De Nederlander en de natuur
Rapportage
Index
De Nederlander en de natuur
Rapportage
TNS NIPO
Uitgevoerd in opdracht van Natuurmonumenten
F5711 | september 2009 | © TNS
1. Samenvatting 3
2. Het belang van de Nederlandse natuur 6 3. De kijk op het Nederlandse natuurbeleid 8
4. Het groene netwerk 13
5. Onderzoeksverantwoording 17
De Nederlander en de natuur
Samenvatting
• Grote meerderheid (95%) vindt natuur tamelijk of heel belangrijk. Het belang wat men aan natuur hecht, is de afgelopen jaren vrij constant gebleven (in 2004 en 2002 was dit percentage respectievelijk 96% en 93%).
• Vier op de vijf respondenten (80%) zijn van mening dat in economisch moeilijke tijden geld moet worden geïnvesteerd om de natuur in Nederland te behouden. Dit was in 2004 ongeveer gelijk (81%). In 2002 lag het percentage echter een stuk lager (71%).
• De grote meerderheid (93%) vindt het belangrijk dat de overheid nu voldoende geld aan natuur besteedt, zodat er ook natuur is voor toekomstige generaties. In 2004 en 2002 lag dit op ongeveer hetzelfde niveau (92% en 93%)
• In bijna alle gevallen wordt (veel) vaker gedacht dat de regering meer geld uitgeeft aan andere onderwerpen dan aan natuur. Natuur wint het alleen van kunst en cultuur.
• Men denkt dat de overheid meer geld uitgeeft aan natuur dan aan kunst en cultuur; vijf jaar geleden was dit nog andersom.
• Drie kwart (75%) is van mening dat het beter is voor de natuur, dieren en planten wanneer natuurorganisaties natuurgebieden beheren. Dit is een stijging ten opzichte van 2004 (67%).
• Meerderheid (87%) vindt dat het beheer pas overgenomen moet worden door een natuurorganisatie als blijkt dat de natuur wordt geschaad. Dit was in 2004 niet anders (86%).
• De meerderheid (88%) is van mening dat de regering ervoor moet zorgen dat het groene netwerk alsnog op tijd klaar is, om zo het uitsterven van planten en dieren te voorkomen.
Samenvatting
De Nederlander en de natuur> Samenvatting
4
• Drie kwart (74%) vindt dat de overheid, als dat nodig is voor de natuur, landbouwgrond moet kopen om die terug te geven aan de natuur.
• Als dat nodig is voor het herstel van de natuur, is 44% van mening dat de overheid in het uiterste geval (agrarische) grond mag onteigenen.
• Op dit moment is 10% van de oppervlakte van Nederland echte natuur. Zeven van de tien respondenten (70%) vinden dit onvoldoende.
• De uitbreiding van steden, toename van bedrijventerreinen en milieuvervuiling worden als belangrijkste bedreigingen gezien voor de natuur in de omgeving van de Nederlander.
• De overgrote meerderheid (90%) vindt het (heel) belangrijk dat Natuurmonumenten de natuur beschermt door natuurgebieden aan te kopen en met elkaar te verbinden.
• Bijna drie van de tien (28%) dragen persoonlijk bij aan het beschermen van de natuur in Nederland door op een politieke partij te stemmen die goed voor de natuur zorgt. Een kwart (24%) zegt dat
natuurbescherming een taak van de overheid is. Een op de vijf (20%) zegt lid of donateur van Natuurmonumenten te zijn.
• Een derde (32%) zou in het kader van een nieuwe actie van Natuurmonumenten misschien een
vierkante meter sponsoren voor vijf euro, 5% zou dit zeker doen. Drie van de tien (30%) zeggen natuur wel belangrijk te vinden, maar zouden geen vierkante meter sponsoren. Een even groot deel (29%) wordt niet aangesproken door deze actie.
De Nederlander en de natuur> Samenvatting
Samenvatting
De Nederlander en de natuur
Het belang van de Nederlandse natuur
Grote meerderheid vindt natuur tamelijk of heel belangrijk
•In onderstaande tabel zijn verschillende maatschappelijke onderwerpen te zien. De respondenten hebben het belang van deze onderwerpen met een rapportcijfer van 1 t/m 10 beoordeeld. Gezondheidszorg wordt (nog steeds) het belangrijkste onderwerp gevonden, gevolgd door onderwijs en veiligheid. De top drie is vanaf 2002 ongewijzigd gebleven. Natuur neemt bij alle drie de metingen een vijfde plaats in.
•Als er in dit rapport wordt gesproken over natuur verstaan we daaronder: de bossen, heide, meren, duinen, strand, rivieren, uiterwaarden, etc. We bedoelen hier dus niet de groenvoorziening in steden en dorpen.
•Op de vraag ‘Hoe belangrijk is natuur voor u?’ antwoordt 95% van de respondenten dat ze dit (heel) belangrijk vinden. In 2004 lag dit percentage op 96%, in 2002 op 93%. Dit is dus redelijk constant gebleven.
•Vrouwen vinden de natuur belangrijker dan mannen. Dit geldt ook voor 60 t/m 80-jarigen in vergelijking met de jongere leeftijdsgroepen.
1 1
5 3 4
47 52 53
47 44 42
1 1
3,4 3,4 3,4
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2002 (n=1.036)
2004 (n=836)
2009 (n=1.052)
%
gemiddelde op 4-puntsschaal weet niet
heel belangrijk (4) tamelijk belangrijk (3) tamelijk onbelangrijk (2) heel onbelangrijk (1)
Hoe belangrijk is natuur voor u? Maatschappelijk
onderwerp
2009 (n=1.052)
2004 (n=836)
2002 (n=1.036)
Gezondheidszorg 8,7 8,8 8,6
Onderwijs 8,4 8,6 8,2
Veiligheid 8,3 8,4 8,5
Werkgelegenheid 8,3 8,3 8,1
Natuur 7,8 7,9 7,5
Milieu 7,7 7,8 7,4
Bereikbaarheid via de weg 7,6 7,3 7,3
Sociale uitkeringen 7,2 7,4 7,0
Openbaar vervoer 7,1 7,3 7,0
Allochtonenbeleid 6,6 6,4 6,6
Stadsvernieuwing 6,3 6,1 5,8
Defensie 6,0 5,5 5,3
Ontwikkelingssamenwerking 5,9 6,1 5,7
De Nederlander en de natuur> Het belang van de Nederlandse natuur
De Nederlander en de natuur
De kijk op het Nederlandse natuurbeleid
1 1 1
5 4 6
39 40
45
54 52
48
2 2 1
3,5 3,5 3,4
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2002 (n=1.036)
2004 (n=836)
2009 (n=1.052)
%
gemiddelde op 4-puntsschaal weet niet
helemaal mee eens (4) grotendeels mee eens (3) grotendeels mee oneens (2) helemaal mee oneens (1) Ik vind het belangrijk dat de overheid nu voldoende geld aan natuur
besteedt, zodat er ook natuur is voor toekomstige generaties
1 2 2
19 14 16
53 55 57
18 26 22
8 3 2
3,0 3,1 3,0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2002 (n=1.036)
2004 (n=836)
2009 (n=1.052)
%
gemiddelde op 4-puntsschaal weet niet
helemaal mee eens (4) grotendeels mee eens (3) grotendeels mee oneens (2) helemaal mee oneens (1) In economisch moeilijke tijden moet geld worden
geïnvesteerd om de natuur in Nederland te behouden
Grote meerderheid vindt dat er nu geïnvesteerd moet worden in natuur voor toekomstige generaties, ook in economisch moeilijke tijden
•De grote meerderheid (93%) vindt het belangrijk dat de overheid nu voldoende geld aan natuur besteedt, zodat er ook natuur is voor toekomstige generaties. We zien hier geen verschil met voorgaande jaren (2004: 92% en 2002: 93%).
•30 t/m 44-jarigen zijn het gemiddeld minder vaak eens met de stelling ‘Ik vind het belangrijk dat de overheid nu voldoende geld aan natuur besteedt, zodat er ook natuur is voor toekomstige generaties’ dan 21t/m 29-jarigen en mensen van 45 jaar en ouder.
•Vier op de vijf (80%) zijn van mening dat in economisch moeilijke tijden geld moet worden geïnvesteerd om de natuur in Nederland te behouden. Ten opzichte van 2004 (81%) zien we geen verschillen. In 2002 lag dit percentage echter een stuk lager (71%).
De Nederlander en de natuur> De kijk op het Nederlandse natuurbeleid
Base : complete here the description of the chart or table base
Men denkt dat de overheid meer geld uitgeeft aan natuur dan aan kunst en cultuur; vijf jaar geleden was dit nog andersom
•Aan de respondenten is gevraagd hoeveel geld men denkt dat de overheid besteedt aan het maatschappelijke onderwerp natuur ten opzichte van andere maatschappelijke onderwerpen. In bovenstaande tabel is af te lezen dat in bijna alle gevallen (veel) vaker gedacht wordt dat de regering meer geld uitgeeft aan de andere onderwerpen dan aan natuur. Natuur wint het alleen van kunst en cultuur (51% versus 35%).
•Ten opzichte van 2004 zijn er wel wat verschuivingen te zien. Zo denken nu meer mensen dat de regering meer geld
uitgeeft aan natuur dan aan onderwijs (7% versus 4%), zijn er minder mensen die denken dat er meer geld aan infrastructuur uitgegeven wordt (85% versus 92%) en is het percentage dat denkt dat de regering meer geld uitgeeft aan natuur dan aan kunst en cultuur fors gestegen (51% versus 37%).
Waaraan geeft de regering volgens u meer geld uit?
2009 2004 2009 2004 2009 2004 2009 2004 2009 2004
Ander beleidsdoel 87 89 85 92 82 85 78 73 35 43
Natuur 7 4 9 4 9 8 16 14 51 37
weet niet 6 7 6 4 9 7 7 13 14 20
%
% % % %
Kunst en cultuur Onderwijs Infrastructuur Gezondheidszorg Ontwikkelingssamenwerking
De Nederlander en de natuur> De kijk op het Nederlandse natuurbeleid
10
Drie kwart is van mening dat het beter is voor de natuur, dieren en planten wanneer natuurorganisaties natuurgebieden beheren
4 3 5 4
19 15
22 18
43 51
45 51
24 24 19 21
10 7 9 7
3,0 3,0 2,9 2,3
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2004 2009 2004 2009
%
gemiddelde op 4-puntsschaal weet niet/geen mening helemaal mee eens (4) grotendeels mee eens (3) grotendeels mee oneens (2) helemaal mee oneens (1)
Zeldzame dieren en planten hebben meer kans om te overleven als een natuurorganisatie het natuurgebied beheert
dan wanneer een andere grondbezitter dit doet
Op lange termijn is de natuur er meer bij gebaat als een natuurorganisatie het natuurbebied beheert dan wannneer andere
grondbezitters (zoals boeren en landgoedeigenaren) dit doen
•Drie kwart (75%) is het (helemaal) eens met de stelling dat zeldzame dieren en planten meer kans hebben om te overleven als een natuurorganisatie het natuurgebied beheert dan wanneer een andere grondbezitter (zoals boeren en
landgoedeigenaren) dat doet: een significante stijging ten opzichte van 2004 (67%).
•Ook bij de stelling ‘Op lange termijn is de natuur er meer bij gebaat als een natuurorganisatie het natuurgebied beheert dan wanneer andere grondbezitters dit doen’ is het percentage respondenten dat het hier (helemaal) mee eens is, gestegen ten opzichte van 2004 (72% versus 64%).
De Nederlander en de natuur> De kijk op het Nederlandse natuurbeleid
Meerderheid vindt dat het beheer pas overgenomen moet worden door een natuurorganisatie als blijkt dat de natuur wordt geschaad
11 11
2 2
39 44
9 9
30 27
40 42
8 7
46 45
12 10
3 3
2,4 2,3 3,3 3,3
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2004 2009 2004 2009
%
gemiddelde op 4-puntsschaal weet niet/geen mening helemaal mee eens (4) grotendeels mee eens (3) grotendeels mee oneens (2) helemaal mee oneens (1)
Ik heb liever dat grondbezitters (zoals boeren en landgoedeigenaren) het natuurgebied beheren dan dat
natuurorganisaties dit doen
Als blijkt dat beheer door grondbezitters (zoals boeren en landgoedeigenaren) zeldzame dieren en planten schaadt, dan
moet een natuurorganisatie het beheer overnemen
•In 2004 gaf de helft (50%) aan dat ze het (helemaal) niet eens zijn met de stelling ‘Ik heb liever dat grondbezitters (zoals boeren en landgoedeigenaren) het natuurgebied beheren dan dat natuurorganisaties dit doen’. In 2009 is dit percentage gestegen naar 55%.
•De grote meerderheid (87%) is van mening dat een natuurorganisatie het beheer moet overnemen als blijkt dat beheer door andere grondbezitters zeldzame dieren en planten schaadt. Dit was in 2004 niet anders (86%). Vrouwen zijn het gemiddeld vaker (helemaal) eens met deze stelling dan mannen.
De Nederlander en de natuur> De kijk op het Nederlandse natuurbeleid
12
De Nederlander en de natuur
Het groene netwerk
Drie kwart vindt dat de overheid landbouwgrond moet kopen om terug te geven aan de natuur
1 3
8 14
18 48 35
50
34 39
24
9
3 5
7
3,3 3,0 2,4
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
De regering moet ervoor zorgen dat het groene netwerk alsnog op tijd klaar is, om uitsterven van planten en dieren te
voorkomen.
Als dat nodig is voor de natuur, moet de overheid landbouwgrond kopen om die
terug te geven aan de natuur
Als dat nodig is voor het herstel van de natuur, mag de overheid in het uiterste geval (agrarische) grond onteigenen
%
gemiddelde op 4-puntsschaal weet niet/mening
helemaal mee eens (4) grotendeels mee eens (3) grotendeels mee oneens (2) helemaal mee oneens (1)
•De meerderheid (88%) is van mening dat de regering ervoor moet zorgen dat het groene netwerk alsnog op tijd klaar is, om zo het uitsterven van planten en dieren te voorkomen. Vrouwen delen deze mening gemiddeld vaker dan mannen.
•Drie kwart (74%) vindt dat de overheid, als dat nodig is voor de natuur, landbouwgrond moet kopen om die terug te geven aan de natuur.
•Als dat nodig is voor het herstel van de natuur, is 44% van mening dat de overheid in het uiterste geval (agrarische) grond mag onteigenen.
De Nederlander en de natuur> Het groene netwerk
14
Voordat de respondenten de vragen over het groene netwerk beantwoord hebben, kregen ze de volgende informatie:
Om de natuur in Nederland ook voor de toekomst te kunnen beschermen, realiseert de overheid een groen netwerk van natuurgebieden (de zogenaamde Ecologische Hoofdstructuur). Met het huidige tempo van realisatie zal dit netwerk niet op tijd klaar zijn, waardoor planten en dieren dreigen uit te sterven.
2 5
11
29 38
52 58
62
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
weet niet anders intensieve landbouw klimaatverandering uitbreiding van (snel)wegen milieuvervuiling toename van bedrijventerreinen uitbreiding van steden
% Wat ziet u als belangrijkste bedreiging voor de natuur in uw omgeving?
1 6 54 36 3 3,3
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2009 (n=1.052)
%
gemiddelde op 4-puntsschaal weet niet
helemaal mee eens (4) grotendeels mee eens (3) grotendeels mee oneens (2) helemaal mee oneens (1) Hoe belangrijk vindt u het dat Natuurmonumenten de natuur beschermt
door natuurgebieden aan te kopen en met elkaar te verbinden?
Overgrote meerderheid vindt het belangrijk dat Natuurmonumenten de natuur beschermt
•Op dit moment is 10% van de oppervlakte van Nederland echte natuur. Zeven op de tien respondenten (70%) vinden dit onvoldoende. Vrouwen vinden 10% vaker onvoldoende dan mannen (75% versus 65%).
•De uitbreiding van steden (62%), toename van bedrijventerreinen (58%) en milieuvervuiling (52%) worden als belangrijkste bedreigingen gezien voor de natuur in de omgeving van de Nederlander. Jongeren (21-29 jaar) zien milieuvervuiling als belangrijkste bedreiging (61%).
•De overgrote meerderheid (90%) vindt het (heel) belangrijk dat Natuurmonumenten de natuur beschermt door natuurgebieden aan te kopen en met elkaar te verbinden.
De Nederlander en de natuur> Het groene netwerk
19 19 5
6
20 24
28
0 10 20 30 40 50 60
weet niet anders ik ben vrijwilliger in de natuur ik ben lid van een provinciaal
landschap ik ben lid of donateur van
Natuurmonumenten natuurbescherming is een taak
van de overheid ik stem op een politieke partij die goed zorgt voor de natuur
% Op welke manier draagt u persoonlijk bij aan het
beschermen van de natuur in Nederland?
29 30 32 5 4
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2009 (n=1.052)
%
weet niet
ik wil meer natuur en zou zeker een vierkante meter sponsoren
misschien ga ik wel een vierkante meter sponsoren, maar dat beslis ik later ik vind meer natuur wel belangrijk, maar zou geen vierkante meter sponsoren deze actie spreekt mij niet aan Welke stelling is het meest op u van toepassing?
In het kader van een nieuwe actie van Natuurmonumenten zou één op de twintig Nederlanders zeker een vierkante meter sponsoren
•Bijna drie op de tien Nederlanders (28%) dragen persoonlijk bij aan het beschermen van de natuur in Nederland door op een politieke partij te stemmen die goed voor de natuur zorgt. Een kwart (24%) zegt dat natuurbescherming een taak van de overheid is. Een op de vijf (20%) zegt lid of donateur van Natuurmonumenten te zijn.
•Een derde (32%) zou in het kader van een nieuwe actie van Natuurmonumenten misschien een vierkante meter sponsoren voor vijf euro, 5% zou dit zeker doen. Drie op de tien (30%) zeggen natuur wel belangrijk te vinden, maar zouden geen vierkante meter sponsoren. Een even groot deel (29%) wordt niet aangesproken door deze actie.
De Nederlander en de natuur> Het groene netwerk
16
De Nederlander en de natuur
Onderzoeksverantwoording
Onderzoeksverantwoording
De resultaten zijn gewogen op leeftijd, geslacht, huishoudgrootte, regio en sociale klasse.
Weging
1.052/1.441*100% = 73%
Respons
8 minuten
Duur vragenlijst
30 juli t/m 12 augustus 2009
Veldwerkperiode
Representatief Nederland in de leeftijd 21-80 jaar. Bruto steekproef: n=1.441
Steekproef
CAWI (computer assisted web interviewing; respondenten hebben de vragenlijst via internet ingevuld)
Methode
De Nederlander en de natuur> Onderzoeksverantwoording
18
