COVID-19: Impact op de financiële sector en prudentiële beleidsreacties

(1)

COVID-19: Impact op de financiële sector en

prudentiële beleidsreacties

Alexandre Reginster Alexandra Jespers Alexandre Francart

Seminarie leerkrachten| Maart 2021

(2)

Overzicht van de presentatie

1.

Inleiding

1. Banken als belangrijke schakel in de financiële intermediatie

2. Rol van regulering en prudentieel toezicht

2.

De COVID-19 crisis en de financiële sector

1. Banksector als deel van de oplossing

2. Prudentiële maatregelen en steunmaatregelen

3. Impact op de Belgische banksector

4. Rol van de banken

3.

Conclusie

2

(3)

3

1. Inleiding

(4)

Banken als belangrijke schakel in de financiële intermediatie

Wat is financiële intermediatie? Welke risico’s gaan ermee gepaard?

4

◆Financiële intermediatie tussen

spaarders en investeerders is één van de belangrijkste taken van een bank

◆Banken nemen hierbij risico’s op zich:

◇ Kredietrisico: faling of daling kredietwaardigheid tegenpartij

◇ Liquiditeitsrisico : mismatch tussen de gemiddelde looptijd van activa en passiva (langlopende leningen vs. kortlopende deposito’s)

◇ Renterisico : mismatch tussen de

gemiddelde gevoeligheid van activa en passiva aan veranderingen in de (markt-) rentevoeten

Huishoudens

Niet-financiële ondernemingen

Huishoudens

Overheid

Directe financiering

intermediatie

Kredietinstellingen Activa Passiva

Leningen

Eigen vermogen

Deposito’s Effecten-

portefeuille Andere

activa Andere

schulden

(5)

Rol van regulering en prudentieel toezicht

5

Door hun intermediatiefunctie zijn banken belangrijk voor de efficiënte allocatie van middelen in

de economie (en dus voor economische groei)

Een goed beheer, opvolging en controle van de risico’s die banken

nemen of waarmee ze te maken kunnen hebben is dus cruciaal

Banken moeten over voldoende buffers beschikken om verliezen op

te vangen wanneer bepaalde van de risico’s werkelijkheid worden

Micro-prudentieel toezicht

Controle van individuele financiële instellingen

“Elke auto moet beschikken over goede remmen en regelmatig onderworpen worden aan een strenge technische controle. ”

Macro-prudentieel toezicht

Bewaking van de stabiliteit van het hele financieel systeem

“Verkeerstoezicht en verkeersveiligheid zijn belangrijk, want hoewel alle auto’s over goede remmen beschikken, kunnen er

toch botsingen gebeuren.”

Kapitaalvereisten:

𝐸𝑖𝑔𝑒𝑛 𝑣𝑒𝑟𝑚𝑜𝑔𝑒𝑛

𝑅𝑖𝑠𝑖𝑐𝑜𝑔𝑒𝑤𝑜𝑔𝑒𝑛 𝑎𝑐𝑡𝑖𝑣𝑎 ≥ 𝑚𝑖𝑛𝑖𝑚𝑖𝑚𝑤𝑎𝑎𝑟𝑑𝑒

Prudentieel toezicht op financiële instellingen Baselregulering

Hypotheekleningen : 10

Bedrijfsleningen: 10 Staatsobligaties: 10

Activa voor risicoweging Risicoweging Activa na risicoweging

35%

100%

0%

Hypotheekleningen : 3,5

Bedrijfsleningen: 10 13,5 30

Gemiddeld 11%

(6)

Leningen aan bedrijven, gezinnen,

overheid

Middelenvan Bank A om haaractiviteitente financieren

Andere schulden (waarvan bankdeposito’s)

Bank A

Bankbalans

Effectenportefeuille

Activa Passiva

Andere activa

6

Rol van regulering en prudentieel toezicht

Belang van kapitaalbuffers

Negatieve economische schok → Activa: ↑ kredietverliezen en ↓ waarde effectenportefeuille → Passiva: ↓ kapitaal

Solvabel Insolvabel

(Risico op niet- terugbetaling van de bankdeposito’s)

Normale omstandigheden

• Terugbetaling van de ontleende bedragen en interesten zoals voorzien

• Winst voor Bank A

• Eigen vermogen van Bank A ↑Winst

Minimumvereisten

Eigen vermogen

Vrije buffers

(7)

overheid

Bank A

Bankbalans

Andere activa

7

Rol van regulering en prudentieel toezicht

Belang van kapitaalbuffers

Solvabel Insolvabel

Normale omstandigheden

• Terugbetaling van de ontleende bedragen en interesten zoals voorzien

• Winst voor Bank A

• Eigen vermogen van Bank A ↑Winst

Minimumvereisten

Eigen vermogen

Vrije buffers

Macroprudentiële buffer

Macroprudentiële buffer opbouwen

(8)

overheid

Bank A

Bankbalans

Andere activa

8

Rol van regulering en prudentieel toezicht

Belang van kapitaalbuffers

Solvabel Insolvabel

(Risico op niet- terugbetaling van

de bankdeposito’s) Crisisscenario

• Faillissement van enkele bedrijven

• Verlies voor Bank A (niet-gerecupereerd bedrag)

• Eigen vermogen van Bank A ↓Verlies

Minimumvereisten

Eigen vermogen

Vrije buffers

(9)

Bank A

Bankbalans

Andere activa

9

Rol van regulering en prudentieel toezicht

Belang van kapitaalbuffers

Solvabel Insolvabel

Extreem crisisscenario

• Vele bedrijven en gezinnen zijn niet meer in staat om hun lening terug te betalen

• Groot verlies voor Bank A (niet-gerecupereerd bedrag)

• Eigen vermogen van Bank A ↓↓Groot verlies

Minimumvereisten

Eigen vermogen

Vrije buffers Vrije buffers

overheid

(10)

Bank A

Bankbalans

Andere activa

10

Rol van regulering en prudentieel toezicht

Belang van kapitaalbuffers

Solvabel Insolvabel

Extreem crisisscenario

• Vele bedrijven en gezinnen zijn niet meer in staat om hun lening terug te betalen

• Groot verlies voor Bank A (niet-gerecupereerd bedrag)

• Eigen vermogen van Bank A ↓↓Groot verlies

Minimumvereisten

Eigen vermogen

Vrije buffers Vrije buffers

overheid

Macroprudentiële buffer vrijgeven

(11)

11

2. De COVID-19 crisis

en de financiële sector

(12)

Door de strengere regulering sinds de financiële crisis van 2008-2009 én de snelle herstructurering binnen de banksector zelf (“back to basics, back to Belgium”), zijn de banken veel robuuster geworden

→ Bij de start van de COVID-19 crisis beschikten de Belgische banken over een sterke financiële positie (beter dan in andere landen van het eurogebied)

-40%

-30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Rendement van het eigen vermogen (in %)

België Eurozone

Banksector als deel van de oplossing

Bronnen: NBB, ECB 12

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 K3 2020

Solvabiliteitsratio (in %)

België EurozoneEurogebied Eurogebied

(13)

Prudentiële maatregelen en steunmaatregelen

13 COVID-19 crisis:

◆De prudentiële autoriteiten hebben een deel van de macroprudentiële kapitaalbuffer vrijgegeven, en hebben beperkingen opgelegd voor het uitkeren van dividenden

➔ Onzekere context

➔ De kredietverlening aan bedrijven en gezinnen ondersteunen

Bank A

Vrije buffers

Minimumvereisten Bankbalans

Effectenportefeuille Kredieten aan bedrijven, gezinnen,

overheid

Andere activa

Solvabel Insolvabel

(Risico op niet- terugbetaling van de bankdeposito’s

Vrije buffers

Gedeeltelijke vrijgave van de macroprudentiële

buffers

Behoud van de winsten in het eigen vermogen

(dividendbeperkingen)

Eigen vermogen

Minimumvereisten Minimumvereisten

Macroprudentiële buffer Macoprudentiële buffer Macroprudentiële buffer Vrije buffers

Eigen vermogen Eigen vermogen

(14)

Prudentiële maatregelen en steunmaatregelen

14

Moratorium Staatsgarantie

Wie ? Hypotheekleningen Bedrijfsleningen Bedrijven KMO’s

Wat ? Uitstel van de maandelijkse

afbetalingen Uitstel van de maandelijkse afbetalingen, behalve de

interesten

De staat dekt een deel van de kredietverliezen

… voor nieuwe kredieten met

een korte looptijd … voor nieuwe kredieten met een middellange looptijd Doel ? Vermijden van een golf van wanbetalingen bij de gezinnen

en bedrijven Stimuleren van de kredietverlening aan bedrijven in een periode van onzekerheid

Wanneer ? April 2020 → Juni 2021 April 2020 → December 2020 Juli 2020 → Juni 2021

Twee steunmaatregelen passeren via de banksector

Maatregel voor bestaande kredieten Maatregel voor nieuwe kredieten

(15)

Prudentiële maatregelen en steunmaatregelen

15

Gebruik van het moratorium

4%4%

54%

39%

Indépendants Entreprises publiques

PMEs Grandes entreprises

Gebruik van het moratorium volgens type van bedrijf

Op het piekniveau eind september 2020

Sterk gebruik door KMO’s

Bron: NBB 0

20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 120,000 140,000 160,000 180,000 200,000

10-May 24-May 07-Jun 21-Jun 05-Jul 19-Jul 02-Aug 16-Aug 30-Aug 13-Sep 27-Sep 25-Oct 22-Nov 20-Dec 17-Jan 14-Feb

0 20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 120,000 140,000 160,000 180,000 200,000

03-May 17-May 31-May 14-Jun 28-Jun 12-Jul 26-Jul 09-Aug 23-Aug 06-Sep 20-Sep 11-Oct 08-Nov 06-Dec 03-Jan 31-Jan

Number of corporate loans with current moratorium o/w extensions of previously granted moratoria

Gezinnen – hypotheekleningen Bedrijven

6% van het totale bedrag

13% van het totale bedrag

Aantal leningen onder moratorium

Waarvan verlenging van een eerder toegekend moratorium

Zelfstandigen KMO’s

Overheidsbedrijven Grote bedrijven

(16)

Door de verwachte toename in faillissementen en werkloosheidsgraad zullen verschillende bedrijven en gezinnen niet meer in staat zijn om hun lening op normale wijze terug te betalen

→ Dit zal leiden tot een toename van de kredietverliezen (materialisatie van het kredietrisico)

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

2014 2015 2016 2017 2018 2019 K1 2020 K2 2020 K3 2020 K4 2020

Aandeel probleemleningen in de Belgische banksector (in %)

Leningen aan bedrijven Leningen aan gezinnen

Impact op de Belgische banksector

16 Voorlopig is aandeel

“probleemleningen” laag gebleven, dankzij de

steunmaatregelen zoals het moratorium, maar er wordt verwacht dat dit aandeel zal toenemen

De coronacrisis stelt de banksector voor een reeks nieuwe uitdagingen

Bron: NBB

(17)

Impact op de Belgische banksector

17

De coronacrisis stelt de banksector voor een reeks nieuwe uitdagingen

De Belgische banken zetten nu al geld opzij om deze verwachte toekomstige kredietverliezen op te vangen (“voorzieningen”)

→ Deze voorzieningen en toekomstige kredietverliezen zullen wegen op de winstgevendheid van de sector

Ondanks de daling van de winstcijfers van de Belgische banksector in 2020, bleef het eindresultaat nog steeds

positief (winst), in tegenstelling tot bij de financiële crisis van 2008-2009

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Kredietverliesratio¹(in basispunten)

1𝐾𝑟𝑒𝑑𝑖𝑒𝑡𝑣𝑒𝑟𝑙𝑖𝑒𝑠𝑟𝑎𝑡𝑖𝑜

= 𝑁𝑖𝑒𝑢𝑤𝑒 𝑣𝑜𝑜𝑟𝑧𝑖𝑒𝑛𝑖𝑛𝑔𝑒𝑛 𝑣𝑜𝑜𝑟 𝑘𝑟𝑒𝑑𝑖𝑒𝑡𝑣𝑒𝑟𝑙𝑖𝑒𝑧𝑒𝑛 𝑇𝑜𝑡𝑎𝑙𝑒 𝑢𝑖𝑡𝑠𝑡𝑎𝑎𝑛𝑑𝑒 𝑙𝑒𝑛𝑖𝑛𝑔𝑒𝑛

Bron: NBB

(18)

0.0%

0.5%

1.0%

1.5%

2.0%

2.5%

3.0%

2014 2015 2016 2017 2018 2019 K1 2020 K2 2020 K3 2020 K4 2020

Aandeel leningen met schuldherschikkingen in de Belgische banksector (in %)

Leningen aan bedrijven Leningen aan gezinnen

Impact op de Belgische banksector

18

De coronacrisis stelt de banksector voor een reeks nieuwe uitdagingen

Banken zullen hun buffers moeten aanwenden om de kredietverlening te blijven verzekeren, de kredietverliezen op te vangen en duurzame financieringsoplossingen aan te bieden aan de kredietnemers

In 2020 werd reeds een toename

vastgesteld van het aandeel leningen met schuldherschikkingen

Bron: NBB

(19)

Impact op de Belgische banksector

19

De coronacrisis stelt de banksector voor een reeks nieuwe uitdagingen

De NBB kan de kapitaalbuffer voor risico’s op de residentiële vastgoedmarkt vrijgeven indien de risico’s op die markt zich zouden materialiseren (bv.

toename van wanbetalingen of daling van huizenprijzen)

De NBB heeft in het verleden maatregelen genomen om de banken weerbaar te maken tegen risico’s op de residentiële vastgoedmarkt, en om de opbouw van nieuwe risico’s bij het verstrekken van hypotheekleningen te beperken

→ Specifieke macroprudentiële kapitaalbuffer voor bestaande hypotheekleningen en toezichtsverwachtingen voor nieuwe hypotheekleningen

0 1 2 3 4 5 6

2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020¹

Toename van de woningprijzen

(veranderingspercentages op jaarbasis)

Belgique Zone euro

Bronnen: NBB, ECB. ¹Eerste drie kwartalen

België Eurogebied

(20)

Rol van de banken

◆Tot op heden hebben de banken:

◇ Niet gereageerd op een « pro-cyclische » manier → positieve kredietgroei, geen « credit crunch »

◇ Zuurstof gegeven aan kredietnemers met liquiditeitsproblemen, via:

- Moratorium (betalingsuitstel) voor bestaande kredieten - Nieuwe kredieten (al dan niet met staatsgarantie)

◆De banken moeten het economisch herstel ondersteunen, door:

◇ Oninbare verliezen te erkennen (geleidelijke afloop van de steunmaatregelen → wanbetalingen)

◇ De economie verder te ondersteunen:

- Toekenning van nieuwe kredieten - Duurzame financieringsoplossingen

◇ De banken beschikken hiervoor over voldoende vrije kapitaalbuffers

20

(21)

21

3. Conclusie

(22)

Conclusie

22

◆Sleutelrol van banken in de economie

◇Toekenning van kredieten aan gezinnen en bedrijven

◇Risicovolle activiteit, en daarom gereguleerd (bv. minimumvereisten voor eigen vermogen)

◆COVID-19 crisis: banksector = deel van de oplossing

◇Solide banksector aan het begin van de crisis

◇Verruiming van de vrij beschikbare kapitaalbuffers door prudentiële maatregelen

◆Ondersteuning van de economie via de banksector

◇Moratorium voor kredieten aan gezinnen en bedrijven

◇Toekenning van nieuwe kredieten

◆Rol van de banken in de toekomst

◇Erkenning van de kredietverliezen

◇Ondersteuning van gezinnen en bedrijven (kredietverlening, financieringsoplossingen, …)

?

(23)

COVID-19: Impact op de financiële sector en prudentiële beleidsreacties