Luchtvracht (tweede editie)

(1)

Antwerpen – Gent – Cambridge

LUCHTVRACHT

Tweede editie

Peter Verspecht

Johan Guilliams

(2)

Luchtvracht. Tweede editie

Peter Verspecht en Johan Guilliams

ISBN 978-94-000-1175-5 D/2020/7849/132 NUR 163

Gedrukt in de Europese Unie

Verantwoordelijke uitgever: Paul-Etienne Pimont, Lefebvre Sarrut Belgium NV Lay-out: Crius Group, Hulshout

Omslagontwerp: Danny Juchtmans – www.dsigngraphics.be Omslagillustratie: © Rawf8 / Alamy Stock Photo

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kunnen noch de auteurs noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

(3)

iii

VOORWOORD

VOORWOORD

LUCHTVRACHT: EEN ESSENTIEEL ONDERDEEL VAN ONZE

ECONOMIE EN ONS LEVEN

Luchtvracht is op zich maar een beperkt onderdeel van de logistiek, maar wel essentieel. Misschien zeggen cijfers in dit geval meer dan woorden: luchtvracht staat voor minder dan 1% van alle vervoerde goederen in de wereld, maar de waarde van die goederen vertegenwoordigt wel 35% van de totale waarde van alle vervoerde goederen.

E-commerce? Vaccins naar Afrika? Bloemen bij Valentijn? Formule 1 in Francochamps? Paardenwedstrijden op de Olympische Spelen? Zonder luchtvracht zou dit alles niet mogelijk zijn.

Een ander belangrijk aspect van luchtvracht is snelheid. Geen enkele ander vervoermiddel komt maar in de buurt als het gaat om goederen op korte termijn wereldwijd te versturen. “Just in time” zou gewoon niet mogelijk zijn zonder luchtvracht. Iets bestellen op het internet van de andere kant van de wereld en dit binnen twee dagen thuis geleverd krijgen? Allemaal dankzij luchtvracht.

Toch moeten we vaststellen dat luchtvracht vrij onbekend is bij het grote publiek, en onbekend maakt nu eenmaal onbemind. Daar willen we iets aan doen, want de afgelopen jaren heeft luchtvracht niet altijd de evolutie gemaakt die ze zou hebben kunnen maken. Er zijn nog veel uitdagingen en verbeteringen mogelijk. Maar ook dat maakt luchtvracht juist boeiend, interessant en vol uitdagingen. Samen met de hele cargo community op Brussels Air- port hebben we Air Cargo Belgium opgericht, een vakorganisatie die de hele community sterker moet maken, die samenwerking zal bevorderen en die maakt dat we de krachten kunnen bundelen. Training en opleiding zijn daarbij van essentieel belang. Nieuwe toekomstige medewerkers warm maken voor een job in de logistiek, meer bepaald luchtvracht en deze goed opleiden is cruciaal. Dat is een van de taken die Air Cargo Belgium op zich wil nemen. Samen met de Thomas More Hogeschool te Mechelen kwam dit boek tot stand, dat ongetwijfeld een boeiend beeld geeft van wat de logistiek op en rond de luchthaven inhoudt. Toch is het ook maar een tipje van de sluier, want achter al deze pagina’s, achter al die kilo’s luchtvracht, gaan vele boeiende verhalen schuil in een wereld die constant in verandering en bijzonder dynamisch is.

Ik hoop dat dit boek jullie inspireert, boeit en doet beseffen dat luchtvracht nog kan evolueren, dat het bij sommi- gen van jullie iets doet kriebelen, zoals het dat ook bij mij deed vele jaren geleden. Ergens op de luchthaven staan, onder een vliegtuig, bij zonsopgang, de vracht aan boord zien gaan, met de piloot afstemmen in de cockpit, … het blijft mij kriebels geven als ik terugdenk aan die momenten.

Wie weet, misschien bij jullie ook? Tot binnenkort dan, ergens op Brucargo of in de wereld. Want luchtvracht opent deuren. Wereldwijd …

Steven Polmans Head of Cargo & Logistics Strategic Development Brussels Airport Company

(4)

(5)

v

VOORWOORD VAN DE AUTEURS

VOORWOORD VAN DE AUTEURS

Dit handboek is het resultaat van een samenwerking tussen de de Brucargo-gemeenschap en de Thomas More Hogeschool Mechelen. De al grondig uitgewerkte bestaande cursus Luchtvracht werd als basis gebruikt. Alle voorbeelden en afbeeldingen zijn dan ook hieruit overgenomen, tenzij anders vermeld.

Vooral de verdere optimalisering en uitwerking van de cursus met een eerste inzicht in de digitale vooruitgang en de inzet van de vele beschikbare data via BRUcloud geven dit boek een enorme meerwaarde. In de strategische visie 2040 van Brussels Airport Cargo ligt de nadruk op economische vooruitgang. Ook daar wordt dus de nodige aandacht aan besteed.

Voor docenten die dit handboek in hun lessen gebruiken, is de meerwaarde dat zij toegang krijgen tot de website van de uitgever, waar ze bijkomende ondersteuning kunnen vinden in de vorm van:

– online oefeningen voor de studenten, met mogelijkheid tot monitoring door de docent;

– een basis voor een powerpointpresentatie voor de didactische ondersteuning van de lessen;

– een beperkt aanbod aan foto’s en schematische voorstellingen in de powerpoint presentatie die aansluiten bij het boek en die vrij gebruikt kunnen worden.

Ten slotte hebben we ervoor gekozen het hoofdstuk “Juridisch kader rond de luchtvracht” alleen online ter beschik- king te stellen omdat deze materie volop in verandering is en dus meer actualisering vraagt dan mogelijk is in een handboek. Elke docent kan dan zelf beslissen of hij of zij dit in het lessenpakket opneemt of niet. Er bestaan reeds zeer professionele en uitgebreide themawetboeken rond “luchtvrachtrecht” voor wie hier dieper op in wil gaan.

Peter Verspecht en Johan Guilliams

(6)

(7)

vii

DANkWOORD VAN DE AUTEURS

DANkWOORD VAN DE AUTEURS

Dit boek had nooit tot stand kunnen komen zonder de steun van vele mensen die samen met ons geloven dat deze hernieuwde uitgave de luchtvracht en de gemeenschap errond onder de aandacht kan brengen van de toekomstige werknemers in de sector, namelijk de studenten.

In de eerste plaats gaf Thomas More Mechelen de auteurs van dit boek vier jaar geleden de kans om Luchtvracht binnen de opleiding van Logistiek Management een belangrijke rol te geven. Daarom mogen de Business Unit manager, dhr. Geert Strobbe en de regiodirecteur, dhr. Karel Van Roy zeker niet ontbreken in dit dankwoord.

Verder bedanken we de Brucargo gemeenschap, die ons de volle steun en extra inhoud hebben gegeven om dit boek in heel Vlaanderen als referentiehandboek voor de hogescholen te laten landen. In het bijzonder bedanken we Han Van Steenwinkel (Aircargo Belgium – Digital Green Lane coördinator) en Sara Van Gelder (Brussels Airport Cargo / Nalian) om het lessenpakket en zodoende ook de tweede editie van het handboek Luchtvracht inhoudelijk mee vorm te geven. Hun input en de digitale focus heeft zeker bijgedragen om de inhoud van dit boek kwalitatief naar een nog hoger niveau te tillen. Een extra dankwoord richten we aan dhr. Geert Keirens (Director Air Cargo Belgium) en zijn jonge enthousiaste team, die de Brucargo gemeenschap heel sterk hebben vormgegeven. We vergeten hierbij ook zeker niet Steven Polmans (Head of Cargo Brussels Airport Cargo) en zijn gehele team.

Verder bedanken we ook de “Airfreight”-docenten van de verschillende hogescholen in Vlaanderen. Dankzij hun feedback konden we het boek verder inhoudelijk optimaliseren.

Johan Guilliams & Peter Verspecht

(8)

(9)

ix

INHOUD

INHOUD

HOOFDSTUK 1. OORSPRONG EN BELANG VAN LUCHTVRACHT 1

1. Wat is luchtvracht? 3

2. Geschiedenis van de luchtvracht 4

2.1. Ontstaan 4

2.2. De moderne luchtvracht 5

2.3. De luchtvracht vandaag 6

2.4. Razendsnelle evolutie 9

3. Waarom kiezen voor luchttransport? 11

3.1. Keuze transportwijze 11

3.2. Waarde 11

3.2.1. Commercieel 12

3.2.2. Publicitair 12

3.2.3. Humanitair 13

3.3. Snelheid 13

3.3.1. Commercieel 13

3.3.2. Aard van de goederen 14

3.4. Volume 14

4. Het belang van de luchtvracht in de wereldeconomie 15

4.1. Enkele kerncijfers 15

4.2. Groeifactoren 16

4.2.1. Groei internationale handel 16

4.2.2. Technologische vooruitgang 16

4.2.3. Complexiteit van de supply chain 16

5. Organisaties en structuren in de luchtvrachtwereld 17

5.1. Europese Gemeenschap – Flightpath 2050 18

5.1.1. Inleiding 18

5.1.2. Wat is The Aviation Strategy? 19

5.1.2.1. Enabling European aviation to flourish 19

5.1.2.2. External Aviation policy 20

5.1.2.3. Single European Sky (SES) voor een beter Air Traffic Management (ATM) 20

5.1.2.4. SESAR 21

5.1.3. Tijdlijn voor de te nemen acties 21

5.1.3.1. Proposal fase 21

5.1.3.2. Negotiatiefase 21

5.1.3.3. Implementatiefase 22

(10)

x

5.2. International Civil Aviation Organization (ICAO) 22

5.3. World Customs Organization (WCO) 23

5.4. International Chamber of Commerce (ICC) 24

5.5. International Air Transport Association (IATA) 25

5.6. Fédération Internationale des Associations de Transitaires et Assimilés (FIATA) 26

5.7. The International Air Cargo Association (TIACA) 27

HOOFDSTUK 2. LUCHTVRACHT IN BELGIË 29

1. De luchthavens 31

1.1. Brussel (Zaventem) – code BRU 31

1.1.1. Brussels Airport: algemeen 33

1.1.2. Technische gegevens 33

1.1.3. Vliegbewegingen 34

1.1.4. Statistieken cargo 36

1.2. Luik (Bierset) – Liège Airport – code LGG 37

1.3. Charleroi (Gosselies) – code CRL 38

1.4. Oostende Brugge Logistics – code OST 39

1.5. Antwerpen (Deurne) – code ANR 39

2. Luchtvracht op Brussels Airport: Brucargo, de tweede logistieke draaischijf van het land 40

2.1. Bedrijven en diensten op Brucargo 44

2.1.1. Luchtvrachtagenten/expediteurs (cargo agents) 44

2.1.2. Luchtvaartmaatschappijen (airlines/carriers) 45

2.1.2.1. Soorten luchtvaartmaatschappijen 45

2.1.2.2. Type vliegtuigen 47

2.1.2.3. Air Operator Certificate (AOC) 47

2.1.2.4. Keuze luchthavens 48

2.1.2.5. Klanten 49

2.1.2.6. Optimalisatie door het aangaan van allianties 49

2.1.2.7. Capaciteit vliegtuigen 50

2.1.3. Afhandelaars (handling agents/handlers) 50

2.1.4. General Sales and Service Agents (GSSA’s) 54

2.1.5. Beveiligingsbedrijven 55

2.1.6. Brokers 56

2.1.7. Andere 56

2.2. Beroepsverenigingen 57

2.2.1. Air Cargo Belgium (ACB) 57

2.2.2. Organisatie van Traffic Managers (OTM) 61

2.2.3. Aviato 62

2.2.4. Voka Vlaams-Brabant 62

2.2.5. Pharma.Aero 62

2.3. Autoriteiten 63

2.3.1. Douane 63

2.3.2. Directoraat-generaal van de Luchtvaart (DGLV) 64

2.3.3. Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) 64 2.3.4. Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) 65

(11)

xi

INHOUD

2.4. Brussels Airport Company op Brucargo 66

2.4.1. Cargo Team 66

2.4.2. Brucargo als pharma/perishable hub 66

HOOFDSTUK 3. BASISPROCESSEN 71

1. Inleidende begrippen 73

1.1. Partijen in het luchtvrachtproces 73

1.2. Exportproces 74

1.3. Importproces 75

1.4. Doorvoerproces 76

2. De luchtvrachtbrief – Air Waybill 76

2.1. Definitie Air Waybill 76

2.2. Types en functies van de AWB 77

2.2.1. Types Air Waybill 77

2.2.2. Functies van de AWB 77

2.3. Bestemming van de verschillende originelen van de AWB 78

2.4. Opstellen AWB 78

2.5. Vermeldingen op de AWB 85

3. Luchtvrachtbeveiliging 85

3.1. Wettelijk kader 85

3.2. Known Consignor 86

3.3. Account Consignor 87

3.4. Regulated Agent 88

3.5. Known of Unknown Cargo: praktisch 88

4. Exportproces op Brussels Airport 90

4.1. Het ontstaan van een exportzending 90

4.2. Aanmelding zending 92

4.3. Ready for Carriage 92

4.4. Afhaling/aanlevering goederen 93

4.5. Controle veiligheidsstatuut 94

4.6. Reservatie bij airline of GSSA 94

4.7. Fysieke behandeling 95

4.8. Uitklaring goederen 97

4.9. Aanlevering afhandelaar (handling agent) 98

4.10. Behandeling afhandelaar 99

4.11. Opvolging zending 102

4.12. Facturatieproces 102

5. Importproces op Brussels Airport 103

5.1. Het ontstaan van een importzending 103

5.2. Aankomst goederen bij de afhandelaar 105

5.3. Invoerformaliteiten 107

5.4. Levering 108

(12)

xii

6. Claimsprocedure 108

6.1. Algemeen 108

6.3. Aansprakelijkheid 110

6.4. Termijnen 110

6.5. Onderwerp van de claim 111

6.6. Claims: praktisch 111

HOOFDSTUK 4. GOEDEREN GETRANSPORTEERD MET LUCHTVRACHT 113

1. Dangerous goods 115

1.1.1. ICAO 115

1.1.2. International Air Transport Association (IATA) 115

1.2. Identificatie 116

1.2.1. Classificatie 116

1.2.2. Proper Shipping Name/UN Number 119

1.2.3. Hidden dangerous goods 120

1.3. Verpakking 121

1.3.1. Types verpakking 121

1.3.2. Markering 123

1.3.3. Labeling 123

1.4. Documentatie 126

1.4.1. Dangerous Goods Declaration 126

1.4.2. AWB/Reservatie 128

1.5. Behandeling 128

1.6. Training 130

2. Pharmaceuticals 130

2.1. Life Science/Healthcare 130

2.1.1. Economisch belang 130

2.1.2. Wetgevend kader 131

2.1.3. Cold chain 131

2.2. Types pharmaceuticals 132

2.2.1. Biologicals 132

2.2.2. Generics 133

2.2.3. Blockbusters 133

2.2.4. Medical instruments en supplies 133

2.2.5. OTC 133

2.3. Services 133

2.3.1. Keep Cool (COL) 134

2.3.2. Controlled Room Temperature (CRT) 134

2.3.3. Keep Frozen (FRZ) 135

2.3.4. General cargo 135

2.4. Verpakkingen en markering 135

2.4.1. Active packaging 135

(13)

xiii

INHOUD

2.4.2. Passive packaging 136

2.4.3. Normal packaging 136

2.4.4. Markering 137

2.6. HCCP’s in air cargo 138

2.7. Center of Excellence for Independent Validators (CEIV) 139

3. Perishables 139

3.1. Definitie 139

3.2. Reglementering 140

3.2.1. IATA Perishable Cargo Regulations 140

3.2.2. Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) 141

3.3. Procedures en behandeling 141

3.4. Brussels Airport als hub voor perishable cargo 144

4. Live animals 144

4.1. Reglementering 144

4.2. Procedures en behandeling 145

5. General cargo 148

5.1. Inleiding 148

5.1.1. Definitie 148

5.1.2. Procedures 149

5.1.3. Behandeling 150

5.2. Automotive 151

5.2.1. Kenmerken 151

5.2.3. Vehicle Off Road (VOR) 152

5.3. Engineering & Manufacturing 153

5.4. Textiles & garments 154

5.5. Aircraft spares 156

5.5.1. Aircraft on Ground (AOG) 156

5.5.2. Aircraft engines 157

5.5.3. Other 158

5.6. Chemicals 158

6. Andere 159

6.1. Outsized 159

(14)

xiv

6.2. Valuables 161

6.3. Personal effects 162

6.4. Vehicles 163

6.5. Human remains 164

6.6. Mail 165

6.7. Printed matter 166

HOOFDSTUK 5. DE KOSTPRIJS VAN LUCHTVRACHT 169

1. Voortransportkosten 171

1.1. Afhaling 171

1.3. Documentatie 173

1.3.1. AWB 173

1.3.2. Certificaat van oorsprong 173

1.3.3. IATA-certificaten 173

1.4. Uitklaring 174

1.5. Andere voortransportkosten 174

2. Airport-to-airport-kosten 175

2.1. Freight charge of weight charge 175

2.1.1. Minimum charge 175

2.1.2. Weight breaks 176

2.1.3. B/K rating concept 176

2.1.4. ULD rates 177

2.2. Surcharges 180

2.2.1. Fuel surcharge 181

2.2.2. Security surcharge 182

2.2.3. Andere kosten (other charges) 182

2.2.4. Check fees 182

2.2.5. Trends in surcharges 183

2.3. Kosten bij aankomst 184

2.3.1. Laatvolgen 184

2.3.2. Inklaring 184

(15)

xv

INHOUD

2.3.3. Behandeling en opslag 184

2.3.4. Levering 185

3. Tarieven per type cargo 186

3.1. General cargo 186

3.2. Dangerous goods 187

3.3. Temperature controlled cargo 188

3.4. Express cargo 189

3.5. Outsized cargo 189

3.6. Andere 190

4. Kostprijsberekening consolidaties 190

4.1. Tarificatie 191

4.2. Volume-optimalisatie 192

5. Bepaling totaalprijs 194

5.1. Vergelijking alternatieven 194

5.1.1. De expediteur 194

5.1.2. De afzender of bestemmeling 195

5.2. Berekening 195

HOOFDSTUK 6. AIR WAYBILL 197

1. The Air Cargo Tariff (TACT) 199

2. Tarificatie 203

2.1. MAWB en Direct AWB 204

2.2. HAWB 205

HOOFDSTUK 7. TARIFICATIE: BEGRIPPEN 209

1. Basisbegrippen 211

1.1. Inleiding 211

1.2. Afrondingsregels 211

1.2.1. Afmetingen 211

1.2.2. Gewichten 212

1.2.3. Munteenheden 213

1.3. Gross weight 214

1.4. Volume weight 214

1.5. Chargeable weight 216

1.6. Densiteit 217

2. Types zendingen 219

2.1. Directe zendingen 219

2.2. Consolidaties 220

2.2.1. Begrip 220

(16)

xvi

2.2.2. Wettelijk kader 221

2.2.3. Praktische uitwerking 222

HOOFDSTUK 8. DIGITALISERING IN DE WERELD VAN DE LUCHTVRACHT 227

1. Probleemstelling 229

2. E-freight – Simplifying the business 230

3. De evolutie van systemen tot gegevensuitwisseling 232

3.1. Fase 1 – Voor 1985 232

3.2. Fase 2 – vanaf 1985 233

3.3. Fase 3 – vanaf de jaren 90 233

3.4. Fase 4 – vanaf 1 januari 2015 tot nu 234

4. Samenwerken in de cloud: een toepassing & ontwikkeling op Brussels Airport 234

4.1. De voordelen van cloudtechnologie 234

4.2. BRUcloud 235

4.3. Waarom partijen data willen delen in de BRUcloud 236

4.4. De BRUcloud Beehive 237

4.5. Slot-booking-applicatie 238

4.6. Van Slot-booking-applicatie tot een volledig digitaal landside-proces 238

4.7. Samenwerking met overheidsdiensten: douane 240

4.8. De toekomstige gebruikers en klanten van de BRUcloud-technologie 242

4.9. Op weg naar een digitaal Brucargo 243

4.10. Wat brengt de toekomst: Blockchain? 243

HOOFDSTUK 9. JURIDISCH KADER 247

LITERATUURLIJST 251

(17)

(18)