Nederland-DuitslandOp woensdag en donderdag was ik in Groningen. Daar had de

(1)

DOCUMENT

AT1ECENTRUM

NEDERLANDSE

POLITIEKE

PARTIJEN

Nederland-Duitsland

Op woensdag en donderdag was ik in Groningen. Daar had de eerste interparlementaire conferentie tussen Nederland en Duitsland plaats. Ik vind zo'n bijeenkomst buitengewoon nuttig. De relatie tussen onze landen is bijzonder. Duitsland is onze grootste handelspartner. Een gevleugelde uitdrukking in dit verband is: 'Als Duitsland niest is Nederland verkouden'. Maar er zijn meer banden die ons binden. Veel Nederlanders hebben Duitsland als vaste vakantiebestemming. Omgekeerd wordt Nederland in voor- en najaar door duizenden Duitsers bezocht. Dat gebeurt niet zomaar. Dat kan alleen als de verstandhouding goed is. Wie zich niet goed met een ander verstaat, gaat niet zo vaak bij zijn buurman op visite.

Toch is de conferentie er gekomen. Het is niet altijd koek en ei tussen Nederland en Duitsland. Tijdens voetbaï-interlandwedstrijden komt de soms wat gespannen relatie wel eens naar de oppervlakte. En de 'Ik ben woedend' handtekeningen-actie - die naar mijn mening getuigde van een niet geringe dosis farizeïsme - is ook zo'n voorbeeld. Ik denk overigens dat in Nederland de gespannen relatie meer leeft dan in Duitsland. Dat is wel vaker het geval tussen twee buurlanden, als de een beduidend kleiner is dan de ander. In Duitsland zijn de signalen die van deze incidenten uitgingen echter wel degelijk opge pakt. De Duitse Bondskanselier heeft enige maanden geleden Nederland bezocht. Met zijn bezoek heeft hij een brug willen slaan. Ook de vergadering in Groningen moet in dit licht worden gezien.

Frits Bolkestein

Bestrijding BTW-constructies

Bij de behandeling van het wetsvoorstel ter bestrijding van de BTW-constructies is staatssecretaris Vermeend (PvdA) van Financiën op een groot aantal punten aan de wensen van de VVD-fractie tegemoet gekomen.

T e ru g w e rk e n d e krach t

VVD-woordvoerder Jos van Rey begon zijn betoog met een uiteenzetting over ae onwenselijkheid van de terugwerkende kracht die in dit wetsvoorstel is ingebouwd. De staatssecretaris deelde deze kritiek, maar verklaarde de regeling uit het bestaan van omstandigheden (o.a. het snel om zich heen grijpen van BTW-constructies en budget taire consequenties), die het laten terugwer ken van een wetsvoorstel rechtvaardigen. In december ontvangt de Kamer een notitie waarin staat vermeld wanneer deze omstan digheden zich voordoen.

O m z e tb e la s tin g

Op het gebied van de omzetbelasting diende de woordvoerder twee amendementen in. De staatssecretaris deed tijdens het debat de toezegging er in elk geval één over te nemen. Dit amendement handelt over de aansprakelijkheid voor de belastingschuld die ontstaat als gevolg van het niet voldoen aan het 9 0 % -criterium door de koper bij optie voor belaste levering. Deze aansprakelijkheid wordt met het amendement verlegd van de verkoper naar de koper. De woordvoerder stelde -na in de schriftelijke fase van de behandeling van het wetsvoorstel te zijn teleurgesteld- opnieuw de vraag of de over heid ook gebruik heeft gemaakt van BTW- constructies. De staatssecretaris gaf aan dat hij in de schriftelijke fase niet had vermeld dat de overheid geen gebruik had gemaakt van BTW-constructies, maar dat hij dit niet kon uitsluiten. De woordvoerder trok uit dit antwoord de conclusie dat de overheid op dit punt boter op het hoofd heeft.

Eco n o m isc h eig end om

De staatssecretaris stemde in met kritiek van de woordvoerder op de definitie van econo misch eigendom, dat als gevolg van het wetsvoorstel ook met overdrachtsbelasting zal worden belast. In het kader van de bestrijding van constructies zal de definitie echter niet worden gewijzigd. Ten aanzien van het invoeren van een registratieplicht bij de overdracht van economisch eigendom heeft de staatssecretaris aan de V V D de toezegging gedaan dat hierover van gedachten zal worden gewisseld met de minister van Justitie.

V e r la g in g o v e r d r a c h ts b e la s tin g

In het oorspronkelijke wetsvoorstel wilde de staatssecretaris de vrijstelling van over drachtsbelasting laten vervallen, indien een goed gezamenlijk werd verkregen. In een Nota van W ijziging werd de vrijstelling

ehandhaafa als beide deelgenoten de helft adden verkregen. De woordvoerder gaf aan het onjuist te vinden om de verdeling 50-50 te hanteren en bereikte een compro mis: 60-40.

Het vervallen van de vrijstelling is een complicerende factor bij de opvolging in de agrarische sector. De staatssecretaris deed de toezegging op dit punt terug te komen bij de vormgeving van het wetsvoorstel 'terugsluizing'.

Woordvoerder Jos van Rey diende een motie in waarin was vastgelegd dat de meeropbrengst van dit wetsvoorstel ten goede moet komen aan de verlaging van net tarief van de overdrachtsbelasting. Deze motie werd aangenomen en zal eveneens bij de vormgeving van het wetsvoorstel 'terug sluizing' worden betrokken. O ver een jaar zal de Kamer dit wetsvoorstel evalueren. Inlichtingen:

(2)

Onaantastbaarheid van

het menselijk lichaam

Op maandagavond 23 oktober 1995 organiseert

de mr Annelien Kappeyne van de Coppello Stichting het tweede

m r A n n e l i e n K a p p e y n e v a n d e C o p p e l l o F o r u m

in de Pieterskerk te Leiden, Kloksteeg 16.

Het thema van de avond is:

D e o n a a n t a s t b a a r h e i d v a n h e t m e n s e lijk lic h a a m

D e s t a n d v a n z a k e n

In het artikel 11 van onze Grondwet is het recht opgenomen van eenieder op de onaantastbaarheid van zijn lichaam.

Dit recht, dat alleen op w ettelijke gronden kan worden beperkt, is op in itiatief van w ijlen mr Annelien Kappeyne van de Coppello in de Grondwet opgenomen. Anno 1995 wordt in p olitiek en samenleving diepgaand gediscussieerd

over de vraag wat nu w el o f niet m oreel en w ettelijk m ogelijk moet zijn met betrekking tot onder andere euthanasie, orgaandonatie en genetisch onderzoek.

Forum

In de geboorteweek van mr Annelien Kappeyne van de Coppello organiseert de naar de W D-politica

enoemde stichting een forum over de (grenzen van e) onaantastbaarheid van het menselijk lichaam. Daarmee beoogt de stichting een bijdrage te leveren aan de algemene gedachtenvorming over dit onder werp.

Het forum zal worden ingeleid door: • Mw. prof. dr. H.M. Dupuis,

hoogleraar medische ethiek • ProfTdr. H. Galjaard,

hoogleraar humane genetica • Prof. dr. O. Terpstra,

hoogleraar heelkunde

Na de pauze gaan vier vertegenwoordigers van de grote politieke partijen in op stellingen van de inleiders: • Drs F.J.M. Werner (CDA)

• Mr E. Veder-Smit (VVD) • Drs. J.H. Simons (PvdA) • Mr E.K. Tuinstra (D66)

Het forum zal worden geleid door dr D. Dolman, lid van de Raad van State en oud-voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

S tic h tin g

Het forum is een initiatief van de mr Annelien Kappeyne van de Coppello Stichting. De stichting streeft ernaar, met respect voor anderen, visies op vrij heid en liberalisme te bestuderen en uit te dragen. Ideeën op het immateriële vlak waarvoor Annelien Kappeyne zich altijd heeft ingezet: vrijheid van meningsuiting, gelijke behandeling, integriteit van het menselijk lichaam, verdraagzaamheid, kunst, literatuur, muziek, wetenschap, (medische) ethiek, enzovoorts. Steun de mr A n n e lie n Kappeyne van de C o p p ello S tic h tin g en bevorder

het v r ijz in n ig lib e ra lis m e .

De stichting staat open voor ieder die van mening is, dat elk mens in vrijheid voor zijn emoties en ideeën moet kunnen uitkomen met respect en verantwoorde lijkheid voor anderen. Door donateur van de stichting te worden helpt u mee aan het ontwikkelen en verspreiden van dit liberale gedachtengoed. Wilt u de stichting financieel steunen, maak dan een bijdrage over op ons gironummer 61 61 61 6. Het adres van de stichting is:

(3)

r e s s e

177 e x p r

Herijkingsnota

In de afgelopen week presenteerde het kabinet de herijkingsnota. W D - woordvoerder Frans Weisglas gaf hierop een eerste reactie, die u hieron der -in samengevatte vorm- aantreft.

P o s itie f

De VVD-fractie is positief over de herijkingsnota. De versterkte aandacht voor waarden en belangen, economi sche aspecten, samenhang in het beleid, interdepartementale samen werking en bilaterale contacten is een ontwikkeling in de goede richting. De analyse "het buitenlands beleid uitge daagd" in Hoofdstuk I is helderen interessant. De VVD-fractie herkent daarin een aantal belangrijke eerder door haar naar voren gebrachte opvattingen. De organisatorische maatregelen in Hoofdstuk II zijn een duidelijke verbetering ten aanzien van de huidige situatie en met het finan

ciële deel lil kunnen wij voor deze kabinetsperiode leven. Het is nu aan

vooral de Ministers van Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelings samenwerking om de uitvoering van de nota voortvarend ter hand te nemen, waarbij het primaat van de

Minister van Buitenlandse zaken bij

de bepaling en de implementatie van het internationale beleid duidelijk zichtbaar moet worden.

“Het b u ite n la n d s b e le id u itg ed aag d "

Het is goed dat expliciet wordt gesteld dat "het buitenlands beleid

het nationaal belang beoogt te dienen"; waarbij het ook voor de

VVD-fractie vanzelf spreekt dat hier bij niet uitsluitend van het eigenbe lang in beperkte zin moet worden uitgegaan. Het moge zo zijn dat waarden en belangen in het buiten lands beleid veelal in eikaars verlengde liggen; we moeten echter niet onderschatten hoe moeilijk de keuzes in concrete situaties kunnen zijn. Het is ook daarom goed dat wordt gesteld "dat het buitenlands beleid explicieter dan voorheen zal moeten worden ingezet om Nederlandse economische belangen te dienen" en dat "wij ons meer dan voorheen moeten inspannen om onze positie en belangen (o.m . in Brussel) veilig te stellen".

De nota heeft het over "een multipo- lair internationaal stelsel, zonder duidelijk leiderschap", maar als puntje bij paaltje komt zijn het toch de Verenigde Staten van Amerika die (zeker politiek/militair) het leiderschap als enige kunnen vervullen. De meest recente ontwikkelingen t.a .v . Bosnië onderstrepen dat nog eens. Terecht wordt overigens gesteld dat "Rusland zich vroeg of laat in economische en machtspolitieke zin zal herstellen". Tegen deze achtergrond is het van

groot belang dat wordt gesteld dat " het besef prevaleert dat Amerika en

Europa elkaar nodig hebben in een

wereld die instabieler w ordt".

N a tio n a a l b e lan g

"Natuurlijk moeten wij in Unie- verband voor specifieke Nederlandse belangen opkomen. Dat spel moet soms nard worden gespeeld". Graag akkoord, maar daar wordt meteen aan toegevoegd dat "het wijdere belang van een goed functionerende Unie niet mag worden opgeofferd aan korte-termijn overwegingen".

Het is niet verstandig dat zo openlijk als uitgangspunt te noemen. Wij

verwijzen in deze graag naar een opmerking van Prof. Posthumus Meyjes in de voorstudie bij het W RR- rapport: "...w ij dienen ons in speci fieke gevallen harder en duidelijker op te stellen dan in het verleden en ons eventueel niet bij voorbaat te richten op het bereiken van consen sus. Het lijkt niet gewenst dat wij bij voorbaat en onder alle omstandighe den "trouwe bondgenoot" dan wel meest communautair gezinde EU- lidstaat zullen zijn ".

A s B o n n -P a rijs

Wij zijn het ermee eens dat niet te exclusief aansluiting moet worden gezocht bij de (overigens niet zo sterke) "as" Bonn-Parijs, maar dat goede betrekkingen met andere part ners in Europa, zoals onze overige buurlanden (Benelux) en het V K , en met de VS evenzeer gewenst zijn. De VVD-fractie ondersteunt de paral lelle benadering t.a .v . eventuele uitbreiding van de NAVO enerzijds en uitbreiding van de EU anderzijds. Ook zijn wij het ermee eens dat “ de uitbreiding van de NAVO in ieder geval op zodanige wijze moet

eschieden dat het de stabiliteit van eel Europa ten goede kom t", en dat "tegelijkertijd de samenwerkings structuren tussen de NAVO en Rusland moeten worden uitge bouw d". Het is inderdaad van belang te voorkomen dat Rusland zich buitengesloten voelt. Wij pleitten er al eerder voor dat troepen leveren t.b .v. een vredesoperatie inhoudt dat

Nederland aan relevant internationaal overleg moet kunnen deelnemen. Het is van belang dat wordt gezegd dat ten behoeve van juiste beeldvor ming van Nederland in het buitenland de voorlichting inzake gevoelig beleid

(als drugs) accuraat moet zijn, maar

ook dat Dij de vormgeving van dit

beleid rekening moet worden gehou den met het buitenland.

O r g a n is a t o r is c h e k w e s tie s

Het is goed dat wordt gesteld dat een aantal bestaande onevenwichtighe den binnen het Ministerie van BZ - met name ten gevolge van de speciale positie van OS - een oplos sing behoeft. Dat is volgens de VVD-

fractie alleen mogelijk indien de Minister van Buitenlandse Zaken ook in de praktijk de eerst verantwoorde lijke is voor het geheel van de buitenlandse betrekkingen. Dat vraagt onder meer om een meer terughoudende opstelling van de Minister voor Ontwikkelingssamen werking.

De fin a n c ie r in g

De VVD-fractie is verheugd dat is

besloten dat aan de defensiebegro ting een structurele toevoeging ad. ƒ 200 mln. vanaf 1997 zal plaatsvin

den, opdat de hoofdlijnen van het beleid van de Prioriteitennota niet behoeven te worden aangetast, cfm. het Regeerakkoord. Het is interessant dat dit bedrag wordt gevonden in de ruimte in de meerjarenramingen voor O ntwikkelingssam enwerking. W at betreft ae ODA-uitgaven voor O S stelt het Regeerakkoord zoals bekend een marge tussen 0 ,7 % en 0 ,9 % van het BNP. Daarover zou in de herijkingsnota worden beslist. De nota verkleint deze marge thans tot tussen 0 ,7 5 % en 0 ,8 5 % . De VVD- fractie kan daarmee leven, al tekenen wij aan dat wij nog steeds niet inzien waarom Nederland zich niet zou kunnen beperken tot de internatio naal vastgestelde norm van 0 ,7 % O D A /BN P, temeer daar de meeste andere donorlanden die norm bij lange na niet halen.

C o lo fo n

W D-Expresse is een uitgave van de "M r Annelien Kappeyne van de Coppello Stichting", onder redactie van Ernst van Splunter, voorlichter VVD-Tweede Kamerfractie.

Eindredactie: Tom van der Maas, hoofd afdeling Voorlichting van de VVD-Tweede Kamerfractie.

(4)

e s s e

177 _CPINIE

Ü5

Nederlands-Duitse betrekkingen

Enige opmerkingen van Frits Bolkestein tijdens de bijeenkomst van de Twe 13 en 14 september 1995 in Groningen

1. Er bestaat een misverstand over het begrip "fed eraal". Voor inwoners van een federale staat zoals de Bondsrepubliek Duitsland of de Verenigde Staten heeft het begrip

“ federaal" de strekking van decentra lisatie. Voor inwoners van onafhanke lijke staten zoals Nederland of Frankrijk heeft dat begrip de strek king van centralisatie. Het begrip “federaal Europa" heeft voor Duitsers dus een andere betekenis dan voor Nederlanders.

2. Een echt federaal Europa naar het voorbeeld van de Bondsrepubliek Duitsland of de Verenigde Staten kan nu niet meer ontstaan. Er is immers geen Europees volk, geen Europese taal, geen Europese openbare mening noch een Europees rechtstelsel. W at misschien ooit mogelijk was in de Europese Gemeenschap van 6 lidsta ten, is onmogelijk in de Europese Unie van 15 lidstaten, laat staan in een Unie van 24 of 30 lidstaten. In die zin is er een reëel dilemma tussen verbreding en verdieping. Toen Bondskanselier Helmut Kohl op 23 mei 1995 de Tweede Kamer bezocht, heb ik dit ook naar voren gebracht. 3. Overigens zal de toetreding van nieuwe lidstaten niet gepaard kunnen gaan met een verdere groei van de structuur- en cohesiefondsen. Nederland betaalt nu, relatief gespro ken, netto het meest aan de eigen middelen van de Europese Unie. Wij hebben zelfs de Duitse korting op de bijdrage aan het Verenigd Koninkrijk niet weten te verkrijgen. Die situatie is op den duur niet aanvaardbaar. Als de nieuwe lidstaten uit de structuur- en cohesiefondsen willen ontvangen, zal dat ten koste van de huidige ontvangers gaan. Ons staat dus nog een forse strijd te w achten. Hetzelfde geldt voor het Europese landbouwbe leid. W at ons betreft, mag die strijd tijdens de Intergouvernementele Conferentie van 1996 beginnen. 4. Natuurlijk heeft de Europese Unie bepaalde federale kenmerken. De gemeenschappelijke handelspolitiek is daar een voorbeeld van. De vraag is hoeveel meer federale kenmerken een Europese Unie van 15 en straks 24 lidstaten er bij kan krijgen. De recente Herijkingsnota van de Nederlandse regering stelt:

"Verdieping betekent niet dat de EU nieuwe terreinen moet betreden." Ik ben het daar mee eens. 5

5. Een Europese Unie van 15 of meer lidstaten moet zich beperken tot haar kerntaken. W at mij betreft, zijn die er

drie: (a) belemmeringen voor de vier vrijheden van het Verdrag van Rome wegnem en; (b) gemeenschappelijke problemen aan pakken; en (c) voor delen van schaal verwerkelijken. 6. De Economische en Monetaire Unie is een belangrijk complement van de interne markt. De regering van de Bondsrepubliek heeft een en andermaal verklaard dat deze EMU gepaard moet gaan met een Europese Politieke Unie. M aar w aar moet de EPU dan uit bestaan? Betekent de Duitse positie dat er geen EMU kan komen, als de tweede en derde pijler niet in het Verdrag van Rome worden geïntegreerd? Zo ja, dan komt de EMU waarschijnlijk nooit. Zo neen, w aar komt de Duitse voorwaarde dan op neer?

7. Het is zeer gewenst dat de EU een gemeenschappelijke buitenlandse politiek krijgt. M aar het lijkt onw aar schijnlijk dat landen als Engeland, Frankrijk, Denemarken, Finland en Portugal - ieder met eigen geschiede nis en belangen - zich duurzaam op één noemer laten verenigen. Na de toetreding van de Oost Europese landen zal dit nog moeilijker worden. Besluitvorming door een meerderheid ligt dus niet voor de hand. Een gemeenschappelijk veiligheidsbeleid zonder het Verenigd Koninkrijk heeft geen zin. Het beste dat wij kunnen bereiken, lijkt een coalition of the w illin g te zijn, zoals tijdens de Golfoorlog is ontstaan.

8. Overigens noopt het onderhande lingsproces in Bosnië ieder die spreekt over een gemeenschappelijke buiten landse politiek tot bescheidenheid. De Europese bemiddelingspogingen zijn op niets uitgelopen. Het initiatief ligt nu in Amerikaanse handen.

9. Terughoudendheid past ook ten aanzien van een Europese defensie- identiteit. Ook dat leert ons het conflict in Bosnië. W at zou overigens de rol van het kernwapen in die Europese defensie-identiteit moeten zijn? Als er geen rol voor het kernw a pen is, zal de Russische Federatie de EU niet als een volwaardige gespreks partner beschouwen. Als er wel een rol is, wiens kernwapen zou dat dan moeten zijn? Indien het Franse, moet dat dan niet up-to-date worden gehouden? Misschien is het toch maar beter ons te verlaten op de N AVO , waaraan die Europese defen sie-identiteit ondergeschikt blijft. 10. Overigens ben ik van mening dat de Bondsrepubliek zich niet zal

Kamer en de Duitse Bondsdag op

kunnen onttrekken aan een anticipe rende veiligheidspolitiek. Niet in de civiele maar evenmin in de militaire profilering daarvan, Tornado's en al. Duitsland is een gewoon land en daarbij horen gewone militaire verplichtingen.

11. Ten aanzien van een uitbreiding van de NAVO is omzichtigheid gebo den. Ten eerste wordt de veiligheid van de vier Visegrad-landen niet bedreigd. Ten tweede betekent lidmaatschap van de NAVO veilig heidsgaranties. Is de Bundeswehr bereid de grens tussen Polen en de O ekraïne te verdedigen? Ten derde heeft Rusland nu de geringste omvang sinds Tsaar Peter de Grote. Is dat een tijd om de geïntegreerde internationale oorlogsmachine, zoals de N AVO in Moskou wordt gezien, te laten oprukken tot aan Witrusland en de Oekraïne? Onthoudt dat wij Rusland voor tal van problemen nodig zullen hebben. Een redelijke verstandhouding met dat land is dus van belang. Uitbreiding van de N AVO schaadt die verstandhouding. 12. Het Lamers/Schauble Papier verdedigt een Kern-Europa, dat het gehele terrein van de drie pijlers ambieert te bestrijken. Maar dat Kern-Europa zou niet op communau taire wijze kunnen functioneren. W ant hoe zouden de daden daarvan kunnen worden gecontroleerd door Europarlementariërs die daar niet vandaan komen? En hoe zouden initiatieven voor dat Kern-Europa kunnen worden genomen door een Europese Commissie waarvan de meerderheid evenmin daarvandaan zou komen? Ik vrees dat het functio neren van de communautaire instel lingen zou worden gefrustreerd door de tegenstellingen die onvermijdelijk zouden ontstaan tussen insiders en

outsiders. En zonder het Verenigd

Koninkrijk zou het optreden naar buiten er niet door worden verstevigd.

13. Er wordt veel gesproken over de as Bonn-Parijs. W ij moeten niet vergeten dat er ook een veiliheidsas Parijs-Londen is. En een handelspoli tieke as Bonn-Den Haag-Londen- Kopenhagen.