GEMEENTE LOON OP ZAND PLANGEBIED MOLENWIJK ZUID. Inventariserend veldonderzoek (waarderende fase) BAAC rapport V Juni 2011

(1)

G EMEENTE L OON OP Z AND

P LANGEBIED M OLENWIJK Z UID

Inventariserend veldonderzoek (waarderende fase)

BAAC rapport V-11.0054 Juni 2011

(2)

A R C H E O L O G I E B O U W H I S T O R I E C U L T U U R H I S T O R I E

G EMEENTE L OON OP Z AND

P LANGEBIED M OLENWIJK Z UID

Inventariserend veldonderzoek (waarderende fase)

BAAC rapport V-11.0054 Juni 2011

Status definitief

Auteur(s)

D.F.A.E. Voeten, M.Sc.

(3)

Colofon

ISSN 1873-9350

Auteur(s) D.F.A.E. Voeten, M.Sc.

Redactie drs. J.F. van der Weerden

Cartografie D.F.A.E. Voeten, M.Sc.

Copyright Gemeente Loon op Zand/ BAAC bv te ´s-Hertogenbosch

Eindcontrole drs. J.F. van der Weerden Autorisatie

(senior archeoloog) drs. J.F. van der Weerden

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Gemeente Loon op Zand en/of BAAC bv te ´s-Hertogenbosch

BAAC bv

Onderzoeks- en adviesbureau voor Bouwhistorie, Archeologie, Architectuur- en Cultuurhistorie

Postbus 2015 7420 AA Deventer Tel.: (0570) 67 00 55 Fax: (0570) 61 84 30 E-mail: deventer@baac.nl

Graaf van Solmsweg 103

5222 BS ‘s-Hertogenbosch

Tel.: (073) 61 36 219

Fax: (073) 61 49 877

E-mail: denbosch@baac.nl

(4)

Administratieve gegevens

Onderzoekgegevens

Type onderzoek Inventariserend veldonderzoek (waarderende fase) Datum opdracht 3 februari 2011

Datum rapportage 9 juni 2011

Uitvoerder BAAC bv, vestiging ‘s-Hertogenbosch Graaf van Solmsweg 103

5222 BS ‘s-Hertogenbosch 073-6136219

Projectleider D.F.A.E. Voeten, M.Sc.

BAAC-rapport V-11.0054

Veldmedewerkers drs. D. de Ruiter Vondstdeterminatie P. Dijkstra

Opdrachtgever Gemeente Loon op Zand A. de Hoon

Postbus 7

5170 AA Kaatsheuvel 0416-289153

Bevoegde overheid Gemeente Loon op Zand Postbus 7

5170 AA Kaatsheuvel 0416-289111 Beoordeling namens

bevoegd gezag

dhr. R. van Genabeek

Beheer documentatie BAAC bv, vestiging ‘s-Hertogenbosch Graaf van Solmsweg 103

5222 BS ‘s-Hertogenbosch 073-6136219

Beheer vondstmateriaal Provinciaal Depot Bodemvondsten Noord-Brabant Waterstraat 20

5211 JD ’s-Hertogenbosch Tel. 06-18303225

Locatiegegevens

Provincie Noord-Brabant

Gemeente Loon op Zand

Plaats Loon op Zand

Toponiem Molenwijk Zuid

Oppervlakte 300 m

²

RD-coördinaten Noordwesthoek: 133285/403536 Noordoosthoek: 133311/403534 Zuidwesthoek: 133284/403522 Zuidoosthoek: 133311/403506

Gegevens Archis Onderzoeksmeldingsnummer 46352

Onderzoeksnummer volgt

AMK-terrein nvt

Waarnemingnummer(s) nvt Vondstmeldingsnummer(s) nvt

Periode(s) steentijd

(5)

Inhoudsopgave

Administratieve gegevens 3

Inhoudsopgave 4

Samenvatting 5

1 Inleiding 7

1.1 Onderzoekskader 7

1.2 Ligging van het gebied 8

1.3 Bekende gegevens 9

2 Inventariserend Veldonderzoek 11

2.1 Werkwijze 11

2.2 Veldwaarnemingen 11

2.3 Waarderend booronderzoek 13

2.3.1 Lithologie en bodemopbouw 13

2.3.2 Bodemverstoringen 13

2.3.3 Archeologische indicatoren 13

2.4 Archeologische interpretatie 14

3 Conclusie en aanbevelingen 15

3.1 Conclusie en beantwoording onderzoeksvragen 15

3.2 Aanbevelingen 16

Geraadpleegde bronnen 18

Bijlagen

Bijlage 1 Boorpuntenkaart

Bijlage 2 Boorbeschrijvingen

Bijlage 3 Vondstenlijst

(6)

Samenvatting

In opdracht van de Gemeente Loon op Zand heeft het onderzoeks- en adviesbureau BAAC bv inventariserend veldonderzoek met behulp van boringen (waarderende fase) uitgevoerd in het plangebied Molenwijk Zuid te Loon op Zand. Het doel van het

waarderend veldonderzoek is het aanvullen en toetsen van het verwachtingsmodel, het begrenzen van eventueel aanwezige vuursteensites en het komen tot een aanbeveling in het kader van de vergunningverlening.

Het voorliggende onderzoek is uitgevoerd op basis van de resultaten van het archeologisch vooronderzoek dat in 2006 is uitgevoerd door Bilan. Bij dat booronderzoek is ter hoogte van het toenmalige boorpunt 1 (in het voorliggende onderzoek boorpunt 20) in de afgedekte B-horizont een afslag van vuursteen gevonden. Hieruit volgde het advies een waarderend booronderzoek uit te laten voeren. Voor verdere details wordt verwezen naar Bilan-rapport 2006/46.

Bij het veldonderzoek is vastgesteld dat de C-horizont van het plangebied bestaat uit (licht verspoeld) dekzand. In de top van de dekzandafzettingen heeft zich

oorspronkelijk een podzolprofiel ontwikkeld. Dit podzolprofiel bevindt zich tegenwoordig grotendeels intact onder een plaggendek met een dikte van gemiddeld circa 55

centimeter.

Binnen het plangebied is bewerkt vuursteen aangetroffen, waaronder één werktuig.

Deze kling dateert uit de periode midden- tot laat-mesolithicum. Bij het voorliggende onderzoek en het onderzoek door Bilan zijn in totaal 4 stuks bewerkt vuursteen op een oppervlakte van 300 m

²

aangetroffen waardoor niet over geïsoleerde vondsten

gesproken kan worden. Op basis van de ruimtelijke verdeling van de vondsten kan de vindplaats niet lateraal binnen het plangebied begrensd worden. Alle vondsten zijn gedaan in het afgedekte podzolprofiel dat zich binnen het plangebied tussen circa 55 en 140 centimeter –mv (beneden maaiveld) bevindt. De grootte van de bewerkte vuursteenfragmenten maakt het zeer onwaarschijnlijk dat dit materiaal door verspoeling in het plangebied is geïntroduceerd.

Op basis van de beschikbare gegevens is het niet mogelijk om tot een definitieve waardering voor de aangetroffen vindplaats te komen. Wel kan worden gesteld dat de waarde dusdanig hoog is dat vindplaats als behoudenswaardig moet worden

beschouwd. Derhalve wordt geadviseerd de gronden waar dieper dan 50 centimeter – mv verstoord gaat worden middels een op steentijdvindplaatsen toegespitst

proefputtenonderzoek te laten onderzoeken. Hierbij dient rekening gehouden te

worden met een eventuele doorstart naar een Definitieve Opgraving.

(7)

(8)

1 Inleiding

1.1 Onderzoekskader

In opdracht van de Gemeente Loon op Zand heeft het onderzoeks- en adviesbureau BAAC bv inventariserend veldonderzoek met behulp van boringen (waarderende fase) uitgevoerd in het plangebied Molenwijk Zuid te Loon op Zand.

De plannen voor de locatie hebben betrekking op de aanleg van een openbare weg met rotonde. De minimale bodemverstoring bij de realisatie van de infrastructurele ontwikkeling is te verwachten tot in de C-horizont van de dekzandafzettingen, waarbij dus een gerede kans bestaat dat eventueel aanwezige archeologische waarden verstoord of vernietigd worden.

Het doel van het waarderend veldonderzoek is het waarderen van de vindplaats waarvan de aanwezigheid bij eerder onderzoek is aangetoond. Dit geschiedt middels het aanvullen en toetsen van het verwachtingsmodel en het begrenzen van eventueel aanwezige vuursteensites. Op deze manier is gekomen tot een aanbeveling in het kader van de vergunningverlening. Het inventariserend veldonderzoek gebeurt middels waarnemingen in het veld. Tevens worden grondboringen uitgevoerd om de intactheid en de opbouw van het bodemprofiel te beoordelen en (extra) informatie te verkrijgen over bekende dan wel nieuw te ontdekken archeologische waarden binnen het plangebied.

Tijdens het onderzoek dienen de volgende onderzoeksvragen uit het Plan van Aanpak

¹

te worden beantwoord:

• Zijn in het gebied archeologische resten (zoals bewerkt vuursteen,

Wommersomkwartsiet, oker) uit de perioden laat paleolithicum, mesolithicum of neolithicum aanwezig, en zo ja, is er dan sprake van een vindplaats of van geïsoleerde vondsten?

• Zo ja, waar ligt de site (aangeven op kaart), wat is de omvang van de site (in m

²

) en hoe is het gesteld met de verticale verspreiding van de archeologische resten?

• Zo ja, liggen de archeologische resten in situ of zijn er aanwijzingen dat het materiaal van elders is aangevoerd of aanwijzingen voor verstoring?

• Zo ja, kunnen er op basis van de kenmerken van de site (met name gaafheid, aantal en aard artefacten) al uitspraken worden gedaan over de

behoudenswaardigheid van de site?

• In hoeverre worden eventuele archeologische resten bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het plangebied?

Het onderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.2

²

en het onderzoeksspecifieke Plan van Aanpak.

1

Merlidis 2011.

2

SIKB 2010.

(9)

1.2 Ligging van het gebied

Het plangebied ligt buiten de bebouwde kom van Loon op Zand, op circa 600 meter ten zuiden van de oude kern van Loon op Zand. Het plangebied wordt in het oosten

begrensd door het fietspad langs de Kasteellaan, in het noorden door een

verbindingspad tussen de Kasteellaan en de Klokkenlaan en in het westen en zuiden door weidegrond. De oppervlakte bedraagt circa 300 m

²

. In figuur 1.1 is de ligging van het plangebied weergegeven.

Figuur 1.1 Ligging van het plangebied

(10)

Momenteel is het plangebied in gebruik als weidegrond. In de toekomst zal hier een openbare weg met rotonde worden aangelegd. Op de boorpuntenkaart (bijlage 1) is de toekomstige situatie weergegeven.

1.3 Bekende gegevens

Het voorliggende onderzoek is uitgevoerd op basis van de resultaten van het archeologisch vooronderzoek dat in 2006 is uitgevoerd door Bilan.

³

Bij dit booronderzoek is ter hoogte van het toenmalige boorpunt 1 (in het voorliggende onderzoek boorpunt 20) in de afgedekte B-horizont een afslag van vuursteen gevonden. Hieruit volgde het advies een waarderend booronderzoek uit te laten voeren. Voor verdere details wordt verwezen naar Bilan-rapport 2006/46.

3

De Vos 2006.

(11)

(12)

2 Inventariserend Veldonderzoek

2.1 Werkwijze

Het waarderend veldonderzoek is uitgevoerd op basis van Bilan-rapport 2006/46.

Hierbij dient de vuursteenvindplaats die (mogelijk) is aangetroffen tijdens het booronderzoek van Bilan zoveel als mogelijk begrensd te worden om tot een weloverwogen advies ten aanzien van archeologisch vervolgonderzoek te komen.

Allereerst hebben waarnemingen in het plangebied plaatsgehad om de aanwezigheid van archeologische resten te kunnen beoordelen. Gezien het feit dat het plangebied is begroeid is de vondstzichtbaarheid ter plaatse zeer gering. Een oppervlaktekartering is derhalve niet uitgevoerd.

Vanwege de hoge verwachting op de aanwezigheid van een vindplaats uit de steentijd, die zoveel als mogelijk begrensd dient te worden, is een waarderend booronderzoek uitgevoerd. Hierbij wordt er van uitgegaan dat eventuele archeologische vindplaatsen uit de steentijd zich kenmerken door een strooiing van bewerkt natuursteen. Met deze methode wordt geboord met een edelmanboor met een diameter van 15 centimeter in een grid van 4x5 meter. In het plangebied zijn zo 27 boringen geplaatst. De boringen zijn uitgevoerd tot een diepte van maximaal 160 centimeter –mv (beneden maaiveld).

De locaties van de boringen zijn ingemeten met 06-GPS waarvan de afwijking maximaal 5 centimeter bedraagt. Om inzicht te krijgen in de bodemkundige en

lithologische gesteldheid van de ondergrond, zijn de boringen lithologisch (volgens de NEN 5104) en bodemkundig

⁴

beschreven. Eveneens is gekeken naar de mate van intactheid van het bodemprofiel. Een nog intact bodemprofiel kan betekenen dat een eventueel aanwezige vindplaats nog gaaf en goed geconserveerd is.

De bodemmonsters zijn in het veld gezeefd over een zeef met maaswijdte van 3 mm.

Het zeefresidu is met het oog gecontroleerd op de aanwezigheid van archeologische indicatoren. Archeologische indicatoren kunnen aanwijzingen zijn voor de

aanwezigheid van een archeologische vindplaats ter plaatse of in de nabijheid van de betreffende boring(en). Deze indicatoren bestaan bijvoorbeeld uit aardewerk,

verbrande huttenleem, vuursteen, metaal, houtskool en al dan niet verbrand bot. De aangetroffen vondsten werden meegenomen, schoongemaakt en gedetermineerd.

Het veldonderzoek heeft plaatsgevonden op 15 en 18 april 2011. In navolgende paragrafen worden de resultaten van het veldonderzoek beschreven. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een archeologische interpretatie. De locaties van de boringen staan weergegeven op de boorpuntenkaart (bijlage 1). De boorbeschrijvingen bevinden zich in bijlage 2.

2.2 Veldwaarnemingen

Door de aanwezige begroeiing met gras waren aan het maaiveld geen aanwijzingen zichtbaar die zouden kunnen duiden op de aanwezigheid van archeologische resten in de bodem. Mede door de kleine oppervlakte is er binnen het plangebied geen

uitgesproken reliëf te onderscheiden. Opvallend is dat het maaiveld buiten het plangebied richting het westen circa 70 centimeter oploopt. Hier bevindt zich een

4

Volgens De Bakker & Schelling 1989.

(13)

dekzandrug die duidelijk als zodanig herkenbaar is op de hoogtekaart.

⁵

Het

toekomstige wegtracé dat zich vanuit het plangebied in west-noordwestelijke richting vervolgt (zie bijlage 1) is in 2009 onderzocht en onder meldingsnummer 24688 in Archis opgenomen. Gezien het overwegend verstoorde bodemprofiel werd vervolgonderzoek destijds niet noodzakelijk geacht.

Figuur 2.1 Plangebied (op de voorgrond). Foto genomen in westelijke richting. De dekzandrug ten westen van het plangebied is duidelijk herkenbaar als glooiing in het weiland.

5

AHN 2011.

(14)

2.3 Waarderend booronderzoek

2.3.1 Lithologie en bodemopbouw

Bij het booronderzoek is vastgesteld dat de C-horizont van het plangebied bestaat uit matig tot sterk siltig, matig fijn zand met een grijsgele kleur. Op veel plaatsen is binnen het zand een kleine bijmenging van fijn grind waargenomen. Dit pakket wordt

geïnterpreteerd als licht verspoeld, matig tot sterk lemig dekzand. Ter hoogte van de boringen 1 tot en met 14 en 17 tot en met 26 is een (nagenoeg) intact podzolprofiel aangetroffen dat door het akkerdek wordt afgetopt in de afgedekte Ah-, B- of (boven)in de BC-horizont. In bepaalde delen van het plangebied is de natuurlijke A-horizont onder het akkerdek bewaard gebleven. Dit is noemenswaardig omdat de natuurlijke A- horizont doorgaans in de eerste fase van beakkering wordt verstoord en bij latere plaggenbemesting opgenomen in de basis van het akkerdek. De aanwezigheid van een natuurlijke A-horizont onder een plaggendek wordt veelal geassocieerd met egalisatie van de oorspronkelijk lager gelegen gronden als deze bij het akkercomplex worden betrokken. Opvallend is tevens dat zich binnen de afgedekte podzol plaatselijk gebroken kwartskiezels bevinden waarvan niet volledig is uit te sluiten dat ze een antropogene oorsprong kennen. Het humeuze dek bereikt doorgaans een dikte van meer dan 50 centimeter waardoor over hoge zwarte enkeerdgronden gesproken moet worden. Het plaggendek bestaat over het algemeen uit twee onderscheidbare fasen.

2.3.2 Bodemverstoringen

Ter hoogte van boring 15 wordt de C-horizont afgetopt door een menglaag van

materiaal uit het afgedekte podzolprofiel. Ter hoogte van boring 16 wordt de C-horizont afgetopt door een afgedekte akkerlaag of eveneens door een menglaag van het

afgedekte podzolprofiel. Daarnaast wordt het natuurlijke podzolprofiel dat zich

oorspronkelijk in de top van het dekzand heeft ontwikkeld op variabele diepte afgetopt door de (oudere) akkerlagen van het plaggendek.

2.3.3 Archeologische indicatoren

Bij het veldonderzoek zijn verscheidene archeologische indicatoren waargenomen. Ter hoogte van 5 is tussen 80 en 105 centimeter –mv, in de Ahb- of in de top van de Bhs- horizont, een vuurstenen afslag aangetroffen (zie figuur 2.2A). Bij dezelfde boring is tussen 105 en 125 centimeter –mv, in de Bhs- of BC-horizont, een fraai klingetje van vuursteen aangetroffen(zie figuur 2.2B). Het betreft een rechthoekige, steil

geretoucheerde kling die gedateerd wordt op de periode midden- tot laat-mesolithicum.

Ter hoogte van boring 23 is tussen 75 en 105 centimeter –mv een kleine vuurstenen afslag aangetroffen (zie figuur 2.2C). Deze afslag moet oorspronkelijk binnen de Ahb-, Bhs-, BC- of in de top van de C-horizont ingesloten zijn geweest. Naast de genoemde onmiskenbaar antropogeen bewerkte indicatoren zijn binnen het afgedekte

podzolprofiel eveneens plaatselijk gebroken kwartskiezels waargenomen waarvan niet volledig uitgesloten kan worden dat ze onder invloed van menselijk handelen

aangevoerd en/of gebroken zijn geweest. Ter hoogte van boring 18 is binnen de

afgedekte Ah-horizont een enkel fragment verbrande leem waargenomen. Binnen het

plaggendek zijn zowel in de huidige bouwvoor als in de tweede akkerfase fragmenten

bouwpuin zoals baksteen en mortel waargenomen. Deze indicatoren wijzen als

zodanig niet op de aanwezigheid van een vindplaats binnen het plangebied.

(15)

Figuur 2.2 Vuurstenen afslagen (A en C) en klingetje (B)

2.4 Archeologische interpretatie

Op basis van het veldonderzoek kan worden geconcludeerd dat binnen het plangebied een concentratie van bewerkt vuursteen aanwezig is die als zodanig een vindplaats vormt. De locaties waar het bewerkte vuursteen is aangetroffen bevinden zich echter dusdanig verspreid over het plangebied dat de vindplaats op basis van het

voorliggende onderzoek niet begrensd kan worden. Om deze redenen kunnen er ook geen uitspraken over de afmetingen van de vindplaats gedaan worden. Het bewerkt vuursteen is in alle gevallen aangetroffen in het afgedekte podzolprofiel dat zich in de natuurlijke top van het dekzand heeft ontwikkeld. Binnen het plangebied bevindt het podzolprofiel zich tussen circa 55 (boring 9) en 140 centimeter –mv (boring 24). Als gevolg van de iets wisselende dikte van het plaggendek en van de menglaag die plaatselijk tussen de basis van het plaggendek en de top van het onverstoorde bodemprofiel aanwezig is varieert ook de dikte van het archeologisch niveau. Hierbij dient opgemerkt te worden dat een (licht) verstoorde menglaag van materiaal uit het oorspronkelijke podzolprofiel in het geval van steentijd-vindplaatsen toch nog

waardevolle informatie over de aard en datering van de vindplaats bevat.

(16)

3 Conclusie en aanbevelingen

3.1 Conclusie en beantwoording onderzoeksvragen

Zijn in het gebied archeologische resten (zoals bewerkt vuursteen,

Wommersomkwartsiet, oker) uit de perioden laat paleolithicum, mesolithicum of

neolithicum aanwezig, en zo ja, is er dan sprake van een vindplaats of van geïsoleerde vondsten?

Binnen het plangebied is bewerkt vuursteen aangetroffen, waaronder één werktuig.

Deze kling dateert uit de periode midden- tot laat-mesolithicum. Bij het voorliggende onderzoek en het onderzoek door Bilan in 2006 zijn in totaal 4 stuks bewerkt vuursteen op een oppervlakte van 300 m

²

aangetroffen waardoor niet over geïsoleerde vondsten gesproken kan worden.

Zo ja, waar ligt de site (aangeven op kaart), wat is de omvang van de site (in m

²

) en hoe is het gesteld met de verticale verspreiding van de archeologische resten?

Bij het voorliggende onderzoek zijn vondsten gedaan ter hoogte van boring 5 en boring 23. Tijdens het booronderzoek van Bilan is ter hoogte van het huidige boorpunt 20 bewerkt vuursteen aangetroffen. Op basis van deze ruimtelijke verdeling kan de vindplaats niet lateraal binnen het plangebied begrensd worden. Alle vondsten zijn gedaan in het afgedekte podzolprofiel dat zich binnen het plangebied tussen circa 55 en 140 centimeter –mv bevindt.

Zo ja, liggen de archeologische resten in situ of zijn er aanwijzingen dat het materiaal van elders is aangevoerd of aanwijzingen voor verstoring?

Hoewel de kleine bijmenging van fijn grind in het dekzand wijst op een zekere mate van verspoeling is het aangetroffen vuursteen te grof om door verspoeling binnen het plangebied geïntroduceerd te zijn. Op basis van het goed ontwikkelde, intacte

podzolprofiel kan worden geconcludeerd dat de archeologische resten zijn ingesloten in onverstoorde grond.

Zo ja, kunnen er op basis van de kenmerken van de site (met name gaafheid, aantal en aard artefacten) al uitspraken worden gedaan over de behoudenswaardigheid van de site?

Er kan nog geen definitieve waardering worden afgeleid voor de vindplaats. Op basis van de huidige beschikbare informatie over de vondsten en (lokale) fysisch-

geografische context wordt een voorlopige hoge waardering toegekend aan de

vindplaats. Derhalve moet ze als behoudenswaardig worden beschouwd.

(17)

In hoeverre worden eventuele archeologische resten bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het plangebied?

Daar de bij de voorgenomen ontwikkeling te verwachten verstoringsdiepte vooralsnog

onbekend is bestaat er een reële kans dat archeologische resten bedreigd worden. Dit

is het geval wanneer het afgedekte podzolprofiel ontsloten wordt, hetgeen in de praktijk

neerkomt op een verstoringsdiepte groter dan 50 centimeter –mv.

(18)

3.2 Aanbevelingen

Op basis van het voorliggende onderzoek adviseert BAAC bv om vervolgonderzoek uit te voeren op de locaties waar de met de voorgenomen ontwikkeling gepaard gaande verstoringsdiepte groter is dan 50 centimeter –mv. Er wordt aanbevolen dit middels een op steentijdonderzoek toegespitst proefputtenonderzoek te laten gebeuren. Hierbij kan gedacht worden aan het trekken van twee sleuven in kruisvorm over de

boorpunten 5, 20 en 23, waarbij de dekzandafzettingen onder het plaggendek tot een diepte van circa 140 centimeter –mv in vakken van 50x50 centimeter en in stappen van 5 centimeter verdiept en gezeefd te worden om de verspreiding van vuurstenen

artefacten en eventueel verder aanwezige archeologische resten in kaart te brengen.

Ook kan gekozen worden om het proefputtenonderzoek te laten aanvangen op de locaties waar vuursteen is aangetroffen en op basis van de verspreiding van vuursteen te besluiten in welke richting(en) het proefputtenonderzoek voortgezet moet worden.

De definitieve vorm waarin het proefputtenonderzoek uitgevoerd wordt dient op basis van de beschikbare gegevens door een senior archeoloog met ervaring in

steentijdonderzoek te worden vastgelegd in het Programma van Eisen. Er dient hierbij rekening gehouden te worden met een eventuele doorstart naar een DO (definitieve opgraving).

Bovenstaand advies vormt een zogenaamd selectieadvies. Dit betekent niet dat reeds gestart kan worden met bodemverstorende activiteiten of de daarop voorbereidende activiteiten. Het selectieadvies dient namelijk eerst beoordeeld te worden door de bevoegde overheid en leidt tot een selectiebesluit.

Hoewel getracht is een zo gefundeerd mogelijk advies te geven op grond van de gebruikte onderzoeksmethoden, kan de aanwezigheid van archeologische sporen of resten nooit volledig worden uitgesloten in de gebieden waarvoor geen

vervolgonderzoek wordt aanbevolen. BAAC bv wil er daarom op wijzen dat men bij bodemverstorende activiteiten alert dient te zijn op de aanwezigheid van

archeologische waarden (zoals vondstmateriaal en grondsporen). Bij het aantreffen

van deze waarden dient men hiervan melding te maken bij de Minister (in de praktijk de

RCE) conform artikel 53 van de Monumentenwet 1988.

(19)

Geraadpleegde bronnen

Literatuur

Bakker, H. de & J. Schelling, 1989. Systeem van bodemclassificatie voor Nederland.

Staring Centrum, Wageningen

Berendsen, H.J.A., 1998. De vorming van het land. Van Gorcum Assen Berendsen, H.J.A., 2000. Landschappelijk Nederland. Van Gorcum, Assen

Merlidis, T., 2011. Onderzoeksvoorstel – Plan van Aanpak plangebied Molenwijk Zuid te Loon op Zand. BAAC bv, ‘s-Hertogenbosch

Mulder, E.F.J. de, M.C. Geluk, I.L. Ritsema, W.E. Westerhof, T.E. Wong, 2003. De ondergrond van Nederland. Wolters-Noordhoff, Groningen

SIKB, 2006b. Leidraad inventariserend veldonderzoek. Deel karterend booronderzoek.

SIKB, Gouda

SIKB, 2010. Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.2. SIKB, Gouda Vos, S. de, 2006. Loon op Zand (NB), Molenwijk-Zuid, Archeologisch Vooronderzoek, definitief (27 maart 2006). Bilan Rapport 2006/46. Bilan, Tilburg

Kaarten

ANWB, 2004. Topografische atlas Noord-Brabant (1:25.000), ANWB, Den Haag

RACM, 2008. Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW). Versie 3.0

RACM / Provincie Noord-Brabant 2009. Archeologische Monumentenkaart.

(20)

Bijlage 1

Boorpuntenkaart

(21)

(22)

(23)

(24)

Bijlage 2

Boorbeschrijvingen

(25)

(26)

boring: 11054-1

beschrijver: DV, datum: 15-4-2011, precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, boortype: Edelman-15 cm, doel boring: archeologie - waardering, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Noord-Brabant, gemeente: Loon op Zand, plaatsnaam: Loon op Zand, opdrachtgever: Gemeente Loon op Zand, uitvoerder: BAAC bv

0 cm -Mv

Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm)

Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, zwartgrijs, matig fijn, kalkloos Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

90 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, zwak humeus, donkerroodbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: verploegde AB menglaag

110 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, donkerbruin, matig fijn, kalkloos

Bodemkundig: BC-horizont

130 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm)

Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, grijsgeel, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: C-horizont

Opmerking: zwak lemig dz

Einde boring op 135 cm -Mv

boring: 11054-2

0 cm -Mv

35 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtgrijs, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: A-horizont bestaand uit opgebracht pakket, fase 2 Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

60 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, donkergrijsbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begraven natuurlijke (ongeploegde) A-horizont

80 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerroodbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begarven B-horizont met ingespoelde humus en ijzer/aluminium

95 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm)

Einde boring op 125 cm -Mv

(27)

boring: 11054-3

0 cm -Mv

Algemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)

40 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, matig fijn, kalkloos

Bodemkundig: A-horizont bestaand uit opgebracht pakket, fase 2 Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

70 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtzwartgrijs, matig fijn, kalkloos

Opmerking: lijkt iets xx

90 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerroodbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begarven B-horizont met ingespoelde humus en ijzer/aluminium

105 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, grijsbruin, matig fijn, kalkloos

110 cm -Mv

Einde boring op 135 cm -Mv

boring: 11054-4

0 cm -Mv

40 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtgrijs, matig fijn, kalkloos

70 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtzwartgrijs, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begraven natuurlijke (ongeploegde) A-horizont, interpretatie: menglaag Opmerking: Iets ML Ahb en AE

85 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerroodbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begarven B-horizont met ingespoelde humus en ijzer/aluminium

110 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, donkerbruin, matig fijn, kalkloos

115 cm -Mv

Einde boring op 140 cm -Mv

(28)

boring: 11054-5

0 cm -Mv

45 cm -Mv

70 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtzwartgrijs, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begraven natuurlijke (ongeploegde) A-horizont, interpretatie: verstoord Opmerking: homogeen, waarschijnlijk iets vermengd

100 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerroodbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begarven B-horizont met ingespoelde humus en ijzer/aluminium Archeologie: enkel fragment vuursteen

120 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, donkerbruin, matig fijn, kalkloos

Archeologie: enkel fragment vuursteen

125 cm -Mv

Einde boring op 150 cm -Mv

boring: 11054-6

0 cm -Mv

45 cm -Mv

75 cm -Mv

85 cm -Mv

100 cm -Mv

Einde boring op 125 cm -Mv

(29)

boring: 11054-7

0 cm -Mv

75 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtzwartgrijs, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begraven natuurlijke (ongeploegde) A-horizont

Opmerking: ]

80 cm -Mv

100 cm -Mv

Einde boring op 125 cm -Mv

boring: 11054-8

0 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs, matig fijn, kalkloos

50 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, zwartgrijs, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: A-horizont bestaand uit opgebracht pakket, fase 2 Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

70 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, grijszwart, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begraven natuurlijke (ongeploegde) A-horizont

80 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begarven B-horizont met ingespoelde humus en ijzer/aluminium

95 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, bruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: BC-horizont

100 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, grijsgeel, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: C-horizont

Einde boring op 125 cm -Mv

(30)

boring: 11054-9

0 cm -Mv

35 cm -Mv

55 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, donkergrijsbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begraven natuurlijke (ongeploegde) A-horizont

60 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, grijs, matig fijn, kalkloos

Opmerking: geloogde korrels

65 cm -Mv

85 cm -Mv

100 cm -Mv

Einde boring op 125 cm -Mv

boring: 11054-10

0 cm -Mv

40 cm -Mv

60 cm -Mv

70 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, grijs, matig fijn, kalkloos

75 cm -Mv

90 cm -Mv

110 cm -Mv

Einde boring op 135 cm -Mv

(31)

boring: 11054-11

0 cm -Mv

45 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, bruingrijs, matig fijn, kalkloos

60 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, sterk humeus, grijszwart, matig fijn, kalkloos

Bodemkundig: begraven natuurlijke (ongeploegde) A-horizont

75 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerroodbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begarven B-horizont met ingespoelde humus en ijzer/aluminium Opmerking: iets gebroken kwarts

90 cm -Mv

110 cm -Mv

Einde boring op 135 cm -Mv

boring: 11054-12

0 cm -Mv

40 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, matig fijn, kalkloos

75 cm -Mv

95 cm -Mv

110 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, oranjebruin, matig fijn, kalkloos

120 cm -Mv

Einde boring op 145 cm -Mv

(32)

boring: 11054-13

0 cm -Mv

45 cm -Mv

60 cm -Mv

75 cm -Mv

90 cm -Mv

110 cm -Mv

Einde boring op 135 cm -Mv

boring: 11054-14

0 cm -Mv

40 cm -Mv

55 cm -Mv

65 cm -Mv

80 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, grijsbruin, matig fijn, kalkloos

90 cm -Mv

Einde boring op 125 cm -Mv

(33)

boring: 11054-15

0 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs, matig fijn, kalkloos Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

50 cm -Mv

70 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: interpretatie: menglaag

Opmerking: ahb, bhs en bc

105 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, grijsgeel, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: C-horizont

Einde boring op 130 cm -Mv

boring: 11054-16

0 cm -Mv

70 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, zwartgrijs, matig fijn, kalkloos

90 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, grijszwart, matig fijn, kalkloos

Bodemkundig: verploegde AB menglaag

105 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, grijsgeel, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: C-horizont

Einde boring op 130 cm -Mv

(34)

boring: 11054-17

0 cm -Mv

50 cm -Mv

60 cm -Mv

Bodemkundig: verploegde AB menglaag

70 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, geelgrijs, matig fijn, kalkloos

105 cm -Mv

Einde boring op 130 cm -Mv

boring: 11054-18

0 cm -Mv

50 cm -Mv

70 cm -Mv

Bodemkundig: verploegde AB menglaag Archeologie: enkel fragment verbrande klei/leem

80 cm -Mv

100 cm -Mv

Einde boring op 125 cm -Mv

(35)

boring: 11054-19

0 cm -Mv

40 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: A-horizont bestaand uit opgebracht pakket, fase 2

Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

65 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerroodbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: verploegde AB menglaag, interpretatie: verstoord

Opmerking: iets vermengd

90 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtbruin, matig fijn, kalkloos

95 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: C-horizont

Einde boring op 120 cm -Mv

boring: 11054-20

0 cm -Mv

70 cm -Mv

80 cm -Mv

95 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: BC-horizont

105 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgrijsgeel, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: C-horizont

Einde boring op 130 cm -Mv

(36)

boring: 11054-21

0 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, roodgrijs, matig fijn, kalkloos Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

55 cm -Mv

80 cm -Mv

85 cm -Mv

110 cm -Mv

115 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: C-horizont

Einde boring op 140 cm -Mv

boring: 11054-22

0 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, zwartgrijs, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begraven regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

30 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtzwartgrijs, matig fijn, kalkloos

90 cm -Mv

110 cm -Mv

Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgrijsgeel, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: C-horizont

Einde boring op 130 cm -Mv

(37)

boring: 11054-23

0 cm -Mv

50 cm -Mv

70 cm -Mv

80 cm -Mv

Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerroodbruin, matig fijn, kalkloos Bodemkundig: begarven B-horizont met ingespoelde humus en ijzer/aluminium Archeologie: enkel fragment vuursteen