42
o~ het ek ook geperbee/:11- En als die boekie ver myn
, r··-~·kaapse ~indj,~ ~o}l al,lnge~aa'!U is, dan sal ek, as God
-~~ .~$~;~ )~ i.~.~~ :_~r; ~h~ g1:ne 7t s :n,~~1 1 ~~~~~s .; ~ ~~~~.t~ ~tfai
:.h···· at ' llie· doel voorbereidend was ~lyk oek uit die vol-
~ )~hde· paitr sinn~ uit die Besluit :· , . L:>n!•~s'- )~lie d~e · g~sk:ie~enis .. W.il n~lees 1n · d~e Bybel kan_jJll-
le die -vmde , in:. die boek · Gene!IIS . v,an di,e
37st~kapittel Vl:afL···Daav i..Staan ' die storie ook byn~.,.mo~ijer g~skrywe as
; hier
.Iin , d,eiise boekie. · Maar. da\1-r , die,; Bybal Hoog-!fol-
-rla~ !1 js ', B!l!! .myn kindm:s .~ip mi, ski!'ln nie,' ~09. goec;l kan
L
1. :v;erstaan , ~~e. . N ou . _ wil . ek ~ ver julie,~ ~en ding ~r\1' ·~n aat
;J
,is-~ r-4-11 j111~ , JM .aa~ ·)n,a'ot~ jul~e ~~t m'et~e~~. aa~ .. on~e lie-
,\.' . e ' lll=le1,' VI'~!-', . Cl'~t die_ :n~m" orz vera r rna . _ WO rde
1IIi
•.. )j
, .I
.,
r1 .=.J...:,. ... a;a_lhso .,... .... . uta .... -· •• oo ._ ... y
~.. sa · 't.• t·''''"'t·l"''"'·'i>·""
a1seKer d"'""
.ue ,'
1 :.~ ·an~- ~Ie'" . ,By ·e IS . syn oord en' die w oord meet- aan. aile
·. i;hetise · bekend -gemi:iak ·wort · in hulle eige-taal, · Mar. 16:
:t ... l
'5 f
161~''' ~!··;,r t ~J ~J. .
~. , .
, O,qs:fna~ril. ·<Me 13o'e~i.lH~ij,k ast ... ~n•:voorbereiding, en wei in
~ ~~ di'!¥~1l'mJda:~ 1 d'it eint1 ikt.die sOil.Jtebok:was·cwat· al . die vyan?- LW t;;~l~(ie8 'draj !if:~~! ~~~ ~ei!-ste: A£rikaanse.: . bo' . ekj9.::)las.
Nou dts wel waar . 1e sames e mg .v . g o'ijirlne
I te Hollans is; ,.d:;~. . o~f! . _,di11. SJl~llii!g . +tf keur van woorde
I
~008 ?not, et, s e li;'"ljMcaans; en~:·' 'M:dr die bewerking van J. Jdie - G~skif}.denis self is f uitmuntend. • I)ie . 'vorm ko!l' geu
; 1 Ter~tandig.1 m'ens: meteens. violkome verwag nie, ashy be- . ln <fEink ,:wat.::O.it Jtos ,om 'n taaLte vorm. En as , ons kyk hoe f1' ' 0lu;l, nog altoos verskil op vele puote in die spelling, . dan
; · inMlt:nons' vee leer verwonderd wees dat so'n eerste proef - < ' vim: (nie 'n ,sainespraak p1ar) 'n deurlope1;1d~ verhaal so
goed--· nitgeval is j , '' ·
.:_;·:•t•,n·•." .. ,-,, _,
l·:~ru : , ..
·r·, , r·"''~'''' ·'
r::'{'II > :A:NLEIDING , .
(jr·o~ {1•.;~ .~. -i -•,. 1'-• ,. ~-~ <.. • · • .' • ,
, Lr•J.i MarP. ~~tJfa'9lespra~~ · van albei Klaas Waars&'er~, met
:._,,;.die: pleidooi Ycan Ware Afr.ik~nder en die V oorl~sing van
f
:i Dr . • >( B~;ill': same.,..<sou ~·egter nie in staat geyvees-pe om ·die
.:1 ~! .ri~ - .~n~~e , .. tll>tr·~r . k~nnin~ :~n bEJ?efenin~.v~n . hulle taal te
.. r<b"r1~g ; n~el '~. ~a~~· ~1!1 aile dmge Is 'n Afr1kaner mal" lank-
·,,; saafn . err versigtig; ~en verlll in letterkundige sake stel hy
'thtar · mitt belang; daarby kom die veroordeling dat die taal
J·. :,·~- ~~.~. is; .~~-a. , Daa~ moea dus iets gewigtigera bykom .
:<<£.t.jJ 110
tj~J:.;;i•: ' ,~
,,,l t•f,!>;
1 • ' L C~
<t.._
I
, ft
!!'
. ' , . ! ., ' 43 . .. ' . I .
, ... ,., J-. .. ;· J' .,.:·,, c~~ i 1. , "'·<~ r""'·"V(Ji'·~ .~JJ-:')q
fkrt vrrR·l):t na
~11rt~Jof l
o~·. d.~~: tr~ge. ~e~~ r~~ te ~~1{ ep ~\a !~\~~~:Wi9Jct4~~~r~b~~E ;
oor~e~l ·te 'J~ t o' erw~li ; d~F_l~2!;.~.Je~: by~9S·mtJ! . j~ ~~~ ~
~ • V01~,.4~·.~ altt, Jl~ .' :r:r
'1;" J)')<)ti(nd c~~ft;r[ e
'N Al'RIKAANBE
BYBELVliiRTALING. J)~ '''\t''J!O>q()'l~pw: '*PW4f'j*f~~ ·rr -ir1 'ii' r ·~
Die _. Afri~aner i13 vers~and.eUk s~e~ x~r~·~ar\9-~f'~~·.vetni agterd. D1t kan Qek me .a.n!lers,_ ~.eQ+ g~l?r~Jr ~~ . on<Jex:;r. 1
wys, . en Teral . deur verkeerd. onffer~Yi~~;o ¥,Ar · e~n Ai~~ ·;.
hou hy v~s, dis.syn Bybel, en . dit ,geefan:<;>.:r;ls 1 ;VR. l~ Had~]~/
ver howe vele geleerde en daarby sedelik OI.~,taa.rqe y,oJk~r, van Europa. Liwers 'n ongeleerde · Afrikane:r meti i!!YA· · By bel, as ·~ geleerde Eu~opeaan s?nder. Goa en::s l:n . ge~ ! bod; want d1e By bel hou dw fondament~goed waarop kan•l ( gebou worde; · '· ~··
·1 .J .•iJ•:h:;.vr
· So was dit dan hier oek. Di~ J h ag w~p ·di¢-".&frika'heorsr)
~akker:_~esk~ . h !ilt was a~e .. gea . ·~
0 . - ·~
.~l
fi-:f:"- k" d\i .,.~~.J .I~an ~ en . ?or. ~ · n · : l
~ ctle"eei's Efr2~rsone . a
e:riyg q et en . a!~ die " saa'kwati!ou , · . _ ie V:oorsMn ·~s;
be ou.
1c;1an , flre ~s m.~..;..,l~~Ji,~l...,ll!.e J,~m,~
lflm1. ee O · ~~ -
. . . . · .;: , ..,-1.'•·'"
:""Die weiiseei eii""lloodsakeljkheid 0111 di~ Jry, beJ. J;r. H
Afrikaans te vertaal is die• eerste iVOODJI'lie a.indag, g~b~ag 1 deur ? n · naamlose korre~pohi1ellilf6.~b"'t:jf&fi§"lt'a'K!ln;ue '7' ZUi~T
4'Jff!!f'4F aa r is toM vetl1'''f6'0r ~eh".ttte~rr . e8K~~E:\'>" ari alfes naamloos, daarom verflleld QDS net die daadsa'a.JG '-' sonder iets daarvan o''e · r· ts ' neein} ~ . Wat die sa~k1 egter
dadelik van m· eer belang getiiaakiJtet was · ·
:Hh, ulf,,
~ / -~~~( ~~~~j\)
' 'N
ONDERHAN~ -~
... MET DIEBYBEL(t~ 02TBPP~ .
. .Ho' ewel 1e ond erhandeling tot gen bisonder g.wolg ge-' lei het nie, so was dit tog nodig om die saak by die voor:.:;
standers des t e vaster te lat wortel. Die oorsprong , was~
die vollende brief van Meneer A. Pariuevis : ,
Paarl; Kaap K~lonie,\ 7 November l~~~. ·,:'E •
An die Komite van d· ie B?·itse
llnBuitela~~ ..
· ~~nere,-;-Ek, gevoel my.n y-e~plig, en ~~e~ q}e,lr)l h~itl, WA'
an. JPite .~e skrywe,. 0'er.,'n on~erw~rp .;v:an r~IEl.lloogst~ lf~I~mg.;
... Dii 'taaC vali' aie kaapkofoiiie; o or~~rMil~~lil('~il~liiiif&~
volkpl~~tntinfl', is 'p spor~ Vfl,n yerb~ts~erd~ ~oll~tns~ 'fan da~
---
,.
die Engelse daarvan besit geneem het, in die begin van dese euw, is die Engelse taal voorgestaan en die Hollanse trapsge- wyse onderdruk. Veral in onse d3g~ ~ bm~ en
V k~rkelike autorit 'te same om die o'er..~Y..fs~B"Vaii die J!'o.l..
a.nse ma
e1e 'il'"'\reFllie'Enge1se 'n yo omena en algemene . heerskappy te verseker. Mogelik sal dit luk, en sal al die. inwoners van Suid Afrika, na ver- loop van tyd, net mar die Engelse taal gebruik Clf
ve~taan.Mar baing jare sal nog moet verloop voor die dag sal anbreek.
En in die tussen tyd, .wat sal die toestand van sake wees ? Ver die teenwoordige is die Engelse Bybel van gen nut ver die grootste gedeelte van die bevolking nie; mar t egely kertyd, ,
.J~er duis~ndeen duisende onder die Hollans sprekende bevol-
~ing, moet die , Hollanse ~ b ~sk1lou g;;;rde as 'n geslote boek. Wan~ iiie . vel'loop van Jar
1 , J'eelt iYlrk !fern vet- waarlosing van die moedertaal, 'n dialck gevorm wat in uit- drukking heeltemal verskil van suiwer Hollans, en terwyl daar gen ander Hollanse Bybels gedruk word nie as in hoog
;Hollans, so kan ons ver seker se dat vele duisende in die K~pkolonie so . l!"de; enig,e .Bxbel ~· _en dit is on~etwyfeld_ een
~ an tHe redes vanme snelle agtermtgang van dw Kolomste, eral van die ge~nrge · bevolling. 'n Vreselike vooruitsig eg voor · ons I Die ybel alleen kan ons help!
Professor
Hof~eyr,van die Kweekskool van die Ned. Ger.
Ke'rk" an St!!tlefibM, het onlan gs in 'n brief an myn die nood- sakelikheid erken van 'n Bybelvertaling in J{ aaps Hollans.
Vele duisende kan gewonne, en die mMtskltppy verbeter worde, totdat die Britse gesag in Suid Afrika · volkome geves- tig is.
Ek breng die belangrike saak voor julie andng, in die hoop dat die God van ontferming julle harte mog Lewege en jnt:o
~ees
vervul met 'n kragtige ywer ve1; die bevordering van syn Koningryk in bier-die deel van die wereld. Ek is bekend met 'n regte knappe predikant van die Ned. Ger. Kerk, wat l1 seker bekwaam en gewillig sal wees om die vertaJjug op sig te neem en die werk uit te voer. Briwe au hom kan geadres - seer worde •'Revd. S. J. du Toit, Daljosapbat, Wellington,
Kaapkolonie.' ,
Ek eindig met die opmerking dat ver weiuige duisende in- woners v'an die Deense West Indise Eilaude 'n Nuwe Testa- - ment in 'n Hollanse Dialek gedruk is, en die vele duisende
Afrikaners onder, Britse regering is tot nog toe verwaarloos.
Die getal sie)e in die Suid Afrikuanse Kolonies, State, en
Volksstamme, waarvoor die uitgaaf van 'n Afrikaanse By bel
45
wenselik is, kan geska.t worde op meer as 'n miljoen. Andere skat dit op meer as ander-half-miljoen.
Ek verblyf, ens.
. (Get.) A. PANNEVIS.
Die Bybelgenootskap draag dit toen op an Ds. Mor~an, -leeraar va n die Skotse Kerk an die Kaap en Se:Krear1s van die Suid A.frikaanse 'fak van die Byb elgenootsknp,- om verderondersoek t e do en in die sa ak, in die vollende brief:
L ondon, 7 Jan. 1875.
Myn waa1·de H eer ,
Ons het laas 'n brief geh:td van meneer Pannevis van die Paarl, om ons te versoek om 'n Bybel to druk in Kaaps Hoi-
... !aus wat hy beskryf as sowat tussen Hollans en Engels, deur
die vermenging van Koloniste. Hy vertel ons dat daar me er as 'n miljoen mensc is wat gen Hollans of Engels praat nie ' mar die mengelmoes. Hy r ekommedeer oek 'n Mr. du Toit, -'
Daljosapbat, Wellington, · Kaapkolonie, as 'n geskikte per- soon om die By bel in die dialek toe te berei.
Ons is onder gen omstanc1igbeid genefe om brabbeltale te <
bestendig, deur die Bybel daar in te dru me, eh nilis aiiders nie as die ontwyfelbare informasie dat daar 'n groot getal lcs e 1·s is wat die dialek ge bruik en wat gen gebruik kan ruaak van die Engelse of Hollanse Bybel nie kan ons regverclig om dit daarin te druk.
Ons verwys die saak daarom na jou en die Komite sal seer verplig wees n.s jy ondersoek wil instel tot welke uitgestrekt- heid Kn.aps Hollans gesproke word, of daar enige boeke in gedruk is, of daar ergens godsdienstig onderwys in gege word, l
en in kort, of ons wys sal handel om 'n Evangelic c1aar in to!l I
te berei as 'n proef- o'ek of menee r dn Toit, van wie ons nill;s weet nie, die regte persoon is an wie so'n werk kan toevertrou
worde. ·
In die hoop uat ek jon nie te veullastig val nie, Blyf ek, 1\fyn w:;tarde Heer, Jon getrouwe
(Get. ) M. GIRDLES TONE.
king laat veral Ds. McGregor :v~n ·; :J;tol)~rt;sqn sig stark daar~eS)l~ u}t,en srg ,o.a. ilat"gen·'maxrvan' ge'sond'verstand ooit an so i:ets sou dank nie. Professor Murray en Eerw.
De~neem · dit v~r . die f!-nCier ""kant, op, . ma~ie stemming was ulle 1 0 ~~ minderheid.
- D~arJ)s. S. J. du Toit syn naam, hoewel geheel buiten . BJn 'vete, in , die brief van .MEneer Panneyi& gei;tOeJ?1, d werd, had Ds. Morgan met hom 'n privaat gesprek an die Paail ·O~er ;di'e saak, wa.arin hy Ds. Morgan medeel dat hy bekend is met enige voorstanders van 'n Afrikaanse By bel~
ve1~ta_ling en as, Ds. Morgan hom die hele saak skriftelik wil medeel;. dan sou hy dit an die persone voorle;' dan k an
hull~ self da8,rop antwoorde' .
1D:tarop stuur Ds. Morg8,u · h o1n di e kopye van bowestaande ~riwe, met die vollende brief daarby :
· 1
Paarl, 18 Augus
~875.· An Ds. S. J . . • du Toit, Paarl.
. '
Myn waa?·de H eer,
N a ~nleiding van die gesprek wat ekgistraand had met jou en men(Jer :Malherbe, het e.k die genoege om jo~1 hierby 'n kopy te stuur van clie brief wat ek ontvnng het van Ds. Girdlestone, een van die Sekretarisse van die Brits- en Buitelandse Bybel- genoo, tskap. Ek sluit oek 'n kopy in van mene~r Pannevis syn mededeling an die Komite in geval jy gen kopy daarvan by die hand mog he nie.
Ek dink die vollende vrage bevat die vernaamste pl,nfe, waarop dit wenselik skyn om informasie te ge an die Komit e:
1. Tot welke , uitgestrektheid word Kaaps Hollans ge- sproke?
In syn bri ef an die Komite me1 k meneer Pannevis Oi?:
"Die getal siele in die Suid Afrikaanse Kolonies, State en Stamme, ver wie die uitgaaf van 'n Afrikaanse By bel wense- lik is, kan geskat worde op meer as 'n .miljoen. Ander be- reken dit op anderhalf miljoen." Sou jy bereid we es om die
opg!ta~' oer te neem? 'of w'at sou jy daarvoor in die plaas stel?
0j1
2'.' · 'Oni ~mil ' on,dersoek tot die Kaapkolonie te b~paal en ons
b~r-ll~tlirrg .· ~:!:.n eem i...:%n t die lrias-. g~ptibliB.eende M olkstellillg, soos dit gedruk is in die "General Directory" voor 1874 vind
pn~ die hele bevolldng opgege as 496, 881, namelik;
I
I
•
47
181,592 8Europeane.
81,598 Hottentots.
Hi,!lllil
6·H·
uOC.:: .. r.;l ~f.' i'Aif 53'S Jrd~~sri ' .2U ;l',r[) f!"JJ)~ P.il\'1'
• I ~ ' 'fti.J. •.~ r
· --·:r, · ~ '., , · 132;655 lhae~~: ·' '' '· ''
11~·· irr·)
fi.f';·r· l3:oev~ul van die hele ' getal, 'n rq:we skatting. , ka;n be~koud, worde Afrikaans te spreek, en hoel veul wat 'n lesin'g van die By bel in die dialek nodig bet? ,
3. Is daar al enige boeke, godsdienstige ofskoolboe~e, in die bedoelde dialek, en as daar is, hoe
Vol'en by watter. bi- sondere klas of kla sse van die samelewing word gesegde ).)Oeke
gebruik ? · · · . ' .
4. Is daar non enige skole in die Kolonie waarin geleerd word om Afrikaans to l. ees, of waarin jy dink dat dit gere- delik kan ingevoerd worde as geskikte boe...:e verskaf·word?
As daar nie sulke s_ kole is nie, kan j~ 'n doenliktJ' plauari 'die . ha,nd ge waardeur d1e behoefte kan verhelp worde? · '
· 5 Is daar redtil om te verwag dat 'il an sienlik getal Predikan- te, Scndelinge, Katkeseermeesters, Skooltneesters, en· and~re,
wat , werkelik betrokke is in 'die g<:l van godsdienstig onder- wys an die Afrikaans sprekoncle klasse 'van die sain· eie' wi'ng, enig skema sal anmoeclig wat bostaande oogmerk, bedoel, of gereed sal wees om ''n Afrikaanse vertal1ng van die Byoel au te neem en t~ gebruik inplaas van die teenwoordi'ge geoutori- seerde vertaling? Wil jy vrindelik di!l adresse van sulke ·per- ' sone besorge ter wille va~ verwysing as dit nodig is ? '
6. Wil jy so goad wees qm die Komite vnn die Bybel vere · niging te voorsien van proef-vertalings in Afrikaans van een of - meer gedeeltes van die Nuwe Testament soos die Ev' an- gelie van Markus, Hoofstuk 1: 1-20, en die Brief an ;die
Romaine Hoofstuk 5 ? ·
Antwoorde op die bo'enste vrage, saam met verdere an- markings wat jy rt;~ag nodig oordeel om te maak, sal met dank pntvang worde deur
Jou ware
(Get.) George , 1I~5ga~·
•· • '· . I, ' ' . ~·