• No results found

(SATOE TRAGEDY DALEM ROEMAH-TANGGA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "(SATOE TRAGEDY DALEM ROEMAH-TANGGA "

Copied!
106
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)
(2)
(3)
(4)

'j3

(5)

T H E M O N T H L Y S T O B J E S

..BOELAN POERNAMA

T E K B I T S « B O E L A N [ B A N D O E N G . |

Qya.It tSZtm

Mjroéja.

.

No. 29. OCTOBER 1931

" ^TAON KA 3.

(6)

Laen boelan :

2 ^ N T A R A H i l O O B P O A N

WI

A T Ï

atawa n

BOERON DARI BOVEN DIGOEL.

Satoe tjerita Jang sanget bagoes.

Toelisannja toean WIRANTA, Ex.-Digoelist.

(7)

LANTARAN D I M A D O E

(SATOE TRAGEDY DALEM ROEMAH-TANGGA

TIONGHOA)

I OLEH

KWEE BOEN HOEY.

' o / ( c e n k ü ^

(8)

Banjak manoesia meninggalken doenia dalem keadaan sangsi dan bingoeng, lantaran Igama wene- tapken keadilannja Toekan tapi pengidoepan sering memboektiken sebaliknja

l m Y a n g T J o e .

(9)

LANTARAN DIMADOE

(Satoe Tragedy dalem roemah-tangga Tionghoa) O l e h : K W E E B O E N H O E Y .

PERMOELA'AN KATA.

Berhoeboeng dengen didjalankennja Burgerlijks- lecht boeat bangsa Europa atas dirinja orang-oraug Tionghoa di Indonesia, oendang-oendang pernikahan bagi orang Tionghoa di sini sekarang telah didjalanken atoeran Monogamie jang aseli, jang tida idzinken satoe soeanii piara lebih dari satoe istri sebagimana ada diterangken oleh artikel 27 dari Burgerlijk Wetboek jang membilang, bahoea satoe lelaki tjoema boleh menikah pada satoe prampoean, dan satoe prampoean tjoema boleh menikah pada satoe lelaki.

Djikaloe satoe soeami jang masih mempoenjai satoe istri jang sah dan belon ditjereken, brani lakoeken Bigamie — beristri lebih dari satoe — aken dihoekoem badan nienoeroet boenjinja artikel 279 dari Wetboek vgn Strafrecht jang menetapken, bahoea :

le. Dihoekoem dengen hoekoeman pendjara selama-larnanja lima tahon :

a. barang siapa jang kawin lagi dalem hal dikatahoeinja, bahoeaperkawinan- nja atavva perkawinan-perkawinannja jang ada, mendjadi halangan jang sah bagi pernikahan itoe ;

. h. barang siapa jang kawin, dalem hal di­

katahoeinja, bahoea perkawinan atawa perkawinan-perkawinan djodonja itoe niendjadi halangan jang sah bagi djodonja itoe aken kawin lagi.

2e. Kaloe orang jang bersalah memboeat perboeataii jang diterangken di sub a inenjemboeniken pada djodonja (istriiija), bahoea perkawinan atawa perkawinan- perkawinannja jang ada mendjadi hala-

(10)

PERMOELA'AN KATA.

ngan jang sah. bagi kawin itoe, maka ia dihoekoem dengen hoekoeman pendjara selama-Iamanja toedjoe tahon.

; Bagitoe djoega satoe soeami jang mempoenjai istri sah, brani piara bini moeda, ia bisa ditoedoeh lakoeken perdjinahan. Dengen ini aiesan, djadi sang istri ada mempoenjai hak penoeh boeat minta ditjereken de­

ngen dapet alimentatie (toendjangan oentoek idoep- nja) dari sang soeami, dan atas pengadoeannja sang istri, sang soeami jang soeda berboeat overspel terhadep pada laen prampoean, djoega bisa dihoekoem badan menoeroet boenjinja artikel 284 dari Straf­

wetboek jang bagini boenjinja ;

(1). le. Dihoekoem dengen hoekoeman pen­

djara selania-lamanja sembilan boelan ; a. lelaki jang mempoenjai istri jang berboeat djinah (overspel), sedeng ia taoe pada art. 27 dari Burgerlijk Wetboek ada berlakoe padanja;

b. prampoean jang bersoeami sah jang berboeat djinah (overspel) sedeng ia taoe pada art. 27 dari Burgerlijk Wetboek ada berlakoe padanja;

2e. a. lelaki jang toeroet melakoeken per- boeatan itoe, dalem hal mana dika-

tahoei, bahoea prampoean jang

toeroet bersalah itoe ada bersoeami ; b. prampoean jang tiada bersoeami jang toeroet melakoeken perboeatan itoe, dalem mana ada dikatahoei, bahoea lelaki itoe jang bersalah ada mem­

poenjai istri sah jang bertaloek pada artikel 27 dari Burgerlijk Wetboek.

(II). Penoentoetan hoekoem baroe bisa dilakoe- ken atas pengadoeannja soeami atawa istri jang dapet maloe, jang dihinaken oleh itoe perboeatan, diniana ia ada taloek sama

(11)

PKRMOFiLA'AN KATA.

boenjinja artikel 27 dari oendang-oendang civiel (B. W.), kaloe dalem tempo tiga boelan ada diberikoetin oleh perminta'an bertjere atawa bertjere tempat tidoer dan tempat makan (bertjere roemah-tangga) oleh kerna perboeatan itoe djoega.

(III). Tentang itoe pengadoean tida boleh dike­

nakan pada fatsal-fatsal 72, 73 dan 75 dari S. Wetboek.

(IV). Pengadoean itoe boleh ditjaboet kontbali, selama pepreksa'an dalem sidang pengadilan belon dimoelai.

(V). Kaloe soeami atawa istri itoe taloek pada artikel 27 dari B. W., maka pengadoean itoe tida di'indahken sebelon perkawinannja dipoetoesken sebab bertjere, atawa sebe- lonnja poetoesan hoekoem jang menjeboet- ken pertjerean tempat tidoer dan tempat makan (pertjerean roemah-tangga) djadi koeat tida boleh dirobah lagi.

Didasarken pada itoe alesan-alesan jang ditjiptaken oleh itoe artikel-artikel di atas dari Burgerlijk Wetboek dan Wetboek van Strafrecht, niakanja ini boekoe, jang saja pakeken kalimat „LANTARAN D1A1ADOE"atawa

„Satoe Tragedy dalem roeniah-tangga Tionghoa", saja bikin oentoek djadi satoe penerangan pada siapa jang djoestroe berada di dalem itoe pengalaman-pengalaman jang termaksoed dalem penoetoeran di atas, jang sampe ini waktoe masih banjak terdapet dalem kala­

ngan roemah-tangga Tionghoa di Diawa Koelon dan jang telah - membikin roesak keamanan roemah-tangga jang tadinja telah'didiriken dengen keagoengan tapi berachir dengen ratapan dan bandjir aer-mata.

Dalem -ini boekoe saja aken oendjoek dengen teges, bagimana sifatnja satoe lelaki jang idoep dengen doea istri àtawa lebih, dan bagimana perasaän- perasaännjai satoe istw jang dimadoe dan djadi madoe

(12)

HIÎRMOHLA'AN KATA.

hac;iniana perihiija itoe liali jang terloeka, itoc mata iang tjeli tapi satiap hari moesti direndem daleni bandjirnja aer-niata, dan soearanja ratapan-ratapan dari satoe istri jan? nienjinta sapenoehnja njawa tapi tjoema terbales deugen hati jang dingin, lantaran innesti dibagiken boeat jang laen.

Itoe hati jang bersi dan haloes, jang tcrboengkoes oleh dadanja saorang prampoean jang terkenal berleinah-lemboet, telah berobah djadi merah barah jang menjalah mengeloearken sinar srigala jang kedjem dan boevvas, lantaran tersoeroeng oleh ha"- wanja roemah-tangga jang dihinggapi oleh iblisnja dan napsoe dan hantoenja kaserakahan jang tida berwates dari satoe lelaki jang tida poewas dengen rawatair dan katjintaännja ia-poenja satoe istri jang setia !

Oh, itoelah boekan roemah-tangga jang meroepa- ken sorga dan mengasi rasa madoenja pengidoepan.

Tapi itoe itoe roemah-tangga djadi me-

roepal^en nonaka jang penoeh dengen hoekoeman dan siksaan jang mengeloearken aer ampedoe, jancr

paitnja''melebihi dari antawali ! ^

Menjingkir ... menjingkirlah kaoe dari itoe pernikahan, KapaiiH'toe', tjoema meroepaken boeat kaoe-

' ' poenja katjilaka'an !

Pci loe apa,... perloe apa kaoe bersoeanii atawa beristri, Kapan ihatimoe satiap hari, satiap malem, nioesti

' • djadi peri ?

r>oekan akoe^ ial^oet, boekan akoe koeatir lantaran

U I , , • ' ' ' miskin,

Boekan akoe takoet, boekan koeatir lantaran tida

' ' P'T^e barang permata,

Wanja akoe takoet dan koeatir lantaran hati'koe

: dipersakitin,

Uan akoe selempang, ja, selempang sekali mata : ' 'koe dibikin boeta !

Bandoeng, October 1931. . Penoclis.

(13)

I.

TERPAKSA , . . . .

B a n d o e n g , i b o e - k o t a d a r i P r e a n g e r , s e d e n g b e r a d a d i d a l e m k a g e i a p a n d a n d j o e g a d a l e m k a s o e n j i a n j a n g n j e n j a p .

L a n g i t j a n g t a d i n j a b e r s i , t e r a n g d a n t e r - t a b o e r d e n g e n t j a h j a n j a b i n t a n g - b i n t a n g j a n g b e r k e i a k - k e i i k b a g i t o e p e r m e i , p e l a h a n - p e i a h a n m o e l a i d i t o e t o e p i n o l e h a w a n i t e m j a n g s ä n g e t l e b e l . S o e a r a n j a g o e n t o e r d a n f a n g i n j a n g b e r g o e m o e r o e h , j a n g di bare ngi i p- o l e h s i n a r n j a k i l a p j a n g m e n g k r e d e p k'a ; s a n a - s i n i , s o e d a b i k i n k e a d a ä n t e m p a t d j a d « s a m i n g k i n s e r e m d a n m e n a k o e t i n p a d a h à t i n j a i p e n d o e d o e k , j a n g s e k a r a n g s o e d a m o e i a i d j a d i b e r k o e a t i r d e n g e n h a l - h a l jan'g Ijekal

t e r d j a d i . ,• 41 •• •

B a n d o e n g , s e k a r a n g t é r b ç n a m d i d a l e m k a g e i a p a n , d i d a l e m itgte" k a s o e n j i a n j a n g b i s a b i k i n i a - p o e n j a p e n d o e d o e k d j a d i m e n g k i r i k b o e l o e - b a d a n n j | f , , . s e b a b i t o e s a m o e a k a i n d a h a n j a n g Ja'Öïnja a d a s a n g e t p e r m e i , s e k a r a n g t e l a h i ^ r i i e p a k e n k e a d a ä n s a p e r t i d j o e g a d i d a l e ^ H p r ' a k a j a n g p e n o e h d e n g e n s e g a l a 4 o e p a h a n t o e d a n i b l i s j a n g m e n a k o e t i n . p- ,

P e n d o e d o e k d i sakjXerrîja* k o t a ' B a n d o e n g , , j a n g t a d i n j a a d a kaîi'^itari ' b e r g i r a n g ' d a n ' f e r - t a w a , s e k a r a n g k â s i ' l i a f r o è p â jarig "

(14)

TERPAKSA

b e r k o e à t i r d a n t a k o e t b e r h o e b o e n g d e n g e n a d a n j a i t o e a l a m a t - a l a m a t j a n g m e n o e n d j o e k e n t e g a s s a m a a p a j a n g b a k a l k e d j a d i a n d a n b a k a l m e n i m p a h p a d a m a r i k a p o e n j a m i l i k d a n p e n g i d o e p a n n j a .

B e r h o e b o e n g d e n g e n i t o e s a m o e a k e d j a ­ d i a n , m a r i k a t e l a h m e n d o e g a p a s t i j a n g t i d a l a m a l a g i k o t a B a n d o e n g j a n g i n d a h b a k a l d i s i r e m o l e h o e d j a n - a n g i n j a n g h e i b a t , j a n g b i s a m e n j i l a k a k e n d a n m e n g o r b a n k e n m a r i k a p o e n j a h a r t a - b a n d a j a n g m a r i k a k o e m p o e l k e n d e n g e n s o t ? s a h - p a j a h d a l e m p e r g o e l e t a n n j a p e n g i d o e p a n !

I t o e d o e g a ä n m e m a n g t i d a k l i r o e , k e r n a s e l a n g s a t e n g a h d j a m k a m o e d i a n , b e n a r s a d j a s a n g o e d j a n t e l a h t o e r o e n s a p e r t i d i t o e w a n g - t o e w a n g j a n g d i b a r e n g i n o l e h s a n t e r n j a a n g i n j a n g k e r a s d a n o e n d j o e k p e n g a r o e h n j a b a - g i t o e s e r o e h p a d a a p a j a n g b r a n i m e n g h a - l a n g i n p a d a n j a .

B a n j a k p o e h o e n - p o e h o e n d j o h a r d a n l a e n n j a d j a d i r o e b o e h m a l a n g - m e l i n t a n g d i d j a l a n a n o e m o e m , b a n j a k a t e p r o e m a h j a n g t e r b a n g s a p e r t i t j a p o e n g l a n t a r a n t e r s a p o e o l e h i t o e a n g i n t o e f a n j a n g s e d e n g o e n d j o e k k a k o e a s a ä n n j a

S a t e n g a h d j a m k o t a B a n d o e n g s o e d a ' d i ­ s e r a n g t e r o e s - m e i l f e r o e s o l e h o e d j a n - a n g i n j a n g h e i b a t , h i n g g a b a n j a k r o e m a h - r o e m a h p e n d o e d o e k k a m p o e n g d j a d i r o e s a k < k n a l a m k e n k a r o e g i a n j a n g b o e k a n s a d i k i t . i

(15)

TERPAKSA

D i s a n a - s i n i a d a m e l i n t a n g r o e b o e h a n n j a p o e h o e n d a n t i a n g k a w a t , s a p e r t i d j o e g a d i s i t o e a d a m e n o e n d j o e l c e n belaas j a n g t e r a d o e k - a d o e k d a l e m k e a d a a n d i m e d a n p e r a n g E u r o p a j a n g m e n j e d i h k e n d a n m e n - d o e k a k e n p a d a s i a p a j a n g m e l i a t .

D a l e m k e a d a ä n j a n g b a g i t o e m e n j e d i h k e n , d a l e m s a l a h - s a t o e r o e m a h p e t a k d i T j i b a - d a k w e g a d a k a d e n g a r a n s o e a r a n j a s o e a t o e

k e l o e h a n j a n g m e n o e n d j o e k e n k a s o e k e r a n n j a p e n g i d o e p a n , j a n g d i b a r e n g i n o l e h s o e a r a n j a r a t a p a n - r a t a p a n j a n g s ä n g e t s e d i h b o e a t p e n d e n g a r a n n j a o r a n g - o r a n g j a n g b e r a d a d i s a k i t e r n j a i t o e r o e m a h .

I t o e l a h a d a r o e m a h n j a ' n t j e k K i e m - s i a n g , s a o r a n g T i o n g h o a d a r i B o g o r , j a n g s e l a n g t i g a t a h o n a d a d a t e n g d i B a n d o e n g b e r s a m a i s t r i d a n a n a k p r a m p o e a n n j a .

D i B a n d o e n g ' n t j e k K i e m - s i a n g a d a d j o e - w a l a n m i n j a k d a n t e m b a k o d i k a m p o e n g - k a m p o e n g , j a n g w a k t o e p a g i b e r a n g k a t d a n d i w a k t o e s o r e b a r o e p o e l a n g .

P a d a w a k t o e i n i t j e r i t a m o e l a i t e r d j a d i , d j o e s t r o e ' n t j e k K i e m - s i a n g s o e d a s a t o e b o e l a n î e b i h t i d a b i s a p e r g i d j o e w a l a n , l a n t a r a n i a - p o e n j a p e n j a k i t l a m a j a i t o e s a k i t d j a n t o e n g d a n m o e n t a h - m o e n t a h d a r a h t e l a h

k a m b o e k o m b a l i .

B a g i t o e l a h p a d a i t o e m a l e m j a n g s e r e m , m e l i a t k e a d a ä n n j a ' n t j e k K i e m - s i a n g p o e n j a p e n j a k i t , i a - p o e n j a i s t r i s o e d a m e n g e l o e h

(16)

TERPAKSA

d e n g e n r a t a p a n - r a t a p a n j a n g s ä n g e t m e n d o e - k a k e n h a t i n j a s a s o e a t o e o r a n g j a n g m e n d e ­ n g a r . B e b e r a p a k a l i h ' n t j e k K i e n i - s i a n g s o e d a p a n g s a n l a n t a r a n t i d a t a h a n m e n a n g - g u e n g i t o e p e n j a k i t j a n g h e i b a t , d a n b e b e r a p a k a l i h d j o e g a n j o n j a K i e m - s i a n g s o e d a b e r - t r e a k - t r e a k s e s a m b a t a n b o e a t m i n t a p e r t o e - l o e n g a n , t a p i i a - p o e n j a s o e a r a t i d a t e r d e n g a r o l e h t e t a n g g a n j a l a n t a r a n i a - p o e n j a s o e a r a s e s a m b a t a n s o e d a d i t e r k e m o l e h s o e a - r a n j a g o e n t o e r d a n t o e m p a h n j a i t o e a e r - o e d j a n j a n g s a n g e t k e r a s .

„ O h , b a g i n i l a h n a s i b n j a s a o r a n g m i s k i n s a p e r t i k i t a , " n j o n j a K i e m - s i a n g m e n g e l o e h s a o r a n g d i r i d i d e p a n r a n d j a n g t e m p a t t i - d o e r n j a i a - p o e n j a s o e a m i . „ T i d a a d a s a t o e m a n o e s i a j a n g m a o e a m b i l p e r h a t i a n , d a n t i d a a d a s a t o e m a n o e s i a j a n g m a o e b e r i h k e n p e r t o e l o e n g a n p a d a ' k o e , s e l a g i a k o e b e r a ­ d a d a l e m ini k a s o e s a h a n . T a p i t j o b a k a l o e a k o e a d a s a o r a n g k a j a , s a o r a n g t j o e - k o e p d a n m e m p o e n j a i b a n j a k o e w a n g , z o n d e r dimi-^ta, i t o e o r a n g - o r a n g n a n t i d a t e n g d a n , _ a h k e n t e n a g a n j a b o e a t . . . . t i d a ! . . . . b o e a t r n e m o e d j a p a d a o e w a n g - ' k o e p a d a k e k a j a ' a n ' k o e ! "

S a s o e d a n j a i a o e t j a p k e n i t o e p e r k a t a ä n - p e r k a t a ä n , k a m o e d i a n i t o e n j o n j a l a l o e t o e - t o e p i n m o e k a n j a d a n m e n a n g i s t e r s e d o e h - s e d o e h b a g i t o e s e d i h .

l a s e s e l k e n d i r i n j a s e n d i r i , k e n a p a . . . .

(17)

TERPAKSA

ja k e n a p a m o e s t i d j a d i o r a n g j a n g m i s k i n , j a n g m o e s t i a l a m k e n i t o e k a s o e s a h a n d a n ; k a s e n g s a r a ä n , d a n t i d a d j a d i o r a n g j a n g h a r ù w a n — j a n g b i s a r a s a k e n k a s e n a n g a n d a n k a b e r o e n t o e n g a n j a n g o e m o e m n j a a d a d i h a r e p k e n o l e h s a s o e a t o e o r a n g !

„ O h , i b o e kita m o e s t i t r i m a i n i p e r o e n t o . e n g a n , i n i n a s i b d a n t a k d i r j a n g A l l a h jiasiken p a d a k i t a , " s a o e t E n g - n i o , g a d i s n j a K i e m - s i a n g , s e m b a r i m e n g h i b o e r p a d a i b o e n j a . „ K i t a - p o e n j a k a m i s k i n a n b o e k a n d j a d i s a t o e l a n t a r a n b o e a t k i t a m e - n j e s e l , b o e k a n d j a d i s a t o e s e b a b b o e a t k i t a m e r a t a p , t a p i i n i a d a s a t o e o e d j i a n j a n g s a s o e a t o e m a n o e s i a h a r o e s t r i m a d e n g e n k e g a g a h a n

„ T a p i a k o e s o e d a t i d a s a n g g o e p b o e a t i d o e p t e r o e s d a l e m k e a d a ' a n j a n g b a g i n i , " k a t a i b o e n j a s e m b a r i p o t o n g o m o n g a n n j a i a - p o e n j a a n a k . „ A j a h k a o e j a n g s o e d a b i k i n k i t a a l a m k e n i n i s a m o e a k a s o e s a h a n . B e b r a p a k a l i h a k o e s o e d a b i l a n g d j a n g a n p i k o e l s e n d i r i i t o e b ç ^ a n g d a g a n g a n , t a p i s e l a l o e i a t i d a m e n o i j ^ e t . L a n t a r a n i a s a j a n g b o e w a n g o e w a n g k o e l i a n , a c h i r n j a i a - p o e n j a p e n j a k i t d j a d i k a m b o e h l a g i d a n k a s o e d a h a n n j a k i t a d j o e g a j a n g m o e s t i r a s a ­ k e n i n i k a s o e k e r a n . "

E n g - n i o t i d a m e n j a o e t , t a p i d a r i s o r o t m a t a n j a a d a m e n o e n d j o e k e n b a h o e a ia t i d a s a t o e d j o e d e n g e n a n g g e p a n n j a i a - p o e n j a i b o e

(18)

TERPAKSA

j a n g t i m p a h k e n i t o e s a m o e a k a s a l a h a n p a d a a j a h n j a .

„ K a l o e t i d a b e s o k kita p a n g g i l s a d j a d o k t e r b o e a t t o e l o e n g i n p a p a , " k a t a i t o e g a d i s k a m o e d i a n p a d a i b o e n j a .

— „ P a n g g i l d o k t e r ? . . . . P a n g g i l d o k t e r m e m a n g g a m p a n g , t a p i b a j a r n j a d a n o e w a n g b o e a t beli o b a t n j a d a r i m a n a k i t a n a n t i d a p e t , s e d e n g b o e a t b e l i b e r a s p o e n o e n t o e k b e s o k k i t a t i d a a d a s e d i a . "

— „ G a d e k e n s a d j a i n i g e l a n g d a r i ' m a - t j o , s a j a r a s a t j o e k o e p b o e a t b e l i o b a t d a n d j o e g a b o e a t o n g k o s s a h a r i - h a r i . "

N j o n j a K i e m - s i a n g d j a d i d i a m s a b e n t a r a n .

— „ K a l o e k a o e i d z i n k e n b o e a t d i g a d e k e n k a o e - p o e n j a g e l a n g , i t o e l a h a d a l a e n p e r k a r a

• l a g i . "

B a g i t o e l a h d i e s o k h a r i n j a , E n g - n i o s o e d a s e r a h k e n i a - p o e n j a g e l a n g m a s d a r i ' m a - t j o n j a b o e a t d i g a d e k e n o l e h i b o e n j a d i r o e m a h g a d e . P a n d h u i s s o e d a p e g a n g i t o e g e l a n g - m a s d e n g e n h a r g a l i m a p o e l o e h r o e p i a , s a d j o e m - b l a h j a n g t j o e k o e p b o e a t b e l i o b a t d a n o n g k o s b e l a n d j a s a h a r i - h a r i .

P a d a i t o e h a r i d j o e g a d o k t e r t e l a h d i o e n - d a n g , d a n s a s o e d a n j a i t o e t h a b i b p r e k s a p e n j a k i t n j a K i e m - s i a n g , k a m o e d i a n i a k a s i t a o e j a n g i t o e p e n j a k i t t r a o e s a h d i k o e a t i r i n , k e r n a l a g i s a d i k i t h a r i t e n t o e d j a d i s e m - b o e h .

M e n d e n g a r i t o e k e t r a n g a n d a r i d o k t e r h a t i -

(19)

TERPAKSA

n j a n j o n j a K i e m - s i a n g d a n a n a k n j a d j a d i g i r a n g ,

S a s o e d a n j a i a t r i m a r e c e p t , k a m o e d i a n n j o n j a K i e m - s i a n g l a l o e p e r g i d i r o e m a h o b a t d a n s a t o e d j a m k a m o e d i a n i t o e o b a t l a l o e d i k a s i m i n o e m p a d a s o e a m i n j a m e - n o e r o e t b e t o e l s a m a p e s e n a n n j a i t o e t h a b i b ,

j a i t o e s a b a n d o e a d j a m s a t o e s e n d o k , s a m p e i t o e o b a t d j a d i a b i s .

S a t e n g a h b o e l a n t e l a h l i w a t , d a l e m t e m p o m a n a t o e d j o e k a l i h d o k t e r t e l a h d a t e n g p r e k s a p e n j a k i t n j a ' n t j e k K i e m - s i a n g j a n g s e k a r a n g t e l a h d j a d i b a e k a n d a n s o e d a m o e l a i b i s a d j a l a n — m a s k i p o e n t i d a s a p e r t i b i a s a n j a ,

— t a p i t j o e k o e p m e n g g i r a n g k e n b o e a t h a t i n j a E n g - n i o d a n i b o e n j a .

B a r o e s a d j a k a s o e s a h a n j a n g p e r t a m a l i n j a p , l a e n k a s o e s a h a n t e l a h m o e n t j o e l d a l e m p e n g a l a m a n n j a i t o e f a m i l i e . Ini k a ­ s o e s a h a n j a n g d a t e n g b o e k a n l a n t a r a n

p e n j a k i t , t a p i k e r n a s a n g o e w a n g — j a n g d i d a p e t k e n d a r i p e n d a p e t a n m e n g g a d e k e n g e l a n g — t e l a h a b i s d i b o e a t b e l i o b a t d a n o n g k o s s a h a r i - h a r i .

B a g i t o e m e m a n g a d a n a s i b n j a o r a n g m i s ­ k i n , j a n g a m p i r s a t i a p h a r i a d a d i g a n g g o e o l e h p e n g a r o e h n j a o e w a n g , j a n g t e r p o e d j a s e b a ­ g i d j o e g a m a r i k a p o e n j a p o e s a k a j a n g p a l i n g p e n t i n g d a l e m p e n g i d o e p a n d i i n i m a s a . Z o n d e r o e w a n g d i t a n g a n , p e n g i d o e p a n d i r a s a k e n s a n g e t s o e k e r d a n s e n g s a r a . S e b a b

(20)

TERPAKSA

s e g a l a a p a b a r o e b i s a d i d a p e t k e n t j o e m a d e n g e n o e w a n g , d a n o e w a n g d j o e g a j a n g s o e d a b i k i n n i a n o e s i a d j a d i b e r g o e l e t s e t j a r a m a t i - m a t i a n - d a r i b a h a j a k e l a p a r a n .

K i e m - s i a n g , j a n g b a r o e s a d j a s e m b o e h d a r i p e n j a k i t n j a , j a n g k a p a n ia a d a n i e m - p o e n j a i o e w a n g s i m p e n a n t j o e k o e p , b o l e h m e n g a s o b o e a t d o e a a t a w a t i g a b o e l a n l a g i z o n d e r b e k e r d j a , t a p i ~ l a n t a r a n i a a d a s a - o r a n g j a n g m i s k i n , s e b a g i s a t o e s o e a m i d a n a j a h j a n g k e n a l k e w a d j i b a n b o e a t t i d a b i k i n i s t r i d a n a n a k n j a d j a d i k e l a p a r a n — d e n g e n p a k s a k e n d i r i n j a s e n d i r i m o e s t i b e r d a j a - o e p a j a b o e a t d a p e t k e n l a g i s a d i k i t k a p i t a a l j a n g a k e n d i g o e h a k e n l a g i b o e a t b e r d a g a n g . P a d a T h e T j i t - b i e , s a o r a n g H o k t j h i a j a n g s o e k a l e p a s o e w a n g p a n a s , ia t e l a h d a t e n g b o e a t m i n t a p i n d j e m o e w a n g o e n t o e k m o d a i d a g a n g . T h e T j i t - b i e b a r o e b i s a k a s i k e n i t o e o e w a n g , k a p a n K i e m - s i a n g b r a n i b a j a r r e n t e j a n g t i n g g i .

M e n g i n g e t s a m a i a - p o e n j a n a p s o e b o e a t b e r d a g a n g , b o e a t r a w a t i st ri d a n a n a k n j a , z o n d e r p a n d a n g r e n t e i t o e t i n g g i a t a w a t i d a , K i e m - s i a n g t e l a h t r i m a p e r b a e k p e r m i n t a - a n n j a i t o e o r a n g H o k t j h i a .

„ B e r a p a s i a n s e n g p e r l o e p a k e o e w a n g ? "

t a n j a T j i t - b i e d e n g e n s a d i k i t a n g k o e h s e b a - g i m a n a k a b i a s a ' a n n j a i t o e g o l o n g a n k a p a n m e l i a t s a m a o r a n g j a n g d a t e n g m i n t a p i n d j e m p a d a n j a . „ A p a t a h s i a n s e n g b i s a a d a k e n

(21)

TERPAKSA

t a n g g o e n g a n b o e a t p i n d j e i n a n s i a n s e n g ? "

„ L i m a p o e l o e h r o e p i a a k o e a d a p e r l o e p a k e , " s a o e t K i e r n - s i a n g d e n g e n s o e a r a p e l a h a n . „ T a p i b o e a t a d a k e n t a n g g o e n g a n , a k o e t i d a b i s a , k e r n a a k o e s e n d i r i a d a s a - o r a n g j a n g k o e r a n g mamp.o.e, s e l a e n n j a t j o e m a b i s a k a s i k e n p a d a k a o e a k o e - p o e n j a p e k a k a s r o e m a h - t a n g g a s e b a g i t a n g g o e n g a n d a r i o e t a n g ' k o e . "

— „ M e n o e r o e t k a b i a s a ä n k a p a n s i a n s e n g p i n d j e m l i m a p o e l o e h r o e p i a , s i a n s e n g m o e s t i b a j a r l a g i d j a d i t o e d j o e j D o e l o e h l i m a r o e p i a , j a n g d a l e m t e m p o t i g a b o e l a n s i a n s e n g m ó e s t i b a j a r l o e n a s , k a p a n t i d a , s i a n s e n g p o e n j a p e k a k a s r o e m a h - t a n g g a n a n t i d i l e l a n g . B e ­ s o k s a j a n a n t i p r e k s a l e b i h d o e l o e s i a n s e n g p o e n j a r o e m a h b o e a t l i a t i t o e p e k a k a s r o e ­ m a h - t a n g g a j a n g a k e n d i p e r t a n g g o e n g k e n b o e a t s i a n s e n g p o e n j a p i n d j e m a n p a d a s a j a . "

K i e m - s i a n g t e l a h t r i m a p e r b a e k i t o e p e r - d j a n d j i a n , m a s k i p o e n i t o e r e n t e ia a n g g e p a d a s a n g e t b e r a t , t a p i m e n g i n g a t s a m a k a p e r - l o e a n , i a t e r p a k s a m o e s t i t r i m a d a r i p a d a t i d a .

D i e s o k h a r i n j a i t o e o r a n g H o k t j h i a t e l a h d a t e n g k o e n d j o e n g i n r o e m a h n j a K i e m - s i a n g , b o e a t p r e k s a a p a a d a n j a i t o e b a r a n g t a n g ­ g o e n g a n j a n g a k e n d i s e r a h k e n p a d a n j a .

N j o n j a K i e m - s i a n g b e r s a m a a n a k n j a , t a d i - n j a s o e d a l a r a n g b o e a t s o e a m i n j a p i n d j e m o e w a n g p a n a s p a d a o r a n g H o k t j h i a , t a p i l a n ­ t a r a n m e n g i n g a t s a m a k a p e n t i n g a n , k a m o e -

(22)

TERPAKSA

d i a n i n i i b o e d a n a n a k s o e d a i o e i o e s k e n d j o e g a k a i n g i n a n n j a i a - p o e n j a s o e a m i b o e a t p e r t a n g g o e n g k e n p e k a k a s r o e m a h - t a n g g a n j a p a d a i t o e o r a n g H o k t j h i a j a n g k a s i p i n d j e m a n d e n g e n r e n t e j a n g s a n g e t b e r a t .

E n g - n i o j a n g s a b a n - s a b a n d i l i a t o l e h i t o e r e n t e n i e r , h a t i n j a s o e d a m o e i a l m e n d o n g k o l . D a l e m h a t i n j a ini g a d i s , i t o e r e n t e n i e r t e r a n g - g e p a d a s a d i k i t k o e r a n g a d j a r , k a l o e s a d j a t i d a m a o e d i s e b o e t t i d a t a o e a d a t .

S a t e n g a h d j a m t e l a h b e r s e l a n g , o e r o e s a n p i n d j e m t e l a h d j a d i b e r e s d e n g e n K i e m - s i a n g s e r a h k e n i a - p o e n j a p e k a k a s r o e m a h - t a n g g a s e b a g i t a n g g o e n g a n .

S a s o e d a n j a T j i t - b i e b e r l a l o e , E n g - n i o l a l o e b e r k a t a p a d a a j a h n j a :

„ B o e a t a p a p a p a p i n d j e m o e w a n g p a n a s p a d a n j a , s a j a l i a t i a - p o e n j a r o e p a a d a s a n g e t b e n t j i s e k a l i . "

K i e m - s i a n g t i d a m e n j a o e t , h a n j a ia s o e d a b i l a n g p a d a i s t r i n j a , j a n g k a p a n i a s a m p e p i n d j e m i t o e d j o e m b l a h d e n g e n r e n t e j a n g t i n g g i , l a n t a r a n t e r p a k s a b o e a t m e - l i n d o e n g k e n a n a k n j a d a r i b a h a j a k e l a p a ­ r a n !

B a g i t o e l a h d e n g e n i t o e d j o e m b l a h K i e m - s i a n g m o e l a i b e r d a g a n g l a g i s a p e r t i b i a s a n j a , d a n s e k a r a n g i a p a k e s a t o e o r a n g b o e a t p i - k o e l i t o e b a r a n g d a g a n g a n , s e b a b k a p a n i a p i k o e l s e n d i r i , t a k o e t p e n j a k i t n j a n a n t i k a m - b o e h l a g i .

(23)

TERPAKSA .

B o e a t b a n t o e m e r i n g a n k e n t a n g g o e n g a n n j a i a - p o e n j a s o e a m i , n j o n j a K i e m - s i a n g d i r o e - m a h a d a m e m b a n t o e d e n g e n d j o e w a l a n k o e - w e - k o e w e b a s a h j a n g i a b i k i n b e r s a m a a n a k n j a . D e n g e n i t o e p e n d a p e t a n , i a m e n g - h a r e p n a n t i b i s a b a n t o e b a j a r i n o e t a n g n j a i a - p o e n j a s o e a m i p a d a i t o e o r a n g H o k t j h i a .

(24)

II

MATANJA ALAP-ALAP

M a n o e s i a p o e n j a p e n g i d o e p a n t i d a b e r b e d a s a p e r t i o r a n g b i l a n g t j o e m a m e r o e p a k e n s a t o e b a j a n g a n d a r i b a j a n g a n d i a t a s t o o n e e l k o m e d i e , j a n g s a b e n t a r d j a d i b a g i n i d a n s a b e n t a r d j a d i b a g i t o e .

S e d e n g n a s i b s e i a l o e m a o e b i k i n o e d j i a n , b o e k a n p a d a s a t o e a t a w a d o e a o r a n g s a d j a , h a n j a a n t e r o m a n o e s i a t i d a t e r l e p a s d a r i i t o e p e n g o e d j i a n .

O r a n g j a n g k o e a t , j a n g b e r s o e m a n g e t k e r a s b o e a t p i k o e l i a - p o e n j a k e w a d j i b a n s e b a g i m a n o e s i a , s o e d a r a s a k e n i t o e o e d j i a n s e b a g i s a t o e p e r l a w a n a n j a n g t a n g g o e . T a p i t i d a b a g i t o e d e n g e n o r a n g - o r a n g j a n g l e m a h , j a n g k o e r a n g s o e m a n g e t d a l e m p e r g o e l e t a n i d o e p , s o e d a p a n d a n g f t o e s a m o e a s e b a g i s a t o e h o e k o e m a n d a n s i k s a ' a n .

G o l o n g a n j a n g p e r t a m a b e r g o e l e t d a l e m p e n g i d o e p a n d e n g e n t e r t a w a , s e b a l i k n j a f i h a k j a n g k a d o e a t j o e m a b i s a m e r a t a p d a n s e s a m - b a t a n d e n g e n a e r - m a t a b e r i i n a n g - l i n a n g , s a p e r t i d j o e g a i n g i n d i k a s i a n i n .

I t o e l a h a d a m e n o e n d j o e k e n d o e a s i f a t j a n g h a r o e s d i p e r h a t i k e n : p o e n g o e t t j o n t o j a n g b a e k , d a n b o e w a n g a p a j a n g d i r a s a t i d a b a e k b o e a t d i t o e r o e t !

B a g i t o e d j o e g a d e n g e n p e n g i d o e p a n n j a

(25)

MATANJA ALAP-ALAP

K i e m - s i a n g , s a s o e d a n j a i a b a e k d a r i s a k i t n j a , d a n s a s o e d a n j a ia b i s a l a k o e k e n l a g i k e w a - d j i b a n n j a b o e a t r a w a t i a - p o e n j a r o e m a h - t a n g - g a , s a d i k i t d e n g e n s a d i k i t i a b i s a p e r b a e k i n k a d o e d o e k a n n j a i a - p o e n j a r o e m a h - t a n g g a . T a p i d a l e m i n i k e b a e k a n , d a l e m i a - p o e n j a k a o e l e t a n b e k e r d j a d a n b e s a r n j a i a - p o e n j a s o e m a n g e t b o e a t i d o e p d a n r a w a t r o e m a h - t a n g g a n j a , d i s a m p i n g s i a p a a d a t e r l e t a k s a t o e k a l e m a h a n b a t i n j a n g t e r d a p e t d a r i i a - p o e n j a i s t r i .

N j o n j a K i e m - s i a n g , j a n g s e d a r i m e n i k a h p a d a s o e a m i n j a d a n s a m p e m e m p o e n j a i a n a k p r a m p o e a n d a r i b e l a s a n t a h o n , p e l a h a n - p e l a h a n i a - p o e n j a t a b e a t j a n g b a e k d a n s e t i a m o e l a i d j a d i b e r o b a h . Ini p e r o b a h a n s o e d a d i s e b a b k e n o l e h a d a n j a i t o e p e n g i d o e p a n j a n g g e t i r , j a n g i a t e l a h a l a m k e n s e k e a n t a h o n l a m a n j a , j a n g b e l o n p e r n a r a s a k e n a p a j a n g d i s e b o e t m a n i s n j a m a d o e d a r i p e n g i d o e p a n j a n g s e r b a t j o e k o e p .

L i m a b o e l a n t e l a h b e r s e l a n g , s e d a r i o e t a n g s o e a m i n j a p a d a i t o e o r a n g H o k t j h i a s o e d a l o e n a s , i n g e t i a - p o e n j a p e n g i d o e p a n s e k a r a n g s o e d a m o e l a i b a e k a n , k a p a n d i b a n d i n g k e n p a d a b e r a p a b o e l a n b e r s e l a n g , t e l a h b e r - t j a m p o e r g a o e l p a d a b e b e r a p a p r a m p o e a n j a n g k a s o e k a ' a n n j a l a e n t i d a t j o e m a k o n g - k o u w d a n m e m b o e r o e k o e t j i n g d i a t a s t i k e r .

A t a w a d e n g e n l a e n p e r k a t a ' a n n j o n j a Kieni,- s i a n g s e k a r a n g t e l a h b e r o b a h d j a d i s a t o e

(26)

MATANJA ALAP-ALAP. . . . .

i b o e p e m a e n t o p a n , d a n t i d a m a o e o e r o e s l a g i i a - p o e n j a b a r a n g - b a r a n g d a g a n g a n , jang- s e k a r a n g t j o e m a d i k e r d j a k e n s a d j a o l e h E n g - n i o , z o n d e r i n i g a d i s m a o e m e r a t a p d a n

b e r s a m b a t . »

K i e m - s i a n g b e r k a l i - k a l i s o e d a b i l a n g i n d a n t j e g a h i s t r i n j a m e n d j o e r o e s t e r o e s - m e - n e r o e s k a i t o e d j o e r a n g p e n d j o e d i a n , t a p i i a - p o e n j a t j e g a h a n — i a - p o e n j a n a s e h a t - n a s e h a t j a n g b a e k — o l e h i s t r i n j a s o e d a d i t r i m a d e n g e n s a l a h m e n g a r t i ,

„ K e n a p a k a o e b a g i t o e b a w e l , t j e r e w e t n j a m e l e b i h i d a r i m a s i n n g o m o n g , k a l o e s a d j a a k o e p e r g i t j a r i k a s e n a n g a n d i i o e a r a n ? "

t a n j a n j o n j a K i e m - s i a n g p a d a s o e a m i n j a d e - n g e n s o r o t m a t a j a n g m e n o e n d j o e k e n a m a r a h - n j a , s e l a g i s o e a m i n j a d a t e n g d a r i d j o e w a l a n d a n d a p e t k e n i s t r i n j a p o e n b a r o e p o e l a n g d a r i n g e l a j a p . „ A k o e s o e d a b i l a n g b e r k a l i - k a l i , k a o e d j a n g a n t e r l a l o e t j e r e w e t — s e b a b a p a j a n g a k o e p a k e , b o e k a n a d a k a o e - p o e n j a o e w a n g , t a p i a d a o e w a n g ' k o e s e n d i r i , j a n g a k o e t j a r i s e n d i r i d i p e l o e a r a n ! "

S e b a g i s a t o e s o e a m i j a n g t i d a b e r a d a t k a s a r , K i e m - s i a n g s o e d a a n g g e p i t o e o m o n g a n - o m o n g a n d a r i i s t r i n j a , s a p e r t i d j o e g a i a t i d a d e n g e r .

„ I t o e l a h k a o e s a l a h a r t i k e n , i s t r i ' k o e , " s a o e t i a k a m o e d i a n . „ A k o e t i d a t j e g a h k a o e b e r - b o e a t a p a j a n g k a o e s o e k a d i p e l o e a r a n ; a k o e t i d a m e l a r a n g , a s a l s a d j a k a o e - p o e n j a

(27)

MATANJA ALAP-ALAP

k e w a d j i b a n a k e n m e n d i d i k d a n m e n g r a w a t i n i r o e m a h - t a n g g a t i d a d i b i k i n t e r l a n t a r . K a o e h a r o e s b e r k a s i a n p a d a k i t a - p o e n j a a n a k , j a n g s a t i a p h a r i — d a r i p a g i s a m p e m a l e r n — d j a r a n g b r e n t i , t e r o e s - m e n e r o e s l a k o e k e n p a k e r d j a ä n n j a o e n t o e k b e r d a g a n g . A p a k a o e t i d a m e r a s a , j a n g s e b a g i i b o e , a d a m e m - p o e n j a i k e w a d j i b a n a k e n l i n d o e n g k e n p a d a n j a d a r i i t o e k a t j a p e a n j a n g l i w a t w a t e s ? O h , i s t r i ' k o e , a k o e b o e k a n m a ' o e p a k s a p a d a k a o e b o e a t l a k o e k e n a p a j a n g b e r t e n t a n g a n d e n g e n k a o e - p o e n j a h a t i , t i d a h a n j a a k o e t j o e m a m i n t a k a o e - p o e n j a l i a n g s i m t e r h a d e p p a d a a n a k k a o e s a t o e - s a t o e n j a , d j a n g a n s a t i a p h a r i m o e s t i a l a m k e n i t o e s i k s a ' a n n j a p e n g i - d o e p a n ! l a b e l o n w a k t o e n j a m o e s t i b a g i t o e , m o e s t i m e n j i k s a t e n a g a d a n b a d a n n j a ! "

M e n d e n g e r i t o e p e r k a t a ' a n - p e r k a t a ' a n d a r i s o e a m i n j a , m a s k i p o e n h a t i n j a s e n d i r i a d a s a t o e d j o e , t a p i i a - p o e n j a h a w a a m a r a h s o e d a b i k i n i n i n j o n j a d j a d i o e r i n g - o e r i n g a n . A p a j a n g d i b i l a n g o l e h s o e a m i n j a a d a b e n a r , d a l e m a n g g e p a n n j a a d a s a l a h !

O h , p r a m p o e a n k a l o e k a o e s o e d a d i h i n g g a p i o l e h i t o e s e t a n d j o e d i , b a r a n g j a n g p o e t i h d i l i a t n j a d j a d i i t e m , s e b a l i k n j a b a r a n g j a n g i t e m d i l i a t n j a a d a p o e t i h d a n b e r s i h .

K a o e - p o e n j a p e r g a o e l a n , k a o e - p o e n j a g o e - l a n g - g o e l o e n g d e n g e n i t o e s e k a w a n a n n j o n j a - n j o n j a t o e k a n g p a n t j i n g o e d a n g d a n m e m -

(28)

MATANJA ALAP-ALAP.

b o e r o e b a b i d i a t a s t i k e r , s o e d a b i k i n k a o e - p o e n j a s i f a t j a n g b a e k d j a d i l o e d e s ; k a o e - p o e n j a l i a n g s i m s o e d a d i s e p o e h m e n d j a d i s a r o e p a d e n g e n i t o e a e r k e t j o m b e r a n j a n g m e d o k d a n k o t o r .

K i e m - s i a n g j a n g t a o e i s t r i n j a s e d e n g b e r a d a d a l e m k a k l i r o e a n , m a t a n j a s e d e n g g e l a p - g o e l i t a , t a p i i a t i d a m a o e b i k i n p e r t j i d r a ' a n d a l e m r o e m a h - t a n g g a , i a t j o e m a b e r d a j a a k e n m e n j e g a h p o e t r i n j a t o e r o e t t e r d j e r o e m o e s s a p e r t i i b o e n j a .

D e n g e n a d a n j a i t o e s i k e p d a r i s o e a m i n j a , n j o n j a K i e m - s i a n g p o e n j a t j a r a l a k o e d j a d i l e b i h m e r d i k a , d a n s e k a r a n g i a b r a n i b e r ­ g a d a n g t e r o e s s a t i a p m a l e m d i r o e m a h k o n t j o n j a b o e a t b e r d j o e d i , i a b a r o e p o e l a n g k a p a n i a - p o e n j a o e w a n g s o e d a d j a d i a b i s . K a l o e s e d e n g k a l a h m a e n , d a n p o e l a n g d i r o e m a h n j a d e n g e n p e r o e t l a p a r , s e l a l o e i a m e m a k i k a l a n g - k a b o e t p a d a a n a k n j a , k e ­ n a p a t i d a l a n t a s d i s e d i a k e n m a k a n a n d a n s e b a g i n j a .

E n g - n i o , k a p a n s o e d a a l a m k e n i t o e s a m o e a k e d j a d i a n j a n g b e r a d a d i l o e a r i a - p o e n j a d o e g a ä n , t j o e m a b i s a s e s e l k e n d i r i n j a s e n d i r i d a n b e r d o a p a d a T o e h a n s o e p a j a i b o e n j a d i p e r l i n d o e n g k e n d a r i i t o e b a h a j a d j o e d i j a n g s o e d a b i k i n s i f a t n j a d j a d i b e r o b a h b a n j a k s e k a l i .

K e a d a ä n j a n g b a g i t o e t e r o e s - m . e n e r o e s s a m p e b e b r a p a b o e l a n l a m a n j a , h i n g g a i t o e

(29)

MATANJA ALAP-ALAP

r o e m a h - t a n g g a j a n g d i p e r b a e k i n d e n g e n s o e s a h - p a j a h o l e h K i e m - s i a n g d a n b a r o e s a d j a m o e l a i i d o e p d a l e m k e a m a n a n , m o e l a i d i r a s a k è n „ p a n a s " h a w a n j a r o e m a h - t a n g g a o l e h i t o e a n a k d a n a j a h l a n t a r a n t j a r a n j a n j o n j a K i e m - s i a n g j a n g t e l a h b e r o b a h t a b e a t d a n a d a t n j a .

T a p i m a s k i p o e n b a g i t o e K i e m - s i a n g m a s i h b e l o n p o e t o e s h a r e p a n . l a m a s i h m e m p o e - n j a i p e n g h a r e p a n b o e a t t j o b a b i k i n i s t r i n j a d j a d i i n s j a f b o e a t i a - p o e n j a k a k l i r o e a n .

I a b e r d a j a t e r o e s b o e a t b i k i n i s t r i n j a d j a d i m e n d o e s i n , b a h o e a d j o e d i i t o e a d a s a o e p a m a r a t j o e n b o e a t r o e m a h - t a n g g a d a n a n a k n j a . T a p i i n i d a j a - o e p a j a d a n i a - p o e n j a k a s a b a r a n , b o e k a n m e m b e r i h p e n g h a r e p a n j a n g l e b i h b a e k , h a n j a t e r o e s - m e n e r o e s n j o n j a K i e m - s i a n g d j a d i l e b i h b i n a l d a n l e b i h t e r g i l a - g i l a s a m a d j o e d i , s a m p e a c h i r n j a i a b r a n i b i k i n p i n d j e m a n o e w a n g d i s a n a - s i n i b o e a t m o d a l b e r d j o e d i .

^ ¥r *

S e d e n g d a l e m k e a d a ' a n r o e m a h - t a n g g a n j a K i e m - s i a n g b e r a d a d i p i n g g i r t e b i n g d a r i d j o e r a n g k e k a l o e t a n j a n g h e i b a t , a d a l a h d i l a e n f i h a k o r a n g s e d e n g b i k i n p e r d a m i a n b o e a t d a p e t k e n i a - p o e n j a m a k s o e d - m a k s o e d d a n l a m p i a s k e n n a p s o e n j a j a n g b o e r o e k .

B a g i t o e l a h d i s a l a h - s a t o e r o e m a h d i T j i -

(30)

MATANJA ALAP-ALAP

t e p o e s a d a k a l i a t a n d o e d o e k d i s e r a m b i m o e k a s a o r a n g p r a m p o e a n s a t e n g a h t o e a d a n s a o r a n g l e l a k i j a n g o e m o e r n j a k o e r a n g l e b i h b a r o e a m p a t p o e l o e h t a h o n .

I n i d o e a o r a n g r o e p a n j a s e d e n g b e r d a m i .

„ S a j a r a s a s e k a r a n g a d a w a k t o e n j a b o e a t k i t a t j o b a b i t j a r a k e n p a d a i b o e n j a j a n g d j o e s t r o e s e d e n g a c e s s a m a o e w a n g , " k a t a i t o e p r a m p o e a n s a t e n g a h t o e a d e n g e n r o e p a s a p e r t i d j o e g a i a b e r p e n g h a r e p a n b e s a r b o e a t d a p e t k e n m a k s o e d n j a . „ S a j a d a p e t k a t e r a n g a n b a h o e a n j o n j a K i e m - s i a n g d a l e m b e r a p a m i n g g o e i n i b a n j a k s e k a l i k a l a h d a l e m p e n d j o e d i a n d a n s o e d a b a n j a k b i k i n p i n d j e m a n o e w a n g d i s a n a - s i n i b o e a t m o d a l , b e r d j o e d i . K a l o e b a b a t j o b a a n g s o e r k e n p a d a n j a o e w a n g s e b a g i p e m a n t j i n g , p a s t i s e k a l i k a p a n a n a k n j a d i l a m a r n a n t i b i s a d i k a s i k e n . "

I t o e o r a n g l e l a k i j a n g b o e k a n l a e n , h a n j a a d a B o e n - s i o k , s a o r a n g j a n g t e r k e n a l d j a d i a l a p - a l a p k o t a B a n d o e n g , m e n d e n g a r k e n i t o e o m o n g a n d e n g e n p e r h a t i a n b e s a r s e k a l i .

„ T a p i b a g i m a n a k i t a b i s a b e r t e m o e a t a w a b e r k e n a l a n p a d a n j a , " s a o e t i a k a m o e d i a n ,

„ s e d e n g a k o e s a m a s e k a l i b e l o n k e n a l p a ­ d a n j a ? "

„ A h , i t o e l a h p e r k a r a g a m p a n g s e k a l i , "

k a t a i t o e p r a m p o e a n j a n g t e r k e n a l a d a d j a d i i b l i s n j a b a n j a k r o e m a h - t a n g g a , j a n g s e l a e n n j a d j a d i t j e n g k a u w b a r a n g - b a r a n g , p o e n a d a

(31)

MATANJA> 'VSILAP-AILAP.

t e r k e n a l d j a d i t j e n g k a u w p r a m p o e a n b o e a t d i t a w a r k e n p a d a ' s i a p a j a n g b r a n i b a j a r h a r g a n j a l e b i h m a h a l d a r i ' j a n g l a e n , „ k a l o e b a b a m a o e s a j a n a n t i a t o e r s a t o e d j a l a n s o e p a j a b a b a b i s a b e r k e n a l a n l e b i h d o e l o e p a d a n j a . B o e a t s ' a m p e k e n i t o e m a k s o e d , h a r o e s l a h b a b a b i k i n s a d i k i t p e s t a b o e a t i n i a t a w a i t o e , d a n s a j a - n a n t i o e n d a n g b e b r a p a n j o n j a - n j o n j a b o e a t d a t e n g k a m a r i , a n t a r a s i a p a n j o n j a K i e m - s i a n g d j o e g a b a k a l t o e r o e t . "

B o e n - s i o k m o e f a k é t d e n g e n i t o e v o o r s t e l , t j o e m a s a d j a i a t i d a ' t a o e m o e s t i b i k i n p e s t a a p a . S e l a g i i a p o e t e r o t a k n j a , m e n d a d a k i a t e l a h i n g e t s a m a i a - p o e n j a h a r i l a h i r d a n i n i h a l d j o e g a i a b a k a l b i k i n k e n p e s t a p e - r i n g e t a n d a r i i a - p o e n j a b i r t h - d a y d e n g e n a d a k e n s a d i k i t p e r d j a m o e a n s a m a s o b a t - s o b a t n j a .

D i s i n i h a r o e s d i t e r a n g k e n , k a p a n B o e n - s i o k m a o e k o r b a n k e n i a - p o e n j a o e w a n g l e b i h d o e l o e b o e a t i t o e s a m o e a m a k s o e d k e r n a i a - p o e n j a s o e k a p a d a E n g - n i o — k a p a n d i - b a n d i n g k e n d e n g e n j a n g l a e n - l a e n — a d a l e b i h b e s a r , l a a n g g e p E n g - n i o a d a l e b i h ' m a n i s d a r i s a m o e a p r a m p o e a n j a n g i a p e r n a l i a t t e r o e t a m a d a r i s a m o e a p r a m p o e a n j a n g i a p e r n a p i a r a .

L a n t a r a n i t o e s e b a b m a k a n j a i a s o e d a d j a d i t e r g i l a - g i l a d a n i n g i n d a p e t k e n d i r i n j a E n g - n i o , m a s k i p o e n b o e a t i t o e i a b a k a l k o r ­ b a n k e n b a n j a k o e w a n g n j a l e b i h d o e l o e .

(32)

p

MATANJA ALAP-ALAP

B a g i t o e l a h h a r i d i m a n a p e s t a n j a i a - p o e n j a h a r i - l a h i r t e l a h s a m p e , s e l a e n n j a i a - p o e n j a t e t a m o e l e l a k i , p o e n t e t a m o e p r a m p o e a n a d a b a n j a k j a n g d a t e n g k o e n d j o e n g i n p a d a n j a . I n i o r a n g - o r a n g j a n g d a t e n g , b o e k a n s e - n g a d j a b o e a t h a t o e r k e n s e l a m e t , t a p i m e l o e l o e t j o e m a i n g i n b e r d j o e d i , i n g i n a d o e p e - r o e n t o e n g a n n j a d i a t a s m e d j a d a n t i k e r p e n d j o e d i a n .

D i a n t a r a i t o e t e t a m o e - t e t a m o e p r a m p o e a n , a d a k a l i a t a n d j o e g a n j o n j a K i e m - s i a n g , j a n g s e n g a d j a d i o e n d a n g o l e h ' n t j i m L o e i - n i o , i t o e n j o n j a t j e n g k a u w .

S a p e T t i d j o e g a A l l a h t e l a h t a k d i r k e n j a n g n j o n j a K i e m - s i a n g m o e s t i b e r k e n a l a n p a d a B o e n - s i o k , d i i t o e h a r i d j o e s t r o e i a t e l a h k a l a h m a e n .

' N t j i m L o e i - n i o j a n g d a p e t t a o e n j o n j a K i e m - s i a n g s e d e n g k a l a h b e r d j o e d i , l a n t a s s a d j a i a b o e d j o e k s o e p a j a i t o e n j o n j a b i k i n p i n d j e m a n p a d a B o e n - s i o k .

„ A h , m a n a i a m a o e k a s i p i n d j e m p a d a ' k o e , "

s a o e t n j o n j a K i e m - s i a n g , „ s e d e n g i a b e l o n k e n a l p a d a ' k o e ? A k o e m a l o e p i n d j e m o e w a n g p a d a n j a d a n t e r o e t a m a i a a d a d j a d i t o e a n r o e m a h d a r i i n i p e s t a . "

„ T a p i s a j a b r a n i t a n g g o e n g , k a p a n n j o n j a s e n d i r i j a n g d a t e n g m i n t a , p a s t i i a n a n t i l o e l o e s k e n n j o n j a p o e n j a k a i n g i n a n " B a ­ g i t o e l a h n j o n j a L o e i - n i o s o e d a m e n j a o e t l a g i .

„ A p a t a h s a j a b o l e h b i l a n g i n p a d a b a b a 26

(33)

MATANJA ALAP-ALAP

B o e n - s i o k , j a n g n j o n j a i n g i n p i n d j e m s a - d j o e m b l a h o e w a n g ? "

N j o n j a K i e m - s i a n g d j a d i m o e n d o e r - m a d j o e . D a l e m l < e a d a ' a n b a g i t o e ' n t j i m L o e i - n i o s o e d a m e m b o e d j o e k t e r o e s , j a n g a c h i r n j a i a - p o e n j a m a k s o e d t e l a h t e r k a b o e l , l a n t a r a n n j o n j a K i e m - s i a n g s o e d a t i d a b i s a k e n d a l i k e n l a g i n a p s o e n j a i n g i n b e r d j o e d i t e r o e s - m e n e - r o e s b o e a t s o e s o e l k e k a l a h a n n j a .

B e n a r s a d j a a p a j a n g i a h a r e p d a r i B o e n - s i o k t e l a h k e s a m p e a n .

P a d a n j a B o e n - s i o k s o e d a k a s i p i n d j e m o e w a n g b a n j a k n j a d o e a p o e l o e h l i m a r o e p i a d e n g e n s a t o e p e r d j a n d j i a n , j a n g i t o e d j o e m - b l a h h a r o e s d i b a j a r k o m b a l i d a l e m t e m p o s a t o e b o e l a n .

I n g e t s a m a i a - p o e n j a n a p s o e b o e a t s o e s o e l i t o e k e k a l a h a n , z o n d e r i n g e t i a b a k a l d a p e t o e w a n g d a r i m a n a , n j o n j a K i e m - s i a n g s o e d a t i i m a i t o e p e r d j a n d j i a n , m a s k i p o e n p e r d j a n ­ d j i a n i t o e a d a s ä n g e t b e r a t s e k a l i !

T a p i d a s a r a n n a s i b n j a n j o n j a K i e m - s i a n g a d a s a n g e t s i a l , d e n g e n i t o e d j o e m b l a h p o e n i a s o e d a t i d a b i s a d a p e t k e n k o m b a l i o e w a n g - n j a j a n g s o e d a k a l a h ; m a l a h i a - p o e n j a m o d a l j a n g b a r o e d a p e t p i n d j e m p o e n t e l a h t o e r o e t d j a d i l o e d e s d a l e m t e m p o b e r a p a d j a m s a d j a . D e n g e n o e r i n g - o e r i n g a n n j a n j o n j a K i e m - s i a n g t e l a h t i n g g a l k e n i t o e m e d a n p e n d j o e d i a n , s e b a b s a n g f a d j a r t e l a h m o e l a i m o e n t j o e l , d a n i t o e p e s t a p o e n s o e d a d j a d i s e p i h .

(34)

A1ATANJA ALAP-ALAP

„ B e n a r - b e n a r a k o e - p o e n j a p e r o e n t o e n g a n a d a - s ä n g e t s i a l , " i a m e n j o m e l d i s e p a n d j a n g d j a l ' a n p o e l a n g k a r o e m a h n j a . „ M a s a o e w a n g s e n d i r i t j a p t o e n s o e d a a b i s d a n d i t a m b a h l a g i d e n g e n d j i g o t o e n t o e r o e t i o e d e s . I n i b e t o e l - b e t o e i s i a l ! "

(35)

III.

SATOE SAINGAN.

S a t o e b o e l a n t e l a h l i w a t d a r i a p a j a n g d i b i t j a r a k e n d i b a g i a n k a II. D a l e m t e m p o m a n a B o e n - s i o k p o e n j a p e n g h a r e p a n , d i p a n ­ d a n g d a r i a p a j a n g s e d e n g d i a l a m k e n , a d a b a n j a k k a n s b o e a t b i s a d a p e t k e n d i r i n j a E n g - n i o .

P a d a i a - p o e n j a t j e n g k a u w , B o e n - s i o k t e l a l i b e r d j a n d j i — j a n g k a p a n E n g - n i o s o e d a d j a d i p i a r a ä n n j a , — i a b a k a l d a p e t s a r a t o e s r o e p i a s e b a g i o e w a n g t j a p e . T a p i o r a n g p o e n j a p e r o e n t o e n g a n , n a s i b d a n t a k d i r a d a t e r p e g a n g o l e h i t o e t a n g a n j a n g t i d a k a l i a - t a n . B a g i t o e p o e n d e n g e n m a k s o e d n j a B o e n - s i o k , r o e p a n j a a d a l a e n s a i n g a n j a n g b a k a l m e n j e l i p d i a n t a r a i t o e d j e m b a t a n j a n g i a s e d e n g p a s a n g d e n g e n b a e k .

I t o e s a i n g a n j a n g b a k a l d j a d i r i n t a n g a n b o e a t m a k s o e d n j a B o e n - s i o k , a d a l a h s a o r a n g H o k t j h i a b e r n a m a L i a n - h i e , s a t o e t o e k a n g m a s j a n g t e r n a m a d i P a s a r B a r o e , j a n g d j o e g a a d a p a s a n g m a t a p a d a d i r i n j a E n g - n i o s e d a r i l a m a . K a l o e L i a n - h i e b e l o h b r a n i m a d j o e k e n l a m a r a n p a d a K i e m - s i a n g , k e r n a i a b e l o n m e m p o e n j a i o r a n g j a n g b o l e h d i s o e r o e o e n - t o e k i t o e p a k e r d j a ä n , b o e a t p e r g i m e l a m a r p a d a a j a h n j a E n g - n i o .

P e r t a m a k a l i h L i a n - h i e d a p e t l i a t p a d a

(36)

S A T O E SAINGAN.

E n g - n i o , j a l a h w a k t o e i a d i b a w a k a r o e m a h n j a K i e m - s i a n g s e l a g i i a i n i p i n d j e r n o e w a n g p a d a i t o e o r a n g H o k t j h i a . S e d a r i i a d a p e t l i a t r o e p a n j a E n g - n i o d i i t o e w a k t o e , h a f i n j a d j a d i t e r t a r i k d a n i n g i n b o e a t d a p e t k e n d i r i n j a i t o e g a d i s s e b a g i i a - p o e n j a i s t r i .

l a - p o e n j a p e n g h a r e p a n b o e a t b i s a n i a d j o e - k e n l a m a r a n p a d a a j a h n j a , t e l a h k e s a m p e a n . P a d a s o e a t o e h a r i , s a l a h - s a t o e i a - p o e n j a s o b a t j ä n g d j o e a l a n k a e n d i k a m p o e n g - k a m p o e n g t e l a h d a t e n g d i t o k o n j a b e r s a m a i s t r i n j a , j a n g d j o e s t r o e i n i n j o n j a a d a b e r k e n a l a n p a d a i b o e n j a E n g - n i o b a g i t o e r a p e t . O m o n g p o e n j a o m o n g L i a n - h i e t e l a h t a n j a p a d a s o b a t n j a , a p a t a h i a k e n a l s a m a K i e m - s i a n g a t a w a t i d a . Ini s o b a t t e l a h o e n d j o e k e n b a h o e a i a - p o e n j a i s t r i a d a d j a d i s o b a t n j a n j o n j a K i e m - s i a n g . M e n d e n g e r i n i k a t e r a n g a n , L i a n - h i e p o e n f a g i r a n g b o e k a n a l a n g k e p a l a n g , k e r n a d e n g e n p e r t o e l o e n g a n n j a i t o e n j o n j a , p a s t i i a b i s a m a d j o e k e n l a m a r a n p a d a i t o e g a d i s j a n g i a k a n g e n i n s e d a r i l a m a .

B a g i t o e l a h d e n g e n p e r a n t a r a ä n n j a i t o e n j o n j a , l a m a r a n t e l a h d i s a m p e k e n p a d a a j a h d a n i b o e n j a i t o e g a d i s — k o e t i k a m a r i k a k o e n d j o e n g i n r o e m a h n j a p a d a s a t o e m i n g g o e b e r s e l a n g , — j a l a h s a s o e d a n j a n j o n j a K i e m - s i a n g d i o e n d a n g p e s t a o l e h B o e n - S i o k d i r o e m a h n j a .

„ S a j a r a s a a d a b e r o e n t o e n g s e k a l i b o e a t n t j i m j a n g b i s a d a p e t k e n s a t o e m a n t o e k a j a

(37)

S A T O E SAINGAN.

d a n m e m p o e n j a i t o k o m a s j a n g b a g i t o e b e s a r , " k a t a n j o n j a P e k - s e n g , i s t r i s o b a t n j a L i a n - h i e , w a k t o e i a d a p e t k o e t i k a j a n g b a e k b o e a t l a n d j o e t k e n o m o n g a n n j a . „ B o e k a n s a d j a i a a d a k a j a , t a p i d j o e s t r o e i a b e l o n b e r ­ i s t r i . "

N j o n j a K i e m - s i a n g j a n g m e n d e n g e r i t o e k a t e r a n g a n , h a t i n j a d j a d i k e t a r i k . M e m a n g t i d a b i s a d i s a n g k a l , k a p a n i a b i s a p o e n j a s a t o e m a n t o e j a n g k a j a , j a n g m e m p o e n j a i t o k o m a s j a n g b e s a r , i a p o e n b a k a l t o e r o e t r a s a k e n k a s e n a n g a n d a n b o l e h i a m p i a s k e n n a p s o e n j a d a l e m p e n d j o e d i a n .

P a d a s o e a m i n j a i a t e l a h m i n t a p i k i r a n n j a . M e n g i n g e t j a n g a n a k n j a s o e d a t j o e k o e p d e w a s a , d i m a n a i a t i d a b i s a t e r o e s l a k o e k e n p e n d j a g a ä n , d a n t e r o e t a m a i a b a k a l d j a d i i s t r i n j a s a t o e e i g e n a a r t o k o m a s j a n g b e s a r , t i d a a d a s a t o e a l e s a n b o e a t i a t a m p i k i t o e l a m a r a n d a r i L i a n - h i e . B o e a t k e b a e k a n d a n k a b e r o e n t o e n g a n i a - p o e n j a a n a k , K i e m - s i a n g t e l a h t r i m a d e n g e n b a e k i t o e l a m a r a n .

H a r ! p e r t o e n d a n g a n t e l a h d i t e t e p k e n d a n k a m o e d i a n l a l o e d i p e r d a m i k e n b o e a t t e t e p k e n h a r i n i k a h , j a n g o l e h k a d o e a f i h a k t e l a h d i a m b i l p o e t o e s a n b o e a t r a j a h k e n i t o e h a r i k a w i n p a d a n a n t i t a n g g a l 1 5 P e g w e e , l a g i a n e m b o e l a n !

D e n g e n a d a n j a i t o e s a m o e a k e d j a d i a n j a n g b e r a d a d i l o e a r t a o e n j a B o e n - s i o k , k o e t i k a i a - p o e n j a l a m a r a n d i s a m p e k e n p a d a n j o n j a

(38)

SATOE SAINGAN,

K i e m - s i a n g o l e h i t o e t j e n g k a u w , p a s t i s a d j a i a l a n t a s d i k a s i t a o e j a n g E n g - n i o s e k a r a n g t e l a h b e r t o e n d a n g a n p a d a L i a n - h i e d a n i a g i a n e m b o e l a n a k e n m e n i k a h ,

K a l o e i t o e w a k t o e k e p a l a n j a n j o n j a t j e n g ­ k a u w d i s a m b e r g l e d e k , i a b e l o n t e n t o e b a g i t o e k a g e t w a k t o e m e n d e n g e r i t o e k a - t e r a n g a n .

„ N j o n j a p o e n j a a n a k b a k a l m e n i k a h s a m a j a n g p o e n j a t o k o m a s d i P a s a r B a r o e ? "

m e n e g e s n j o n j a t j e n g k a u w d e n g e n s o r o t m a t a j a n g i n g i n d i b e r i h k e n k e p a s t i a n . „ S o e n g g o e s a j a t i d a s a n g k a s e k a l i , t i d a n j a t a j a n g s a j a - p o e n j a l a m a r a n s o e d a l a a t d a t e n g n j a ! "

„ B e n a r , l a g i a n e m b o e l a n i a b a k a l m e ­ n i k a h , s a o e t n j o n j a K i e m - s i a n g . „ S a j a s e n d i r i t i d a s a n g k a j a n g i t o e b a b a m a o e l a m a r s a j a - p o e n j a a n a k j a n g b o d o d a n m i s k i n . T a p i b i a r l a h m a s k i p o e n k i t a t i d a d j a d i f a m i l i e p a d a n j a , p e r s o b a t a n k i t a b a k a l b e r d j a l a n t e r o e s d e n g e n b a e k . "

S a s o e d a n j a i a b i t j a r a k e n l a g i h a l - h a l j a n g t i d a p e r l o e d i t o e t o e r k e n d i s i n i , k a m o e d i a n d e n g e n o e r i n g - o e r i n g a n n j o n j a t j e n g k a u w t e l a h t i n g g a i k e n r o e m a h n j a K i e m - s i a n g b o e a t w a r t a k e n p a d a B o e n - s i o k a p a j a n g i a t e l a h d a p e t k e n .

B o e n - s i o k j a n g d i k a s i t a o e i t o e s a m o e a h a l , h a t i n j a d j a d i s a n g e t m e n d o n g k o l . B o e k a n s a d j a i a m a r a h , t a p i i a s e s e l k e n k e n a p a i a b a g i t o e l a m b a t b o e a t m a d j o e k e n l a m a r a n ,

(39)

s a m p e i t o e g a d i s j a n g i a t j i n t a k e n t e r p a k s a m o e s t i d i a m b i l o l e h l a e n o r a n g j a n g t i d a d i ­ i n g i n .

„ L a n t a r a n a k o e - p o e n j a m a k s o e d s o e d a d j a d i g a g a l , " k a t a i a k a m o e d i a n p a d a i t o e n j o n j a t j e n g k a u w d e n g e n s o r o t m a t a j a n g m e n g a n d o e n g k a k e d j e m a n , „ k a o e m o e s t i b e r d a j a b o e a t d a p e t k e n k o m b a l i a k o e - p o e n j a o e w a n g j a n g t e l a h d i k a l o e a r k e n . I t o e o e t a n g k a o e m o e s t i t a g i h , d a n k a p a n i a t i d a m a o e b a j a r d a l e m t e m p o s a t o e b o e l a n , a k o e n a n t i a d o e k e n i a p a d a h a k i m ! "

N j o n j a t j e n g k a u w t i d a m e n j a o e t m a s k i p o e n i a s o e d a d a p e t k e n i t o e d a m p r a t a n j a n g s a n g e t t i d a e n a k , k e r n a i t o e s a m o e a b o l e h d i b i l a n g a d a i a s e n d i r i p o e n j a a l p a .

„ S o e n g g o e a k o e t i d a m e n g a r t i , " k a t a l a g i B o e n - s i o k , „ j a n g k a o e b i s a t i d a d a p e t t a o e l e b i h s i a n g , j a n g i t o e g a d i s s e d e n g a t a w a m a o e d i l a m a r o l e h i t o e o r a n g H o k t j h i a b e k a s t o e k a n g m i n d r i n g . "

K o m b a l i n j o n j a t j e n g k a u w t i d a m e n j a o e t . I a t j o e m a s e s e l k e n d i r i n j a s e n d i r i , j a n g i a t e r - i a l o e b o d o b o e a t t i d a l a n t a s l a m a r i t o e g a d i s b a g i t o e l e k a s i a d a p e t p r e n t a h d a r i B o e n - s i o k j a n g s a b a n - s a b a n m e m b r i p a d a n j a p e r t o e l o e - n g a n d a l e m o e r o e s a n o e w a n g , h i n g g a s e k a ­ r a n g i a m o e s t i r a s a k e n g e t i r n j a i t o e p e r k a t a ä n - p e r k a t a ä n j a n g t i d a s e d e p d i d e n g a r n j a .

„ K e n a p a b a b a s o e d a d j a d i b a g i t o e p o e t o e s h a r e p a n , " k a t a n j o n j a t j e n g k a u w k a m o e d i a n 3 3

(40)

S A T O E SAINGAN.

s e m b a r i s a b a r k e n h a t i n j a B o e n - s i o k j a n g s e d e n g o e r i n g - o e r i n g a n . „ A p a t a h d i k o t a B a n d o e n g t i d a a d a l a g i p r a m p o e a n j a n g l e b i i i e i l o k , l e b i h t j a n t i k d a r i a n a k n j a n j o n j a K i e m - s i a n g ? A s a l b a b a m a o e , t e n t o e b i s a d i d a p e t k e n l a e n g a d i s j a n g l e b i h d a r i i a n j a "

B o e n - s i o k , s a o r a n g m o e d a j a n g t e r k e n a l d j a d i a l a p - a l a p n j a k o t a B a n d o e n g , t e r t a m b a h i a b e l o n m e m p o e n j a i i s t r i k a w i n , w a k t o e m e n ­ d e n g a r i t o e o m o n g a n d a r i n j o n j a t j e n g k a u w h a t i n j a d j a d i m o e l a i d i n g i n d a r i a m a r a h n j a .

„ K a p a n k a o e b i s a d a p e t k e n i t o e p r a m p o e a n j a n g a k o e p e n o e d j o e , " k a t a i a k a m o e d i a n ,

„ i t o e l a h l a e n p e r k a r a l a g i . D j a d i d e n g e n k a o e - p o e n j a o m o n g a n j a n g b a r o e s a n , k a o e m a k s o e d k e n , j a n g k a o e s a n g g o e p a d a k e n g a n t i n j a j a n g l e b i h e i l o k d a r i - p a d a a n a k n j a i t o e n j o n j a ? I n i v o o r s t e l a k o e t r i m a d e n g e n b a e k . T a p i i n g e t , d j a n g a n s a k a l i h l a g i b i k i n g a g a l ; k a p a n k o m b a l i k a o e l a k o e k e n a k o e s a p e r t i a n a k - a n a k , k a o e t a o e s e n d i r i a p a j a n g a k o e n a n t i b e r b o e a t a t a s k a o e - p o e n j a d i r i . K a l o e p e r l o e a k o e n a n t i b e b e r r e s i a k a o e , j a n g d j o e s t r o e i t o e r e s i a b e r a d a d i d a l e m a k o e - p o e n j a t a n g a n , j a n g s a b a n w a k t o e k a o e b i s a d i m a s o e k e n d a l e m b o e i s e b a g i o r a n g j a n g p e r n a t a r o r a t j o e n d a l e m m a k a n a n n j a S w i e - b i e j a n g k a o e d j o e w a l i s t r i n j a p a d a - k o e . "

N j o n j a t j e n g k a u w j a n g d i a n t j e m d e n g e n i t o e o m o n g a n , p a d a i t o e s ' a ' a t h a t i n j a d j a d i 34

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Pada satoe satoonja roemah dalem kampoeng dan pada satoc-satoenja roemah jang di tempati oleh anak boemi dan sesamanja, maka orang jang menempati roemah itoe atawa kaloe itoe

sing masing, ia itoe dengen di liat liatken kapala distrikt dan ada di bawah parintahnja. Dalem satoe mienggoê satoe kali, pada hari ujang tamtoe, kapala dcssa misti menghadep

rante dari doewa sampe lima tahon, dan didenda dari lima poeloeh sampe lima ratoes roepiah, dan selainnja itoe didja- lanken peratoeran besar dari perkara penjakitnja binatang

wat roesoeh. Siapa jang toesoek toesoek orang banjak soepa- ja memboewat kedjahatan, oetawa pelanggaran dengan bitjara di hadepan orang banjak, oetawa dengan toelisan jang tiada

(-) Deugen tiada pentjeharijan — tiada ada jang di makan = zonder midde- len van bestaan.. Djikaloe dia di tangkep di loewar tempat roemahnja, maka dia di hoekoem kerdja paksa

Tujuan Program P2KP adalah mempercepat upaya penanggulangan kemiskinan melalui (1) penyediaan dana pinjaman untuk pengembangan kegiatan usaha produktif dan pembukaan lapangan

eensehool (cl.. Atma Koesoema Toebagoes, dokte1' chewan kl. Atmasa.smita, Raden Achmad, dokter chewan ChiJrusan Han, dibantoekan dokter chewan Boerabaja-Syu. dokter

Ini berlakoe poela boe,at nisbah dari pemerin- tahan (Regeeringsverhoudingen). Moela2 di- adakan kabinet jang meloeloe bertanggoeng dja- • wab pada presiden, oleh Sjahrir