te Wingene – Beernem Vagevuurbos Uitgebreid beheerplan van het domeinbos

(1)

Uitgebreid beheerplan van het domeinbos

Vagevuurbos

te Wingene – Beernem

Houtvesterij Brugge 2007

(2)

(3)

(4)

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave ... 3

1 Identificatie van het bos ... 1

1.1 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten... 1

1.1.1 Aankopen ... 1

1.1.2 Overheveling op 21 april 1995 van 17 ha 48 a 78 ca van het domeinbos Lippensgoed- Bulskampveld... 1

1.2 Kadastraal overzicht... 1

1.3 Situatieplan (schaal 1/10.000 tot 1/25.000)... 6

1.4 Situering... 6

1.4.1 Algemeen - administratief... 6

1.4.2 Relatie met andere groene domeinen ... 6

1.5 Statuut van de wegen en waterlopen ... 7

1.6 Bestemming volgens het geldende plan van aanleg of ruimtelijk uitvoeringsplan ... 7

1.7 Ligging in speciale beschermingszones ... 7

1.7.1 Internationale beschermingszones... 7

1.7.2 Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden... 8

1.8 Erfdienstbaarheden... 8

2 Algemene beschrijving... 9

2.1 Cultuurhistorische beschrijving... 9

2.1.1 Historiek... 9

2.1.2 Kenmerken van het vroegere beheer ... 11

2.2 Beschrijving van de standplaats ... 11

2.2.1 Reliëf en hydrografie... 11

2.2.2 Bodem en geologie... 11

2.3 Beschrijving van het biotisch milieu ... 14

2.3.1 Bestandskaart ... 14

2.3.2 Bestandsbeschrijving en dendrometrische gegevens... 15

2.3.3 Flora ... 32

2.3.4 Fauna... 52

2.4 Opbrengsten en diensten ... 57

3 Beheerdoelstellingen... 59

3.1 Beheerdoelstellingen m.b.t. de economische functie ... 59

3.2 Beheerdoelstellingen m.b.t. de ecologische functie ... 59

3.3 Beheerdoelstellingen m.b.t. de sociale en educatieve functie ... 60

3.4 Beheerdoelstellingen m.b.t. de milieubeschermende functie ... 61

3.5 Beheerdoelstellingen m.b.t. de wetenschappelijke functie... 61

4 Beheermaatregelen... 63

4.1 Bosverjonging ... 63

4.2 Bosomvorming... 63

4.3 Bebossingswerken... 67

4.4 Bosbehandelings- en verplegingswerken ... 67

4.5 Kapregeling... 67

4.6 Bosexploitatie... 71

4.7 Brandpreventie ... 71

4.8 Open plekken ... 71

4.9 Gradiënten en bosrandontwikkeling... 72

4.10 Specifieke maatregelen ter bescherming van flora en fauna ... 72

4.11 Dood hout en oude bomen ... 73

4.12 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de toegankelijkheid... 73

4.12.1 Plan wegennet - opengestelde boswegen ... 73

4.12.2 Speelzones... 74

4.12.3 Recreatieve infrastructuur ... 74

4.13 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de jacht ... 74

4.14 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de visserij... 74

4.15 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. gebruik niet-houtige bosproducten ... 74

4.16 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. cultuurhistorische elementen ... 75

4.17 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de milieubeschermende functie ... 83

(5)

4.19 Werken die de biotische of abiotische toestand van het bos wijzigen... 83

4.20 Planning van de beheerwerken... 83

5 Bijlagen... 91

Bijlage 1 Kaarten ... 91

Bijlage 2 Overzicht van Bestandstype, leeftijdsklasse, sluitingsgraad, mengingsvorm en bedrijfsvorm per bestand ... 115

Bijlage 3 Waargenomen soorten in Vagevuurbos... 115

Bijlage 4 Samenvatting per bestand van de bosbouw-opnames... 115

Bijlage 5 Samenvatting per bestand van de vegetatie-opnames... 115

Bijlage 6 Toegankelijkheidsreglement... 116

Bijlage 7 Verslag van het openbaar onderzoek ... 117

Bijlage 8 Verslag informatieve wandeling 25 januari 2006... 117

Bijlage 9 Ingediende opmerkingen/bezwaren ... 120

Referenties ... 122

(6)

1 Identificatie van het bos

1.1 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten

Heel het Vagevuurbos is eigendom van de Vlaamse Gewest. Tussen 1992 en 2001 werd door aankoop en overheveling een oppervlakte verworven van 205 ha 92 a 84 ca:

1.1.1 Aankopen

Datum aankoop oppervlakte vorige eigenaar

8 december 1992 25 ha 54 a 90 ca familie De Clercq (3 mede-eigenaars) 25 januari 1994 65 a 60 ca familie Van der Bruggen (naakte en volle eigendom) 25 januari 1994 6 ha 67 a 15 ca " (idem voor gronden in de gemeente Beernem)

21 april 1995 20 ha 07 a 17 ca Van Praet d'Amerloo Anne (1^ste verkoop) 21 april 1995 1 ha 24 a 00 ca " (idem voor gronden in de gemeente Beernem)

6 april 1995 0 ca Devooght Daniel (verzaking recht van opstal) 22 oktober 1998 1 ha 28 a 70 ca Van Praet d'Amerloo Anne (2^de verkoop)

22 oktober 1998 23 ha 02 a 21 ca familie Papeians de Morchoven (4 mede-eigenaars) 22 oktober 1998 47 ha 74 a 76 ca familie Van der Bruggen (3 mede-eigenaars) 22 oktober 1998 14 ha 94 a 28 ca familie Van der Bruggen (6 mede-eigenaars) 22 oktober 1998 7 ha 41 a 67 ca Van der bruggen Pierre

22 oktober 1998 25 ha 17 a 62 ca Van der Bruggen Yolande 22 oktober 1998 13 ha 88 a 65 ca Van der Bruggen Sabine

22 oktober 1998 20 a 74 ca Papeians de Morchoven dit van der Strepen 17 oktober 2001 56 a 61 ca Rooryck Walter

1.1.2 Overheveling op 21 april 1995 van 17 ha 48 a 78 ca van het domeinbos Lippensgoed- Bulskampveld

De Beernemse Steenweg wordt als scheiding tussen de domeinbossen Vagevuurbossen en Lippensgoed- Bulskampveld beschouwd. Hierdoor werden enkele vroeger gekochte percelen overgeheveld van Lippensgoed- Bulskampveld naar Vagevuurbossen.

Datum aankoop oppervlakte vorige eigenaar

14 augustus 1981 17 ha 36 a 33 ca familie Lippens (4 mede-eigenaars) 9 november 1981 12 a 45 ca familie Lippens (2^de verkoop)

Het beheer is in handen van het Agentschap voor Natuur en Bos, Ministerie voor Leefmilieu, Natuur en Energie.

1.2 Kadastraal overzicht

Het domein is gelegen op volgende kaartbladen :

• Gemeente Wingene, 1^ste afdeling, sectie D (1^ste, 2^de, 3^de en 6^de blad)

• Gemeente Beernem, 1^ste afdeling, sectie E (1^ste blad)

De link met de bestandsindeling is te zien op kaart 1.1.Kadastraal overzicht, in Bijlage 1.

(7)

Tabel 1-1 Kadastraal overzicht

afd,sectie Nummer oppervl. (are) aard bestand

Wingene, * = deel van

1, D 13k 180,50 bos 22a

1, D 13c2 78,30 weiland 22x

1, D 15y2 84,60 bos 9b*

1, D 15a4 240,18 weiland 22y

1, D 15d4 129,80 bos 4b*

1, D 15e4. 42,60 bos 9a

1, D 15k4 207,00 bos 11t*,11y*

1, D 15L4 308,97 bouwland 10a

1, D 15m4 236,49 bouwland 21y*

1, D 15p4 105,36 bouwland 21y*

1, D 15r4 54,00 weiland 21y*

1, D 15t4 40,71 huis 11t*,11y*

1, D 15v4 4,29 magazijn 11t*

1, D 15w4 150,71 bos 20a

1, D 15y4 180,72 bouwland 20y

1, D 16f2 125,65 weiland 19y

1, D 17k3 193,30 bouwland 8b

1, D 17L3 258,30 bos 8a*

1, D 17m3 133,70 bos 8a*

1, D 17n3 348,10 bos 13a*,13b*

1, D 17p3 243,73 bos 19a,19b

1, D 17r3 98,00 bos 5a*

1, D 17s3 114,90 bos 6a*

1, D 17t3 78,65 bos 6a*

1, D 17v3 97,35 bos 4a*

1, D 17w3 215,65 bos 3a*

1, D 17z3 102,85 bos 7a

1, D 17a4 94,40 bos 7b

1, D 17f4 23,40 bos 12a*

1, D 17v4 11,25 bos 1a*,1b*

1, D 17x4 1,20 bos 1b*

1, D 17b5 191,00 bos 3a*

1, D 17c5 105,30 bos 14a

1, D 17g5 92,00 bos 5b*

1, D 17h5 186,25 bos 4a*

1, D 17L5 267,00 bos 13a*,13b*

1, D 17v5 22,64 weg 13a*,19a/b/y*

1, D 17w5 89,57 bos 12a*

1, D 28g 110,30 bos 16a*,17a*

1, D 28h 123,90 bos 17a*,17b

1, D 28L 124,75 bos 15a*

1, D 29b 188,25 bos 16a*,18a*,18b

1, D 29h 89,78 bos 16a*,18a*

1, D 29L 137,72 bos 15a*

1, D 30c 181,60 bos 23a

1, D 30d 342,70 bos 23b

1, D 31a 326,20 bos 24a,24b

1, D 31c 55,10 weiland 24y*

(8)

1, D 31^e 81,35 bouwland 24y*

1, D 32^e 153,60 bouwland 25y*

1, D 32f 287,90 bos 26a*

1, D 32g 6,10 bos 26a*

1, D 32k 41,90 weiland 25y*

1, D 32L 21,85 bos 25a*

1, D 32m 107,95 bos 25a*

1, D 32n 22,30 bos 25a*

1, D 40b 157,75 bos 30a

1, D 53f 34,59 grond (bos) 48a*

1, D 53g 22,02 bos 48a*

1, D 69a 138,00 bos 37a,37b*

1, D 69b 170,00 bos 37b*

1, D 70a 97,55 bouwland 31y*

1, D 70b 96,20 weiland 31y*

1, D 70^e 104,60 bos 31a*

1, D 70f 88,40 bos 32b*

1, D 70h 89,90 bos 32b*

1, D 70k 105,05 bos 32b*

1, D 70L 82,80 bos 32a*,32b*

1, D 70m 58,40 bos 32a*

1, D 70r 91,50 bos 32a*

1, D 70t 350,65 bos 31a*

1, D 70w 185,20 bos 32b*

1, D 70x 56,20 bouwland 31y*

1, D 70z 144,20 bouwland 31y*

1, D 70a2 47,10 weiland 31y*

1, D 70b2 204,00 bos 32b*

1, D 70c2 145,57 bos 32a*

1, D 71b 117,65 bos 27a*

1, D 71c 150,10 bos 27a*

1, D 71d 122,15 bos 27a*

1, D 71^e 157,20 bos 27a*

1, D 71f 32,60 bos 27a*

1, D 71g 104,40 bos 28d

1, D 71h 272,80 bos 28a,28b,28c*

1, D 71m 84,80 bos 28c*

1, D 71n 27,80 bos 28c*

1, D 71p 206,86 bos 28c*

1, D 72^e 179,83 bos 29a

1, D 74^e 193,08 bos 34a

1, D 76b 189,53 bos 33a

1, D 78c 209,70 bos 34b*

1, D 79c 128,50 bos 34b*,34c

1, D 79f 74,18 bos 35a

1, D 79g 198,76 bos 36a

1, D 79h 59,67 bos 36b

1, D 80a 175,70 bos 33b,33c

1, D 82a 236,45 bos 33d

(9)

1, D 84b 32,36 bos 39c*

1, D 84c 71,30 bos 39b,39c*

1, D 85b 110,00 bos 38a

1, D 85c 81,80 bos 38b

1, D 85d 102,15 bos 39a*

1, D 85^e 85,20 bos 39a*,39d*

1, D 86^e 36,64 bos 39a*

1, D 87b 256,38 bos 40a,40b

1, D 87c 41,00 bouwland 40y*

1, D 87d 101,59 weiland 40y*

1, D 351r3 403,38 weiland 47y

1, D 370f 144,22 weiland 41y*

1, D 370g 80,47 weiland 41y*

1, D 370h 89,49 weiland 41y*

1, D 373c 90,76 bouwland 45y

1, D 375b 55,48 weiland 46y

1, D 377c 84,60 bos 47a*

1, D 377d 25,90 bos 47a*

1, D 377^e 223,00 bos 46a

1, D 377f 92,30 bos 45b*

1, D 377g 41,90 bos 45b*

1, D 377h 26,80 bos 45a*,45b*

1, D 377k 49,57 bos 45a*,45b*

1, D 383b 838,31 bos 44a,44b

1, D 385b 293,80 bos 43a,43b,43c

1, D 386b 213,45 weiland 42y*

1, D 387^e 149,75 weiland 44y

1, D 387f 476,00 weiland 42y*

1, D 393c 112,31 bos 41y*

1, D 394f 344,75 weiland 43y*

1, D 395t 119,30 bos 39d*

1, D 395v 82,15 bos 39d*

1, D 395w 104,70 bos 39d*

1, D 395y 78,50 bos 39d*

1, D 396g 354,83 bouwland 35y

1, D 397h 59,02 bouwland 43y*

1, D 397k 116,64 bouwland 43y*

Beernem, * = deel van

1, E 107/2f 164,30 bos 2a*,2b*

1, E 107/2g 306,75 bos 2a*,2b*,2c*

1, E 127d 5,65 weg 1a*,2a*,2b*

1, E 129a 233,30 bos 1a*

1, E 131a 5,75 bos 1a*

1, E 135a 44,20 bos 1a*

1, E 136d 108,25 bos 1a*

1, E 137f 3,10 weg 1a*

1, E 144/2 17,00 bos 1a*

1, E 144k 133,88 bos 1b*

(10)

Beernem, * = deel van

1, E 144m 94,45 bos 1b*

1, E 145^e 32,20 bos 1a*

1, E 145f 1,90 bos 1a*

1, E 148a 17,50 bos 1a*

1, E 149d 0,40 bos 1a*

1, E 149^e 18,30 bos 1a*

1, E 151c 549,40 bos 2c*,2d

1, E 151f 124,00 bos 3a*

1, E 151k 41,90 bos 4a*,5a*

1, E 151L 23,70 bos 5b*

Aard van perceel volgens kadasterplan totale oppervlakte % van totale oppervlakte

Bos 154 ha 64 a 86 ca 75,10 %

Bouwland 22 ha 54 a 58 ca 10,95 %

Weiland 27 ha 97 a 01 ca 13,58 %

Wegen 0 ha 31 a 39 ca 0,15 %

Gebouwen 0 ha 45 a 00 ca 0,22 %

Totaal 205 ha 92 a 84 ca 100,00 %

(11)

1.3 Situatieplan (schaal 1/10.000 tot 1/25.000)

De bosbestanden zijn gelegen binnen de topografische kaarten 13/6 en 21/2 (Kaart 1.2 Situatieplan 1/25.000 in Bijlage 1).

1.4 Situering

1.4.1 Algemeen - administratief

Het Vagevuurbos valt onder de bevoegdheid van de Houtvesterij Brugge met als verantwoordelijke houtvester :

ir. Danny Maddelein

Agentschap voor Natuur en Bos houtvesterij Brugge

Zandstraat 255 bus 3 8000 Brugge tel. 050/45.41.50 GSM : 0479/67.95.73 fax. 050/31.94.58

email : Danny.Maddelein@lne.vlaanderen.be verantwoordelijke boswachter :

Frans Van Nevel Kloosterveld 43

8200 Sint-Andries (Brugge) tel./fax. 050/39 13 72 GSM. 0479/67 95 70

Email : Frans.vannevel@lne.vlaanderen.be

Arbeidersploeg – ploegbaas Eddy Cogghe GSM : 0479/67.95.81

Het Vagevuurbos ligt voor 186 ha 66 a 91 ca in de gemeente Wingene en voor 19 ha 25 a 93 ca in de gemeente Beernem. Het domein is gelegen in de driehoek Aanwijs, Wildenburg en Sint-Pietersveld.

Het Vagevuurbos bevindt zich tussen de coördinaten : 3° 18' 40" en 3° 20' 2" OL

51° 04' 40" en 51° 06' 40" NB

De Lambertcoördinaten van het Vagevuurbos zijn : O-W : van 75 km 800m tot 77 km 700m N-Z : van 197 km 000m tot 200 km 300m 1.4.2 Relatie met andere groene domeinen Kaart 1.2 Situatieplan 1/25.000 in Bijlage 1

De Vagevuurbossen liggen centraal in de groene bosgordel van de Brugse Veldzone. In de onmiddellijke omgeving liggen het Lippensgoed-Bulskampveld (deels domeinbos, deels provinciaal domein), Hulstlobos (eigendom Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening), de Gulke Putten (eigendom Ministerie Defensie – beheer Natuurpunt) en nog vele kleinere en grotere bosdomeinen.

(12)

1.5 Statuut van de wegen en waterlopen

De Torenweg, de Vagevuurstraat en de Bruggesteenweg vormen de noordoostelijke en de as Beernemsteenweg en Reigerlostraat de westelijke scheiding van het domeinbos. De Blauwhuisstraat, de Boskapeldreef en Beukendreef doorsnijden het gebied.

De Reigerlostraat-Beernemsesteenweg is een gewestweg. Het beheer van de Torenweg berust bij de gemeente Beernem. Alle overige hierboven vermelde wegen worden door de gemeente Wingene beheerd, inclusief de Vagevuurstraat, het verlengde van de Torenweg, maar dan op grondgebied Wingene (zie Kaart 1.3. in Bijlage 1).

Waterlopen zijn beperkt aanwezig in het Vagevuurbos. Drie beektrajecten (bovenlopen Blauwhuisbeek) in het Vagevuur zijn als waterloop van derde categorie geklasseerd. Enkel deze waterloopjes zijn permanent waterhoudend (zie Kaart 1.4.).

1.6 Bestemming volgens het geldende plan van aanleg of ruimtelijk uitvoeringsplan

Zie Kaart 1-5 Gewestplan

De Vagevuurbossen situeren zich op het gewestplannen Roeselare-Tielt en Brugge-Oostkust.

Het Vagevuurbos bevindt zich in verschillende bestemmingszones :

a) De meeste bossen zijn gelegen in natuurgebied en in natuurgebieden met wetenschappelijke waarde of Natuurreservaten. De noordelijke tip van het bos is als bosgebied bestemd.

b) Na de herziening van het gewestplan Roeselare-Tielt van 15 december 1998 is de bestemming van de landbouwgronden ten zuiden van de Boskapeldreef agrarisch gebied met ecologisch belang en ten noorden van de Boskapeldreef natuurgebied.

c) Enkel een deel van bestand 41y behoudt de bestemming agrarisch gebied, landschappelijk waardevol.

1.7 Ligging in speciale beschermingszones

1.7.1 Internationale beschermingszones

Zie Kaart 1-6 Afbakening Europees Habitatgebied rond Vagevuurbossen

Het Vagevuurbos bevindt zich niet in een Europees vogelrichtlijngebied of een Water(vogel)gebied van internationale betekenis.

Het domein is wel gelegen in een Europees habitatrichtlijngebied, behalve de percelen en bestanden 11, 20, 21, 22, 35y aan de westzijde van het bos en 41y (deel), 45, 46 en 47 in het zuidelijke deel van het bos. Het betreft het gebied nr. BE2000004 (Bossen, heiden en valleigebieden van zandig Vlaanderen: westelijk deel).

In het Vagevuurbos (soms fragmentair) aanwezige en door de Habitatrichtlijn beschermde habitats zijn droge heide (Code 4030),

Noordatlantische vochtige heide met Erica tetralix (Code 4010), soortenrijke heischrale graslanden op arme bodems (6230),

oude zuurminnende bossen met Quercus robur (zomereik) op zandgronden (9190) alluviale bossen met zwarte els en gewone es (91E0).

(13)

1.7.2 Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden 1.7.2.1 Beschermd landschap

Zie Kaart 1-7 Beschermd landschap “Sint Pietersveld”

De percelen 40 (y), 41, 42, 43 en 44 zijn gelegen in het gerangschikt landschap "Sint Pietersveld", definitief beschermd op 24 juni 2002.

1.7.2.2 Landschapsatlas

Zie Kaart 1-8 Ankerplaatsen en relictzones

Op de Vlaamse Landschapsatlas situeren de Vagevuurbossen zich in de Relictzone “Oude Veldgebieden Hoogveld, Blekkersbos, Bulskampveld”. Het bos ligt tevens in de Ankerplaats “Bulskampveld – Sint- Pietersveld”.

1.7.2.3 Vlaams Eclogisch Netwerk Zie Kaart 1-9 Vlaams Ecologisch Netwerk

De Vagevuurbossen werden tevens integraal opgenomen in de afbakening van het Vlaams Ecologisch Netwerk.

Ze maken deel uit van het VEN-gebied “valleien, bossen en heiderelicten van de oostelijke Brugse Veldzone”

(code 120). Een natuurrichtplan voor dit gebied is nog niet in opmaak.

1.7.2.4 Beschermingszone waterwinning Hulstlo Zie Kaart 1-10 Bescherminfszone waterwinning

Het noordelijk deel van het Vagevuurbos is gelegen in zone III van de waterwinning Hulstlobos (Vlaamse Maatschappij voor Waterwinning). Dit impliceert dat in deze zone geen stortplaatsen mogen ingericht worden of specifieke stoffen kunnen geloosd worden. Normale bemesting van landbouwgronden is nog mogelijk. Het Mestdecreet verbiedt de uitspreiding van mengmest van 2 november tot 15 februari binnen deze beschermingszone.

1.8 Erfdienstbaarheden

Zie Kaart 1-11 Erfdienstbaarheden

In de praktijk bestaat er een erfdienstbaarheid van recht van doorgang voor 1 woning naar de Vagevuurstraat en voor een woning en een landbouwbedrijf naar de Blauwhuisstraat.

Tevens dient een recht van doorgang verleend te worden aan de eigenaar van een 1.5 ha grote bosenclave in het domeinbos. Het betreft het kadastraal perceel 17n5 dat ingesloten ligt tussen percelen 7, 12 en 13.

Er is nog een erfdienstbaarheid ten voordele van de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening (VMW), Trierstraat 21, 1000 Brussel betreffende een toevoerleiding. In het domeinbos bevinden zich 5 brandkranen (apart gekadastreerd voor 10 m² ) en diverse merktekens.

Doorheen de percelen 1,2, 12, 17, 18, 23 en 24 loopt een waterleiding van de TMVW. Het tracé van deze leiding is eigendom van de TMVW en wordt door deze maatschappij zelf beheerd.

(14)

2 Algemene beschrijving

2.1 Cultuurhistorische beschrijving

2.1.1 Historiek

Het noordelijk gedeelte van de zandstreek, bestaande uit lemig zanden zandgronden, behoorde voor het grootste gedeelte tot het voormalige Bulskampveld, een groot heidegebied dat zich uitstrekte over de gemeenten Wingene, Beernem, Hertsberge, Aalter en St.-Joris-ten-Distel. Dit heidegebied kende, als gevolg van ontginning en begrazing van het oorspronkelijke loofwoud, haar grootste uitbreiding tijdens de middeleeuwen (12^e tot 14^e eeuw). Tegen het einde van die periode werd echter reeds regelmatig loofhout aangeplant aan de rand van de heide. Het resultaat was een heidekern omgeven door loofbossen. Deze streek correspondeert met de droge, weinig vruchtbare zandgronden van de Rug van Aalter.

Deze situatie ondergaat weinig wijzigingen tot het einde van de 18^e eeuw, het ogenblik waarop de systematische ontginning van deze marginale zandgronden een aanvang neemt. De centrale heide wordt beplant met naaldhout, de bosgordels worden tot landbouwland omgezet. Vandaag correspondeert dit nog steeds met een landschap bestaande uit een centrale rug van aaneengesloten naaldhoutbossen, die zich uitstrekt van Bellem tot Loppem en alleen ter hoogte van Aalter onderbroken is. Deze bossen zijn omgeven door akkerland met een regelmatig patroon van grote kavels, van elkaar gescheiden door dreven, restanten van het vroegere loofbos. De streek is weinig bewoond.

Een ander element van de heidevelden waren de vijvers. Deze leverden de vrijdagse vis voor de inwoners van Gent. In de 17^e eeuw, met de voltooiing van het kanaal Gent-Brugge, raakten deze vijvers in onbruik, werden drooggelegd en eventueel bebost. Van deze vijvers rest nu nog enkel de Kranepoel.

De bossen rond het toponiem Hendriksberg behoorden aan de heerlijkheid van Wildenburg, met als zetel het Blauwhuis, nabij de parochiekerk van Wildenburg. Deze heerlijkheid was 250 jaar eigendom van de familie Weyts de la Boucharderie tot 1727. Toen kwam de heerlijkheid in eigendom van Johannes van Hoenacker, advocaat te Brugge. In 1821 werd Jacob van Caeneghem, textielproducent in Gent, eigenaar van het domein.

Zijn kleindochter trad in het huwelijk met Frederik van der Bruggen. Deze familie behield het domein tot de verkoop aan het Vlaams Gewest.

Tijdens beide wereldoorlogen werd het gebied zwaar getroffen. De meeste oude bestanden werden gekapt. In WOII werd een munitiedepot ingericht nabij de Hendriksberg (huidig perceel 36) (uit beheerplan bosgroepering Wildenburg, 1995).

De naam Vagevuurbos verwijst naar de Vagevuurkapel die langs de Blauwhuisstraat opgetrokken werd. De huidige kapel dateert van 1962 en vervangt vroegere beelden en prenten die op deze locatie geplaatst werden. De oudste bron gaat terug tot 1756.

Het kapelletje situeert zich bij een depressie waar vroeger een veldvijver aanwezig was. Dergelijke “vagevuren”

of zelfs “hellen” nabij hellingen vindt men ook elders in Vlaanderen terug.

(15)

2.1.1.1 Ferrariskaart (1778) Zie Kaart 2-1 in Bijlage 1

Op deze kaart zijn de Beernemse steenweg en de Torenweg/Vagevuurstraat, die actueel de ruwe begrenzing van het domeinbos vormen, reeds aanwezig. Het huidige bos maakte toen deel uit van het heidegebied Bulskampveld. Geen enkel bestand van het actuele bos was als bos gekarteerd.

Opvallend zijn de grote oppervlakten ingenomen door grote veldvijvers. Deze komen voor in de zone ten zuiden van de Hendriksberg. Rond de vijvers komt een uitgestrekt moeras, struweel en heidegebied voor.

Het noordelijk deel is grootschalig heidegebied met enkele kleinere vijvers.

Rondom het huidige bos lagen eind 18e eeuw uitgestrekte bosgebieden.

2.1.1.2 Kaart Vandermaelen (1854) Zie Kaart 2-2 in Bijlage 1

Op deze kaart is de ontginning van het gebied duidelijk aangevangen. De oostelijke zone van het bos is in rechthoekige kavels ingedeeld en reeds grotendeels bebost. Het westelijk deel is nog heidegebied. De veldvijvers zijn verdwenen. De Blauwhuisstraat is als nieuwe weg te onderscheiden op het plan.

Enkele boerderijen zijn nieuw ontstaan in het gebied.

2.1.1.3 MGI 1884 Zie Kaart 2-3 in Bijlage 1

De bebossing van het Vagevuurbos is in het zuiden en centrale deel reeds zeer ver gevorderd. Het gebied heeft dan reeds de allures van een groot aaneengesloten boscomplex.

In het noorden van het gebied zijn ten opzichte van de vorige kaart enkele bossen verdwenen. Daar en in het huidige Bulskampveld werd het jonge bos terug gerooid of was het om andere redenen (vb bosbrand) verdwenen.

Het actuele drevenpatroon van het gebied is in 1887 reeds quasi volledig aanwezig.

2.1.1.4 MGI 1911 Zie Kaart 2-4 in Bijlage 1

De noordelijke tip van het Vagevuurbos is net als het Bulskampveld volledig bebost.

In de centrale zone is weinig veranderd. In het westen en zuiden van het gebied zijn enkele bospercelen terug verdwenen. Het handelt onder andere over de huidige bestanden 35, 36, 37, 39d, 41, 45, 46y, 47y.

2.1.1.5 MGI 1960 Zie Kaart 2-5 in Bijlage 1.

Op de kaart van 1961 is de bosaanwezigheid in het Vagevuurbos quasi identiek als de huidige situatie. Enkel op bestand 41y is een stukje bos aanwezig dat actueel verdwenen is, net als een boszoom op perceel 20y.

In vergelijking met 1895 zijn de bestanden 5b, 8b, 31y, 40y, 43y en een deel van 42y ontbost. Bestand 20a is als nieuw bos aanwezig. Perceel 37 en bestand 39d werden herbebost.

2.1.1.6 Huidige situatie

In vergelijking met de situatie in 1960 is weinig gewijzigd. Sinds de aankoop van het domein werd aan bosuitbreiding gedaan op bestanden 5b, 8b, 10a. Enkel een bosje op het huidige bestand 41y is verloren gegaan.

(16)

2.1.2 Kenmerken van het vroegere beheer

De twee wereldoorlogen hebben een vernietigende invloed gehad op de bossen van de streek. Hierdoor was het beheer na beide oorlogen gericht op herstel en hebben we te doen met bosbestanden van jonge leeftijd.

De actuele bossamenstelling van het Vagevuurbos getuigt van een gedegen kennis van de vorige eigenaars. De betere bodems zijn bijna allemaal ingenomen door de zomereikenbestanden. Op de armste zandgronden werden naaldbomen aangeplant. De laatste dertig jaar werd lork als snel en goed groeiende soort massaal ingeplant ter vervanging van waarschijnlijk Grove den. Andere achteraf minder succesvol blijkende soorten als fijnspar en sitkaspar werden heel beperkt aangeplant. De bossen kenden een geregeld beheer met een, voor die tijd, normale dunningsintensiteit.

De boswegen (dreven) waren zeer goed onderhouden, wat de bosexploitatie erg vergemakkelijkt.

Heel plaatselijk werden bestanden diep ontwaterd om bosgroei mogelijk te maken (o.a. 33b). Over het algemeen was dit gezien de droge terreinomstandigheden niet nodig.

In het recente verleden was voor het privé-bos (percelen 27 tot 47) een beheerplan opgesteld zoals dit door het bosdecreet van 1990 verplicht was.

2.2 Beschrijving van de standplaats

Het Vagevuurbos situeert zich in de Zandstreek op de zogenaamde rug van Aalter, een zacht hellende strook (cuesta van Hertsberge – Lotenhulle) tussen de depressie van Beernem en de Zandleemstreek. Het Vagevuur maakt deel uit van het vroegere Bulskampveld, dat op zich een onderdeel was van het Oude veldgebied van Aalter.

Het klimaat is een gematigd en vochtig zeeklimaat met een gemiddelde luchttemperatuur van ongeveer 10°C en een jaarlijkse gemiddelde neerslag van 800 mm.

2.2.1 Reliëf en hydrografie Zie Kaart 2-6 in Bijlage 1.

Het is een vlak tot zwak golvend gebied. De hoogte schommelt tussen de 10 à 25 meter. Het kwartair dek is op de lagergelegen delen dikker dan op de hoger gelegen delen.

De hoogteligging van het Vagevuurbos varieert tussen de 16 meter in het zuidelijkste deel en een goede 25 meter in het noorden en op de Hendriksberg.

De hoger gelegen zandgronden typeren zich meestal door de aanwezigheid van een grondwatertafel op grote diepte. De lagergelegen gronden hebben een ondiepe, permanente grondwatertafel die de oppervlaktelagen beïnvloedt. Sommige hoger gelegen gronden hebben een tijdelijke stuwwatertafel. Er zijn ook gronden met hellingwater.

Als gevolg van een verticale afwisseling van kleiige en zandige lagen in het tertiair substraat zijn sommige zandlagen watervoerend. Wanneer een watervoerende laag op een helling dagzoomt, zal hieruit voortdurend water komen en kan een reeks bronnen ontstaan op een zgn bronniveau. Dergelijke bronnen komen voor in een smalle strook op de helling van de tertiaire opduiking ten zuiden van Oostkamp.

De ontwatering gebeurt via beken en kunstmatige watergangen. Het gebied behoort tot het verzamelgebied van de Rivierbeek.

De afwatering van het Vagevuurbos gebeurt via de bovenlopen van de Blauwhuisbeek, die verder uitmondt in de Ringbeek. Het water van de Ringbeek komt dan via de Hertsbergebeek terecht in de Rivierbeek, die zelf uitmondt in het kanaal Gent-Brugge.

2.2.2 Bodem en geologie 2.2.2.1 Geologie

Het geologisch substraat wordt gevormd door subhorizontale, mariene lagen van het Tertiair, nl. het Eoceen : Ieperiaan (heel weinig)(klei en zand) en Paniseliaan (klei en zand met plaatselijk platte zandsteen). Deze tertiaire formaties hellen naar het noorden. Het Paniseliaan komt over grote oppervlakten op minder dan 1m voor en dagzoomt op talrijke plaatsen. Op de Tertiair Geologische kaart ligt het volledige bos in de Formatie van Gent, Lid van Vlierzele. De ondergrond in het Vagevuurbos bestaat dus uit zandig materiaal.

Tijdens het Kwartair (Pleistoceen, Würmijstijd) werden door overheersende NW-winden, niveo-eolische zanden

(17)

leemhoudend. De hogergelegen tertiaire delen (15-20m) zijn bedekt door een dunne, zandige of lemig-zandige deklaag; deze deklaag moet toegeschreven worden aan lokale verstuivingen van hoofdzakelijk reeds aanwezig tertiair zand en vooral aan solifluctieverschijnselen, die zich tijdens het Pleistoceen hebben voorgedaan. Ook de top van het tertiair substraat is sterk aan solifluctie en kryoturbatie onderhevig geweest. Tijdens het Laatglaciaal en het Holoceen hadden nog zandverstuivingen en -afzettingen plaats. Uit de holocene periode dateert ook de veenvorming en de lemige en kleiige oppervlakte-afzettingen in depressies, langs waterlopen en op hellingen (recent alluvium en colluvium).

2.2.2.2 Bodem Zie Kaart 2-7 in Bijlage 1

2.2.2.2.1 Algemeen

Het gros van de bodems in het Vagevuurbos zijn te klasseren als zand- of lemige zandgronden (textuursymbool resp. Z en S). Zandgronden zijn hierbij nog duidelijk in de meerderheid. Enkel in de vallei van de Blauwhuisbeek, gelegen in het zuidelijk deel van het bos, komen plaatselijk wat rijkere licht zandleembodems (textuursymbool P) voor.

De drainageklasse varieert van zeer droog (symbool a) tot nat (e). De zandgronden zijn grotendeels als matig droog tot zeer droog te beschouwen (drainageklassen a tot c); de lemige zandbodems en de licht zandleembodems zijn meestal natter (drainageklassen d en e).

De meeste zandbodems hebben een profielontwikkeling tot podzol (symbool g) doorlopen; de nattere bodems vertonen geen profielontwikkeling (p).

In het zuidelijk deel van het bos wordt een kleizandsubstraat op geringe (20 tot 80 cm) of matige (80-125cm) diepte aangetroffen (symbool w voor textuursymbool in bodemserie). Zeldzamer wordt een zandsubstraat aangetroffen (symbool s).

Het moedermateriaal is meestal geel- of groenachtig, wat door de letter d na het kernsymbool wordt aangegeven.

De meeste loofboombestanden en de landbouwgronden situeren zich op de betere (en nattere) gronden.

Naaldbossen domineren de droge en arme zandgronden.

2.2.2.2.2 Classificatie Zandgronden

Zagd: zeer droge zandgronden met duidelijke humus of/en ijzer B horizont, moedermateriaal geel- of groenachtig.

Zbgd: droge zandgronden met duidelijke humus of/en ijzer B horizont, moedermateriaal geel- of groenachtig.

Zcgd: matig droge zandgronden met duidelijke humus of/en ijzer B horizont, moedermateriaal geel- of groenachtig.

Zdgd: matig natte zandgronden met duidelijke humus of/en ijzer B horizont; moedermateriaal geel- of groenachtig.

w-ZdPd: matig natte zandgrond met complex van gronden met en zonder profielontwikkeling; kleizandsubstraat op matig tot geringe diepte; moedermateriaal geel- of groenachtig

w-Zepd: natte zandgrond zonder profielontwikkeling; kleizandsubstraat beginnend op matig tot geringe diepte;

moedermateriaal geel- of groenachtig Lemig-zandgronden

Sch: matig droge lemige zandgrond met verbrokkelde humus en/of ijzer B horizont

ScP: matig droge lemige zandgrond met een complex van gronden met en zonder profielontwikkeling Sdp: matig natte lemig-zandgronden zonder profielontwikkeling

Sdpd: matig natte lemig-zandgronden zonder profielontwikkeling; moedermateriaal geel- of groenachtig Sdg: matig natte lemig-zandgronden met duidelijke humus of/en ijzer B horizont

wSdg: matig natte lemig-zandgronden met duidelijke humus of/en ijzer B horizont; kleizandsubstraat beginnend op geringe diepte

Sdgd: matig natte lemig-zandgronden met duidelijke humus of/en ijzer B horizont; moedermateriaal geel- of groenachtig

(18)

w-Sdgd: matig natte lemig-zandgronden met duidelijke humus of/en ijzer B horizont; moedermateriaal geel- of groenachtig en kleizandsubstraat beginnend op geringe of matige diepte

w-Sdhd: matig natte lemig-zandgronden met verbrokkelde humus of/en ijzer B horizont; moedermateriaal geel- of groenachtig en kleizandsubstraat beginnend op geringe of matige diepte

w-SdP: matig natte lemig-zandgronden met een complex van gronden met en zonder profielontwikkeling;

kleizandsubstraat beginnend op geringe of matige diepte

w-SdPd: matig natte lemig-zandgronden met een complex van gronden met en zonder profielontwikkeling;

kleizandsubstraat op geringe tot matige diepte; moedermateriaal geel- of groenachtig

SePd: natte lemig-zandgronden met een complex van gronden met en zonder profielontwikkeling;

moedermateriaal geel- of groenachtig

Sep: natte lemig-zandgrond zonder profielontwikkeling

Sepd: natte lemig-zandgronden zonder profielontwikkeling; moedermateriaal geel- of groenachtig

w-Sepd: natte lemig-zandgronden zonder profielontwikkeling; moedermateriaal geel- of groenachtig;

kleizandsubstraat beginnend op geringe of matige diepte Licht zandleemgronden

w-Pepd: natte licht zandleemgronden zonder profielontwikkeling; kleizandsubstraat beginnend op matig tot geringe diepte; moedermateriaal geel- of groenachtig

s-Pepd: natte licht zandleemgronden zonder profielontwikkeling; zandsubstraat beginnend op matig tot geringe diepte; moedermateriaal geel- of groenachtig

Pep: natte licht zandleemgrond zonder profielontwikkeling.

(19)

2.3 Beschrijving van het biotisch milieu

2.3.1 Bestandskaart

Kaart 2-8 Bestandskaart Vagevuurbos

Het Vagevuurbos is onderverdeeld in 48 percelen, die op hun beurt onderverdeeld zijn in bestanden, 99 in totaal.

De vroegere perceel- en bestandsindeling werd bij de opmaak van dit plan gewijzigd. Een vergelijkende tabel is bijgevoegd als tabel 2.1.

Tabel 2-1 Vergelijking oude en nieuwe bestandsnummers Oud bestandsnr Nieuw nr

1a, 2a 1a

1b 1b

3a, 3c 2a

3b 2b

4a, 7a 2c

5a, 6a, 8a 2d

9a 3a

10a 4a

11a 5a

11b 5b

12a 6a

13a 7a

13b 7b

14a 8a

14c 8b

15a 9a

15b 9b

16a 10a

17t 11t

17y 11y

18a 12a

19a 13a

19b 13b

21a 14a

22a 15a

23a 16a

24a 17a

24b 17b

27a 18a

27b 18b

28a 19a

28b 19a of b

28y 19y

29a 20a

Oud bestandsnr Nieuw nr

29y 20y

30y 21y

31a 22a

31y 22y

31x 22x

32a 23a

32b 23b

33a 24a

33b 24b

33y 24y

34a 25a

34b 25a

34y 25y

35a 26a

36a 27a

37a 28a

37b 28b

37c 28c

37d 28d

38a 29a

39a 30a

40a 31a

40y 31y

41a 32a

41c 32b

42a 33a

42b 33b

42c 33c

42d 33d

43a 34a

43b 34b

43c 34c

44a 35a

44y 35y

Oud bestandsnr Nieuw nr

45a 36a

45b 36a

45c 36b

46a 37a

46b 37b

47a 38a

47b 38b

48a 39a

48b 39b

48c 39c

48d 39d

49a 40a

49b 40b

49y 40y

50y 41y

51y 42y

51x 42x

51a 44a

52y 43y

52a 43a

52b 43b

52c 43c

53a 44b

53y 44y

54y 45y

54a 45a

54b 45b

55a 46a

55y 46y

56a 47a

56y 47y

- 48a

De verdeling van de percelen en bestanden zijn op basis van de volgende definities gebeurd:

Een perceel is een grondoppervlakte, afgebakend door duidelijk cartografische grenzen zoals wegen en grachten.

Een bestand is een beheersoppervlakte, een oppervlakte met een gelijke (boomsoorten)samenstelling en leeftijd en die een uniform beheer krijgt.

(20)

2.3.2 Bestandsbeschrijving en dendrometrische gegevens

In de bestandsbeschrijving, die in bijlage 4 is opgenomen, zijn gegevens verzameld in de periode herfst 2001- lente 2002 verwerkt. Een samenvatting van de bestandskarakteristieken is te vinden in tabel 2.2.

Tabel 2-2 Bestandskarakteristieken voor het Vagevuurbos Bestand Opp. Bestands-

type Boom-

soorten (>10% V)

Leeftijd Sluitings-

graad Mengings-

vorm Volume

(m³/ha)

1a 4,87 N Ps ^1920/29 1/3-2/3 Homogeen 268

1b 2,09 N Do ¹⁹³⁴ 1/3-2/3 Homogeen 309

2a 2,42 N Ps ^1920/49 1/3-2/3 Homogeen 195

2b 1,11 N Pc ¹⁹³³ 1/3-2/3 Homogeen 535

2c 2,39 N Pc ¹⁹³³ 1/3-2/3 Homogeen 525

2d 4,74 N Ps ¹⁹²⁰ 1/3-2/3 Homogeen 340

3a 5,31 N Ps ¹⁹⁵⁰ 1/3-2/3 Homogeen 371

4a 2,92 N Ps ^1920/33 1/3-2/3 Homogeen 370

5a 1,17 N Ps, L ¹⁹²⁰ 1/3-2/3 Stamsgewijs 230

5b 1,05 L zE ¹⁹⁹⁵ > 2/3 Homogeen

6a 2,04 N Ag ¹⁹⁹¹ > 2/3 Homogeen

7a 1,23 N Ps ¹⁹⁵⁰ > 2/3 Homogeen 408

7b 0,99 N L ¹⁹⁶⁰ 1/3-2/3 Homogeen 214

8a 8,66 N Ps, Be ¹⁹⁴⁵ 1/3-2/3 Homogeen 224

8b 1,90 L zE ¹⁹⁹⁸ < 1/3 Homogeen

9a 0,47 N L ¹⁹⁷⁰ 1/3-2/3 Homogeen 214

9b 2,22 N Ps ¹⁹⁶⁵ 1/3-2/3 Homogeen 186

10a 2,96 L zE ¹⁹⁹⁸ 1/3-2/3 Homogeen

11t Woning Nvt ^/ / / /

11y Weiland Nvt ^/ / / /

12a 1,21 N L, Ep ¹⁹⁷⁰ 1/3-2/3 Homogeen 185

13a 3,79 N L ¹⁹⁸⁰ > 2/3 Homogeen 120

13b 2,63 N + L L, Be ¹⁹⁸⁰ > 2/3 Stamsgewijs 110

14a 1,12 N Ep ¹⁹⁷⁰ > 2/3 Homogeen 251

15a 2,53 N Ps ¹⁹⁴⁷ 1/3-2/3 Homogeen 265

16a 1,32 L zE ^1995/99 < 1/3 Homogeen

17a 0,7 N Ps ¹⁹⁴⁷ 1/3-2/3 Groepsgewijs 265

17b 0,8 N Pc ¹⁹⁶⁰ 1/3-2/3 Homogeen 322

18a 1,25 N Do, L, Ep ¹⁹⁶⁰ > 2/3 Stamsgewijs 297

18b 0,76 N + L L, zE, Do ¹⁹⁶⁰ 1/3-2/3 Groepsgewijs 209

19a 1,76 N + L L, aE, Be ¹⁹⁹⁷ 1/3-2/3 Homogeen

19b 0,74 L B, Be, Ps ¹⁹⁹⁷ 1/3-2/3 Homogeen

19y Akker Nvt ^/ / / /

20a 1,42 N Ep ¹⁹⁷⁵ > 2/3 Homogeen 251

22a 1,97 L xPo, Be ¹⁹⁷⁰ 1/3-2/3 Homogeen 175

22x Weiland Nvt ^/ / / /

23a 1,71 N + L Ps, Be ¹⁹⁴⁷ 1/3-2/3 Stamsgewijs 210

23b 3,01 L + N zE, L ¹⁹¹⁸ > 2/3 Stamsgewijs 170

24a 2,57 N Ps ¹⁹⁴⁷ 1/3-2/3 Homogeen 286

(21)

Bestand Opp. Bestands-

type Boom-

soorten (>10% V)

Leeftijd Sluitings-

graad Mengings-

vorm Volume

(m³/ha)

25a 1,48 N + L Ep, Be ^1950/75 > 2/3 Groepsgewijs 178

26a 2,99 N Ps ¹⁹⁴⁷ 1/3-2/3 Homogeen 289

27a 5,68 N Ps 1/3-2/3 Homogeen 178

28a 2,12 N L, Ps ¹⁹⁸⁰ > 2/3 Homogeen 180

28b 0,6 N Do, Ep, Cham ¹⁹⁸⁰ > 2/3 Stamsgewijs 178

28c 3,08 N Ps ^1968/70 1/3-2/3 Homogeen 164

28d 0,99 N Do, L, Ep ¹⁹⁷⁰ > 2/3 Stamsgewijs 360

29a 1,73 L zE, Be ^1900/1950 1/3-2/3 Stamsgewijs 180

30a 1,61 N Ps, zE ¹⁹⁴⁷ 1/3-2/3 Homogeen 269

31a 4,44 N Ps ¹⁹⁷⁰ 1/3-2/3 Homogeen 204

32a 2,95 L zE ^1900/1950 1/3-2/3 Stamsgewijs 137

32b 7,45 N Ps, zE ¹⁹⁵⁵ 1/3-2/3 Homogeen 208

33a 1,7 N L ¹⁹⁸⁵ 1/3-2/3 Homogeen 155

33b 0,79 N Ep ¹⁹⁹² > 2/3 Homogeen

33c 1,08 N L, Be ¹⁹⁹² 1/3-2/3 Homogeen 35

33d 2,33 N Ps ¹⁹⁷⁰ 1/3-2/3 Homogeen 203

34a 1,85 L zE ^1900/1950 1/3-2/3 Stamsgewijs 73

34b 2,21 N L ¹⁹⁹² > 2/3 Homogeen 35

34c 1,2 N L ¹⁹⁷⁰ 1/3-2/3 Groepsgewijs 182

35a 0,75 L zE, tKa, Be ¹⁹⁹² < 1/3 Homogeen

36a 1,75 N L ¹⁹⁸⁸ 1/3-2/3 Homogeen 174

36b 0,64 L zE ¹⁹⁹⁹ < 1/3 Homogeen

37a 0,85 N Ep, Be ¹⁹⁸⁵ > 2/3 Homogeen 91

37b 2,11 N L ¹⁹⁶⁵ 1/3-2/3 Homogeen 257

38a 1,09 L + N Be, B, L, aE ¹⁹⁸⁰ 1/3-2/3 Stamsgewijs 122

38b 0,82 L zE ¹⁹⁵⁰ 1/3-2/3 Homogeen 133

39a 1,9 N Ps ¹⁹⁶⁰ 1/3-2/3 Homogeen 261

39b 0,66 L zE ¹⁹⁵⁰ 1/3-2/3 Homogeen 143

39c 0,42 N Ep ¹⁹⁵⁰ 1/3-2/3 Homogeen 35

39d 4,66 N L ¹⁹⁷⁵ < 1/3 Homogeen 111

40a 1,3 N L ¹⁹⁷⁵ > 2/3 Homogeen 235

40b 1,28 L + N Be, L ¹⁹⁸⁰ 1/3-2/3 Stamsgewijs 90

43a 0,68 L xPo, Es, Be ¹⁹⁵⁰ 1/3-2/3 Homogeen 180

43b 1,11 N Ps ¹⁹⁵⁰ 1/3-2/3 Homogeen 208

43c 1,38 N + L Do, zE ¹⁹⁵⁰ 1/3-2/3 Groepsgewijs 185

44a 4,1 L zE ¹⁹⁰⁰ 1/3-2/3 Stamsgewijs 221

44b 3,96 L zE, aE, B ¹⁹⁰⁰ 1/3-2/3 Stamsgewijs 169

45a 0,69 L zE ¹⁹⁹⁹ < 1/3 Homogeen

45b 1,45 N L, Be ¹⁹⁶⁸ 1/3-2/3 Groepsgewijs 79

46a 2,23 L zE ¹⁹⁰⁰ 1/3-2/3 Homogeen 239

47a 1,01 L + N Be, L ¹⁹⁸⁰ 1/3-2/3 Stamsgewijs 83

48a 0,57 N Do ¹⁹⁸⁰ > 2/3 Homogeen 100

(22)

23% van de totale oppervlakte betreft akker- en weiland.

Wat het bosgedeelte van het domein betreft is 76 procent bedekt met naaldbos en 24 procent met loofbos.

Grove den is de belangrijkste boomsoort (41% van de oppervlakte). Lork en zomereik nemen beiden ongeveer 20% van de beboste oppervlakte in. Fijnspar en Corsicaanse den hebben verder nog een relatief belangrijk aandeel met resp. 5,2 en 4,5 procent.

(23)

2.3.2. Bestandsbeschrijving en dendrometrische gegevens 2.3.2.1. Bestandskenmerken

De meeste bestanden zijn homogeen en gelijkjarig. Gemengd naaldbos (N+L) of gemengd loofbos (L+N) komen slechts sporadisch voor. Oude bomen (>100 jaar) zijn zeldzaam (bijna afwezig) in het bos. De meeste bestanden zijn gesloten, behalve de zones waar windval opgetreden is en de jonge aanplanten.

Alle bestanden worden momenteel als hooghout beheerd.

In onderstaande tabellen en figuren worden de verschillende bestandskenmerken op niveau van het bos weergegeven

Tabel 2-3 Verschillende bestandskenmerken op bosniveau

Bestandstype Oppervlakte (ha) Oppervlakte (%)

Loofhout 28,51 14

Loofhout + naaldhout 9,77 5

Naaldhout 109,18 53

Naaldhout + loofhout 9,63 5

Open ruimte 48,28 23

Infrastructuur 0,56 0

Totaal 205,93 100

Leeftijdsklasse Oppervlakte (ha) Oppervlakte (%)

1 - 20 jaar 24,82 12

21 - 40 jaar 41,74 20

41 - 60 jaar 52,75 26

61 - 80 jaar 7,78 4

81 - 100 jaar 4,79 2

101 - 120 jaar 1,94 1

121 - 140 jaar 2,25 1

Ongelijkjarig 21,02 10

Niet van toepassing 48,84 24

Totaal 205,93 100

Sluitingsgraad Oppervlakte (ha) Oppervlakte (%)

< 25 % 10,35 5

25 % - 50 % 41,63 20

50 % - 75 % 78,26 38

> 75 % 26,85 13

Totaal 205,93 100

Mengingsvorm Oppervlakte (ha) Oppervlakte (%)

Stamsgewijs 30,46 15

Groepsgewijs 7,11 3

Homogeen 119,51 58

Totaal 205,93 100

(24)

Bedrijfsvorm Oppervlakte (ha) Oppervlakte (%)

Hooghout 157,09 76

Totaal 205,93 100

Figuur 2-1 Oppervlakteverdeling (%) van Vagevuur volgens bestandstype.

Figuur 2-2 Oppervlakteverdeling (%) van Vagevuur volgens leeftijdsklasse.

(25)

Figuur 2-3 Oppervlakteverdeling (%) van Vagevuur volgens sluitingsgraad.

Figuur 2-4 Oppervlakteverdeling (%) van Vagevuur volgens mengingsvorm.

Figuur 2-5 Oppervlakteverdeling (%) van Vagevuur volgens bedrijfsvorm.

!

"

# "

$

"

(26)

2.3.2.2. Boomsoortensamenstelling Zaailingen

Tot de zaailingen worden alle exemplaren gerekend met een hoogte lager dan 2 m. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van het gemiddeld aantal zaailingen per ha, per boomsoort en per hoogteklasse, dat werd waargenomen in het domeinbos Vagevuur.

Zaailingen komen eerder beperkt voor in het bos (gemiddeld 1343 exemplaren per hectare). Eén derde daarvan wordt door Amerikaanse vogelkers (32%) ingenomen. Ook de berk is sterk vertegenwoordigd bij de zaailingen (28%). Verder komen grove den (12%), lijsterbes (7%), zomereik (7%) en Amerikaanse eik (7%), spork, douglasspar en een zeldzame essenzaailing voor.

Het grootste aantal zaailingen werd aangetroffen van volgende boomsoorten: Amerikaanse vogelkers (32%), berk (28%),

Tabel 2-4 Boomsoortensamenstelling zaailingen

Gemiddelde hoogte (cm) Boomsoort Stamtal (/ha)

0-49 Amerikaanse vogelkers 368

Berk 193

Grove den 170

Lijsterbes 41

Europese vogelkers 25

Esdoorn 25

Zomereik 11

Douglasspar 11

Amerikaanse eik 8

Sporkehout 6

50-99 Amerikaanse vogelkers 17

Lijsterbes 13

Zomereik 13

Es 8

100-149 Zomereik 69

Amerikaanse eik 56

Amerikaanse vogelkers 50

Lijsterbes 30

Berk 18

150-199 Berk 172

Lijsterbes 17

Sporkehout 15

Amerikaanse eik 13

Europese vogelkers 8

Amerikaanse vogelkers 8

Totaal 1364

Struiklaag

Tot de struiklaag behoren alle exemplaren met een hoogte hoger dan 2 m en een omtrek kleiner dan 20 cm. Een overzicht van alle boomsoorten die in de struiklaag werden geïnventariseerd, wordt gegeven in onderstaande tabel.

In de struiklaag komen gemiddeld 900 exemplaren per hectare voor (plus 95 dode exemplaren, voornamelijk behandelde Amerikaanse vogelkers). Twee derden daarvan betreffen berken (70%) die duidelijk dominant zijn in de struiklaag. Zomereik, lijsterbes (11%) en Amerikaanse eik (7%) zijn goed vertegenwoordigd in de struiklaag (30-100 ex/ha); zeldzamer zijn tamme kastanje, beuk, grove den, esdoorn, zwarte els, gewone es, lork en douglasspar. De Amerikaanse vogelkers is, ingevolge het lopende behandelingsplan, heel beperkt aanwezig in de

(27)

Wat betreft de dode bomen in de struiklaag, zijn de meest voorkomende soorten: berk (43%), Amerikaanse vogelkers (19%), Amerikaanse eik (13%), lijsterbes (8%) en zomereik (8%).

Tabel 2-5 Boomsoortensamenstelling struiklaag

Gemiddelde hoogte (cm) Boomsoort Stamtal levend

(/ha) Stamtal dood (/ha)

200-400 Berk 407 9

Lijsterbes 41 4

Zomereik 16 0

Amerikaanse eik 7 0

Esdoorn 5 0

Europese vogelkers 3 0

Grove den 3 0

Amerikaanse vogelkers 2 3

Tamme kastanje 4 2

400-600 Berk 130 11

Lijsterbes 48 2

Zomereik 21 0

Zwarte els 3 1

Douglasspar 3 0

Beuk 10 0

Tamme kastanje 9 2

Larix 7 0

600-800 Berk 94 18

Amerikaanse eik 55 12

Lijsterbes 13 1

Larix 5 4

Berk 4 4

Es 4 0

Zomereik 4 7

Europese vogelkers 2 0

Beuk 2 0

Totaal 902 96

(28)

Boomlaag

De boomlaag bestaat uit alle exemplaren met een omtrek groter dan 20 cm. Op basis van het gemiddeld bestandsgrondvlak zijn de meest voorkomende boomsoorten in de boomlaag: grove den (47%), Larix (15%), zomereik (13%) en Corsikaanse den (12%).

Op niveau van het bosdomein nemen de inheemse boomsoorten 67% van het gemiddeld bestandsgrondvlak in en de exoten 33%.

Een volledig overzicht van alle voorkomende boomsoorten in de boomlaag wordt gegeven in onderstaande tabel.

Tabel 2-6 Boomsoortensamenstelling boomlaag

Boomsoort Stamtal Grondvlak Volume

(/ha) (%) (m²/ha) (%) (m³/ha) (%)

Grove den 181 32,3 10,6 47,8 91,1 46,8

Larix 103 18,4 3,4 15,3 28,5 14,6

Zomereik 47 8,4 2,7 12,3 25,2 12,9

Corsikaanse den 20 3,6 1,8 8,3 22,9 11,8

Berk 125 22,3 1,1 5,1 5,4 2,8

Douglasspar 9 1,7 0,8 3,6 9,6 4,9

Fijnspar 20 3,5 0,7 3,2 6,1 3,1

Amerikaanse eik 26 4,7 0,4 1,7 2,1 1,1

Beuk 4 0,7 0,2 0,9 1,5 0,8

Populier 3 0,5 0,2 0,8 1,7 0,9

Tamme kastanje 5 1,0 0,0 0,2 0,1 0,1

Lijsterbes 6 1,1 0,0 0,2 0,1 0,1

Es 1 0,2 0,0 0,2 0,3 0,2

Amerikaanse vogelkers 2 0,4 0,0 0,1 0,1 0,0

Zwarte els 3 0,5 0,0 0,1 0,1 0,0

Grauwe abeel 1 0,2 0,0 0,1 0,1 0,0

Europese vogelkers 2 0,4 0,0 0,0 0,0 0,0

Esdoorn 1 0,2 0,0 0,0 0,0 0,0

Totaal 562 100,0 22,1 100,0 194,9 100,0

In Tabel 2-7 wordt voor de verschillende bestanden de leeftijdsklasse, de hoofdboomsoort, het aandeel aan inheemse boomsoorten en de mengvorm weergegeven. Een gedetailleerde beschrijving van de boomsoortensamenstelling per bestand is terug te vinden in bijlage 4.

Een hoofdboomsoort wordt gedefinieerd als een boomsoort die minstens 20% van het bestandsgrondvlak inneemt.

Bij de mengvorm wordt enerzijds rekening gehouden met het aandeel inheemse boomsoorten in het bestandsgrondvlak en anderzijds met het aantal waargenomen boomsoorten. Hierbij worden volgende definities gehanteerd:

- inheems: een bestand is inheems wanneer de inheemse boomsoorten minstens 90% van het bestandsgrondvlak innemen,

- exoot: een bestand is exoot wanneer de exoten meer dan 70% van het bestandsgrondvlak innemen, - inheems/exoot: 50% < aandeel inheemse boomsoorten in het bestandsgrondvlak < 90%,

- exoot/inheems: 50% < aandeel exoten in het bestandsgrondvlak < 70%,

(29)

- homogeen: een bestand is homogeen wanneer 1 boomsoort meer dan 80% van het bestandsgrondvlak inneemt,

- gemengd: een bestand is gemengd zodra er minstens 2 verschillende boomsoorten aanwezig zijn en 1 boomsoort 80% of minder van het bestandsgrondvlak inneemt, of 80% van het totale stamtal bij bestanden jonger dan 30 jaar.

Tabel 2-7 Leeftijdsklasse, de hoofdboomsoort, het aandeel aan inheemse boomsoorten en de mengvorm per bestand

Bestands- Leeftijds- Hoofd- Volume Mengvorm

nummer klasse boomsoort Inheems (%) inheems/gemengd aantal soorten

1a 41-60 Ps 100 inheems homogeen

1b 41-60 Do 0 exoot homogeen

2b 41-60 Pc 0,3 exoot homogeen

2c 41-60 Pc 0 exoot homogeen

2d 41-60 Ps 100 inheems homogeen

3a 41-60 Ps 98,4 inheems homogeen

4a 61-80 Ps 99,1 inheems homogeen

5a 41-60 Ps 79,6 inheems/exoot gemengd

5b 1-20 zE / inheems homogeen

6a 1-20 Abies grandis / exoot homogeen

7a 41-60 Ps 100 inheems gemengd

7b 41-60 L 1,6 exoot homogeen

8a Ongelijkjarig Ps 100 inheems homogeen

8b 1-20 zE / inheems homogeen

9a 41-60 L 1,6 exoot homogeen

9b 21-40 Ps 100 inheems homogeen

10a 1-20 zE / inheems homogeen

11t nvt woning Nvt nvt nvt

11y nvt weiland Nvt nvt nvt

13b 21-40 L/Be 22,0 exoot gemengd

14a 21-40 Ep 0 exoot homogeen

16a 1-20 zE / inheems homogeen

17a Ongelijkjarig Ps 100 inheems homogeen

17b 21-40 Pc 0 exoot homogeen

18a 41-60 Do 8,3 exoot gemengd

18b Ongelijkjarig L/zE 30,4 exoot gemengd

19a 1-20 L / exoot homogeen

19b 1-20 B / inheems homogeen

19y nvt akker Nvt nvt nvt

20a 41-60 Ep 0 exoot homogeen

22a 21-40 xPo/Be 18,8 exoot/inheems gemengd

22x nvt weiland Nvt nvt nvt

23a 21-40 Ps/Be 100 inheems/ gemengd

23b Ongelijkjarig zE/L 67,4 inheems/exoot gemengd

(30)

24b 21-40 Be/Ep / inheems/exoot gemengd

25a 21-40 Ep/B 21,8 exoot gemengd

26a 41-60 Ps 92,7 inheems/exoot homogeen

27a 21-40 Ps 100 inheems/ homogeen

28a 21-40 L/Ps 20,5 exoot gemengd

28b Ongelijkjarig Do/ Ep/ Cham 20,5 exoot gemengd

28c 41-60 Ps 100 inheems homogeen

28d 41-60 Do 0 exoot homogeen

29a Ongelijkjarig zE/Be 100 inheems gemengd

32a Ongelijkjarig zE 98,2 inheems stamsgewijs

32b 21-40 Ps 90,8 inheems gemengd

33a 21-40 L 0 exoot homogeen

33b 1-20 Ep / exoot homogeen

33c 1-20 L 0 exoot homogeen

33d 21-40 Ps 100 inheems homogeen

34a 101-120 zE 97,2 inheems homogeen

34b 1-20 L 0 exoot homogeen

34c 41-60 L 0 exoot homogeen

35a 1-20 zE / inheems/exoot gemengd

36b 1-20 zE / inheems/exoot gemengd

37a Ongelijkjarig Ep 18,1 exoot homogeen

37b 41-60 L 0,2 exoot homogeen

38a 21-40 B/Be/L/aE 58,5 inheems/exoot gemengd

38b Ongelijkjarig zE 99,6 inheems homogeen

39a 61-80 Ps 92,1 inheems/exoot gemengd

39b 81-100 zE 100 inheems homogeen

39c 41-60 Ep / exoot homogeen

39d 21-40 L 0,3 exoot homogeen

40a 21-40 L 0 exoot homogeen

40b Ongelijkjarig Be 77,0 inheems/exoot homogeen

43a 21-40 Be 100 inheems gemengd

43b 41-60 Ps/zE 83,2 inheems/exoot gemengd

43c 61-80 Do/zE 34,6 exoot/inheems gemengd

44a Ongelijkjarig zE 98,1 inheems homogeen

44b 81-100 zE/aE 81,8 inheems/exoot gemengd

(31)

45b 41-60 L/Be 12,3 exoot gemengd

46a 121-140 zE 100 inheems homogeen

47a 1-20 Be/La 69,4 inheems/exoot gemengd

48a 21-40 Do / exoot homogeen

nvt = niet van toepassing,

/ = In deze bestanden zijn geen metingen uitgevoerd waardoor het exacte aandeel inheemse boomsoorten in het gemiddeld bestandsgrondvlak niet gekend is. De mengvorm is bepaald op basis van de algemene bestandsbeschrijving.

Tabel 2-8 Samenvatting

Inheems/exoot Gemengd/homogeen Opp. (ha) Opp. (%)

inheems gemengd 1 ,01 8

homogeen %" 44

inheems/exoot gemengd %& 10

homogeen % 3

exoot gemengd 10,48 7

homogeen 41,38 26

exoot/inheems gemengd 3,24 2

Uit Tabel 2-8 kan afgeleid worden dat Vagevuur momenteel bestaat uit 8% gemengde, inheemse bestanden en voor 44% uit homogene, inheemse bestanden. Overeenkomstig de beheervisie van de afdeling Bos & Groen wordt op (lange) termijn gestreefd naar 80% gemengde, inheemse bestanden op basis van standplaatsgeschikte boomsoorten.

Daarnaast komen 33% bestanden van exoten voor. In deze exotenbestanden moet 30% inheems loofhout worden ingebracht.

(32)

2.3.2.3. Dendrometrische gegevens Bosbestanden

Vagevuur wordt gekenmerkt door een gemiddeld stamtal van 562/ha, een gemiddeld bestandsgrondvlak van 22,1 m²/ha en een gemiddeld bestandsvolume van 195,0 m³/ha.

Naar stamtal zijn Grove den, berk en lork de belangrijkste boomsoorten. Zij nemen respectievelijk 32, 22 en 18 procent van het totale stamtal in. Andere boomsoorten nemen minder dan 10% van het stamtal in. Hierbij zijn Zomereik (8%), Amerikaanse eik (5%), Corsicaanse den (4%), Fijnspar (4%) en Douglasspar (2%) de belangrijkste soorten. Populier, beuk, lijsterbes en kastanje nemen elk nog ongeveer 1% van het stamtal in. Het aandeel van de Beuk is hiermee wat onderschat daar deze soort heel vaak in de dreven voorkomt en de dreven niet meegerekend werden in de bosinventaris.

In de grondvlak- en voorraadverdeling is de Grove den opnieuw de belangrijkste soort met een aandeel van een kleine 50% in het totaal. Lork, zomereik en Corsicaanse den nemen respectievelijk 14, 13 en 12 procent van de totale voorraad in. De berk is slechts goed voor een aandeel van drie procent in de voorraad; Douglasspar voor vijf procent en Fijnspar eveneens drie procent.

Het Vagevuurbos telt 4,7 m³ staand dood hout per hectare, een 2,5 procent van de voorraad. Het staand dood hout heeft een gemiddeld stamtal van 30/ha, een gemiddeld bestandsgrondvlak van 0,6 m²/ha en een gemiddeld bestandsvolume van 4,7 m³/ha. Het dood hout bestaat voor een derde uit dode stammetjes van chemisch behandelde Amerikaanse vogelkers. Van groter belang zijn de dikke dode zomereiken, beuken en grove dennen die de rest van de voorraad dood hout innemen.

Bij het berekenen van de bestandsparameters zijn de open ruimte (bestand 11y, 19y, 20y, 21y, 22x, 22y, 24y, 25y, 31y, 35y, 40y, 41y, 42y, 43y, 44y, 45y, 46y en 47y) en de infrastructuur (bestand 11t) buiten beschouwing gelaten.

(33)

Tabel 2-9 Stamtal, grondvlak en volume van levende en staande dode bomen per bestand

Bestands- Opp. Levende bomen Staande dode bomen

nummer (ha) Stamtal

(ha) Grondvlak

(m²/ha) Volume

(m³/ha) Stamtal

(ha) Grondvlak (m²/ha) Volume (m³/ha)

1a 4,89 663 30,7 272,5 20 0,1 0,3

1b 2,10 138 23,0 305,9 0 0,0 0,0

2a 2,38 600 25,3 207,2 0 0,0 0,0

2b 1,06 354 39,7 535,5 0 0,0 0,0

2c 4,69 442 42,1 551,1 0 0,0 0,0

2d 2,38 630 39,5 366,4 0 0,0 0,0

3a 5,23 668 32,2 271,2 0 0,0 0,0

4a 2,91 690 37,0 370,5 0 0,0 0,0

5a 1,17 629 28,5 229,7 0 0,0 0,0

5b 1,09 / / / / / /

6a 2,09 / / / / / /

7a 1,21 737 27,3 222,7 0 0,0 0,0

7b 0,99 609 20,8 204,0 0 0,0 0,0

8a 3,64 776 27,1 227,0 0 0,0 0,0

8b 1,96 / / / / / /

9a 0,46 609 20,8 214,0 0 0,0 0,0

9b 2,20 668 23,6 185,8 0 0,0 0,0

10a 3,03 / / / / / /

11t 0,56 nvt nvt nvt nvt nvt nvt

11y 2,06 nvt nvt nvt nvt nvt nvt

12a 1,23 1061 23,9 184,5 0 0,0 0,0

13a 3,69 982 17,5 119,4 0 0,0 0,0

13b 2,64 1140 17,9 110,7 0 0,0 0,0

14a 0,97 501 26,9 261,5 0 0,0 0,0

15a 2,59 708 33,2 264,8 0 0,0 0,0

16a 1,37 / / / / / /

17a 0,80 707 33,2 264,5 0 0,0 0,0

17b 0,83 865 39,6 321,8 0 0,0 0,0

18a 1,41 511 32,2 355,0 0 0,0 0,0

18b 0,77 295 22,4 208,8 0 0,0 0,0

19a 1,80 / / / / / /

19b 0,70 / / / / / /

20a 1,42 501 26,9 261,5 0 0,0 0,0

(34)

Bestands Opp Levende bomen Staande dode bomen nummer (ha) Stamtal

(ha) Grondvlak

(m²/ha) Volume

(m³/ha) Stamtal

(ha) Grondvlak (m²/ha) Volume (m³/ha)

22a 1,84 1454 24,9 174,8 0 0,0 0,0

22x 0,80 nvt nvt nvt nvt nvt nvt

23a 1,90 747 26,9 209,7 79 2,5 22,1

23b 3,34 629 23,1 195,1 39 0,4 2,1

24a 2,66 865 32,2 285,8 0 0,0 0,0

24b 0,60 / / / / / /

25a 1,51 531 21,4 177,6 59 5,3 65,2

26a 2,96 560 33,2 288,0 79 2,3 19,5

27a 5,84 452 21,9 177,4 0 0,0 0,0

28a 2,12 826 25,5 180,3 0 0,0 0,0

28b 0,60 828 25,5 181,0 0 0,0 0,0

28c 3,24 592 22,6 164,7 0 0,0 0,0

28d 0,98 344 33,1 360,2 0 0,0 0,0

29a 1,78 776 21,4 179,5 39 0,2 0,6

30a 1,56 757 35,0 268,9 0 0,0 0,0

31a 4,54 511 25,6 203,6 0 0,0 0,0

32a 2,96 373 16,1 143,2 39 1,8 16,4

32b 7,45 521 25,9 207,0 20 0,9 8,1

33a 1,78 393 18,8 154,5 0 0,0 0,0

33b 0,79 / / / / / /

33c 1,08 629 6,8 35,1 0 0,0 0,0

33d 2,32 708 27,8 203,0 0 0,0 0,0

34a 1,94 187 7,5 72,7 0 0,0 0,0

34b 2,20 629 6,8 35,1 0 0,0 0,0

34c 1,20 275 18,8 181,7 0 0,0 0,0

35a 0,75 / / / / / /

36a 1,81 1062 26,3 173,4 0 0,0 0,0

36b 0,70 / / / / / /

37a 0,88 825 17,9 91,0 0 0,0 0,0

37b 2,16 364 24,2 256,6 0 0,0 0,0

38a 1,09 1493 21,2 121,5 0 0,0 0,0

38b 0,82 393 17,1 166,2 0 0,0 0,0

39a 1,90 993 32,1 260,5 0 0,0 0,0

39b 0,66 216 14,4 143,0 0 0,0 0,0

39c 0,42 / / / / / /

39d 4,88 354 11,8 111,1 0 0,0 0,0

40a 1,29 550 24,6 234,3 0 0,0 0,0

40b 1,30 1454 16,1 89,7 79 0,4 2,9