VU Research Portal
Pain in people with dementia
van Kooten, J.
2019
document version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Link to publication in VU Research Portal
citation for published version (APA)
van Kooten, J. (2019). Pain in people with dementia: Determining the prevalence of pain and its associated
factors in nursing home residents with dementia.
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?
Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
E-mail address:
vuresearchportal.ub@vu.nl
177 176
Pijn bij mensen met dementie,
met speciale aandacht voor verpleeghuisbewoners
Pijn bij mensen met dementie heeft de afgelopen jaren steeds meer aandacht gekregen. Het is zelfs een groot probleem genoemd. De helft van de mensen met dementie zou pijn hebben en de aanwezigheid van pijn is in verband gebracht met een verminderde de kwaliteit van leven bij mensen met dementie. Pijn bij dementie wordt toegeschreven aan zowel de ouderdom als de dementie zelf. Dit betekent dat hoe pijn wordt ervaren en het voorkomen van pijn kan veranderen als er sprake is van dementie. Er zijn bovendien aanwijzingen dat de soort de-mentie ook van invloed is op dit proces; mensen met vasculaire dede-mentie zouden anders en vaker pijn ervaren dan mensen met Alzheimer dementie. Er is echter nog niet veel onderzoek naar gedaan. Inzicht in het voorkomen van pijn bij ver-schillende vormen van dementie zou kunnen bijdragen aan het optimaliseren van de behandeling van pijn bij mensen met dementie.
Voor dit proefschrift is middels literatuuronderzoek en praktijkonderzoek ge-keken naar het voorkomen van pijn en de pijnbeleving bij de vier meest voorko-mende soorten dementie (Alzheimer dementie, vasculaire dementie, dementie met Lewy Bodies en frontotemproale dementie). In het praktijkonderzoek is ook gekeken naar de huidige praktijksituatie in Nederlandse verpleeghuizen ten aan-zien van het voorkomen van pijn, de mate van pijn die wordt ervaren, de invloed van de ernst van dementie op het voorkomen van pijn, de soort pijn die wordt er-varen, hoe pijn wordt behandeld en de relatie van pijn met kwaliteit van leven. Het praktijkonderzoek is uitgevoerd bij 200 verpleeghuisbewoners in 10 verschillende verpleeghuizen en bij de groep bewoners met pijn werd dit teruggekoppeld aan de eigen arts met een behandeladvies gebaseerd op de richtlijn ‘Herkenning en behandeling van chronische pijn bij kwetsbare ouderen’ (Verenso). Na 3 maanden werden bij deze groep bewoners nogmaals gekeken naar de aanwezigheid van pijn en de ingezette behandeling.
Middels een literatuuronderzoek is gekeken naar wat er in de literatuur bekend was over het voorkomen van pijn bij verschillende soorten dementie. Er is een beperkt aantal studies gevonden en deze studies lieten geen significant verschil zien tussen het voorkomen van pijn bij de verschillende soorten dementie. Er is ook gekeken of de pijnbeleving verschilt bij verschillende soort dementie, maar
er werd eveneens een beperkt aantal studies gevonden. Op basis van de gevon-den studies is er niet met zekerheid te zeggen dat de pijnbeleving anders is voor de verschillende soorten dementie.
In het praktijkonderzoek is de aanwezigheid en mate van pijn onderzocht door middel van een pijnobservatie en bij wie dit nog kon, is er gevraagd naar de aan-wezigheid van pijn. Daarnaast zijn er gegevens verzameld over de soort demen-tie, dementie ernst, (pijn)medicademen-tie, medische voorgeschiedenis en kwaliteit van leven. De bevindingen uit het praktijkonderzoek zijn:
- De meeste verpleeghuisbewoners met dementie hadden geen pijn.
- Als er toch sprake was van pijn (43%), dan was dit in de helft van de gevallen een pijn met een lage intensiteit.
- Het voorkomen van pijn verschilde niet significant tussen de verschillende soorten dementie.
- Pijn kwam vaker voor bij verpleeghuisbewoners met ernstige tot zeer ernsti-ge dementie.
- Een derde van de verpleeghuisbewoners met pijn, die met pijnstillers werd behandeld, had alsnog matig-ernstige tot ernstige pijn.
- 25% van de verpleeghuisbewoners met pijn had gemengde pijn (pijn met ken-merken van zenuwpijn).
- Pijnstillende middelen tegen zenuwpijn werden nauwelijks voorgeschreven. - Pijn is in deze studie niet direct geassocieerd met kwaliteit van leven. - Bij de groep verpleeghuisbewoners die bij de eerste meting pijn hadden
en waarbij een terugkoppeling was gegeven aan de eigen arts was er na 3 maanden een significante afname van de pijnintensiteit, de pijn persisteerde bij 58%.
- Het gebruik van pijnmedicatie nam niet significant toe na 3 maanden. De studies beschreven in dit proefschrift nuanceren de grootte van het ‘probleem’ pijn bij mensen met dementie. Bovendien lijkt het soort dementie niet van in-vloed te zijn op het voorkomen van pijn. Bovenstaande bevindingen laten echter zien dat er een verbetering mogelijk is in het herkennen en behandelen van pijn bij mensen met dementie. Bijvoorbeeld wanneer er sprake is van zenuwpijn of bij pijn ondanks het gebruik van pijnstillende middelen. Gepersonaliseerd pijn-management kan er voor zorgen dat pijnklachten herkend worden en optimaal behandeld kunnen worden.
Implicaties voor de praktijk
Aanbevelingen voor de praktijk 1) Gepersonaliseerd pijnmanagement aangepast aan de individuele behoeften van de verpleeghuisbewoner met dementie. 2) Pijn-behandeling bij mensen met dementie (in het verpleeghuis) zou op regelmatige
179 178
basis geëvalueerd moeten worden en zo nodig aangepast om daarmee comfort te verhogen.
Implicaties voor toekomstig onderzoek
In toekomstige studies met verpleeghuisbewoners met dementie en pijn zou gekeken kunnen worden naar wat de meest passende behandeling is en het evalueren van de effecten van deze behandeling. Dit heeft als doel om meer ge-personaliseerd pijnmanagement aangepast aan de individuele behoeften van de verpleeghuisbewoner met dementie te kunnen adviseren.
Curriculum Vitae (Nederlands)
Janine van Kooten werd op 26 april 1984 in Naarden geboren. Na het behalen van haar gymnasium diploma aan OSG de Meergronden in Almere, begon zij in 2001 met de studie geneeskunde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ze studeerde af in 2008, waarna zij als basisarts is gaan werken. In september 2010 startte zij met de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde. Vanaf september 2012 combineerde zij haar opleiding met een promotieonderzoek, waarvan u de resul-taten in dit proefschrift kunt lezen. In september 2016 heeft zij de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde afgerond. Daarnaast studeerde zij in december 2016 af als epidemioloog. Sinds november 2016 is zij werkzaam als specialist ouderengeneeskunde bij Vivium Zorggroep.
Curriciulum Vitae (English)
Janine van Kooten was born April 26, 1984 in Naarden, the Netherlands. In 2001 she completed her secondary education at OSG de Meergronden in Almere, the Netherlands. Afterwards, she studied medicine at VU University in Amsterdam. She graduated in 2008 and started working as a physician. In September 2010 she started as elderly care medicine trainee. In 2012 she started the PhD -project described in this thesis, which she combined with the elderly care medicine training. She was registered as elderly care physician in September 2016. She also followed a postÐmaster program Epidemiology, and was registered as an epidemiologist in December 2016. Since November 2016 she works as an elderly care physician at Vivium Zorggroep.
