Nazorg
borstkanker
Nazorg bij borstkanker
In dit gedeelte leest u meer over het nazorgtraject in Tergooi, wat u kunt verwachten en wie u kunt benaderen bij vragen en/of klachten. Daarnaast geven we een overzicht van de meest voorkomende (late) gevolgen van de behandeling van borstkanker.
Figuur 1: veelvoorkomend schema nacontroles
Nacontrole (‘follow-up’) schema
De frequentie van de controles wordt afgestemd op uw persoonlijke situatie. Zie figuur 1 voor een veelvoorkomend schema van nacontroles.Tijdens deze controles wordt lichamelijk onderzoek verricht en is er aandacht voor mogelijke problemen op lichamelijk,
emotioneel, cognitief en sociaal gebied. Ook wordt er de eerste 5 jaar jaarlijks een
mammografie gemaakt, zo nodig aangevuld met een echografie of MRI.
Mammografie
De mammografie, röntgenfoto van de borst(en), wordt gemaakt door de
radiodiagnostisch laborant en dezelfde dag beoordeeld door de radioloog. Alle foto’s worden op een later moment door een 2e radioloog beoordeeld, de zgn. second reading. In zeldzame gevallen is er een verschil in de beoordeling. U wordt hierover dan gebeld.
Geen bloedonderzoek meer
Bloedonderzoek is na de chemotherapie niet meer standaard nodig, maar wordt alleen op indicatie aangevraagd.
Tussentijdse klachten
Heeft u klachten waarvan u denkt dat deze met uw borstkanker te maken hebben? Of bent u ongerust? Neem dan, eventueel na overleg met uw huisarts, contact op met het
mammacentrum (T 088 753 16 40). Blijf in elk geval niet met uw ongerustheid rondlopen.
Alarmsymptomen
Klachten die kunnen wijzen op terugkeer van de kanker in de borst of oksel zijn: een verandering van het litteken, een knobbel elders in de borst, een huidintrekking,
intrekking van de tepel of een zwelling in de oksel. Bij een borstprothese is een plotseling ontstane zwelling rondom de prothese ook een reden om contact op te nemen.
Alarmsymptomen die kunnen wijzen op uitzaaiingen zijn: aanhoudende klachten (langer dan 6 weken) van hoesten en benauwdheid, onbedoeld afvallen en botpijnen.
Waarom geen standaard onderzoek naar uitzaaiingen?
Uitzaaiingen op afstand zijn moeilijk op te sporen. De uitgezaaide cellen moeten al een nieuwe tumor hebben gevormd van een halve centimeter om te kunnen worden herkend.
Uit onderzoek is gebleken dat regelmatige screening op uitzaaiingen niet zinvol is. Hoe groot de kans is op uitzaaiingen is afhankelijk van vele factoren, waaronder: leeftijd, de grootte van de eerdere (primaire) tumor, het aantal lymfeklieruitzaaiingen en specifieke tumoreigenschappen als hormoon- en HER2 -gevoeligheid. Ook de uitslag van de zgn.
Mammaprint kan iets over het risico op terugkeer van de borstkanker zeggen.
Nazorgplan
Bij de start van het nazorgtraject evalueren we de behandeling, bespreken we uw ervaringen en eventuele klachten en inventariseren we of u behoefte heeft aan
gespecialiseerde nazorg. Hiervoor vragen we u van te voren een korte vragenlijst in te vullen (de Lastmeter*). Uiteraard kunnen sommige onderdelen van deze zorg ook al tijdens het behandeltraject zinvol en nuttig zijn.
Voorbeelden van nazorg zijn:
training onder begeleiding van een fysiotherapeut om uw conditie (weer) op te bouwen
oedeemtherapie bij pijnklachten van de geopereerde en bestraalde borst begeleiding door een psycholoog
begeleiding door een ergotherapeut bij problemen met uw geheugen en/of vermoeidheidsklachten
*) de Lastmeter is een landelijk gebruikte en gevalideerde vragenlijst. Uit uw antwoorden op de vragen wordt duidelijk van welke problemen of zorgen u op dat moment last heeft en of u behoefte heeft aan extra ondersteuning.
(Late) Gevolgen van de behandeling van borstkanker
Hieronder geven we een overzicht van de meest voorkomende klachten na de behandeling van borstkanker, het is mogelijk dat u ook andere klachten ervaart.
Hieronder volgt een beknopt overzicht van de meest voorkomende klachten in drie onderdelen:
Algemene late gevolgen 1.
Meest voorkomende gevolgen na een borstoperatie en/of bestraling 2.
Meest voorkomende gevolgen na chemotherapie, immunotherapie en 3.
hormoontherapie
Ad 1. Algemene late gevolgen
Vermoeidheid, conditie- en krachtsverlies Angst en onzekerheid
Veranderingen in de relatie met uw partner (Tijdelijke) seksuele problemen
Somberheid en depressie
Ad 2. Meest voorkomende gevolgen na een borstoperatie en/of bestraling Pijnlijke steken of een pijnlijke plek in de behandelde borst
Vormverandering en stugheid van de behandelde borst
Vormverandering of een strakker gevoel van de (prothese-)reconstructie.
Verminderd gevoel of pijn in de oksel/arm
Wondvocht (seroom); seroom kan onder het litteken van de borstamputatie, in de borst en/of in de oksel optreden. Als dit veel (pijn)klachten geeft, kan een
seroompunctie soms verlichting geven. Het seroom kan na een punctie weer terugkomen.
Lymfoedeem in de borst of arm; de borst of arm is dikker en voelt gespannen, zwaar of pijnlijk aan.
Schouder- en nekklachten
Hartklachten: als het hart in het bestralingsveld ligt kan de radiotherapie een
schadelijk effect hebben op het hart. Tegenwoordig komt dit door de zgn. breath hold techniek vrijwel niet meer voor.
Ad 3. Meest voorkomende gevolgen na chemotherapie, immunotherapie en hormoontherapie
Prikkeling/gevoelsstoornis in handen en/of voeten (polyneuropathie)
Overgangsklachten: met name opvliegers, nachtzweten, stemmingswisselingen, slechter slapen, vaginale droogte en minder behoefte aan seks.
Tijdelijke of blijvende onvruchtbaarheid Geheugen- en concentratieproblemen Gewichtstoename
Gewrichtsklachten
Stemmingswisselingen, somberheid
Hartklachten; hartfalen bij Trastuzumab (Herceptin®) kan ontstaan tijdens de behandeling en herstelt bij het staken ervan. Hartfalen ten gevolge van
chemotherapie is zeldzaam en ontstaat meestal pas jaren na de behandeling.
Botontkalking (osteoporose)
Wat kunnen wij voor u betekenen?
De behandeling van kanker kan lichamelijk en emotioneel veel impact hebben op uw leven en functioneren. Soms is juist de periode direct na de behandeling moeilijk omdat de structuur van de behandelingen wegvalt en de ziekenhuisbezoeken afnemen. U kunt terecht bij uw verpleegkundige of verpleegkundig specialist/ Physician Assistant voor een gesprek over uw ervaringen, vragen en zorgen. Zij besteden hier tijdens de reguliere controle afspraken ook altijd aandacht aan. Soms is een gesprek voldoende, als u meer
ondersteuning nodig heeft verwijzen zij u naar gespecialiseerde zorgverleners. Dat kan binnen Tergooi maar uiteraard ook naar externe zorgverleners of instellingen.
Welke mogelijkheden voor verwijzing zijn er binnen Tergooi?
Oncologisch (na)zorgprogramma Psycholoog
Diëtist
Fysiotherapeut Ergotherapeut Seksuoloog
Geestelijk verzorger
Wat kunt u zelf doen?
U kunt zelf ook werken aan uw herstel:
Zorg voor voldoende lichaamsbeweging: 2 tot 3 keer per week sporten en bij
voorkeur dagelijks wandelen, fietsen of andere matige lichaamsbeweging kan helpen uw conditie weer op te bouwen. Bovendien kan sporten ook uw mentale gezondheid versterken.
Eet gezond, volgens de voedingsadviezen van het voedingscentrum.
Voedingssupplementen worden niet geadviseerd, behalve vitamine D voor vrouwen boven de 50 jaar en mannen boven de 70 jaar. Heeft u specifieke vragen over voeding en kanker? Op de website Voedingenkankerinfo.nl vindt u uitgebreide en
wetenschappelijk onderbouwde informatie over voeding tijdens en na behandeling van kanker.
Niet roken; roken is schadelijk voor uw algemene gezondheid en kan ook de kans op terugkeer van de kanker vergroten.
Blijf niet met uw vragen rondlopen; raadpleeg informatie over late gevolgen van (borst)kanker op de website van de Borstkankervereniging Nederland of de Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten, of neem contact op met ons of uw huisarts.
Bij mentale klachten zoals angst of somberheid: deel uw zorgen met anderen en zoek hulp indien nodig. Dat kan via ons, maar ook bijvoorbeeld via uw huisarts.
Hoe lang duurt het herstel?
Hoe lang het herstel duurt verschilt van persoon tot persoon. Het is onder meer
afhankelijk van de behandeling die u heeft gehad en van uw algemene gezondheid. Globaal genomen gaan we uit van een herstelperiode van 3 tot 6 maanden. Na behandeling met chemotherapie kan het herstel langer duren.
Werken na kanker
Werken kan bijdragen aan uw herstel, maar soms valt het niet mee om na de behandeling
de draad weer op te pakken. Met name vermoeidheidsklachten, concentratie- en
geheugenproblemen kunnen de terugkeer naar het werk moeilijk maken. In het algemeen is het goed om het werken rustig op te bouwen en hierover duidelijke afspraken te maken met uw leidinggevende en de bedrijfsarts. Heeft u vragen over de terugkeer naar uw werk?
Dan kunt u terecht bij uw verpleegkundig specialist, verpleegkundige of uw bedrijfsarts.
Ook zijn er gespecialiseerde bureaus die hiervoor begeleiding bieden, zoals Re-turn en Stap.nu.
Contact
Wilt u advies, heeft u vragen of klachten van de borst, litteken en/of oksels neem dan contact op met het mammacentrum (T) 088-753 16 40.
Bij specifieke problemen van de chemotherapie, immunotherapie of hormonale therapie kunt u het beste direct contact opnemen met de oncologieverpleegkundige T 088 735 24 63.
Voor uitgebreide informatie en adviezen, kunt u de website van de Borstkankerverenging Nederland (BVN) raadplegen: https://borstkanker.nl/leven-met-borstkanker
Meer informatie en externe zorgverleners
Meer informatie over borstkanker en de gevolgen van de behandeling vindt u op onderstaande websites.
Ook vindt u hier een aantal externe organisaties waar u terecht kunt voor ondersteuning.
Algemeen
Patiëntenvereniging: Borstkankervereniging Nederland (BVN), www.borstkanker.nl Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten (NFK), www.nfk.nl
Algemene informatie over kanker: stichting Kanker.nl, www.kanker.nl Online ondersteuning bij het omgaan met de gevolgen van kanker:
Stichting OOK – Optimale Ondersteuning bij Kanker, www.stichting-ook.nl Fysiotherapie: FVGO Netwerk; https://fysiohetgooi.nl/patienten/oncologie/
Fysieke en psychosociale ondersteuning: Cancer care center, www.cancercarecenter.nl/nl
Inloophuis Viore, Hilversum, www.viore.org
Gespecialiseerde psychosociale zorg
Helen Dowling Instituut, Bilhoven; www.hdi.nl
Ingeborg Douwes Centrum, Amsterdam; www.ingeborgdouwescentrum.nl
Voor jonge vrouwen met borstkanker
Nationaal AYA ‘Jong & Kanker’ Zorgnetwerk, www.ayazorgnetwerk.nl Stichting Jong Borstkanker, www.jongborstkanker.nl
Voor mannen met borstkanker
www.mannenmetborstkanker.nl
Voor kinderen met een ouder met kanker www.kankerspoken.nl
