Vlinderverslag 2018
D it jaar zijn we begonnen met een herhaling van ons vlinderproject 2002-2006. We zijn namenlijk benieuwd hoe het na al die jaren gaat met de vlinders in ons werk- gebied. Over het algemeen gaat de vlinderstand in Nederland achteruit.
Het onderzoek verliep van januari t/m december. In deze periode zijn 19 dagvlindersoorten in onze regio onderzocht en geregistreerd.
Dit jaar zijn meldingen van dag- en nachtvlinders via e-mail en post aan ons doorgegeven.
Ontdek
beleef bescherm
Vlinderproject 2018-2022
voor informatie zie:
www.knnv.nl/hoorn - dagvlinderproject KNNV Hoorn/West-Friesland
Ontdek
beleef bescherm
Dankwoord
De waarnemers worden bijzonder bedankt voor hun medewerking, want dank zij hun hulp hebben we dit verslag kunnen maken. Er zijn van alle 19 dagvlinders 17.742 vlinders geteld. Alle vlinders bij elkaar kwamen we op 17.747 vlinders.
Kaarten en formulieren
Door de leden van de vlinderwerkgroep zijn de kaarten en formulieren (pagina 5 en 6)
in ons werkgebied gedistribueerd, veelal via bibliotheken en tuincentra. Op Internet zijn
de waarnemingsformulieren in diverse vormen op te halen. Kijk bij hoorn.knnv.nl onder
vlinderproject.
soort ja nua ri februari maart ap ri l mei juni jul i au gu st u s se ptember ok to b e r no ve mber dec e mber aantal
Argusvlinder 58 9 147 134 31 16 395
Atalanta 6 32 165 387 355 129 85 1 1.160
Bont zandoogje 45 107 178 400 157 328 22 1.237
Boomblauwtje 39 48 63 154 44 5 353
Bruin blauwtje 1 124 13 5 143
Citroenvlinder 5 78 51 10 46 6 1 1 198
Dagpauwoog 1 37 18 182 448 114 95 19 914
Distelvlinder 4 50 178 44 5 5 286
Gehakkelde aurelia 17 6 60 71 74 35 21 1 285
Groot koolwitje 32 160 346 1.176 875 389 41 1 3.020
Hooibeestje 224 1 5 230
Icarusblauwtje 1 17 5 114 60 44 2 243
Klein geaderd witje 50 121 148 24 58 4 1 406
Klein koolwitje 146 485 1.183 1.360 3.166 921 399 7.660
Kleine vos 10 27 10 158 250 336 66 15 872
Kleine vuurvlinder 1 1 1 37 30 3 73
Landkaartje 2 22 19 105 53 42 1 244
Oranjetipje 2 18 20
Zwartsprietdikkopje 2 1 3
totaal 16 482 1.158 2.802 4.988 5.532 2.130 630 4 17.742
Telgegevens van de dagvlindersoorten
Op deze en volgende pagina’s is het resultaat van dagvlindersoorten in 2018 met behulp van tabellen en grafieken weergegeven.
Verklaring 2018
In de bovenstaande tabel staan de waarnemingen van de 19 dagvlindersoorten in
2018 per maand weergegeven. Hieronder zijn de 19 dagvlindersoorten op een kaartje
weergegeven.
Overige soorten
Naast de welbekende 19 dagvlinders zijn er 4 andere soorten waargenomen.
soort ja nua ri februa ri maar t ap ri l mei juni jul i au gu st u s se ptember ok to b e r no ve mber dec e mber aantal
Bruin zandoogje 1 1
Gele luzernevlinder 1 1
Koninginnenpage 2 2
Resedawitje 1 1
totaal 1 4 5
Hieronder staan de overige soorten op een kaartje aangegeven.
Overige dagvlindersoorten 2018
Verklaring 2018
soort eerste laatste m ax dag aantal max d ag
Argusvlinder 20-05-2018 14-10-2018 51 03-08-2018
Atalanta 11-04-2018 17-11-2018 62 19-07-2018
Bont zandoogje 06-04-2018 17-10-2018 60 08-07-2018
Boomblauwtje 06-04-2018 15-09-2018 23 30-06-2018
Bruin blauwtje 30-06-2018 13-09-2018 46 08-07-2018 Bruin zandoogje 03-07-2018 03-07-2018 1 03-07-2018 Citroenvlinder 12-03-2018 06-10-2018 13 07-04-2018
Dagpauwoog 28-03-2018 22-10-2018 150 04-06-2018
Distelvlinder 22-05-2018 16-10-2018 36 22-07-2018 Gehakkelde aurelia 07-04-2018 04-11-2018 19 11-08-2018 Gele luzernevlinder 26-08-2018 26-08-2018 1 26-08-2018 Groot koolwitje 13-04-2018 06-11-2018 120 03-07-2018
Hooibeestje 03-06-2018 11-08-2019 224 03-06-2018
Icarusblauwtje 06-04-2018 22-10-2018 35 29-07-2018 Klein geaderd witje 08-04-2018 14-10-2018 58 30-06-2018 Klein koolwitje 06-04-2018 28-10-2018 1.683 03-08-2018
Kleine vos 12-03-2018 18-10-2018 100 30-08-2018
Kleine vuurvlinder 09-05-2018 22-10-2018 22 27-09-2018 Koninginnenpage 03-08-2018 04-08-2018 1 03-08-2018
Landkaartje 07-04-2018 07-11-2018 30 30-08-2018
Oranjetipje 20-04-2018 20-05-2018 6 08-05-2018
Resedawitje 05-08-2018 05-08-2018 1 05-08-2018
Zwartsprietdikkopje 14-07-2018 01-08-2018 1 14-07-2018
In de onderstaande tabel staat de eerste en de laatste datum waarop de vlinders zijn
waargenomen. Daarnaast staat de datum waarop de meeste vlinders van een soort zijn
gezien en het aantal op die dag.
Argusvlinder
Boomblauwtje Icarusblauwtje
Bruin blauwtje Zwartsprietdikkopje
Oranjetipje
Hooibeestje
Landkaartje
Klein koolwitje Klein geaderd witje Citroenvlinder
Distelvlinder
Gehakkelde aurelia
Atalanta Kleine vos
Bont zandoogje
Kleine vuurvlinder
Gehakkelde aurelia
t d j
Dagpauwoog
Groot koolwitje
Landkaartje (Araschnia levana)
De voorjaarsgeneratie van het Landkaartje heeft een oranjebruine bovenzijde met zwarte vlekken. De zomergeneratie is veel donkerder. De witte vlekken vormen een soort band over de beide vleugels. Het patroon aan de onderzijde lijkt net op een landkaart. Hij houdt van een beschutte plek en fladdert daarom in de buurt van struiken en bomen. De rups leeft op Brandnetel.
Zwartsprietdikkopje (Thymelicus lineola)
Een klein vlindertje met een plomp lijfje, dat in juli en augustus veel voorkomt in graslanden.
In rust heeft het de voorvleugels samengeklapt en heeft daardoor een apart model.
Distelvlinder (Vanessa cardui)
Een grote vaal-oranje vlinder met zwart-witte vleugelpunten. Deze soort vind je veel bij allerlei soorten distels, waar ze nectar snoepen. Het is een bekende trekvlinder die in sommige jaren massaal aanwezig is.
Kleine vuurvlinder (Lycaena phlaeas)
Slaat graag zijn vleugeltjes uit op schrale plekken zoals wegbermen, waar hij onrustig heen en weer vliegt. Mannetjes verdedigen hun eigen plek vooral als hier Schapen- of Veldzuring staat. Een diepe oranje kleur heeft hem de naam vuurvlinder bezorgd. Vliegtijd: mei tot in oktober.
Gehakkelde aurelia (Polygonia c-album)
Deze herken je heel goed aan zijn gekartelde vleugelrand. Het lijkt net of er allemaal hapjes uit zijn genomen. Een witte C zie je aan de onderkant van de vleugel. Hij fladdert nogal onrustig voor je uit en houdt van lekker beschutte zonnige plekjes, zoals een bosrand. Het is een van de eerste vlinders in het voorjaar en hij vliegt tot eind oktober.
Citroenvlinder (Gonepteryx rhamni)
Deze vlinder valt op door zijn vorm en felle groengele kleur. Net zoals de Distelvlinder is het een goede vlieger en legt behoorlijke afstanden af. Aan zijn stevige vleugelslag kun je hem herkennen. Het is de eerste vlinder die in het voorjaar ontwaakt uit zijn winterslaap. Het afzetten van eitjes gebeurt vooral op Vuilboom (Sporkehout).
Informatie over dit project is ook te vinden op onze website.
Deze vlinderkaart wordt je aangeboden door:
Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Holland Postbus 123, 2000 MD Haarlem
E: noordholland@cultuurfonds.nl, T: (023) 514 46 67
Stichting Fondsen KNNV Postbus 310, 3700 AH Zeist E: secretaris@fondsen.knnv.nl
KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland Yellowlaan 24, 1695 HV Blokker
E: secretaris@hoorn.knnv.nl, T: (0229) 24 95 46, W: www.knnv.nl/hoorn
Met dank aan de Vlinderstichting voor het beschikbaar stellen van de afbeeldingen.
Argusvlinder (Lasiommata megera)
Deze soort vliegt laag bij de grond over bloemrijke graslanden en bermen, waar het vrouwtje op zoek is naar een gunstig plekje om haar eieren af te zetten. Vanaf kale plekken op de grond bewaken de mannetjes een territorium.
Boomblauwtje (Celastrina argiolus)
Op het eerste gezicht makkelijk te verwarren met het Icarusblauwtje. Maar het Boomblauwtje komt het meest in tuinen voor en vliegt van april tot september. Op de onderkant van de vleugels bevinden zich enkele zwarte stipjes. Het vrouwtje heeft meer zwart op de blauwe vleugel.
Icarusblauwtje (Polyommatus icarus)
Komt voor in bloemrijke graslanden en braakliggende terreinen. Het mannetje is intens blauw en heeft een dun zwart randje langs de vleugelrand. Het vrouwtje, dat bruinblauw is, vertoont aan de onderzijde eenzelfde tekening als het mannetje: bruine-oranje vlekjes langs de randen, terwijl over de hele oppervlakte zwarte stipjes met een wit randje waarneembaar zijn.
Bruin blauwtje (Aricia agestis)
Het Bruin blauwtje kan verward worden met het vrouwtje Icarusblauwtje. Je kunt ze samen aantreffen in één en hetzelfde leefgebied namelijk kruidenrijk grasland. De vlinder is weinig mobiel. Het is de kleinste vlinder van de blauwtjes. Er is geen blauwe gloed op de bovenvleugels.
De buitenste franjeachtige rand is wit geblokt.
Bont zandoogje (Pararge aegeria)
Bovenzijde van de vleugels is donkerbruin met licht gele vlekken. Op de voorvleugel zit een oog. Op de achtervleugel zijn drie- of vier oogvlekken met een witte kern. Zij leven in een open vochtig bosrijk gebied en zonnen graag op of naast het pad. De mannetjes zijn herkenbaar aan hun territoriaal gedrag.
Groot koolwitje (Pieris brassicae), Klein koolwitje (Pieris rapae) en Klein geaderd witje (Pieris napi)
Veel voorkomende vlinders in tuinen, bermen en koolvelden. Er zijn slechts kleine verschillen tussen deze drie soorten. Wanneer het Klein geaderd witje uitrust, dan zie je duidelijke grijsgroene aders over de dichtgeklapte vleugel. Het Groot koolwitje heeft een duidelijker brede zwarte vlek dan het Klein koolwitje. Het Klein koolwitje komt hier het meeste voor.
Oranjetipje (Anthocharis cardamines)
Het mannetje is herkenbaar aan de grote oranje vlek op de voorvleugel. Het Oranjetipje komt niet veel voor in West-Friesland omdat zijn favoriete landschap hier ontbreekt. Maar soms ziet men onverwachts een Oranjetipje in de tuin op Look-zonder-look of snoepend van de Pinksterbloem langs de slootkant. Vliegtijd: april en mei.
Hooibeestje (Coenonympha pamphilus)
Op ruige grasveldjes of op braakliggende terreintjes kun je deze kleine geelbruine vlinder tegenkomen. Soms rust hij uit op een grasstengel met dichtgeklapte vleugeltjes. Dan is nog wel het “oogje” zichtbaar op de onderkant van de voorvleugel.
Dagpauwoog (Inachis io), Kleine vos (Aglais urticae) en Atalanta (Vanessa atalanta) Drie vlinders die je makkelijk kunt herkennen. Ze rusten graag met open vleugels op een windstille plek in het zonnetje. Alle drie leggen hun eitjes alleen op brandnetelbladeren.
Komen voor in tuinen en parken. In opeenvolgende jaren kan hun aantal sterk wisselen.
Vlinderkaart
Op deze en de volgende pagina staan de Vlinderkaart en het Formulier afgebeeld.
Vlinders in West-Friesland Vlinders in West-Friesland
project van de project van de
KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland
Waarnemingsgebied Waarnemingsgebied Distributie- en inleveradres van de vlinderkaart en formulier:
KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland, M.A.S. Oei, Yellowlaan 24, Westeinde 17, 1695 HV Blokker, 1474 HA Oosthuizen, tel. (0229) 24 95 46 tel. (0299) 74 64 05 A.L. ter Horst, D. Greydanus, Dorpsstraat 59, Julianastraat 9, 1713 HB Obdam, 1619 XG Andijk, tel. (0226) 45 29 90 tel. (0228) 72 01 19
Je kunt je vlinderwaarnemingen ook via onze website doorgeven. Daar staan verschillende invulformulieren. Een en ander is te vinden onder
http://www.knnv.nl/hoorn (via het menu Vlinderproject).
Grotere hoeveelheden formulieren kunnen worden toegezonden tegen vergoeding van portokosten.
Algemene Informatie:
De Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, kortweg KNNV, is een lan- delijke vereniging die werd opgericht in 1901 mede door de bekende Jac. P. Thijsse.
De vereniging telt ongeveer 9.000 leden en ruim 50 afdelingen, waaronder de afdeling Hoorn/West-Friesland. De doelstellingen van de KNNV zijn het bestuderen, beleven en bescher- men van natuur en landschap door middel van cursussen, excursies, lezingen, weekenden e.d..
Regelmatig zijn er CURSUSSENover diverse onderwerpen, bijv. vogels kijken, planten determi- neren, ecologisch tuinieren.
Er worden twee keer per maand EXCURSIESnaar natuurgebieden in de omgeving gehouden. Het is een goede mogelijkheid om meer te weten te komen van de natuur dicht bij huis.
Wil je wat dieper graven dan kun je terecht bij een WERKGROEP, zoals de VOGELWERKGROEP, de PLANTENWERKGROEPen de VLINDERWERKGROEP, ieder met een eigen programma en onder deskundige leiding.
De VOGELWERKGROEPis heel actief en houdt zich o.a. bezig met weidevogelbescherming en vogel- tellingen. Je kunt in deze werkgroep je vogelkennis vergroten.
De PLANTENLIEFHEBBERSbrengen de flora van West-Friesland in kaart, o.a. muurplanten en oever- vegetaties. In de winter wordt de kennis die in het veld is opgedaan weer opgefrist tijdens de werkgroepsavonden.
De INSECTENWERKGROEPheeft speciale aandacht voor VLINDERSen libellen. Er wordt onderzoek ver- richt naar de aanwezigheid van deze insecten in bepaalde gebieden, zoals parken en bermen.
Informatie over o.a. CURSUSSEN, EXCURSIESen WERKGROEPENzijn te vinden op onze website.
Oosthuizen Oosthuizen
Enkhuizen Enkhuizen Medemblik
Medemblik
Obdam Obdam
Hoorn Hoorn
Edam Edam Hoogwoud
Hoogwoud
afdeling Hoorn/West-Friesland
Vlinders in West-Friesland Vlinders in West-Friesland KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland
WIE ORGANISEERT DIT PROJECT?Het project “Vlinders in West-Friesland” wordt georganiseerd door de KNNV, vereniging voor veldbiologie, afdeling Hoorn/West-Friesland. Het project start in maart 2018 en loopt tot en met november 2022.
DOEL VAN HET VLINDERPROJECT
Het doel van dit vlinderproject is de verspreiding en biologie van 19 vlindersoorten die in ons waarnemingsgebied (zie voorzijde) voorkomen beter te leren kennen.
Dit leidt hopelijk tot een beter begrip van de eisen die deze vlinders stellen aan hun leefomgeving. Het voorkomen van vlinders zegt daarom iets over de kwaliteit van het milieu. De resultaten van het project stellen ons in staat om sneller te beoordelen waar die leefomgeving wordt bedreigd of kan worden verbeterd.
WAT KUN JE DOEN?
Kijk eens in je omgeving, bijvoorbeeld in de tuin, het park of een grasland in je buurt. Meld ons je waarnemingen van vlinders.
Misschien zie je wel een vlinder die niet op de vlinderkaart staat, bijvoorbeeld Luzernevlinder of Koninginnepage. Ook nachtvlinders zijn wel overdag aan te treffen. En … niet te vergeten: de rupsen! Voor al zulke waarnemingen heeft de KNNV veel belangstelling!
De KNNV helpt graag belangstellenden verder om meer aandacht aan vlinders te kunnen schenken. Behalve de vlinderkaart bestaan er informatieve en duidelijke boekjes. Heel bijzonder is ook het werken met de “poppenkast”, een opkweekkast voor rupsen.
Informatie tref je aan in:
Veldgids Dagvlinders Wijnhoff e.a., 2016 KNNV Uitgeverij ISBN: 978 90 5011 513 1
Vlinders, rupsen en hun waardplanten Bellmann, 2014
Tirion Uitgevers ISBN: 978 90 5210 963 3
www.vlindernet.nl
Hier is veel informatie over dag- en nachtvlinders te vinden.
Meer over vlinders vind je op www.vlinderstichting.nl of via www.vlinderskijken.nl.
HEJ voorjaar 2018
Waarnemingsformulier Vlinders in West-Friesland KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland Naam : Adres : jaar: 20.... PC / Plaats : telefoon : e-mail : 1. Geef hier aan of je de vlinder in tuin, park, grasland, wegbermen, volkstuin, weg, stad, … hebt gezien 2. Als je de Amersfoort-coördinaten weet, graag invullen. Eventueel adres en postcode aangeven Opmerkingen: Heb je meer waarnemingen, dan kun je dit formulier kopiëren (voordat je het ingevuld hebt).
soortnaamdagmaandvindplaats (adres)biotoop(1)aantalX (2)Y (2)
Het weer van 2018 in Hensbroek
I n de onderstaande tabel is een overzicht van de weersomstandigheden in 2018 weergegeven.
De gegevens zijn afkomstig van Jan Nanne uit Hensbroek.
GDJHQUHJHQWHPSOXFKWGUXN PDDQGWRWDDOJHPJHP MDQXDULQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJZ]ZZ Z]ZQRRQRRR]R]RQRRR]ZZZQZ]]R]Z]]Z]ZZ]]]ZZQZZ]Z IHEUXDULQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJZQZQQRRQRRQRRQR]R]]Z]]R]ZZQZ]R]R]RZR]R]RR]RRRQRQRRRRQRQRR PDDUWQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJRRR]R]Z]R!]Z]Z]R]]Z]QRRRQRRRQRQZQZZ]]ZRQQZ]RQZ]RRR DSULOQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJQZ]]ZQZR]RQRQRQRQRZ]ZQR]Z]]Z]R]RZQR]ZZ]Z]ZZZ]]R]ZQR] PHLQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJZ]QZQRRQRR]RQZZQZRRQZQRQQRQQQZQZQRRQRQRQRRRRRQRQZ MXQLQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJZ]ZQZQQQRQRQQRQQQRQQZQZ]ZR]ZZ]ZZ]Z]ZQZQZQZQZQZQQRQRQR MXOLQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJRRQRQRQZQQQZQQZQZQZQQZQRQRR]RR]RZ]ZZQZQZQQZZ]ZQRRR]RZ]]Z DXJXVWXVQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJ]R!ZZQQZQZ]R!Z]]RZRZZ]ZZQZ]ZZZQZ]ZZ]ZQZ]Z]Z]ZZZ]ZZ]QZQQZQ VHSWHPEHUQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJQRRQRQRQRZZ]Z]Z]]ZZZQZQZ]ZZ]Z]Z]]Z]Z]ZZZQQZ]Z]Z]ZQ]ZZ RNWREHUQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJQZQZZZ]Z]QZQR]Z]RR]R]R]]R]ZZZQRQRZZQQZZQZQZQZQZQRRQR]Z]Z QRYHPEHUQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJ]RZ]R]RR]R]RZ!]RR]]]ZZ]Z]]R]RRRQRRRQRRRRRQR]R]R]Z]Z GHFHPEHUQHHUVODJ WHPSKRRJ WHPSODDJ OXFKWGUXN ZLQGULFKWLQJ]RZZQZ]RZ]Z]ZZ]ZQZQZQQZRRRQR]R]Z]]]]Z]Z]ZZQZ]Z]]Z]ZZZZQZ GRRU-DQ1DQQHWH+HQVEURHN-$$5727$$/1((56/$*
