Nummer Toegang: Inventaris van het archief van de heerlijkheid Voshol, Versie: L.A.M. Giebels, J.C.

(1)

Inventaris van het archief van de heerlijkheid Voshol, 1543-1835

Versie: 15-08-2019

L.A.M. Giebels, J.C. Kort

Nationaal Archief, Den Haag 1985

This finding aid is written in Dutch.

(2)

I N H O U D S O P G A V E

Beschrijving van het archief...9

Aanwijzingen voor de gebruiker...10

Openbaarheidsbeperkingen... 10

Beperkingen aan het gebruik... 10

Materiële beperkingen... 10

Aanvraaginstructie... 10

Citeerinstructie... 10

Archiefvorming...11

Geschiedenis van de archiefvormer... 11

De heerlijkheid Voshol... 11

Geschiedenis van het archiefbeheer... 13

De verwerving van het archief... 14

Inhoud en structuur van het archief...15

Inhoud... 15

Verantwoording van de bewerking... 15

Verwant materiaal...16

Beschikbaarheid van kopieën... 16

Verwante archieven... 16

Beschrijving van de series en archiefbestanddelen...17

DE FAMILIE VAN AERSSEN... 17

A Persoonlijk...17

I Cornelis van Aerssen (1646-1728)...17

II Cornelis van Aerssen (1698-1766)...17

III Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren (1723-1805)...17

B Zakelijk...18

DE HEERLIJKHEID VOSHOL... 19

A Algemeen...19

B Bijzonder...19

1. Verwerving en belening...19

a. De hoge heerlijkheid...19

b. De ambachtsheerlijkheid...19

2. Betwisting en bevestiging...20

heerlijkheid...20

vervening...20

3. Beheer...20

a. Personeel...20

Baljuw...20

aanstelling...21

uitoefening van functie...21

algemeen...21

bijzonder...21

financiën...21

Rentmeester...21

algemeen...21

aanstelling...22

salaris...22

Secretaris en substituut van de rentmeester...23

b. Financiën...23

algemeen...23

bijzonder...23

c. Belastingen...24

algemeen...24

bijzonder...24

(3)

4. Bestuur...24

functionarissen...24

verordeningen...25

algemeen...25

bijzonder...25

5. Documentatie...25

belening...25

rentmeester...26

heerlijke rechten...26

waag...26

nering...26

visserij...26

tienden...26

kerk en school...26

bestuur...27

waterstaat...27

financiën...27

6. Zorg voor het archief...28

DE HEERLIJKHEID ZWAMMERDAM... 29

a. Betwisting...29

b. Begrenzing van de heerlijkheid...29

c. Beheer...30

1. Personeel...30

Schout, secretaris en bode...30

aanstelling...30

salaris...30

Secretaris...31

Bode...31

2. Rechten verbonden aan de heerlijkheid...31

Waag...31

bouw...31

gewichten...31

weging...31

inkomsten...31

bediening...31

wederwaardigheden...32

Tienden...32

algemeen...32

afkoop...32

meting...32

algemeen...32

bijzonder...32

verpachting...33

algemeen...33

bijzonder...33

Veer...33

aanstelling...33

wederwaardigheden...34

Nering...34

Visserij...34

Kerk...35

predikant...35

pastorie...35

koster, voorlezer en schoolmeester...35

aanstelling...35

salaris...35

graven...35

kerk...36

(4)

banken...36

kerkmeester...36

algemeen...36

bijzonder...36

School...37

3. Eigendommen en financiën...37

eigendommen...37

financiën...37

algemeen...37

bijzonder...37

d. Bestuur...38

Algemeen...38

Bijzonder...38

1. Functionarissen...38

algemeen...38

aanstelling...38

2. Gezondheidszorg...39

3. Brandweer...39

4. Notaris en procureur...39

5. Armenzorg...39

6. Waterstaat...39

6.1 Financiën...39

6.2 Waterlozing...39

6.3 Vervening en droogmaking...40

7. Financiën...41

8. Belastingen...41

8.1 Belasting van land...41

8.2 Imposten...41

8.3 Verponding...41

8.4 Riemtalen...42

DE HEERLIJKHEID REEUWIJK... 43

a. Betwisting...43

b. Beheer...43

1. Personeel...43

aanstelling...43

salaris...43

2. Rechten, verbonden aan de heerlijkheid...44

Tienden...44

Veer...44

Nering...44

Ius primae noctis...44

Kerk...44

predikant...44

koster, voorlezer en schoolmeester...45

graven...45

bank...45

c. Bestuur...45

2. Brandweer...45

3. Waterstaat...46

Vervening...46

4. Financiën...46

DE HEERLIJKHEID TER AAR... 47

a. Betwisting en bevestiging...47

Turfmaat...47

Pondgeld...47

Kerk...47

(5)

Bestuur...47

b. Geschillen...48

c. Begrenzing...48

d. Beheer...48

1. Personeel...48

schout en secretaris...49

schout en bode...49

substituut van de schout...49

recognitie...49

financiën...49

Secretaris...50

ontslag...50

Substituut van de bode...50

2. Rechten, verbonden aan de heerlijkheid...50

Waag...50

Tienden...51

henneptienden...51

korentienden...51

hennep en korentienden...51

Veer...51

algemeen...51

bijzonder...51

Kleinhandel...51

Turfmaat...52

algemeen...52

bijzonder...52

Kerk: de hervormde gemeente...52

salaris...52

koster, schoolmeester en doodgraver...53

salaris...53

kerkgebouw financiering...53

onderhoud...53

financiën...54

graven...54

diakonie...54

Kerk: de Roomse parochie...55

algemeen...55

pastoor...55

uitoefening functie...55

kerkmeesters...55

eigendommen...56

financiën...56

algemeen...56

bijzonder...56

armmeesters...56

School...57

algemeen...57

schoolmeester...57

aanstelling...57

salaris...57

Weeshuis...57

eigendommen...57

financiën...58

e. Bestuur...58

algemeen...58

bijzonder...58

(6)

1.1 namen...59

1.2 aanstelling...59

1.3 uitoefening van functie...59

1.4 stokkerver...60

2. Gezondheidszorg...60

3. Notaris en procureur...60

4. Rechtspleging...61

5. Armenzorg...61

5.1 algemeen...61

5.2 bijzonder...61

6. Waterstaat...61

6.1 De Aar...61

6.2 Aartol...62

6.3 Sloten...62

6.4 Bruggen...63

6.5 Sluizen...64

6.6 Waterlozing...64

6.6.1 algemeen...64

6.6.2 bijzonder...64

6.7 Vervening...65

6.7.1 algemeen...65

6.7.2 meting...65

6.7.3 verveners...66

6.7.3.1 algemeen...66

6.7.3.2 bijzonder...66

6.7.3.3 uitgevoerd werk...67

6.7.4 waarborgfonds...67

6.7.4.1 algemeen...67

6.7.4.2 bijzonder...67

6.7.5 eigendommen...68

6.7.6 lastgeld...69

6.7.7 stuivergeld...69

6.8 Droogmakerij...69

7.1 hoofdelijke omslag en stok...71

7.2 binnenlandse kosten...72

7.3 hoofden...72

7.4 landen...72

8. Belasting...73

8.1 meting...73

8.2 kwijtschelding van verpondingen...73

8.3 inning...73

8.4 Spaarndammer geld...74

8.5 lente- en herfstbede...74

8.6 buitengewone verpondingen...74

8.7 restanten...74

8.9 familiegeld...75

9. Sanering van de ambachtsfinanciën...75

9.1 werkzaamheden...76

9.2 meting...76

9.3 inning...76

9.4 eigendommen...76

9.5 financiën...77

9.6 molengeld...77

9.7 achterstallen...77

9.8 crediteuren...79

9.8.1 algemeen...79

9.8.2 bijzonder...80

(7)

Beschrijving van het archief

B E S C H R I J V I N G V A N H E T A R C H I E F

Naam archiefblok:

Heerlijkheid Voshol Archiefbloknummer:

35100 Omvang:

636 inventarisnummer(s); 6,80 meter Taal van het archiefmateriaal:

Het merendeel der stukken is in het Nederlands Soort archiefmateriaal:

Normale geschreven en gedrukte teksten. De Nederlandstalige stukken van vóór ca. 1700 zijn geschreven in het gotische cursiefschrift, met name in de oud-Hollandse klerkencursief.

Archiefbewaarplaats:

Nationaal Archief, Den Haag Archiefvormers:

Heerlijkheid Voshol

Samenvatting van de inhoud van het archief:

De heerlijkheid Voshol bestond aan het eind van de zestiende eeuw uit Zwammerdam, Reeuwijk en Ter Aar. Deze drie rechtsgebieden vormden toch een administratief geheel door hun langdurige vereniging onder het geslacht Brederode. In 1710 werd de heerlijkheid gekocht door de familie Van Aerssen, die de heerlijkheid vervolgens lange tijd beheerden. Het archief bestaat uit persoonlijke stukken van de Familie van Aerssen; stukken betreffende de verwerving en belening van de heerlijkheid (o.a. een akte van verpanding door koning Filips II uit 1564); het beheer, de

belastingheffing, het bestuur van de heerlijkheid Voshol en zijn drie rechtsgebieden. Het archief is op microfilm gezet.

(8)

Aanwijzingen voor de gebruiker

Aanwijzingen voor de gebruiker

Openbaarheidsbeperkingen

OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Volledig openbaar.

Beperkingen aan het gebruik

BEPERKINGEN AAN HET GEBRUIK

Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht.

Materiële beperkingen

MATERIËLE BEPERKINGEN

Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.

Aanvraaginstructie

AANVRAAGINSTRUCTIE

Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen:

1. Creëer een account of log in .

2. Selecteer in de archiefinventaris een archiefstuk.

3. Klik op ‘Reserveer’ en kies een tijdstip van inzage.

Citeerinstructie

CITEERINSTRUCTIE

Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.

VOLLEDIG:

Nationaal Archief, Den Haag, Heerlijkheid Voshol, nummer toegang 3.19.57, inventarisnummer ...

VERKORT:

NL-HaNA, Heerlijkheid Voshol, 3.19.57, inv.nr. ...

(9)

Archiefvorming

Archiefvorming

Geschiedenis van de archiefvormer

GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER

De heerlijkheid Voshol

DE HEERLIJKHEID VOSHOL

De heerlijkheid Voshol bestond aan het eind van de zestiende eeuw uit Zwammerdam, Reeuwijk en Ter Aar ¹ . Hoewel gescheiden door Aarlanderveen vormden deze drie rechtsgebieden toch een administratief geheel door hun langdurige vereniging onder het geslacht Brederode. Die situatie bestond minstens vanaf het begin van de veertiende eeuw. Iets eerder, in 1283, blijkt de

heerlijkheid leenroerig te zijn geweest aan de heer van Teilingen ² , wiens rechte lenen samen met het leenhof in dat jaar aan de graaf van Holland kwamen. Bij die gelegenheid werd het leen van de heer van Brederode gespecificeerd als Oud Voshol, Wijk en 's-Gravenbroek. Maar reeds een paar jaar eerder was eveneens sprake van Voshol in het ambacht van Brederode ³ . Wij mogen daarom de omschrijving van 1283 houden voor de heerlijkheid Voshol.

Was deze heerlijkheid echter van beginne af aan even uitgestrekt als zij omstreeks 1600 was? Dat is voor enige twijfel vatbaar. In de rekeningen van de grafelijke rentmeester van Noord-Holland, die lopen vanaf 1316, treft men immers "Are" en Voshol gescheiden aan ⁴ . Deze situatie bleef de eeuwen door ongewijzigd. Het heeft er daarom veel van, dat Ter Aar pas in een later stadium met het eigenlijke Voshol, waaronder wij Zwammerdam en Reeuwijk verstaan, is verenigd. Dat zal vermoedelijk in de dertiende eeuw zijn gebeurd. Bewijzen ontbreken echter, zodat het

bovenstaande een gissing moet blijven. Te wijzen valt wel op een overeenkomstige gang van zaken met 's-Gravenbroek, dat Willem van Brederode kocht van de heer van Teilingen ⁵ . Volgens de oorkonde lag het bij Voshol en behoorde het er dus niet toe. In 1283 werd 's-Gravenbroek nog apart genoemd maar daarna nooit meer. Het was in Voshol opgegaan.

Nadien bleef de heerlijkheid Voshol probleemloos in handen van de achtereenvolgende heren van Brederode ⁶ . Volgens de leenregisters van de graaf van Holland bleef die toestand ook in het begin van de Tachtigjarige Oorlog gehandhaafd. De praktijk was echter anders want Voshol viel bij testament toe aan Adriana Francisca, dochter van Reinout van Brederode en Helena van Manderscheid ⁷ . Het testament werd door de vertegenwoordigers van de hoofdlinie evenwel aangevochten en de zaak bleef slepend tot zij in 1620 de rechten van Adriana Francisca voor 36.000,- afkochten. Daarna bleef Voshol wederom aan de hoofdtak tot deze in 1679 uitstierf.

Erfgename was Amelia Wilhelmina van Brederode, gehuwd met Armand de Caumont, markies van Montpouillan, die de heerlijkheid aan hun dochter Amelia vermaakten ter gelegenheid van haar huwelijk met William Paulet. Dit echtpaar zag zich wegens financiële moeilijkheden gedwongen tot verkoop van Voshol over te gaan. Koper werd in 1710 Cornelis van Aerssen voor de som van 90.000,-. De nieuwe heer had juist zijn loopbaan in dienst van de Staten als ontvanger-generaal van Holland afgesloten. Zijn kundigheden zouden de heerlijkheid uitstekend van pas komen. Door jarenlange nalatigheid bij de ontvangst der belastingen waren de financiën van het ambacht Ter Aar ⁸ in een vrijwel onontwarbare knoop geraakt. In wanhoop richtten schout en

ambachtsbewaarders zich in 1712 tot hun nieuwe heer, die als geen ander in staat zou zijn hen uit

1 Leen- en Registerkamer, nr. 139 fO 160-169 (1598 juli 20).

2 S. Muller Hz., Het oude register van graaf Florens, in: BMHG, dl. 22, 1901 , pp. 255-256.

3 Muller, Oude register, p. 230.

4 H.G. Hamaker, De rekeningen der grafelijkheid van Holland onder het Henegouwsche huis, I, Utrecht 1875, p. 19 en p. 160.

5 L.Ph.C. van den Bergh, Oorkondenboek van Holland en Zeeland, dl. II, Amsterdam-'s-Gravenhage 1873 , nr. 181.

6 H. Obreen, De Heeren van Teylingen en van Brederode, in: "De Nederlandsche Leeuw", jrg. 44 , 1926, kolom 234- 243 en 264-266. A.W.E. Dek, Genealogie der Heren van Brederode, in: Jaarboek van het Centraal Bureau.voor Genealogie, 1959, pp. 105-146.

7 Inv.nr . 10 fO 5vo.

8 Zie voor ambachtsfinanciën: A.S. de Blécourt, Ambacht en Gemeente. De regeering van een Hollandsch dorp gedurende de 17e, 18e en 19e eeuw, Zutphen 1912, pp. 54-78.

(10)

het moeras te halen. En inderdaad slaagde van Aerssen er in de problemen in acht jaar vrijwel uit de weg te ruimen. Als dank boden zij aan jaarlijks een post van 100,- voor hem op de

ambachtsrekening uit te trekken. Dat vond hij echter overdreven maar met een vierde daarvan kon hij zich wel verenigen⁹.

Op dit punt gekomen gaf van Aerssen, die al in de zeventig was, de heerlijkheid aan zijn

gelijknamige zoon bij gelegenheid van diens huwelijk met Anna Albertina van Beijeren Schagen.

Van deze vererfde zij op hun zoon Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren, die zijn moeders naam aan de vaderlijke toevoegde. Hij kon echter geen waardige erfgenaam voor de heerlijkheid vinden, daar zijn kleinzoon een avonturier bleek. Ook de verlokking van een kornalijnen ring, wanneer hij zijn leven zou beteren, mocht niet baten. Zo werd de heerlijkheid na de dood van Albert Nikolaas in 1805 voor de gezamenlijke erfgenamen geadministreerd door Wolf Floris baron van Hemert tot Dingshof tot zij in 1834 werd verkocht aan Gerard Johannes Beeldsnijder, die zich "van Voshol" ging noemen. Alleen de grafkelder in de kerk van Zwammerdam, die niet verkocht mocht worden, bleef tot de dag van vandaag het teken van de band tussen de familie Van Aerssen en de heerlijkheid Voshol.

De heerlijkheid Voshol, bestaande uit Zwammerdam, Reeuwijk en Ter Aar:

9 Inv.nr. 570.

(11)

Geschiedenis van het archiefbeheer

GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER

In 1898 werd de inventaris, samengesteld door F. Berends, reeds gedrukt in de Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven10. Bij hun aankomst in het Algemeen Rijksarchief waren de stukken grotendeels samengevoegd tot bundels, die als dossiers zullen hebben gediend. Zij waren

(12)

genummerd maar de bijbehorende inventaris bleek niet aanwezig. Berends handhaafde de oude orde maar voegde wel enige bundels bijeen. Zijn summiere inventaris kon daarom met 211 nummers volstaan voor het gehele archief, dat ruim zes strekkende meters beslaat.

Het archief van de heerlijkheid Voshol werd aan het einde van de negentiende eeuw door Jacob Willem des Tombe, kleinzoon en enig erfgenaam van Gerard Johannes Beeldsnijder, aan het Algemeen Rijksarchief geschonken.

De verwerving van het archief

DE VERWERVING VAN HET ARCHIEF Het archief is door schenking verworven.

(13)

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud en structuur van het archief

Inhoud

INHOUD

Hoewel de archiefstukken betreffende Voshol vrij volledig lijken, moeten wij toch wijzen op verliezen, die vermoedelijk van de vorige eeuw stammen. Meermalen worden immers rekeningen van Frank van Alkemade van het baljuwschap over de jaren 1484 tot 1520 vermeld ¹⁰ . Deze

ontbreken thans en zij zullen niet de enige zijn. Waarschijnlijk zijn deze stukken in 1839 door Gerard Johannes Beeldsnijder bij de verkoop van de heerlijkheid aan de nieuwe rechthebbenden gegeven. Het is evenwel niet bekend, hoe het de nieuwe eigenaren en hun stukken is vergaan.

Tenslotte is een aanwinst uit 1984 vermeldenswaard. Deze bestaat uit een aantal stukken, verzameld door de heer ter documentatie van de rechtsgang bij het baljuwschap ¹¹ . Zij werden aangetroffen in de collectie Van der Poest Clement, die bij het Gemeentearchief van Schiedam werd bewaard. De gemeentearchivaris was zo bereidwillig deze stukken aan het Algemeen Rijksarchief te willen afstaan.

Verantwoording van de bewerking

VERANTWOORDING VAN DE BEWERKING

In het kader van haar stage vatte mejuffrouw L.A.M. Giebels in 1979 de herinventarisatie aan, die in 1984 door de tweede auteur werd voltooid. Als richtsnoer werd de indeling, gevolgd bij het huis Offem ¹² , gehanteerd. De rubrieken van de heerlijkheid Voshol en van de aparte delen daarvan, Zwammerdam, Reeuwijk en Ter Aar, werden zo veel mogelijk op dezelfde wijze ingericht. Alleen was het bij Ter Aar noodzakelijk een rubriek betreffende de sanering der ambachtsfinanciën in te voeren. Deze rubriek betreft zowel de sanering van de eigen gelden als die van de

landsbelastingen. Daarom kon zij niet onder een van deze rubrieken gebracht worden. Het betreft de stukken, die vanaf 1712 door Cornelis van Aerssen en zijn helpers in ruime mate werden

verzameld en geproduceerd bij hun arbeid. Hun werk was zelfs zo grondig, dat van deze sanering in de rest van het archief van het ambacht nauwelijks iets te merken valt ¹³ . Intussen is door bovengeschetste gang van zaken de grens met andere rubrieken soms moeilijk te trekken.

Het archief was sinds 1898 niet ongewijzigd gebleven. In 1953 verkreeg het Algemeen Rijksarchief een belangrijk register, dat Cornelis van Aerssen met het oog op zijn rechten bij zijn verwerving van de heerlijkheid had aangelegd. Het was sinds de vorige eeuw in twee stukken uiteengevallen. Het eerste gedeelte werd aangekocht van de Historische Vereniging voor Zuid-Holland. Het tweede werd geschonken door de heer J.S. Willems-le Clerq te Brussel, die het aldaar op een boekenmarkt had aangetroffen ¹⁴ .

Voorts bleek bij inventarisatie van de archieven van de familie Van Aerssen, aanwezig op de Eerste Afdeling van het Algemeen Rijksarchief ¹⁵ , en van de familie Des Tombe, dat berust op het

Rijksarchief in Utrecht ¹⁶ , dat zich ook daarin stukken van de heerlijkheid Voshol bevonden. Deze zijn hier met blanco nummers op de passende plaats vermeld. Eventueel werd volstaan met een verwijzing.

10 . Inv.nrs. 94-95.

11 Inv.nr. 23.

12 J.C. Kort, Het archief van het huis Offem en de families Van Limburg Stirum, Doys en Van der Does, 1428-1937, 's- Gravenhage 1983, pp. XVIII-XIX.

13 A.P. Dees, Inventaris van het archief van het dorps-, ambachts-, gemeente- en armbestuur van Ter Aar tot 1930, 's-Gravenhage 1971.

14 VROA, 1953, p. 30.

15 VROA, 1915, I, pp 77-192.

16 C. Dekker, Inventaris van het archief van de familie Des Tombe, 1485-1948, Utrecht 1980.

(14)

Verwant materiaal

Verwant materiaal

Beschikbaarheid van kopieën

BESCHIKBAARHEID VAN KOPIEËN

Inventarisnummers van dit archief zijn in kopievorm beschikbaar

Verwante archieven

VERWANTE ARCHIEVEN

Weinige stukken betreffende Voshol zijn bij het geslacht Brederode achtergebleven ¹⁷ . Deze berusten thans in het Fürstliches Haus- und Landesarchiv te Detmold.

In 1971 werd ongeveer een meter uit het archief Voshol overgebracht naar de gemeente Ter Aar ¹⁸ . Het betrof voornamelijk dorpsrekeningen.

17 VROA, 1909, pp. 113-184 nrs. 35, 40, 193, 278, 344, 352 en 415.

18 VROA, 1971, pp. 72-73; Dees, .als noot 12, p. I

(15)

Beschrijving van de series en archiefbestanddelen

B E S C H R I J V I N G V A N D E S E R I E S E N A R C H I E F B E S T A N D D E L E N

DE FAMILIE VAN AERSSEN

DE FAMILIE VAN AERSSEN

A Persoonlijk

A PERSOONLIJK

I Cornelis van Aerssen (1646-1728)

I CORNELIS VAN AERSSEN (1646-1728)

Zoon van Johan Baptista van Aerssen en Maria Hack.

Hij was ontvanger-generaal van Holland en heer van Hogerheide en half Ossendrecht. In 1710 kocht hij de heerlijkheid Voshol.

Hij huwde in 1678 Maria Pauw (1653-1733).

1 Aantekeningen van hem betreffende de verwarring van de financiën van het ambacht Ter Aar,

1703. 2 katernen

Cornelis van Aerssen maakte in 1712 bij de sanering van de ambachtsfinanciën wederom van deze stukken gebruik.

2 Memorie betreffende zijn regeling van de financiën van het ambacht, waarbij de dank door Maurits van Ruyten, Hubert van Zijl en Pieter Weselenburg, inwoners van Ter Aar, aan hem daarvoor wordt uitgesproken, 1718; afschrift, 1755.

[1718, 1755] 1 stuk

3 Gedicht van Daniel van Beke, schout van Reeuwijk, ter gelegenheid van een gift aan hem,

z.j. 1 stuk

Zie voor de eigenlijke persoonlijke stukken: Van Aerssen, inv.nrs. 136-155.

II Cornelis van Aerssen (1698-1766)

II CORNELIS VAN AERSSEN (1698-1766)

Zoon van Cornelis van Aerssen (I) en Maria Pauw.

Hij volgde in 1720 zijn vader op als heer van Voshol en was vanaf 1719 hoogheemraad van Delfland.

Hij huwde in 1719 Anna Albertina van Beijeren Schagen (1699-1762).

4 Stukken betreffende een geschil tussen ingelanden en hoogheemraden van Delfland inzake maatregelen, genomen zonder toestemming van de eerste partij,

1731-1738. 1 omslag

5 Stukken betreffende de deelname door hem, Dominicus Post, Gerardus Aemilius, predikant, en Nikolaas Zwanenbeek in de vervening van Zwammerdam en

Reeuwijk,

1734-1753. 1 omslag

6 Stukken betreffende een maatschap opgericht door hem, Cornelis Mijs, Daniel Uyttenbogaert en Jacob Bevelander voor het beheer van hun land in de

Vierambachtspolder,

1740-1753. 1 omslag

III Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren (1723-1805)

III ALBERT NIKOLAAS VAN AERSSEN BEIJEREN (1723-1805)

Zoon van Cornelis van Aerssen (II) en Anna Albertina van Beijeren Schagen.

Hij erfde de heerlijkheid Voshol en huwde in 1749 Agneta Sylvius (gestorven 1760) en in 1761 Josina Machteld Anna Bentinck (1727-1790).

(16)

7 Stukken betreffende het beheer van de Sociëteitslanden in de Uiteindse en Bloklandse polders door G.C. Born, zijn zaakwaarnemer,

1793-1795. 1 omslag

B Zakelijk

B ZAKELIJK

8-9 Rekeningen van het goed te Ossendrecht,

1744-1751. 1 pak en 2 katernen

8 Van Cornelis Mijs, 1744-1745., 2 katernen

9 Van Gerard van Houwelingen, 1750-1755; met bijlagen, 1750-1755.

[1750-1755], 1 pak

(17)

DE HEERLIJKHEID VOSHOL

DE HEERLIJKHEID VOSHOL

A Algemeen

A ALGEMEEN

10 Register betreffende de heerlijkheid Voshol, 1039-1710, aangelegd 1710, bijgehouden tot 1835.

[1039-1710, 1835] 1 deel

B Bijzonder

B BIJZONDER

1. Verwerving en belening

1. VERWERVING EN BELENING

a. De hoge heerlijkheid

A. DE HOGE HEERLIJKHEID

11 Akte van verpanding door koning Filips II van de hoge heerlijkheid Brederode aan Hendrik van Brederode zonder de hoge heerlijkheid van Voshol, die gelost is, 1564;

afschrift, z.j.

[1564 en z.j.] 1 katern

12 Stukken betreffende het verzoek van Cornelis van Aerssen aan de Staten van Holland om het baljuwschap van Voshol in pand te mogen nemen, 1716-1721; met bijlagen, 1558-1711.

[1558-1721] 1 omslag

13 Akte van aanstelling door de Staten van Holland van Cornelis van Aerssen tot baljuw en bode van Voshol, 1730; met bijlagen, 1724-1754.

1730 1 charter en 1 omslag

b. De ambachtsheerlijkheid

B. DE AMBACHTSHEERLIJKHEID

--- Akte van onwillig decreet van het Hof van Holland betreffende de heerlijkheid Voshol op verzoek van Johan Diderik Hoeufft c.s. tegen William Paulet, 1710;

afschrift, 1832.

1832 1 stuk

Zie: Des Tombe, nummer toegang ##, inv.nr. 1461.

--- Akte van belening door de Staten van Holland van Cornelis van Aerssen met de heerlijkheid Voshol en een erfpacht van 174 morgen 4 hont, 1710; met bijlagen, 1710.

1710 1 charter en 1 katern

Zie: Van Aerssen, nummer toegang 1.10.01, inv.nr. 509.

14 Verordening van de Staten van Holland, betreffende de afschaffing van de eed der leenmannen,

1736.Gedrukt

1 stuk 15 Akte van belening door de Staten van Holland van Albert Nikolaas van Aerssen

Beijeren met de heerlijkheid Voshol en een erfpacht van 74 morgen 4 hont, 1767;

afschrift, z.j.

1767 en z.j. 1 stuk

--- Stukken betreffende de verkoop van de heerlijkheid met toebehoren door de erfgenamen van Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren aan Gerard Johannes

(18)

Beeldsnijder,

1834-1835. 1 omslag

--- Stukken betreffende de inhuldiging van Gerard Johannes Beeldsnijder als heer van Voshol,

1834. 1 omslag

2. Betwisting en bevestiging

2. BETWISTING EN BEVESTIGING

heerlijkheid

HEERLIJKHEID

16 Stukken betreffende een geschil tussen Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren en Isak van Schinne, baljuw van Voshol, c.s. over de middelbare en lage rechtspraak, 1770- 1774; met bijlagen, 1594-1769; afschriften, z.j.

[1594-1774 en z.j.] 1 pak

17 Rekening van Sebastiaan van de Putten, procureur, voor Johan Wolfert van Brederode wegens diens geschil met de baljuw van Voshol over de waag, (1623);

afschrift, z.j.

[1623 en z.j.] 1 stuk

18 Stukken betreffende het varen van de Overtogt op Gouda door Antonie Ziverius zonder vergunning,

1698. 7 stukken

De Overtogt was een veer over de Rijn in Zwammerdam bij de grens met Bodegraven.

19 Stukken betreffende een geschil tussen Cornelis van Aerssen en diverse schippers over zijn recht om markt- en veerschippers in de heerlijkheid aan te stellen,

1720-1722. 2 charters en 1 omslag

20 Stukken betreffende een geschil tussen Cornelis van Aerssen en Thomas Bosdam c.s. over zijn recht om markt- en veerschippers in de heerlijkheid aan te stellen,

1721-1722. 1 charter en 1 omslag

vervening

VERVENING

--- Stukken betreffende geschillen over de rechten van de heer van Voshol inzake verveningen in zijn heerlijkheid,

1717-1823. 1 pak

3. Beheer

3. BEHEER

a. Personeel

A. PERSONEEL

Baljuw

Baljuw

21 Brief van Cornelis Clant aan (Cornelis van Aerssen) betreffende onder meer zijn sollicitatie naar het baljuwschap van Voshol,

1751. 1 stuk

(19)

aanstelling

aanstelling

22 Stukken betreffende de aanstelling door Cornelis van Aerssen van Nikolaas Teyssen tot baljuw van Voshol,

1756. 1 katern en 2 stukken

uitoefening van functie

uitoefening van functie

algemeen

algemeen

23 Stukken betreffende strafrechtelijke acties, ingesteld door baljuw en welgeborenen van Voshol,

1751-1755. 1 pak

bijzonder

bijzonder

24 Stukken betreffende de strafrechtelijke vervolging door baljuw en welgeborenen van Voshol van Jan Bosman, schout van Zwammerdam, wegens overspel en ambtelijk vergrijpen,

1724-1725. 2 katernen en 5 stukken

25 Stukken betreffende de strafrechtelijke vervolging door baljuw en welgeborenen van Voshol van Willem Looy wegens doodslag op Dirk de Roos,

1726. 1 omslag

26 Stukken betreffende de strafrechtelijke vervolging door baljuw en welgeborenen van Voshol van Jan Muserie wegens opening van zijn herberg te Zwammerdam op zondag,

1755. 6 stukken

27 Stukken betreffende de dagvaarding door de baljuw van Voshol van Arnoldus van der Heyden, predikant van Langeraar, wegens verleiding en mishandeling van Geertruida Spruytenburg, zijn dienstbode,

1756. 1 omslag

financiën

financiën

28-31 Rekeningen van het baljuwschap van Voshol,

1730-1767. 5 katernen en 1 omslag

28 Bijlage bij de rekening van 1730, z.j., 1 katern

29 Rekeningen van Cornelis van Aerssen, 1733-1742., 3 katernen 30 Rekening van Cornelis Schrevelius, 1752-1755., 1 katern

31 Rekeningen van Nikolaas Teyssen, 1756-1766; met bijlagen, 1756- 1767. [1756-1767], 1 omslag

Rentmeester

Rentmeester

algemeen

algemeen

32 Brief van Johannes Paludanus aan de zaakwaarnemer van Amelia Wilhelmina van Brederode,

1692. 1 stuk

(20)

33 Brieven van Dionysius Marsbach aan Cornelis van Aerssen,

1711-1714. 3 stukken

34 Brieven van Cornelis Mijs aan Cornelis van Aerssen en aan Cornelis, diens zoon, 1718-1743; met bijlagen, 1743.

[1718-1743] 1 omslag

35 Brief van Gerard van Houwelingen aan Cornelis van Aerssen,

1748. 1 stuk

aanstelling

aanstelling

36 Stukken betreffende de aanstelling door Wolfert van Brederode van Johannes Paludanus tot rentmeester van Voshol en secretaris en waagmeester van Zwammerdam,

1677-1698. 1 omslag

37 Stukken betreffende de aanstelling door de zaakwaarnemer van William Paulet van Dirk Stopenburg tot rentmeester van Voshol en secretaris en waagmeester van Zwammerdam,

1700. 3 stukken

--- Stukken betreffende de instructie van Cornelis van Aerssen voor de rentmeester van Voshol, 1726; met bijlagen, 1636-1716.

[1726, 1636-1716] 1 katern

38 Stukken betreffende de aanstelling door Cornelis van Aerssen van Gerard van Houwelingen tot rentmeester van Voshol, Aarlanderveen en Ossendrecht,

1756. 2 stukken

salaris

salaris

39 Stukken betreffende de inkomsten van Abraham de Bock, rentmeester, uit de heerlijkheden Ter Aar en Reeuwijk,

1651-1661 en z.j. 4 stukken

40 Akte van machtiging door Amelia Wilhelmina van Brederode van Johannes Paludanus tot afdoening van haar schulden aan de erfgenamen van Antonie en Justus van de Ven, rentmeesters, 1686; met bijlage, 1687.

[1686, 1687] 2 stukken

41 Rekening van Johannes Paludanus van zijn inkomsten uit de heerlijkheid Ter Aar over

1676-1689, z.j. 1 stuk

42 Rekeningen van Johannes Paludanus wegens zijn onkosten ten behoeve van het rentmeesterschap voor Amelia Wilhelmina van Brederode over

1680-1693, z.j. 2 katernen en 2 stukken

43 Rekest van Cornelis Mijs en schout en secretaris van Ter Aar aan Cornelis van Aerssen om terugbetaling van hun voorschotten, 1732; met gunstige beschikking, 1732; met bijlage, 1732.

(21)

1732 2 stukken 44 Staat van inkomsten van de rentmeester in de rekeningen van de heerlijkheden Ter

Aar, Aarlanderveen, Reeuwijk, Zwammerdam en Ossendrecht,

(1757). 2 stukken

In tweevoud.

--- Stuk betreffende de afrekening tussen Jan van den Andel, rentmeester, en de erfgenamen van Gerard Johannes Beeldsnijder,

1854. 1 katern

45 Lijst van data, waarop de rentmeester de rekeningen van de ambachten Ter Aar, Aarlanderveen, Reeuwijk en Zwammerdam dient af te horen, 1742; met

aantekeningen, 1742-1747.

[1742-1747] 1 katern

Secretaris en substituut van de rentmeester

Secretaris en substituut van de rentmeester

46 Stukken betreffende aanstelling en ontslag door Cornelis van Aerssen van Adrianus van Kint,

1752-1756. 3 stukken

47 Stukken betreffende de aanstelling door Cornelis van Aerssen van Dirk Lohof,

1756. 3 stukken

b. Financiën

B. FINANCIËN

algemeen

algemeen

48 Legger van inkomsten uit de heerlijkheid Voshol,

1621. 1 katern

--- Register van inkomsten uit de heerlijkheid, 1710, bijgehouden tot 1762; met bijlagen, 1737-1753.

[1710, 1762, 1737-1753] 1 deel en 1 omslag

Zie: Van Aerssen, nummer toegang 1.10.01, inv.nrs. 510-511.

--- Stukken betreffende de inkomsten van de heer van Voshol,

1603-1714. 1 omslag

--- Memorie van Cornelis van Aerssen betreffende de bodemgesteldheid en de rentabiliteit van de heerlijkheden Voshol en Aarlanderveen over

1748-1749, z.j. 1 katern

bijzonder

bijzonder

49 Rekening,

1643 1 stuk

(22)

50 Rekening van Johannes Paludanus voor de erfgenamen van Antonie van de Ven,

1670-1675. 1 katern

51 Rekeningen van Johannes Paludanus,

1676-1699. 1 pak

52 Rekeningen van de erfgenamen van Dirk van Stopenburg,

1700-1702. 3 katernen

53 Rekeningen van Dionysius Marsbach, 1709-1714; met bijlage, z.j.

[1709-1714 en z.j.] 3 katernen en 1 stuk

54 Staat van gesloten rekeningen van Cornelis Mijs, ook betreffende het goed in Brabant over

1717-1727, z.j. 1 katern

55 Rekeningen van Cornelis Mijs, 1724-1747; met bijlagen, 1724-1747.

[1724-1747] 1 omslag

56 Rekeningen van Gerard van Houwelingen ook betreffende Aarlanderveen, 1745- 1756; met bijlagen, 1749.

[1745-1756] 1 pak

c. Belastingen

C. BELASTINGEN

algemeen

algemeen

57 Aantekeningen van Cornelis van Aerssen betreffende de aanslag van de heerlijkheid in de verpondingen, 1710-1721; met bijlagen, 1628-1644.

[1628-1721] 1 omslag

58 Brief van Daniel van Beke, schout van Reeuwijk, aan Albertina van Beijeren Schagen betreffende de aanslag van de heerlijkheid in de verpondingen, 1748; met bijlage, 1748.

[1748] 2 stukken

bijzonder

bijzonder

59 Kwitanties van de gaarders wegens de verpondingen over de heerlijkheid,

1631-1715. 1 omslag

4. Bestuur

4. BESTUUR

functionarissen

FUNCTIONARISSEN

60 Uittreksels betreffende de benoemingen van bestuurders in de heerlijkheden,

1636-1665. 1 katern

61 Stukken betreffende de weigering van Cornelis Admiraal uit Zwammerdam om zitting te nemen in het college van welgeboren mannen van Voshol, 1745-1746; met bijlagen, 1743-1745.

[1743-1746] 1 omslag

(23)

62 Stukken betreffende de benoeming van leden van de gemeenteraden van Voshol,

1816-1829. 1 omslag

verordeningen

VERORDENINGEN

algemeen

ALGEMEEN

--- Register van verordeningen betreffende Zwammerdam en Reeuwijk,

1561-1837. 1 band

1. Gedrukt.

2. Zie: Des Tombe, nummer toegang ##, inv.nr. 1464.

63 Verordeningen van Johan Wolfert van Brederode betreffende de heerlijkheid Voshol, 1636-1648; afschriften, z.j.

[1636-1648 en z.j.] 2 katernen en 1 stuk

--- Akte van bevestiging door het Hof van Holland van een verordening op

onbevoegde chirurgijns en vroedvrouwen in Voshol, gemaakt door Cornelis van Aerssen, 1737; afschrift, z.j.

Zie: Offem, nummer toegang 3.19.66, inv.nr. 1202.

bijzonder

BIJZONDER

64 Stukken betreffende de vergunning door het hoogheemraadschap Rijnland aan Wolfert van Brederode om watermolens in de heerlijkheid te mogen plaatsen,

1543. 2 katernen

65 Verordeningen van baljuw, schouten en welgeborenen van de heerlijkheid Voshol betreffende de vestiging van vreemdelingen, 1628-1646; met bijlage, 1654-1660.

[1628-1660] 2 katernen en 1 stuk

--- Verordening van baljuw, schouten en ambachtsbewaarders van Voshol op raddraaierij, z.j.; met bevestiging door de Staten van Holland, 1646.

1. Gedrukt.

2. Zie: Van Aerssen, nummer toegang 1.10.01, inv.nr. 508.

66 Verordeningen van de Staten van Holland betreffende de afhoring der ambachtsrekeningen,

1704-1710.Gedrukt

2 stukken 67 Stukken betreffende de verlenging van vrijdom van grafelijke en Wassenaarse tol

voor de heerlijkheid Voshol,

1716-1763. 1 omslag

5. Documentatie

5. DOCUMENTATIE

belening

BELENING

68 Akte van belening door Jacob van Wassenaar van Neeltje Stolk met 2 morgen in Wollefoppen,

(24)

1680. 1 charter

Diende volgens een dorsale aantekening als voorbeeld.

rentmeester

RENTMEESTER

69 Memorie in een geschil tussen Adriaan van Cuyk, heer van Meteren, en Dammas van Slingeland, rentmeester, betreffende diens ambtelijke plichten, z.j.; afschrift, z.j.

[z.j.] 1 katern

heerlijke rechten

HEERLIJKE RECHTEN

waag

WAAG

70 Verordeningen op de waag van Amsterdam, Gouda en Leiden,

1595-1694. 1 deel en 1 katern

Gedrukt

nering

NERING

71 Stukken betreffende de grutterij in Alkemade, Maasland en Maassluis,

1666-1725. 1 omslag

visserij

VISSERIJ

72 Verordening van Johan van Wassenaar op het stropen van vis in Hazerswoude, 1661; met akte van bevestiging door het Hof van Holland, 1661.

1661Gedrukt

1 stuk

tienden

TIENDEN

73 Akte van verpachting door Johan Meerman van de grafelijke tienden in Woerden en Bodegraven, z.j.; afschrift, z.j.

z.j. 1 stuk

kerk en school

KERK EN SCHOOL

74 Instructie van Jacob van Wassenaar voor Arnout de Zoete, schoolmeester van Woubrugge,1653; afschrift,

1722 1 stuk

75 Verordeningen op het beluiden en begraven der doden in Aarlanderveen, Esselijkerwoude, Gnephoek, Hazerswoude, Oudshoorn en Vianen,

76 Instructie van schout, schepenen en ambachtsbewaarders van Aalsmeer voor armen kerkmeesters, 1707; met bevestiging door het Hof van Holland, 1708.

[1707, 1708] Gedrukt

p 1 stuk 77 Memorie van de stad Haarlem, bezitster van de heerlijkheid Kalslagen, betreffende

de benoeming van Matthijs Overhout, schoolmeester, tot doodgraver om grafschennis in Kalslagen te voorkomen, 1711; afschrift, z.j.

(25)

[1711 en z.j.] 1 stuk 78 Verordening van Anna Hendrina van Wassenaar waarbij wordt verboden om naast

de dorpsschool van Esselijkerwoude een andere op te richten, 1715; afschrift, z.j.

[1715 en z.j.] 1 stuk

79 Akte van bevestiging door de Staten van Holland van de inwoners van Noordwijk in erflatingen aan Roomse armen, ouden van dagen en wezen aldaar, te bevestigen door heer en gerecht, 1718; afschrift, z.j.

80 Akte van bevestiging door Gecommitteerde Raden van kerkmeesters van Vianen in het recht op betaling voor zitplaatsen in de kerk,

1760.Gedrukt

1 stuk

bestuur

BESTUUR

81 Akte van overdracht door Dirk de Mandenaar van een gouden nobel op een huis in Zwammerdam aan het St. Katherijnegasthuis te Leiden, 1449; met bijlage, 1442;

afschriften, 1677.

[1449, 1442, 1677] 1 stuk

Volgens een dorsale aantekening verzameld, omdat uit deze teksten bleek dat Jan Willemsz. van Brederode schout van Zwammerdam, Reeuwijk en Ter Aar was.

82 Stukken betreffende verordeningen op de vestiging van vreemdelingen in Aalsmeer en Maassluis,

1668-1705. 2 stukken

83 Verordening van Anna Katharina van Renesse op straatschenderijen en

brandstichtingen in Hazerswoude, 1702; met bevestiging door het Hof van Holland, 1702.

[1702]Gedrukt

1 stuk 84 Stukken betreffende reglementen van de ambachten Lekkerkerk, Maassluis,

Moordrecht, Oud- en Nieuw Goudriaan en Warmond,

1711-1722 en z.j. 1 omslag

waterstaat

WATERSTAAT

85 Stukken betreffende droogmakerijen en de ermee samenhangende belastingvrijdom in Alkemade, Leimuiden, Moordrecht, Nieuwerkerk, Rijnsaterwoude, Sloterdijk, Zevenhoven en Zuid-Waddinxveen,

1646-1727. 1 omslag

86 Stukken betreffende vervening in Esselijkerwoude, Noord-Waddinxveen en Oudshoorn,

financiën

FINANCIËN

87 Akte van overeenkomst van Hendrik van Blijdestein, schout, met ingezetenen van Bodegraven betreffende de afhoring van de ambachtsrekening over 1642-1643, z.j.;

(26)

afschrift, z.j.

[1642-1643 en z.j.] 1 stuk

88 Stukken betreffende de inning der verpondingen en salarissen van de gaarders in Engelen, Hazerswoude, Jaarsveld, Lekkerkerk, Maassluis, Oud Alblas, Ouder- Amstel, Ouderkerk, Papendrecht, Strijen, Valkenburg en Warmond,

1660-1714. 1 omslag

89 Stukken betreffende kwijtschelding van verpondingen, surséance van betaling wegens verlaten landen, sterfte van vee en wanbeheer van bestuurders in

Aarlanderveen, Benthuizen, Biesland, Bleiswijk, Koudekerk, Muiden, Nieuwkoop, Vriezekoop, Vrijenban, Zegwaard, Zevenbergen, Zevenhoven, Zoeterwoude en Zuid-Waddinxveen,

1683-1726. 1 pak

90 Resoluties van Gecommitteerde Raden betreffende kwijtschelding van de verpondingen van het ambacht Schoot en royement uit het kohier, omdat het vrijwel geheel uit water bestaat, 1699-1708; afschriften, z.j.

[1699-1708 en z.j.] 1 katern en 2 stukken

91 Akte van bevestiging door de Staten van Holland van Gillis van Hesse in het recht op de heffing van accijnsen op wijn, bier en turf wegens de slechte staat van de financiën van het ambacht Piershil, 1703; afschrift, z.j.

92 Memorie betreffende bijdragen in de verpondingen wegens slagturven in Zevenhoven over

1674-1716, z.j. 1 stuk

93 Rekening van schout en ambachtsbewaarders van Berkel en Rodenrijs van het sluisgeld, 1721; afschrift, z.j.

6. Zorg voor het archief

6. ZORG VOOR HET ARCHIEF

94 Staat van stukken betreffende de heerlijkheid, overgedragen aan Pieter van Leiden, zaakwaarnemer,

1706. 1 katern

95 Staat van stukken betreffende de heerlijkheid, overgedragen aan Dionysius Marsbach, rentmeester, 1710; met bijlage, 1710.

1710 1 katern

96 Lijst van stukken betreffende de heerlijkheid,

1723. 1 stuk

(27)

DE HEERLIJKHEID ZWAMMERDAM

DE HEERLIJKHEID ZWAMMERDAM

a. Betwisting

A. BETWISTING

97 Briefwisseling tussen Cornelis van Aerssen en diverse personen betreffende de betwisting van zijn patronaatsrecht door de kerkeraad van Zwammerdam,

1711-1712. 1 omslag

98 Stukken betreffende een geschil tussen de heer van Voshol en Bruno van der Dussen, ingeland van de Binnenpolder, over de afhoring van de ambachts- en polderrekeningen en de kosten van de Zwammerdamse wipbrug,

1719-1725. 1 omslag

99 Stukken betreffende een geschil tussen Cornelis van Aerssen en

ambachtsbewaarders over de afhoring van de ambachtsrekening, 1720-1721; met bijlagen, 1672-1719; afschriften, z.j.

[1672-1721 en z.j.] 1 omslag

100 Stukken betreffende een geschil tussen Cornelis van Aerssen en Jacob Langendam voor ingezetenen van Zwammerdam over hun recht op afschriften van de

ambachtsrekening met bijlagen,

1747-1760 en z.j. 1 pak

101 Stukken betreffende een geschil tussen Cornelis van Aerssen en

ambachtsbewaarders over hun rechten op de aanstelling van functionarissen, de bevoegdheden van de schout en de toegang tot de ambachtskist,

1761-1762. 1 omslag

102 Stukken betreffende een geschil tussen Cornelis van Aerssen en Jacob Langendam voor ambachtsbewaarders over zijn recht om ambachtsbewaarders aan te stellen en de posten van schout, secretaris en bode in de ambachtsrekening,

1763-1767. 1 omslag

103 Missive van ambachtsbewaarders aan Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren betreffende zijn medeweten van hun besluiten en de wering van een derde gerechtsdienaar ten laste van het ambacht,

1767. 1 stuk

b. Begrenzing van de heerlijkheid

B. BEGRENZING VAN DE HEERLIJKHEID

104 Stukken betreffende een geschil tussen Zwammerdam en Reeuwijk over de grens tussen beide ambachten en de vraag of Voshol zowel Reeuwijk als Zwammerdam omvat, 1592-1596; met bijlagen, 1489-1521; afschriften, 1594.

[1489-1596] 1 omslag

(28)

c. Beheer

C. BEHEER

1. Personeel

1. PERSONEEL

Schout, secretaris en bode

SCHOUT, SECRETARIS EN BODE

aanstelling

aanstelling

105 Stukken betreffende de aanstelling door de heer van Voshol van de schout, secretaris en bode van Zwammerdam,

1677-1762. 1 omslag

106 Akte van aanstelling door Cornelis van Aerssen van Cornelis Brandt tot substituut van de schout, secretaris en bode, 1745; afschrift, z.j.

[1745 en z.j.] 1 stuk

107 Stukken betreffende de verwaarlozing door Dionysius Marsbach, schout, van zijn taak,

1716-1718. 1 omslag

108 Brief van Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren aan Nikolaas Teyssen, schout, betreffende diens aanmatigingen,

z.j. 1 stuk

salaris

salaris

109 Stukken betreffende een geschil tussen Helena van Manderscheid en Cornelis van Cats, schout, over zijn ambtelijke kosten,

1618. 2 stukken

110 Stukken betreffende de posten van schout, secretaris en bode in de rekeningen van het ambacht, de polder en de verpondingen, 1715-1725; met bijlagen, 1666-1702;

afschriften, z.j.

[1666-1725 en z.j.] 1 omslag

111 Verordening van schout en ambachtsbewaarders op de salarissen van schout, secretaris en bode wegens de brandschouw, 1712; met bevestiging door de heer van Voshol, 1721.

[1712, 1721] 1 stuk

112 Akte van overeenkomst van ambachtsbewaarders met Jacob Lietaert, schout, secretaris en bode, betreffende zijn salaris wegens diensten aan het ambacht, 1725;

met afschrift, z.j.

[1725 en z.j.] 2 stukken

113 Brief van Cornelis Drijfhout, procureur, aan Cornelis van Aerssen betreffende de vacatiegelden van de schout en de veertigste penning,

1748. 1 stuk

(29)

Secretaris

SECRETARIS

114 Akte van aanstelling door Cornelis van Aerssen van Jan Verruyt tot substituut van de secretaris en bode, 1749; afschrift, z.j.

[1749 en z.j.] 1 stuk

Zie ook: inv.nrs. 36-37.

115 Brieven van Guillaume en Cornelis Brack aan de zaakwaarnemer van de

erfgenamen van Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren betreffende de benoeming van Guillaume tot secretaris van Zwammerdam en Reeuwijk en van Cornelis tot substituut van de secretaris van Reeuwijk,

1817. 3 stukken

Bode

BODE

116 Akte van aanstelling door Cornelis van Aerssen van een substituut van de bode, 1751-1759; afschriften, z.j.

[1751-1759 en z.j.] 2 stukken

117 Stukken betreffende de aanstelling door Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren van een bode,

1767-1768. 5 stukken

2. Rechten verbonden aan de heerlijkheid

2. RECHTEN VERBONDEN AAN DE HEERLIJKHEID

Waag

WAAG

bouw

bouw

118 Rekening van Johannes Paludanus wegens de bouw van de waag,

1682. 1 stuk

gewichten

gewichten

119 Stukken betreffende het gebruik van gewichten in de waag,

1622, 1720 en z.j. 4 stukken

weging

weging

120 Staten van weging in de waag,

1679-1697. 1 omslag

inkomsten

inkomsten

121 Staten van inkomsten uit de waag, 1710-1711; met bijlagen, 1710.

[1710-1711] 1 omslag

bediening

bediening

122 Akten van overeenkomst van Cornelis van Aerssen met Cornelis Boterman en Cornelis Brandt betreffende het houden van de waag,

1730-1752. 2 stukken

(30)

wederwaardigheden

wederwaardigheden

123 Stukken betreffende het beslag door de deurwaarder der gemenelandsmiddelen op partijen kaas,

1662-1668. 4 stukken

124 Ordonnanties van de deurwaarder der gemenelandsmiddelen om de inkomsten uit de waag over te geven aan Cornelis van den Hoeck, pachter van de waag in Leiden en Rijnland, 1672; afschriften, z.j.

[1672 en z.j.] 2 stukken

125 Verordening betreffende de heffing van belastingen op de waag,

1710-1711. 1 katern

126 Briefwisseling tussen Cornelis van Aerssen en diverse personen betreffende het totaal van de pachtsom van de waag van Zwammerdam en de verdeling over de pachters, 1748; met bijlagen, 1723-1725; afschriften, z.j.

[1748, 1723-1725 en z.j.] 7 stukken

Tienden

TIENDEN

Zie ook: Des Tombe, inv.nr. 1749.

algemeen

algemeen

127 Memorie van Cornelis van Aerssen betreffende de henneplanden van Zwammerdam,

1711. 1 stuk

afkoop

afkoop

128 Akte van bevestiging door de Staten van Holland van de overeenkomst van Wolfert van Brederode met schout en schepenen van Reeuwijk inzake de afkoop van de henneptienden van Reeuwijk en Zwammerdam voor 12 of 15 stuivers per hont, 1622; afschrift, 1622.

1622 1 katern

meting

meting

algemeen

algemeen

129 Kwitantie van Floris Damen wegens betalingen voor uitgevoerde metingen van hennepland in Zwammerdam en Reeuwijk,

1697. 1 stuk

bijzonder

bijzonder

130-133 Leggers van gemeten henneplanden in Zwammerdam en Reeuwijk,

1627-1688 en z.j. 4 katernen en 2 stukken

130 In de Wijk, Voshol, de Wonne en Oud-Reeuwijk, 1627.

131 In 's-Gravenbroek, Nieuwdorp, Randenburg, de Tempel en Oud- Reeuwijk, 1658; met bijlage, 1658. 1658, 1 katern en 1 stuk

132 In Vogelenzang, 's-Gravenbroek, Oud-Reeuwijk, Nieuwdorp,

(31)

Randenburg, Zwammerdam, Oud-Bodegraven en Vettenbroek, 1688; met bijlage, z.j. [1688 en z.j.], 1 katern en 1 stuk

133 In Bodegraven, Broekvelden, de Wijk en de Wonne, z.j., 2 katernen 134 Staten van ontvangsten van de henneptienden van Zwammerdam en Reeuwijk,

1676-1715. 1 pak

verpachting

verpachting

algemeen

algemeen

135 Brieven van Dionysius Marsbach, rentmeester, aan Cornelis van Aerssen

betreffende de verpachting van de koren- en henneptienden in Zwammerdam en Reeuwijk,

1712-1713. 2 stukken

bijzonder

bijzonder

136 Akten van verpachting van de tienden van Zwammerdam en Reeuwijk,

1630-1631. 2 katernen

137 Akten van verpachting van de tienden van Zwammerdam, 1643-1699; met bijlagen, 1677-1699.

[1643-1699] 1 pak

138 Akte van verpachting van de korentienden van Zwammerdam, Reeuwijk en Ter Aar,

1710. 1 katern

139 Staten van de verpachting van de tienden van Zwammerdam en Reeuwijk,

1714-1715. 2 stukken

Veer

VEER

aanstelling

aanstelling

140 Lijst van namen van schippers van Zwammerdam, de Overtogt, Reeuwijk en Ter Aar op Amsterdam, Gouda, 's-Gravenhage, Haarlem, Leiden, Rotterdam en Utrecht over

1691-1756, z.j. 1 katern

141 Stukken betreffende de aanstelling door de heer van Voshol van schippers van Zwammerdam, de Overtogt en Aarlanderveen op Amsterdam, Gouda en Leiden,

1691-1765. 1 pak

142 Stukken betreffende de aanstelling door de heer van Voshol van schippers van Zwammerdam en Ter Aar op Rotterdam en Dordrecht,

143 Stukken betreffende de aanstelling door de heer van Voshol van schippers van Zwammerdam en de Overtogt op Utrecht,

1711-1765. 1 omslag

144 Stukken betreffende de aanstelling door de heer van Voshol van schippers van Zwammerdam en de Overtogt op 's-Gravenhage,

(32)

1717-1732. 1 omslag 145 Akte van aanstelling door Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren van Willem Keg tot

schipper van Zwammerdam op Nieuwkoop, 1769; afschrift, z.j.

[1769 en z.j.] 1 stuk

wederwaardigheden

wederwaardigheden

146 Briefwisseling tussen Adriaan van Sterreveld, zaakwaarnemer van William Paulet, en Dirk van Stopenburg, schout, betreffende moeilijkheden van een

schippersweduwe, wier schip in Zwammerdam aan de ketting is gelegd,

1698. 4 stukken

147 Stukken betreffende een geschil tussen Cornelis van Aerssen en Heyme van der Heyden, schipper van Zwammerdam op Gouda, over het recognitiegeld,

1748-1749. 3 stukken

Nering

NERING

148 Stukken betreffende de toelating door de heer van Voshol van grutters in Zwammerdam,

1719-1748 en z.j. 1 omslag

149 Brief van Abraham Daasdonk te Zwammerdam aan Cornelis van Aerssen betreffende een rekest om vergunning een smederij te mogen beginnen,

1736. 1 stuk

150 Stukken betreffende een verzoek van Bregje van Wieringen, grutter in

Zwammerdam, aan Cornelis van Aerssen om haar zaak uit te mogen breiden over Reeuwijk,

1751-1752. 5 stukken

151 Stukken betreffende een geschil tussen Cornelis van Aerssen en Bregje van

Wieringen, grutter,over achterstallig recognitiegeld, 1757-1759; met bijlagen, 1725- 1735.

[1757-1759, 1725-1735] 1 omslag

152 Akte van toezegging door Jan Dul en Trijntje van Dijk, zijn vrouw, van een jaarlijkse recognitie voor het houden van het rechthuis (in Zwammerdam),

1764. 1 stuk

Visserij

VISSERIJ

153 Akte van verpachting door Dionysius Marsbach, rentmeester, van de visserij in de Rijn tussen de Zwammerdamse en Bodegraafse brug,

1707. 1 katern

154 Stukken betreffende een geschil tussen Cornelis van Aerssen en erfgenamen van Jacob van Blijdestein over achterstallige recognitiegelden voor het schoutambt en de visserij in de Rijn,

1722-1724. 1 charter en 1 omslag

(33)

Kerk

KERK

predikant

predikant

155 Stukken betreffende het komen en gaan van predikanten te Zwammerdam,

1757-1781. 1 omslag

156 Stukken betreffende de vraag in welke rekening de kosten van de beroeping van een predikant moeten worden opgevoerd,

1766. 2 stukken

pastorie

pastorie

157 Brief van Cornelis van Aerssen aan schout en kerkmeesters betreffende

herstelwerkzaamheden aan pastorie en kerk door een timmerman, 1756; afschrift, z.j.

[1756 en z.j.] 1 stuk

158 Stukken betreffende een geschil tussen Cornelis van Aerssen en kerkmeesters enerzijds en mr. Hugo van Son anderzijds over de grens tussen de pastorie en diens buitenplaats Buytendorp, 1757-1758; met bijlagen, 1726-1753; afschriften, z.j.

[1757-1758 1726-1753 en z.j.] 1 omslag

koster, voorlezer en schoolmeester

koster, voorlezer en schoolmeester

aanstelling

aanstelling

159 Stukken betreffende aanstelling en ontslag door de heer van Voshol van de koster, voorlezer en schoolmeester van Zwammerdam,

1637-1719. 1 omslag

160 Stukken betreffende de aanstelling door de heer van Voshol van substituten voor Adriaan de Roos, koster, voorlezer en schoolmeester van Zwammerdam,

1752-1767. 1 omslag

salaris

salaris

161 Verordeningen van schout en kerkmeesters op het kopen van graven, het begraven en beluiden der doden en het recht van de koster, 1701-1727; concept en afschrift, z.j.

[1701-1727 en z.j.] 2 katernen

162 Stukken betreffende het salaris van Adriaan de Roos, koster, voorlezer en schoolmeester van Zwammerdam,

1719-1726. 1 omslag

graven

graven

163 Stukken betreffende de graven in de kerk,

1719-1727 en z.j. 1 omslag

(34)

kerk

kerk

--- Rekest van schout en ambachtsbewaarders van Zwammerdam aan Cornelis van Aerssen om de kosten van herstel en onderhoud van toren en uurwerk en het huis van de schoolmeester over die van Zwammerdam te mogen omslaan, z.j.; met gunstige beschikking, 1730; afschrift, z.j.

[1730 en z.j.] 1 stuk

164 Brieven van Nikolaas Teyssen, substituut-schout, en kerkmeesters aan Cornelis van Aerssen betreffende een geschil over de uitvoering van herstelwerkzaamheden aan de kerk,

1756. 5 stukken

165 Brieven van Nikolaas Teyssen, schout, en kerkmeesters aan Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren betreffende herstelwerkzaamheden aan de kerk,

1767-1768. 4 stukken

166 Brief van J. Wolmer, lid van de kerkeraad, aan Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren betreffende het onderhoud van het kerkepad naast het huis van Nikolaas Teyssen,

1767. 1 stuk

banken

banken

--- Stukken betreffende de vier herenbanken in de kerk,

1715. 1 omslag

167 Briefwisseling tussen Cornelis van Aerssen en Hendrik de Roos, kerkmeester, betreffende de aanstelling van Cornelis Brandt tot hoofdontvanger der landsbelastingen en diens plaats in de hoge bank van de kerk,

1748-1749. 6 stukken

168 Brieven van Nikolaas Teyssen, schout, en François de Bas, procureur, aan Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren betreffende de zitplaatsen van baljuw en welgeboren mannen in de kerk,

1770. 2 stukken

kerkmeester

kerkmeester

algemeen

algemeen

169 Stukken betreffende de benoeming van kerkmeesters in Zwammerdam,

1818-1819. 2 stukken

bijzonder

bijzonder

170 Briefwisseling tussen Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren en schout en kerkmeesters van Zwammerdam,

1767-1777. 7 stukken

(35)

School

SCHOOL

171 Stukken betreffende de aanstelling door de heer van Brederode van de schoolmeester van Zwammerdam,

1637-1661. 2 stukken

172 Brief van N.N. aan Zarafijn betreffende de verwijdering van de weduwe van een schoolmeester uit het schoolmeestershuis, z.j.; afschrift, z.j.

[z.j.] 1 stuk

3. Eigendommen en financiën

3. EIGENDOMMEN EN FINANCIËN

eigendommen

EIGENDOMMEN

173 Akte van overdracht door de erfgenamen van Arnoldus Camerick van 12 morgen en 13 morgen 3 hont in Zwammerdam aan Cornelis van Aerssen, 1717; met bijlagen, 1715-1733.

1715-1733 1 charter en 1 omslag

174-174.3 Akte van overdracht door Marietje Rietveld van 5 morgen 2 hont en 7 morgen in Zwammerdam aan Cornelis van Aerssen, 1720; met retroacta, 1681-1688, en bijlagen, 1715-1720.

1681-1688, 1715-1720 3 charters en 1 omslag

174.1 1720

174.2 1688

174.3 1681

174 Overige stukken (niet apart geborgen)

financiën

FINANCIËN

algemeen

ALGEMEEN

175 Staat van ontvangsten en uitgaven van de goederen in Zwammerdam over

1717-1727, z.j. 1 stuk

176 Rekening van Cornelis Mijs van de goederen in Zwammerdam en Ter Aar,

1721-1724. 1 stuk

bijzonder

BIJZONDER

177 Legger van Brederode's pacht op huizen en erven in Zwammerdam en Oud- Bodegraven en de henneplanden aldaar,

1626. 1 katern

178 Stukken betreffende de ontvangst van Brederode's pacht,

1668-1698 en 1766. 3 stukken

179 Rekeningen van Cornelis Mijs van de goederen, gekocht van Arnoldus Camerick en Marietje Rietveld, in de Wijk, 1717-1752; met bijlagen, 1717-1752 en 1767.

[1717-1752 en 1767] 1 pak

180 Akten van verpachting door Cornelis Mijs van haver, gras en etgroen van de

(36)

goederen, gekocht van Arnoldus Camerick en Marietje Rietveld,

1717-1750. 1 pak

181 Stukken betreffende de verpachting van opgaand hout van de goederen, gekocht van Marietje Rietveld en Arnoldus Camerick,

1717-1725. 1 omslag

d. Bestuur

D. BESTUUR

Algemeen

ALGEMEEN

182 Brieven van Jacob van Blijdestein, Johannes Bosman en Nikolaas Teyssen, schouten van Zwammerdam, aan Cornelis van Aerssen, 1719-1767; met bijlage, 1724.

[1719-1767, 1724] 1 omslag

183 Briefwisseling tussen Cornelis van Aerssen en Pieter Lietaert, schout,

1727-1756. 1 omslag

184 Brieven van Albert Nikolaas van Aerssen Beijeren aan schout en ambachtsbewaarders,

1770 en z.j. 3 stukken

185 Lijst van dorpsreglementen over

1521-1718 en z.j. 1 stuk

Bijzonder

BIJZONDER

1. Functionarissen

1. FUNCTIONARISSEN

algemeen

algemeen

186 Lijst van namen van ambachtsbewaarders of burgemeesters, schepenen, kroosheemraden of poldermeesters, kerkmeesters, buitenarmmeesters, weesmeesters en straatheemraden of brandmeesters,

1710. 1 stuk

--- Akte van overeenkomst van Gerard Johannes Beeldsnijder met Benjamin Johannes Beeldsnijder betreffende het burgemeesterschap van Zwammerdam,

1840. 1 stuk

Zie: Des Tombe, nummer toegang ##, inv.nr. 1482. aanstelling

aanstelling

aanstelling

187 Stukken betreffende de aanstelling door de heer van Voshol van ambachtsbewaarders, schepenen, heemraden, kerk-, arm-, wees- en brandmeesters,

1707-1762. 1 pak

Zie ook: Van Aerssen, inv.nr. 515.

188 Stukken betreffende de aanstelling door Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland van Gerard Johannes van Lokhorst tot ontvanger van Zwammerdam,

1817. 2 katernen