• No results found

Vier-humores-schema volgens Hippocrates, De natura hominis

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Vier-humores-schema volgens Hippocrates, De natura hominis"

Copied!
1
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Vier-h u mores-schema volgens

Hippocrates, De natura hominis

Manfred Horstmanshoff

In de verschillende artikelen is vaak sprake van de leer van de vier lichaamssappen, de humores. Het schema daarvan en enkele

be-langrijke teksten, waarop die leer is geba-seerd treft men hieronder aan.

Oerkwiilitetteii vochtig en warm warm en droog koud on vochtig droog en koud Eiemnt lucht vuur W.lllT aarde LicfauauHf bloed gele gal flegma /warte gal I'diifcninii'iil sanguinisch cholerisch flegm.it isch melancholisch Seizoen lente zomer herfst winter leoaufut kind (tot 25 |) jeugd (25 tot 40) rijpe leeftijd (tot 60) ouderdom

1. 'Wat betreft de seizoenen, in de lente en in het begin van de zomer leven kinderen en jonge mensen het beste en zijn het gezondst; in de zomer en in een deel van de herfst de ouderen; in de rest van de herfst en de winter de leeftijdscategorie daar tussen in.' (Hp. Aph. 3.18, 4.129 Jones).

2. 'Alcmaeon zegt: het evenwicht (isonomia, letterlijk 'gelijke rechten') tussen de ver-schillende kwaliteiten, het vochtige en het droge, het koude en het warme, het bittere en het zoete etc. bevordert de gezondheid. Het overheersen (monarchia) van één daar-van is echter ziekteverwekkend.'

(Alcmaeon van Croton, fr. VS 24B4) 3. 'Onze gezondheid is gebaseerd op dieet, woonomstandigheden, inspanningen, slaap, geslachtsverkeer en geestelijke activi-teit' (Hp. Epid. 6. 8. 7, 5. 352 L).

4. Op basis van de leer van de ////»/ores is sinds Galenus de antieke geneeskunde samen te vatten in het volgende overzicht. Men onderscheidde:

• res ntitiiniles: 'natuurlijke zaken': de ele-menten, de lichaamssappen, de lichaams-delen, de lichamelijke functies

• sc.r rcs non naturnles: 'zes niet-natuurlijke zaken' aer (lucht), c/7ws et [wins (eten en

drinken), mot us et quies (beweging en rust), sommis et vigilia (slapen en waken), excreta et sécréta (uitscheidingen en afscheidingen), tiffectus animi (emoties)

• res contra-naturales of res praetcr-naturales 'tegennatuurlijke zaken': pathologische verschijnselen.

5. De therapie was veelal gebaseerd op het principe contraria contrariis: 'Men moet bij zijn leefwijze rekening houden met leeftijd, jaargetijde, gewoonte, landstreek en fysieke gesteldheid, door de heersende warmte of koude van het moment een tegenwicht te geven: zo kan men zo gezond mogelijk blij-ven.' (Hp. De victu salubri 2,4. 48-49 Jones)

De vier elementen, uit een 16de-eeuws handschrift,

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Het zeemans-leven, inhoudende hoe men zich aan boord moet gedragen in de storm, de schafting en het gevecht.. Moolenijzer,

Het decreet betreff ende de bodemsanering en de bodem- bescherming (DBB).. Twee rechtsgronden

Voor sommige instrumenten zijn voldoende alternatieven – zo hoeft een beperkt aantal mondelinge vragen in de meeste gevallen niet te betekenen dat raadsleden niet aan hun

Deze middelen worden ingezet voor het integreren van de sociale pijler (onder andere wonen – welzijn – zorg) in het beleid voor stedelijke vernieuwing en voor

Hoewel het aandeel moeilijk ver vulbare vacatures in het openbaar bestuur en bij de Politie lager is dan in het taakveld zorg en welzijn en in het taakveld onderwijs en

Maar ook de continuering van centrale verantwoordelijkheid is belangrijk, omdat er een minimale bodem voor decentrale verschijnselen binnen het systeem dient te zijn, een beeld

(dus: Jan zei, dat zijn broer ziek is geweest). Aldus werd het kaartbeeld vertroebeld en misschien gedeeltelijk onjuist. Het is inderdaad waarschijnlijk dat de tijd van het hulpww.

behoedmiddel voor de gezondheid der boeren aan te zien, wettiglijk was ingerigt, en dus overal, behalve bij hen, Professoren in de regten, behoorde ingevoerd te worden: -