenleving moet niet zo worden bestuurd, dat als iemand de kansen heeft zichzelf te ontplooien, dan van bovenaf weer wordt gezegd:

dat mag niet in je beloning tot·.

uitdrukking komen. Bovendien is de individuele ontplooiing ook in het belang van de maat- schappij als geheel".

De VVD wordt materialisme verweten. Daarop zegt me- vrouw Van Someren: ,.Men- sen die alteen maar over geld praten vind ik afschuwelijk.

Maar het is weer etiketten- plakkerij om te doen alsof nu uitgerekend de VVD'er dat in

~8

de grote van de VVD

mevrouw Van Someren, de heer Van Riel (rechts). de heer Wiegel en de heer Korthals Altes (geheel links)

zich heeft. De man die lid is van het NVV en uitsluitend over zijn loonzakje praat is net zo goed een materialist. Materialisme komt men in alle partijen tegen.

Je mag blij zijn als je in je partij een voorhoede hebt - en die hebben wij -die ook over niet- materiële zaken met harts- tocht spreekt. Het materialis- tisch denken is nu eenmaal iets zeer menselijks. Maar als je een partij helpt leiden, dan moet je de mensen er wel steeds in voorgaan dat materie niet het enige is".

Welzijn en welvaart In de politiek spelen de laatste ja ren ook de discussies over het milieu en hel welzijn een be- langrijke rol. Mevrouw Van So- meren daarover: ~;Wij zitten in het riskante midden, waar steeds afgewogen móet wor- den. Bijvoorbeelçl bij het plaat- sen van fabrieken moeten mi- lieubelangen en werkgtllegen- heid tegen elkaar afgèwogen worden. Er wordt wel bepleit dat we de welvaart zouden moeten afremmen ten behoe- ve van het welzijn. Ik ~ind dat een oneigenlijke tegen- stelling. Hoe akelig het mis- schien de eenzijdige milieu- enthousiastelingen in de oren mág klinken: er is geen welzijn mogelijk zonder welvaart. Om het milieu te kunnen dienen heb je een grote welvaart no- dig. Denk er alleen maar aan wat het kost om bij fabrieken de naverbranding zodanig te doen plaats vinden dat het milieu op- timaal beschermd wordt. Dat moet wèl verdiend worden".

"Om het welzijn voor de toe- komst veilig te stellen is toe- neming van de welvaart nog steeds nodig. Er is geen land in de wereld, ook geen com- munistisch land, dat de theo- rie huldigt die wij vooral bij de

·linkse drijvers tegenkomen en

waarbij gesuggereerd wordt dat er een tegenstelling is tus- sen welvaart en wel~ijn. De de- magogie die daarmee bedre- ven wordt is een van de onzui- vere elementen in de discussie in ons land rondom het milieu en het bedrijfsleven.

Van Riel voegt daaraan o.a. toe dat wij ons in de fasering en in de aanpak van de methoden eenvoudig niet van West- Duitsland verwijderen kunnen, omdat wij anders worden het land met de relatief lage lonen, dat datgene maakt wat de Westduitsers goedkoper door ons kunnen laten maken. Hun welstand zou dan voortdurend stijgen ten opzichte van de onze ... Je kunt je als klein land met een grote en sterke buur- man niet permitteren een soort missionaire rol in de wereld te vervullen. Dan zou hetenige re- sultaat zijn dat onze bevolking over tien jaar in alle opzichten tekort komt".

Wiegel: "Elke politie~e partij is er natuurlijk voor dat er een goed milieubeleid wordt ge- voerd. Als ons in dat opzicht bepaalde verwijten worden ge- maakt, dan is dat alweer etiket- tenplakkerij. Tegenover die verwijten kun je namelijk een- voudig stellen wat erop hetter- rein van de milieuwetgeving is gerealiseerd toen wij mede aan het bewind waren. Er is toen een geweldige vooruitgang ge- boekt. Als je die wetgevende · arbeid vergel ijkt met wat tot nu toe minister Varrink heeft ge- presenteerd, dan schiet ze ook op dat terrein volledig tekort''.

.,De milieu-fanatici vormen over het algemeen een zeer eli- tair gezelschap. Zij bepleiten heel gemakkelijk een stop- zetting van de economische groei, omdat zij zelf in een zo- danige welvaartspositie zitten, dat zij niet kunnen of willen begrijpen dat bijvoorbeeld voor de brede massa van de Nederlandse bevolking die

welvaart van de allergrootste

· betekenis is. Als je een goed wetenschappelijk opgezet on- derzoek zou houden onder bij- voorbeeld de kiezers van de PvdA, dan geloof ik dat je tot een uitkomst zou komen, die volstrekt logenstraft alle verha- len, die de PPR en sommige groepen in de PvdA houden".

KorthalsAitesvoegt er nog een ander element aan toe: "Ne- derland zit met die hele milieu- geschiedenis natuurlijk in een uitzonderlijk moeilijke positie.

Als je een enorm land als Duits- land neemt, met zeer uitge- strekte natuurgebieden, dan is het milieuverpestende Ruhrge- bied maar een vlek, waar de in- dustrie zit, die één van de kur- ken is waarop het land drijft.

Nederland is piepklein, maar door zijn ligging aan de in zee uitmondende rivieren in Euro- pees verband nu eenmaal één van de industriegebieden bij uitstek. Het is natuurlijk een on- gelukkige zaak . als je daarin woont (en zelf woon ik er mid- denin), maar het is absoluut noodzakelijk om de welvaart zich dáár te laten ontwikkelen, waar zij .zich ontwikkelen kàn.

Wij zullen moeten leren leven met het feit, datwij het Ruhrge- bied van Europa zijn. Het enige wat wij in onze situatie kunnen doen is milieubeschermende maatregelen nemen. Het afremmen van de industriële · ontwikkeling zou fataal zijn".

Oppositie

De manier waarop de VVD sinds het optreden van het ka- binet-Den Uyl oppositie heeft ge.yoerd heeft hier en daar kri- tiek uitgelokt. Wiegel meent dat er voor die kritiek geen re- den is. Hij licht het door zijn fractie op dit punt gevoerde beleid als volgt toe:

"In het begin hebben wij niet zozeer gestreefd naar betere verhoudingen met de confes- sionelen en alleen maar bikkel-

hard gevochten, ook publici- tair, tegen het kabinet, dat een beleid voorstaat waarmee wij het fundamenteel oneens zijn.

Wij wisten dat, als wij vriende- lijker waren tegen de confes- sionelen, wij hen in dat eerste jaar toch niet bij ons zouden krijgen. Binnen het parlement viel er toen voor ons niets te winnen en bovendien zouden er in het voorjaar van 1974 twee verkiezingen worden ge- houden. Het was voor ons daarom pertinent noodzake- lijk om buiten het parlement onze invloed te versterken.

Dat is gelukt: redelijke ver- kiezingsuitslagen en winst van ledehtal".

"Daarna hebben we de zaak, ook qua toonzetting van de op- positie, wat veranderd. Wij vonden namelijkdat na eenjaar kabinet-Den Uyl het streven naar betere verhoudingen met de confessionelen voorrang moest krijgen. Tot nu toe heeft ook dat een redelijk resultaat gehad: die betere verhoudin- gen zijn aan het komen".

"Zo langzamerhand komen wij in de derde fase terecht: we moeten nu weer duidelijk aan de kiezers laten merken dat wij elke dag dat het kabinet-Den Uyl aan het bewind is een dag teveel vinden. Daarvooris weer een harde aanpak van het kabi- net, een verscherping van de oppositie, nodig. En ik geloof dat als wij het kabinet-Den Uyl nu hard aanvallen, de confes- sionelen "dat ons ook niet meer kwalijk nemen. Eenvoudig om- dat ook zij van mening zijn dat het kabinet het slecht doet".

"Natuurlijk moet de oppositie zodanig gevoerd worden, dat wij alternatieve voorstellen op tafel leggen. De con- fessionelen willen nog steeds niet op onze moties stemmen, maar daarmee dwingen wij hen wel om zelf moties en amende- menten in te dienen, die een eind in onze richting komen.

Dat begint duidelijk te wer-

ken".

e

Ditmaal gaat het overzicht van de perscommentaren over een onderwerp waar de pers betrekkelijk weinig aandacht aan heeft besteed. De huurde- batten en het bakzeil halen van de confessionelen daarin werden blijkbaar belangrijker geacht dan de gedachte van de nieuwe burgemeester van Rotterdam André van der Louw over de vorming van een volksfront in Nederland.

Gezien het belang van deze gedachte voor de verhoudin- gen in de Nederlandse politiek leek het ons niet ondienstig aandacht te besteden aan wat de vroegere PvdA-voorzitter in de Nieuwe Linie heeft gezegd en aan de schaarse commentaren daarop van de zijde van de krantenredacties.

Allereerst een korte samen- vatting van het artikel in de Nieuwe Linie. Van der Louw ziet in het samengaan van de drie confessionele partijen in het CDA een mogelijke terug- keer naar de situatie van vóór 1966. Sindsdien is er - over de bestaande partijgren- zen heen - volgens de schrij- ver naar gestreefd ,.duidelijk te maken welke groeperingen de maatschappij van de onge- lijkheid in grote trekken willen verdedigen en welke krachten bereid zijn die ongelijkheid op te ruimen, met de vraag aan de christelijke partijen om kleur te bekennen". Het resul- taat daarvan is z.i. de vorming van het kabinet Den Uyl, waarbij de CHU terecht in de oppositie kwam. Het er weer bij betrekken van deze partij zou de oude politiek onduide- lijke situatie herstellen en in dat licht bezien moet er uitge- zien worden naar een andere linkse strategie. • .. Daarbij hoeft de discussie over de verhouding tot de CPN geen absoluut taboe te zijn .... Wel zijn er bezwaren tegen de verschijningsvorm van de Nederlandse CPN. Niet dat de Communistische partij

Depers en

Vander Louvvs volksfront

te links wordt geacht. Daar ontbreekt het nog wel eens aan . . Maar het wezenlijke bezwaar richtte zich op de interne partijorganisatie van de CPN .... En dat wijst op de fundamentele verschillen over de betekenis van vrije meningsuiting, vrije kritiek, het openbaar afleggen van verantwoording als peilers van de democratie".

.,Maar in de politiek kan het nuttig zijn - en daar zit de nuance-een groepering waar- mee incidenteel en in een aantal gevallen lokaal samen- werking mogelijk blijkt, niet in haar geïsoleerde positie te bevriezen en zodoende haar

voora I de ""''f",~.,.;,-._

partijen, die door een elle bundeling in de CDA als krachtige middengroepe- ring dit gevaar kunnen keren".

De N RC: .. Daargelaten nog de vraag of een met commu- nisten gelieerde PvdA sterker zou staan tegenover het CDA . . . . lijkt het een cu- rieuze gedachte dat binnen een regeringspartij. nota bene de grootste, een discussie over een totaal andere po- litieke samenwerking mani- fest wordt. En dat anderhalf jaar nadat moeizaam een sa- menwerking met KVP en ARP werd gevonden".

.. Samenwerking met de CPN en het eventueel bekleden van leden van deze partij met regeringsverantwoordelijkheid is voor de grote meerderheid van de Nederlandse bevolking en vermoedelijk ook voor het grootste deel van de PvdA een volstrekt vreemde ge-

dachte. De CPN -fractieleid&r Bakker moge in de praktijk het parlementaire spel · nog zo goed spelen en als pleitbezor- ger van de parlementaire rechten gelden, het Neder- landse volk heeft hem en zijn partijgenoten ideologisch bepaald niet aanvaard".

... Van der Louws proef- ballon zou kunnen betekenen dat hij onderzocht wil zien of er een ..linkse" meerderheid in Nederland te vormen valt die stabiliteit kan re- geren.

Maar· het antwoord op die vraag zal wel ten nauwste samenhangen met de volgen- de vraag: in hoeverre kan de socialistische regeringspartij rekenen op de christelijke par- tijen bij het formeren van een coalitie die onder één progres-

eve noemer is te brengen.

nu toe blijkt daar in de raktijk nog niet erg veel van

~oo.n. ... ^",h+ te komen als men de

hoog gespannen verwach- tingen van Keerpunt '72 in een door de oliecrisis toch veranderde maatschappij als richtsnoer wenst te nemen.

Maar aan de andere kant mo- gen Van der Louw en andere socialisten niet vergeten dat er in hun partij en in hun aan- hang wel eens zeer grote be- denkingen zouden kunnen be- staan tegen de Volksfrontge- dachte met alle electorale ge- volgen van dien".

H. J. A. Hofland beticht dege- ne die het woord Volksfront in verband met Van der Louws artikel het eerst heeft gebruikt van onnozelheid of kwaadwil- ligheid. Hij wijst er in de NRC van 28 dec. op dat Van der Louw het woord zelf helemaal niet gebruikt en dat het slot van zijn artikel duidelijk maakt dat zijn woorden eerder als waarschuwing aan het adres van het CDA zijn bedoeld dan als serieuze suggestie om tot de vorming van een Volks- front over te gaan.

e

Kamerjournaal

De Tweede Kamer wordt flink uitgebreid. Voorzitter Vonde- ling had het goed geheim ge- houden om het als een soort kerstsurprise te kunnen pre- senteren. De nieuwbouw wordt spectaculair, Den Haag zal het weten. Alle panden aan de Hofstraat, de Lange Poten en de zuidzijde van het Plein worden bij de Tweede Kamer getroRken. Er zal flink gesloopt moeten worden, maar de voorgevel van het fameuze Haagse restaurant de House of Lords en het gebouw van het. huidige ministerie van justitie blijven ongeschonden.

Het zal nog jaren duren voor- dat het allemaal klaar is. Maar eindelijk is er nu het vooruit- zicht dat de Kamer de ruimte krijgt die zij nodig heeft.

Vondeling heeft ook nog een paasverrassing aangekondigd:

omstreeks die tijd zal het Binnenhof voor een belangrijk deel autovrij worden gemaakt.

De historische fontein kan dan ook weer in ere worden her- steld.

Na al dit feestelijke nieuws aandacht voor ernstiger zaken die het Binnehof de afgelopen weken hebben beroerd. Van der Louw, sinds kort burge- meester van Rotterdam, heeft enkele dagen voor kerst gepleit voor een Volksfront. Alle link- se partijen (inclusief de CPN) zouden moeten proberen om het volgende kabinet uitslui- tend op een linkse motor te laten draaien. De commen- taren van de leiders van de confessionele partijen logen er niet om. Ook premier Den Uyl is van samenwerking met de CPN niet zo'n liefhebber. Hij weet bovendien maar al te goed dat het lonken naar de communisten de PvdA op een flinke kiezersdreun zou komen te staan.

De minister-president heeft het trouwens te druk met de grondslag van zijn huidige kabinet om zich al het hoofd te kunnen breken over de grondslag van het volgende kabinet waarvan hij droomt.

Minister Trip

.... de muis van het kabi- net ....

Minister Boersma .... geplaagd man

De KVP-er Van der Sanden had in een onbewaakt ogen- blik zich laten ontvallen dat de kamerleden van de confessio- nele partijen niet gebonden waren aan het program .. Schets van beleid", dat het kabinet naast .. Keerpunt" tot uitgangspunt heeft genomen.

Schets van beleid is een soort regeerakkoord van KVP, ARP en CHU.

Den Uyl zei hierover in de Tweede Kamer dat hij van de opmerking van Van der San- den niets begrijpt. Hij had er bij kunnen zeggen dat veel

kiezers van ae gronas1ag van zijn kabinet niets begrijpen.

Maar dat deed hij niet.

.. De vrouw wordt beneden de menselijke maat gehouden,"

zei premier Den Uyl bij de installatie van de Nationale Adviescommissie Emancipatie.

Deze commissie moet gaan onderzoeken hoe de vrouw gelijkgeschakeld kan worden in alle sectoren van de maat- schappij. Het is een enorm linkse commissie. Voor vrou- wen (en mannen) met een liberale of confessionele ach- tergrond was bijna geen plaats.

WD, DS'70, KVP, ARP en CHU hebben krachtig gepro- testeerd. Het hielp niet. De commissie weet zich nu bij

Minister Vredeling

.... zoekt goeie opvolger (voor de Starfighter) ....

voorbaat er van verzekerd dat haar adviezen een eenzijdige kijk op de problematiek zullen geven. Zelfs de linkse vrouwen worden daar niet geëmanci- peerder door .

In het kader van de .. eman- cipatie" tussen de weekb.la- den krijgt de Haagse Post bij- na twee miljoen gulden steun van minister Van Doorn. Dit weekblad heeft te weinig le- zers om het hoofd boven wa-

Over enkele maanden zullen de auto's voor het grootste deel van het Binnenhof verdwijnen

ter te houden. Dit weekblad heeft een te lage abonne- mentsprijs om de touwtjes aan elkaar te kunnen knopen.

Dit weekblad doet oneven- redig veel Arie Groenevelt in de kolommen. Dit week- blad is nog altijd niet attrac- tief genoeg om de vergrijs- de 0'66 voorman Hans van . Mierlo als hoofdredacteur in te lijven. Wat heeft dit weekblad in elk geval wel?

Een bodemloze put, met dank aan de goede gever minister Van Doorn.

De tweede PPR-minister in het kabinet-Den Uyl was ook weer eens in het nieuws.

Altijd een bijzondere gebeur- tenis, want buiten het feit dat hij lid is van het kabinet- Den Uyl is er niet veel van hem bekend. Trip wordt in de wandelgangen wel eer- biedig aangeduid als de muis van het kabinet. Hij houdt zich met het wetenschaps- beleid bezig, zo heet dat duur, maar niemand merkt daar

veel van. Trip heeft nu een plan op tafel gelegd om het wetenschappelijk onderzoek in ons land te stroomlijnen en meer overzichtelijk te ma- ken. Dat klinkt geweldig am- bitieus natuurlijk. Bij nader wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het slechts gaat om de gaatjes in de kaas.

Want over de kaas zelf heeft hij niets te vertellen. We hou- den u natuurlijk op de hoog- te. Maar u moet niet schrik- ken als het nog een jaar duurt.

Van een onbekende naar l:len geplaagde minister is in dit kamerjournaal maar een kleine stap. Minister Boersma heeft zijn begroting van sociale zaken door de Tweede Kamer weten te loodsen. Riet- kerk (WD) heeft hem verwe- ten dat hij als eerst verant- woordelijke een beetje kalmer aan zou moeten doen met de fanatieke manier waarop dit kabinet de inko{Tlensverschil- len probeert te verkleinen. Het beleid dat het kabinet daarbij

voert is op geen enkele manier onderbouwd. Het enige dat onmiskenbaar is, dat is de niet te stuiten stijging van de werkloosheid.

Het pleit voor minister Boers- ma dat hij zich heeft verzet tegen het verlangen van de linkse partijen om het mini- mumloon per 1 januari extra te verhogen. Dat zou tot nog meer werklozen leiden.

De Eerste Kamer heeft het kabinet op hardhandige wijze eraan herinnerd datdezetak van het parlement ook nog wat te vertellen heeft. Het ging over de Wet Aardgasprijzen.

Die wet geeft minister Lub- bers grote bevoegdheden in de vaststelling van de tarieven voor het aardgas. Het kabinet heeft deze wet onder meer nodig om de contracten met het buitenland open te breken en om de binnenlandse tarie- 'Ven met ruim een stuiver te

verhogen.

De senaat wilde deze wet ver- werpen. Na een schorsing in

de kleine uurtjes kreeg het kabinet toch zijn zin. Maar een waarschuwing is het wel: de Eerste Kamer is niet van plan om dit kabinet tegemoet te treden als een college van .. ja en amen".

Het prijsbeleid van het kabinet blijft ook in 1975 strak. Ver- lichting is er alleen voor de horeca en de. groothandel in eet- en drinkwaren. Onder aan- voering van het WO-kamerlid Portheïne heeft de kamercom- missie voor het midden- en kleinbedrijf bedongen dat er nu eindelijk eens een nota wordt opgesteld om een fun- damentele discussie mogelijk te maken over het prijsbeleid.

Tot nu toe gebeurde dit voor- namelijk hap-snap, naar aan- leiding van prijsstijgingen of prijsmaatregelen.

Bij de Tweede Kamer sleept

>.

al enige maanden een wets- ontwerp om wat veranderin- gen aan te brengen in de rechtspraak van de Raad van State. Steeds loopt de open- bare behandeling weer vast.

Nu zijn er weer moeilijkheden ontstaan over de vraag of vreemdelingen die een ver- blijfsvergunning voor ons land hebben, kunnen aankloppen bij de Raad van State. De VVD wil (bij monde van. me- vrouw Kappeyne van de Cop- pello) dat ministerVan Agt aan deze groep vreemdelingen dat recht wel toekent. De minis- ter meent dat dit in strijd is met de Vreemdelingenwet. Hij heeft beloofd dat hij haast zal maken met de modernisering van die wet.

Al met al werd het weer zo ingewikkeld dat de minister weer driftig aan hèt studeren is geslagen.

NAVO

Het is in dit blad al vaker be- toogd: 1975 wordt niet alleen het jaar van de vrouw en het jaar van het monument, maar ook het jaar van de waarheid voor de PvdA over de NAVO.

Premier Den Uyl maakt zich hierover zorgen. In een vraag- gesprek met het weekblad Vrij Nederland sprak hij zijn zorg uit dat de PvdA misschien dezelfde afwijzende houding tegenover de NAVO zal kiezen die de PPR al eerder heeft gedaan. Hij hoopt echter dat het PvdA-congres wijsheid zal betrachten en geen rampzalige besluiten zal nemen. Met rampzalig wordt hier bedoeld dat de KVP en de ARP het kabinet ten val zullen brengen

als de PvdA de NAVO de rug toekeert.

Vredeling

Minister Vredeling wil een goeie opvolger voor de Star- fighter, en niet een goedkoop en zeer beperkt toestel waar zijn eigen PvdA nu plotseling om vraagt. Binnenkort moet de kn9op worden doorgehakt op welk toestel België, Denemar- ken, Noorwegen en Nederland gezamenlijk hun keus laten vallen. Het wordt waarschijn- lijk een Amerikaans vliegtuig.

Slecht voor de PvdA, maar goed voor de bondgenoot- schappelijke verstandhoudin- gen. En wie weet komt de KLM terloops ook nog wat beter weg met de landings- rechten in de Verenigde Sta- ten.

Kernwapens

Niet alleen Vredeling, maarook zijn partijgenoot minister Van der Stoel ziet zijn beleid steeds minder in de sympathie van de eigen achterban staan. De PvdA wil Nederland kernwa- penvrij maken, ongeacht het verloop van de onderhandelin- gen tussen oost en west. Van der Stoel heeft gezegd dat hij niet zal meewerken om de kernwapens op te doeken als de landen van het Warebau- pact niet hetzelfde doen.

"Wanneer Nederland als enige land atoomvrij zou worden los je niets op," zei hij.

In april houdt de PvdA het NAVO-congres. Noteer het maar vast in uw agènda.

e

dooronze redacteur buitenland

Het maken van een jaar- overzicht is eigenlijk een vreemd werk. Het wekt de illusie dat het mogelijk is gren- zen in de tijd af te bakenen, waarna alles anders zal zijn.

Het laatste is natuurlijk wel waar, even waar als dat iedere dag gevolgd wordt doór een andere. Maar wat er dan weer gebeurt hebben we maar voor een deel in de hand. Zo'n jaar- overzicht geeft echter een goede gelgenbeid zich op het nabije verleden te bezinnen zonder alle consequenties voor de toekomst al te hoeven over- zien. Vandaar dat we er ons toch aan bezondigen.

1974 heeft nogal veel oplos- singen en illusies gebracht waarvan de gevolgen inder- daad nog nauwelijks te over- zien zijn. Ogenschijnlijk was het een goed jaar voor de democratie. In Portugal werd een einde gemaakt aan tien- tallen jaren dictatuur, in Grie- kenland maakten de kolonels plaats voor een burgerbewind, de despotische keizer Haile Selassi zag in Ethiopië een einde komen aan zijn macht, de in democratisch opzicht bedenkelijke gang van zaken in de Verenigde Staten kwam tot een oplossing doordat Nixen zijn plaats afstond aan president Ford, de van corrup- tie betichte Tanaka werd in Japan vervangen door de als zeer eerlijk bestempelde pre- mier Kiri, in zuidelijk Afrika maakte een ouderwets kolo- niaal systeem plaats voor ver- houdingen die wellicht meer toekomst hebben etc.

Alvorens hier enige kritische kanttekeningen bij te plaatsen eerst even een paar ontwikke- lingen en gebeurtenissen die met de beste wil van de wereld

niet aangenaam te noemen zijn. Daar is nog steeds de kwestie-Midden Oosten die opvalt door zijn uitzichtloos- heid. Weliswaar kwamen er in het begin van het jaar een paar hoopvolle overeenkom- sten tussen Israël, Egypte en Syrië tqt stand, resulterend in troepjinscheidingen tussen zo- wel Israël en Egypte als Syrië en Israël, maàr de verwach- ting dat dat het begin zou zijn van een defenitieve oplossing van alle problemen in dat ge- bied werd niet bewaarheid.

De Palestijnen kwamen in dit jaar duidelijker dan ooit naar voren als een politieke macht, die weliswaar bestaat bij de gratie van hun Arabische gast- heren, maar toch niet gemak- kelijk weg te cijferen is als nieuwe factor in de strijd. Een strijd die zich zeker niet be- perkt tot een woordenspel in de Algemene Vergadering van de VN, waar PLO-leider Arafat het g.enoegen smaakte zich erkend te zien door een groo~

deel van de naties. Israël maakte in verhevigde mate kennis met zinloos geweld van de kant van de Palestijnen, die zeggen de diplomatieke lijn van Arafat en de zijnen aan hun laars te lappen. Zij slagen er , in ieder geval in de vredes-

kansen voor het Midden- Oosten tot het minimum te beperken.

En dan Ierland. Een al even hopeloze zaak met als nieuwe ontwikkeling de verplaatsing van de terreur naar het Britse moederland. De Engelsen zul- len zeker reikhalzend naar de dag uitzien dat zij deze doorn uit het vlees kunnen trekken en de Noordieren over hun eigen toekomst kunnen laten

besliss~n. Niemand echter