l>rukkerij Elsevier.

,

\.

^\

•

l>rukkerij Elsevier.

,

9 _~-

'.

A an het Nederlandsche Volk.

U

itgenoodigd zijnde door den Uitgever van het prachtig gelilustreerd werk Nederland- Lombok, om die schoone Uitgave met een voorrede in te leiden, heb ik aanvankelijk geaarzeld aan dat vereerend verzoek te voldoen, bewust als ik ben van mijn gebrek aan welsprekendheid.

Bij nader inzien evenwel, en tot mijn groot leedwezen ontwaard hebbend, dat de openbare brief

~De Nafiolfale RatJtp~J onlangs uitgegeven, aanleiding gaf bij sommigen, als of het mij te doen ware geweest, op den vorigen Gouverneur-G eneraal een blaam te werpen - een man, wien ik de meeste hoogachting toedraag, heb ik het aanbod van den Heer F. B. VAN DITMAR aanvaard, ten einde in deze regelen daar tegen op te ktmnen komen. Ik verklaar, dat, bij het lezen van de verschrikkelijke telegrafische mare dat de eer van N~derlands vlag op gruwelijke wijze in Indiê geschonden was geworden, ik alleen het beginsel wilde afkeuren, dat er Gouverneur-Cencraals soms optreden, in die hoogstbelangrijke betrekking, zo nder eenige kennis of ondervinding te hebben opgedaan in Indië, ten opzichte van den geest en de zeden der verschillende Indische Volken van onzen C.-Ind. Archipel. De politieke fout welke door zoodanig optreden daardoor kan begaan worden, is dan ook meer te wijten aan de Regeering in Nederland, dan aan den persoon die als s' Konings verte- genwoordiger alles doet wat Z.-Excellentie meent te zijn in 's Lands belang. De verontwaardiging en het diep verdriet dat mij bezielde op het vernemen van dat eerste telegram uit Lombok, heeft toen mijn stijl onduidelijk of onvoorzichtig doen zijn, en wilde ik slechts waarschuwen teg~n het genoemde zoo gevaarlijk begiusel.

Landgenootenl In Lombok liggen nu honderde dapperé mannen begraven, gesneuveld bij een overmachtige overvalling of overrompeling, van ettelijke duizende gewapende vijanden.

De eer onzer zoo dierbare vlag heeft hierdoor een duchtige klap gekregen en is het onze plicht op allerlei wijzen, mede te werken om de Regeering in staat te stellen haar plicht te doen.

rO.

Om vrijwilligers te. doen dienst nemen voor langeren of korteren tijd, bij het Indisch Leger - en hen met spoed naar Batavia te doen 1!ertrekken.

2°.

Om alle particuliere Vereenigingen die reeds ingesteld zijn - om de achtergelaten betrekkingen der gesneuvelden of verminkten te ondersteunen, te doen bekend maken - hoe te handelen met de ingekomen gelden.

De herstelling der beleedigde eer onzer natie is bepaald een gewichtige Staatszaak, waarin geen Regeering zich noch kan, noch mag onttrekken.

Alle officieren, soldaten, nuitrozen enz. - moeten, zich verbindende op Lombok 'den vijand te gemoet te treden - het bewustzijn bezitten, dat de Staat voor hunne verlaten betrekkingen behoorlijk zorgen z~, dan kunnen wij binnen betrekkelijk korten tijd zeer stellig een schitterende overwinning op den vijan.d behalen, en hem gevoelig straffen voor het niet nakomen der met hem door den Staat der Nederlanden gesloten tractaten, mits daarbij vooraf plechtig de hulp en de zegen van dt:n Almachtigen en Rechtvaardigen God, Schepper van het Heelal, worde ingeroepen, zoowel hier, als in Indiê.

Aan U allen Landgenooten, die op de eer van Nederland prijs stellen en een hart hebben, dat warm klopt, voor dappere mede-landgenooten, waarvan de dierbaarste betrekkingen in diepen rouwen wellicht in nood verkeeren, als ook voor hen, die op nieu:w tegen den brutalen vijand zullen oprukken, tot het behalen der overwinning waartoe zij hun

leven, hun geheel bestaan dus, willen veil hebben. •

Aan U allen Landgenooten, zij het vergund de bede te richten: Help den Staat van Nederland, om al de dapperen. gerust te stellen, omtrent het eventueel noodzakelijke zorgen voor hwme achtergelaten. betrekkingen en laat ons aanéén sluiten, voor dat eenige doel geld bijeen te zamelen.

Ook zou er uit die gelden, gevoegd bij een jaarlijks subsidie van den Staat, een vast /otlds moeten ingesteld worden, om alle militairen, die reeds sedert jaren het Indisch Leger op wettige wijze hebben moeten verlaten, jaarlijks met hunne gezinnen in Nederland, te ondersteunen.

Maar volstrekt niet voor het oprichten of doen vervaardigen van een monument of naald, hiervoor kan immers later gedacht worden. Want men wete het wel, dat op dit oogenblik reeds bijna twintig jaar het steenen of marmeren materieel voor het monument van de dapperen op Atjeh, nog te Batavia onuitgepakt wordt bewaard I1 Vergis ik mij niet, heeft dit

f

30,000 gekost.

Moge dit gelllustreerd Werk van den Uitgevel F. B. DITMAR te Rotterdam "Nederland Lombok" ten voordeelevan de nagelaten betrekkingen enz. enz. door velen w?rden gelezen, en vele particuliere Vereenigingen van hetzelfde edele doel, zich bij deze onderneming aansluiten en last uot least is het te wenschen dat deze tta/ionale ramp van Lombok leiden zal, tot voortdurende achterstelling van het partij-belang bij het Landsbelang, door ~e Leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Die Tweede Kamer mag niet langer na eerstvolgende verkiezingen, grootendeeJs uit geleerde soms zeer bekwame meesiers in de ree/llen bestaan. Neen, er behooren minstens 50 Leden zitting te hebben, die hetzij te land hetzij ter zee}

hetzij in civiele betrekkingen in Indiê, als militaire of als civiele ambtenaren, hun sporen hebben verdiend, en goed bekend zijn met den Oost-Indischen Archipel en daarvan de belangen en de zeden der verschillende volken kennen.

Want waarlijk voor 't behoud onzer Koloniên en dus ook later voor 't behoud van Neerlands eer en ono/lran- kely'kheid, is dit een gebiedende onafwiJsbare 1JOodzakeli.fkheid.

Wanneer voor geheel Europa de eer van onze vlag en dus van geheel Nederland en zijne Koloniên, zal zijn hersteld geworden, dan zal deze Regeeri.ng naar ik hoop, en. vurig verlang: Zorg dragen, dat welverdiende militaire eerbelooningen, onzen dapperen als officier} matroos of soldaat met worden onthouden, een zeer belangrijke zaak, waarover in andere landen o. a. Rusland en Oostel/rijk en andere, een kapittel moet oordeelen, dat bij ons hoewel door de wet voor- geschrevm helaas niet is mogen ingesteld worden!

Ik heb gezegd.

's HAGE, '7 Sept. 18g4·

•

,

• •

aan mZJne

Opdracht

Landgenooten.

M et diepe ontroering en bitteren weemoed werd a lom in den land e de ontzettende ge beurtenis vernomen, die in den nacht van 25 op 26 Augustus op het eiland Lombok plaats had. Met innig leedgevoel vernam heel het Nederlandsche Volk de geschiedenis van dien huiveringwekk enden nacht, die zoovele bloedige olTers kwam eischen, die zoovele huisgezinn en in rouw - in droeve rouwe - heeft g edompeld.

Een overval, een laf verraad was het, dat dit heldenbloed deed vloeien, eene moorddadige slachterij, zonder wederga in de geschiedenis van ons In sulinde !

'-

'.

't Was stil in 't bivak - na chtelijk duister!

Slechts hier en daar flonkerde een ster aan het uitspan sel als wilde zij de kranige Lombok-Expeditie begluren, die gekomen was om Balier en Sasak met elkander te verzoenen.

't W as als lachte zij ze to e, die vredebrengende mannen, als s prak zij ze moed in, die dappere strijders.

Maar - wie had durven vermoeden, dat in dienzelfden nacht de sluwe Balinees gereed lag zijn moordpl an te volvoeren, zijn schurkenstree k te plegen. De snoode toeleg gelukte en verre van hun vaderland, verre van hunne dierbare betrekkingen, vielen vele officieren en minderen van het dapper Indisch Leger.

Zij bleven achter, de famili en, treurend zonder groeve en schreiend zonder kransen, weemoedig denkend aan hun ' geliefde dooden!

W ie zou than s voor hen zorgen, wie hunne tranen drogen? " Wij, wij, wij!" dat was de kreet die van heinde en verre wee rklonk, dat was het antwoord, dat Nêerland hun gaf, wa armede het troostte, waarmede het bemoedigde. _ .. _ .

H et mag dan ook g eene verwondering baren, dat toen ondergeteekende bij het vernemen der treurige tijding, het plan op touw zette, om ee n Gedenkboek ten voordeele der nagela ten betrekkingen, uittegeven, hem van alle zijden betuiginge n van sympathie gewerden.

Met evenveel instemming werd de oprichting van een Comité met gel. ijk doel begroet en met vreugde in den lande kennis genomen van de aa nzienlijke gift, door H .H. M.M. de Koninginnen aan dat fonds geschonken.

. Dit voorbeeld deed volgen en van alle plaatsen stroomden de giften toe; geheel Ned erland betreurde het drama in Lombok afgespeeld. D e bladzijde n van dit boek, ook zij spreken van innig medelijden met de, in de kracht van hun leven gesneuvelden; zij zijn de waarachtige uiting van sympdthie en deelneming.

Aan den o ndergeteekend e i s het, nu zijn

ta~k-ve;:-vuld

is; 'en ook hij iets heeft mogen doen tot s tijving van het Na tionaal Fonds, in de [eers te plaats eene aangename plicht zijn eerbiedigen dank te brengen aan H_ M. de Koningin·Regentes, voor de hooge mede- werking, die Zij aan het Gedenkblad heeft willen verleenen. Daarna een woord van dank aan den Vice-Admiraal Jhr. DE CASEM.

BROOT, di e welwillend de voorrede schreef, en vervolgens aan Hunne Excellenties, de Ministers en Gezanten, aan de Militaire en Civiele Autoriteiten, alsmede aan de Nederlandsche Letterkundigen, Schilders en Toonkunstenaren, die bijdragen zo nden en wier namen aan het slot van dit werk zijn vermeld. Voor de groote zorg aan de typografische uitvoering besteed mijn dank aan den Heer H. M. C. HOLDERT (drukkerij "Elsevier"), zoomede aan den Heer FRITS W. SCHÖTTELNDREltR, di e de teekening voor het omslag ontwierp.

Zee r " gaarne 'zoud en ook de portretten der ges neu-

velden in het Gedenkboek zijn opgenomen, doch ee ne volledige co llectie - als di e te verkrijgen was - zou te veel plaatsruimte inn emen en het is daarom, dat s lec hts aan den beeltenis van den bevelhebber, den Generaal VAN HAM eene plaats is kunnen verleend worden.

T en slotte nog de mededeeling, dat onde rgeteekende op verzoek van hooggeachte zijden het werk, dat als

"Holland.Lombok" is aangekondigd, de wereld inzendt onde r den titel va n "Nederland-Lombok." Algemeen was men van oordeel, dat dit werk, dat mag aangemerkt worden als

de uiting van heel een voLk, een naam moest dragen, daar-

mede ten volle in overeenstemming.

Moge het werk steeds eene herinnering zijn aa n de dap- peren, die in Lombok vielen, en den heldendood stierven voor ons rijke In sulinde - "dien gordel vari Smaragd, zich kronke- lend om den evenaar ! " . . . . .

ROTTERDAM, 30 October, 1894,

f;; ~~~_~

NEDERLAND - LOMBOK.

,

~ tI'~áU~ ~t?~ _

;Jt /;~~ ~ ~ /~a"

~ Ávl- :;Ç~/a~d

;;o/~~~

-

~~ . 14 ~ ^d«

m7~ ;; e-y~ /L4~

Ir ^{~ -t~~ 1~ '}

?h ~ ~ uyn tf~

r <44 ^{~if ~·}

7" ~ ^t/l /r . ^tI/Y{

~.

MINISTER VAN BUITENLANDSCHE ZAKEN

~/ r ",{ .., _ /

'-.(.,?--P-r

' - - j'! '~7

"-"-"l. _

~"h ,

^{/ L .,,4.,}

/r -"'-'~. 2-".~· ~~r-

t?L....

U<,,"'Û-

fl ~~--- /~.-z--<.Lc-~

~~ l'<' -~ ---~á--<-~;1

~ h~6<-~ ^c4' :7 7e.-z..,...er-v-<..---,

tP~l ~ /' _e.-..-.--- t?l-.~4: /l~

^c.

/~~ l~ tf?1-,./~~< ~

~ ~ ~Ze;;, ---

,

MINISTER VAN BINNENLANDSCHE ZAKEN.

cd:LL..<L .~~ ~~.-... .d-_

( fi-z..<'-~ .-t..~~ 7 -4.A-~ ~ ~~-

- ~- r--· . 7·~~­

A-'4--rl rF . /

--- ~P ^/

Miuister van Koloniën

Millister van FinallcÎëit .

..:a..

^{~~.,.(~ ~LY.é-}""""~

L;./.-<.

^{c - -}

. ~

,t-"<._;é~ - ""'7;"" ~ . .4A/~;;~Y' .-K"...:..y-:- ~

~J...b>/...J/ ...,A~ • ..-/p~ .".,.,~-

at:..

/..a.d"'~~-

--"r.- /L:~..!J'~~ ~',._e/L- -./""'/~~)'~

#L'~

/

-??-?e-~d. ~ c:~- ~~--* __

^.c.-.--/

~./'o~

4 -

~ .z~ .."..,..~

^...:..

~ /....-f- ~ /~- .27-~ 4".e-/,~?/",- ~

^/

~ 4 ~ "7"

d-_:-"--___

~ ~/~ z;,; -:<-r-

Minister van Man~ne.

Afinisler van justitie.

Minister van Oorlog

~~~~~J ~ /~~

~v-~ r:~ / ^JU. <.-<"..

lIfimsfer van Waterstaat.

I==================~~~ - ~ ~~~----gv

\

Den Treeft L.eusden!

Ik betuig van heeler harte mijne instemmill~. met uw denkbeeld om hulde te brengen aan de wakkere stnJders die ver van hun vaderland het slachtoffer werden van de trouwe- loosheid hunner vijanden. Het vaderland houde hunne nage- dachtenis in eere.

Nederland is een kleine Europeesche en een groote koloniale mogendheid; onze legervorming en legerinrichting moet met beide feiten rekening houden.

f'ran onze militairen op Lombok.

\Vij walgen van 't verraad, vVij lijden door uw rouw, Wij kennen uwen moed,

Wij reek'nen op uw trouw.

~ gê~ ^:;

.I? y- ^/t&;--

, jiJ Jrl

'h _ '

Op Holland- Lombok past het woord van GOETHE, eenigszins gewijzigd:

~ Unreine Lebensverhältnisse soli man keinem Volke \Vün- schel~ ^{j sic} sinel abel' fnr das Volk, dl'lss zufä!1ig hinein gerath, PrüfsteÎne des Charakters llnd des Entschiedensten, was es vermag.

(Spriiclte in Prosa.)

NEDERLAND-LOMBOK.

TEEKENING VAN jOSEF -ISHA~LS.

UM VREDES WIL.

(Befuu'$cll) Ik bad aon haar 'en 'beste vrouw,

Het puik van 'en boerin

VERMIST.

ln 't nul" van middernacht, zweeft langs des hemels streken, In zoeten tooverglans, zoo eenzaam op een baan,

Met diamant bestrooid, de zilverbleeke maan,

\Veemoedig nederziend op wouden en op beken.

De nachtuil zweeft daarheen, zijn sober nest ontweken, In 't ruischend riet ontvlucht de schuchtre wilde zwaan;

En uit 't welluidend lied der golven, nooit weerstaan, Schijnt nns der elfenkoor een troostwoord toe t.! spreken.

0, somtijds is het zoet te dolen door de weiden,

In nachtelijke eenzaamheid van 't aardsch gewoel te scheiden, En, met zich zelf alleen te staren in dat licht,

Dat in de droeve ziel een vreemd gevoel kan jagen, En met een duizendtal van onbestemde vragen Van uit de blauwe sreer zich tot het harte richtl

11

't Is middernacht ook-dUr, waar onze trouwen \'ielen.

De ûlverbleeke maan verlicht der sawah's grond En verft den vijj!"eboom, waaronder zwaar gewond, Door 't noodlot aangegrijnsd een paar verlaten zielen.

Twee fuseliers, ver m i 11 t in 't onderling vernielen, D'één sçhreit en d'andre schouwt daar zenuwachtig rond.

Zij àenken aan het huis, waar kalm hllO jeugd verzwond, En trachten, trots hun smart, hun droevig lot t'ontknielen.

Zacht kreunen<!e"'gaat het heen, zij kruipen zonder spreken, Maar angstig en gejaagd - dan acil - de halmen breken, De beulen zijn nabij! ... Daar naakt het diersçh gespuis!

Een m artehng vangt aan I Een oorversclleurend gillen, Verwrlllgend hart en geest, hoort men de lucht doortflllen De maan zweeft langzaam voort naar 't verre ouderhuis!

HURWENEN bij Bommel, Sept. l8g;l.

Oe vrouw is, wat men nuumt, n er v e u s Oe geef 'k deez ruedicien:

~Gij laot ien alles hanr begaan

En doen al wa. ze wil;

~ ^;{,j;[

In het leven der volkeren komen tijdperken van neer- slachtigheid en onverschilligheid voor die zich in scepti- cisme openbaren -

De moedeloosheid is zuster van den twijfel, en de negatie de tegenstelling van al wat opheft tot het ideaal -

Dan-zijn er schokken noodjg om het verloren evenwicht te herstellen, ons terug te geven aan ons zelf, en de geestdriftige toewijding te plaatsen naast₁ kan het zijn, boven de ijskoude zelfzucht.

Wat men fin de siècle noemt, is ruets anders dan de voorbijgaande uiting van den twijfel.

Geestdrift daarentegen is de bezitting van alle tijden.

Zulk een schok is gebeurd te Lombok, en, waar mcn met eerbiedige belangstelling en weemoedige meewaarig-

!leid denkt aan de geslagen wonden en de geleden ver·

liezen, doet het goed te ontwaren, dat de geestdrift niet uitgedoofd is maar sluimert in de harten, om te ont- wakei\ in de ure des gevaars_

Als zij, die daar ginds lijf en leven laten bij de ver- vulling van hun krijgmansplicht, de overwinning be- vechten niet slechts op den vijand die tegenover hen staat maar op de vijanden die, hier en elders, het volks- bestaan bedreigen, ontkenning, zelfzucht gemis aan zede- lijken moed en aan geloof van het hoogere, dan is hun streven dubbel voortreffelijk, en vallen zij, hunne nage- dachtenis dubbel geheiligd. - Sluiten wij daarom, hier aJs ginds de gelederen en laten de vijanden die ons hier belagen het carré vinden dat wij vormen, schouder aan schouder, ter wiUe van onze dierbaarste overtuigingen en ter eere van het gemeenschappelijk Vaderland.

SEPTEMBER 18g4.

~~~

-

~~ ~~

:Met zenuwen als kaobeltouw En zonder cigenûn.

Soms viel er wel 'en kiebling veur, Zoo as dä meer geschiedt,

Sprêk haar nooit teugen; keur 't-nooit af

\Vä ze uitvoert ien haor gril.

Houw da. goed vol! dan wordt 'et mins

\Veer dik en vet en wel.

Kalmierend werkt die medicien Op ielk n er veu s gestel!"

(1./ Co-....

~C>- ~

^~

Dan was ze 'en dag tlil haor humeur, Maar langer duurde 'et niet.

Toen kreeg ze soms 'en kwaoje bui Die duurde 'en heele wee k;

En lest was ze, urn 'en haoverklap,

\

Een becle ma 0 11 d van streek.

k docht: nou wordt 'et meer as tied,

\Vant anders nêmtzt! 'en jaorl En ikke naor den dokter toe

Um medicien venr haor.

De dokter zei: .Gao zitten, mall]"

En dec mien vraag op vraag, Beveurbeeld: ~Het ze 'en goed humeur?"

En: ~I-Ièt ze 'en goeje maog?"

Ik zei: ~Heur Illaog is 0Fperbest, Ze eet smiddags we veur vier;

Mllor, dokter, as 'k 'et zeggen mag, 't Humeur dil deugt gen zier:

"Ik kik - dan springt ze vuur en vlam' En, onder OllS gezeid, ' Ze wordt zoo schraal as bot en vel

Vlln puur kwaadaardigheid." _

"Begrepen!" zei de dokter toen,

"Nou luuster goed naor ruien:

'k Zei: ~D3nk oe, dokter]" Maor ik docht:

Dat is en roar geval:

Mie n geft ie wat, en k bin nie ziek, Ha 0 r gêft ie niemendal.

Toch hé 'k die Illedicien ~ebruukt Trouw iel ken dag van 't jaor;

Ze kostte wel gen hal .... e cent, Maar viel m'alevel zwaar.

En de uitkomst? Vaoliekallt, verdreid:

Zij dik en vet en wel;

Maar ik van puur zachtaordigheid Zoo schraal as bot en vel.

Zij houwt zich jufferz.iek, ne r v e u s En volgt toezoers heur gril; , Ik Jpot mien Jeijen bU~den neus

Deur haar - um vredes wil I Sept. '94.

Tegenspoed, hoe smartelijk ook, at moet men gewagen van eene nationale ramp, is toch goed tot iets!

Ook nu werd wederom bewezen, dat die de edelste gewaarwordingen medegevoel, vaderlandsliefde, heldenmoed - vermag op te wekken sluimerend onder den prozaïschen invloed van het alledaagsche leven. ' Utrecht ¹⁰ Sept. '94.

Lj ^{~~ 0...}

^~

^{~ )}

-b ^{Lt. ~}

^~

^~ut4.; _/

'\

NEDE R LAND-LOMBOK.

Ons Vaderland is niet meer wat het was in de zeventiende eeuw. In

de politiek van Europa speelt het niet meer eene eerste rol. Maar als koloniale mogendheid heert het nog eene gewichtige taak te vervullen. In die reeks van schoone aan allerlei schatten zoo rijke eilanden vindt het een onarzienbaar arbeidsveld voor wetenschappelijk onderzoek en het openen van nieuwe bronnen voor handel en nijverheid. Het brenge de zegeningen van Christendom en beschaving tot de volken, die ze bewonen, zij het ook dat de weg daartoe soms gebaand moet' worden, door, de mannen van ~et

zwaard, wier zelfopofferende moed en volhardmg ruet genoeg gehuldigd kunnen worden.

AMSTERDAM Sept. ^18g4'

Veel wordt er geklaagd over slechte za~~n. ,Toch schijnt de vraag ge- wettigd, zouden er niet veel meer zaken ZIJn, die slecht bestuurd worden, dan slechte zaken.

'<

TEEKENL'l'G VAN W. ROELaFS.

"OPROEPING VOOR LOMBOK" .

Wij grijpen naar 't geweer, 't Land is wel niet in nood, Maar wel zijn eer;

Dat zegt nog meer.

De mo e digste is hij, die waar 't mocht noodig wezeIl, Den moed ook heelt om niet den schijn te vreezen, Dat 't hem aan moed ontbreekt.

Luit .. Kol. Generale Staf.

I

NAT I O N ALE R OU W.

Dit is geweest een schok van ontzetting i een hooze tijding, die ons opschrikte en ontroerde: hoe zijn de helden gevallen, Tjakra, binnen uwe verraderlijke muren I Nu dale ook op uwe heuvelen, riormade, dauw noch regen, die gedronken hebt dit edel bloed! Dit edel bloed van aallvoerders en aangevoerden, gevallen te gader voor vlag en vaderland en plicht, maar ook allen gelijkelijk beschreid en in eerbiedige heugenis bewaard.

En dit is het verheffende en het wijdende te midden van zoo diepe verslagenheid. Het bindt ons, vaak verdeeld volk, in gemeenschappelijk rouwbetoon te zamen. Nu wijken onze eigene nood en en bezwaren stil terug en lUimen plaats aan een nationale deelneming. In onze harten vlammen hoog op geestdrift en offçrvaardigheid. En vaderlandsliefde, te veel een klank, openbaart zich nu aan allen als een macht van heiligheid.

Als een koele ademtocht van wind heenstrijkt, te avond, over door de zon geblakerde landen, zoo kome de wetenschap van dezen nationalen rouw, verzachtend, hier en ginds, tot de beroofden en bedroefden.

En van die gevallen zijn "met eere in het veld", "hunne ziel in 't eeuwig leven verwacht den jongsten dag." .

8 SEPTHffiER 18g4·

U,., /!Imf! I"//.Ie, gdlOudnl ill d(1 RtlIIIQII8fnmfscittl J,'fJrk Ic 's CI"UlItIlJI(I.i:ffl, ;] Stlp/e/llbqT J,s94.

Zie eens wat Neder!tl.nd geworden is door den mannelijken arbeid onzer voor·

ouders. \Vat heerlijken stempel draa~t onze bodem: de vreemdeling, die zien wil, wat menschelijke kracht en vernuft vermoJ;:cn teJ;:en de hinderpalcn, door de natuur in dCIl weg j::elegd, hij moet ons land bezoeken. Van wat grootsch karaktt:r is onze g,eschiedenis, als ze vertelt van den strijd voor onze onafhan- kelijkheid, gehandhaafd en verdedigd tegen de machtigste naliCn der wereld.

Hoe moeten alle beschaaCde volken dankbaar ons vaderland gedenken, waar de banier der gewetensvrijheid onder leed en tranen werd gcplwlt.

En te midden van ons levenden rusten ze in hun graven, al die moedigen en grooten, mannen van het zwaard en van de studie. helden van zee en land - zij rusten hier in hunne graven, die met beschamende zelCopofferillg ons vader- land gemaakt hebben tOL wat het is.

De Duitsche keizer wist wel, dat hij hef hol1andsche hart aanraakte, toell hij, bij zijn bezoek aan Amsterdam, een krans neêrlegde op het grar van onzen de Ruyter. En geen Nederlander komt in den Haag en staat stil bij het stand- beeld van een Zwijger, oi" er ontwaakt in hem eene aandoening van trots en erkentelijkheid, , ..

Uit hunne gravcn zien ze ons, dic sterken en moedigen, en doen eel\ beroep op ons, zeggende: Bewaart den schat!

Zij doen een beroep vooral op u, jonge mensehen, die weldra. Ollze pla.atsen zult innemen in de Vadedandsche samenleving.

Heil u, driewerf heil 11, indien gij vervuld van eerbied voor ons grootseh verleden, I;.evoed met de sterkende histori(!n onzer natie, diep geroerd door het lief en leed, door de vreugde en den rouw van hUil volk, tIlet geest- dl'irt uw vaderland lien,cbt, en bereid zijt op uwe beurt uwe beste krachten er aan te wijden de kracht van uwen arm, de schatlcn van uw geest en uw hart! .,

1'EEKENING VAN 01'1'0 EEREUIAN.

Geen taak is zoo gering dat zij niet waard zoude zijn er zich aan te 'wijden met al de krachten waarover men

beschikt. -

Expeditie op Bali in 1868.

Nationale droefheid wordt verbitterd, nationale

rouw verzwaard door verdeeldheid onder de zonen van hetzelfde vaderland. Tedere ramp die de een- dracht bevestigt, kan het begin zijn van nationale blijdschap en verheffing.

13-9-94·

Dh· .. Generaal de(Posterijen.

Klangen stolze, frohe Lieder, Je in Hollands Auen wieder,

Kolonel DE BRABANT.

Voor de versterkin g .

"Let w el Soldaten,

Wij er in en z ij er uit I "

BREDA, 7 September 1894·

De Generaal-Majoor

-

Js Gravenhage, 8 Sept. '1l94.

. . . . .

Bid voor de kind ren, die, droevig verlaten, Nahm ich Theil an dem Gesange,~

All dem vaterländschen Klange.

Und auch hat in emster Stunde, TrauI"' ich weinend urn die Wunde,·

Die dem Theuren Land geschlagen Ulld wir bringen voller Klagen.

Todtcnopfer tap/ren Söhnen, Mit der Trauer leisen Tönen:

Het ware wenschelük, dat het onderwUs in de ^I' Nederlandsch Indische krügsgeschiedenis verplich- I

tend werd gesteld voor Gymnasiën en Hoogere BurgerSCholen.

't ~rood der .ellende gaan beedlen ter stralen, Wie geene liefde, geen leed is bekend.

Schuldloos als zij - doch reeds·'t onheil gewend I Bid, dat Gods zegen, die mild u belommert, 't Harte der weezen verblijdt, 't ontkommerti Dat over hUJme zoo treurige baan

Jt Zonnelicht van Zijn meêdoogen moog' gaan I'

GENT.

Requiesc~U1t a labore, Dolorose et amore!

e

- ^{~. 7}

•

NEDER LAND -LOMBOK.

De geschiedenis tlan §Jndië.

Een mooi kerkhof; het plantsoen rijk aan afwisseling;

heesters en bloemen; net begrint de paden. - Hier blauwe zerken met namen en opschriften, die slechts even worden opgemerkt en nog sneller vergeten; wat verder honderden paaltjes, angstvallig in rijen en vakken, de nummers ver- weerd en nauwelijks meer te ontcijferen.

Wie vraagt er, wat er werd geleden en gestreden, door hen die hier ter ruste gingen? - De groote menigte komt alleen om de monumenten aan te gapen I

Al'oISTERDJ'\.M, II September 18g4.

-

Uit: IILe Livre d'Or de la Comtesse Diane."

Que·disent les .tombes?

Patience.

Que pensez-vous de la ven- geance?

Elle satisfait sans consoler.

Quand faut-i1 mettre bas les armes?

Quand on a vaincu.

!-liii!~

1U.iJilI . ,

^{SLAG nlJ} SAMALA'GA' NAAR EEN SCHILDERIJ VAN GARNIER.

J{olland.)!ombo~.

\Vat noopt toch Nederland, den naam zich op te dringen, Van klein te zijn in omvang, aantal, macht?

Zoo ge in 't Europisch koor verleerd heb Jt mee te zingen.

I,. 't wijs, gering te denken van uw kracht?

Besef toch, dat gij groot zijt, sints ge in wijde kringen Miljoenen zielen tot uw schepter bracht;

Klei~l;::eestig wordt uw volk, als Jt weig'ren zou te dingen Naar d'eereprijs, door God u toegedacht.

Hij, die uw schoudren eeuwen lang de zwaarste lasten Deed torischen, weet voorzeker wat Hij doet;

Die u de ta3k gaf, schonk de krachten die u pasten!

Zoo offer aan uw roeping goed en bloed, Dat In!'!ulinde als met de handen moge tasten, Hoe 't kleiue groot wordt door geloof en moed,

)!ombo~·Glfjeh·

Kwam zoete sluimring, Neerland ! op uw oogell dalen,

\Vaartoe \lW volk zich al te gaarne schikt,

Op eens deed Lombok 't vuur weer uit uw oogeli !'!tralen;

Ruw heeft het uil den slaap u opgeschrikt, Dat zal uw ouden moed tot nieuwe veerkracht stalen,

Dat heeft uw zonen 't harte weer verkwikt;

\Vat Lombok u ontnam, zal ^Jt dubbel u betalen, Mits uw geloof in ontrouw niet verstikt.

Maar laat voor Lombok!'! rampen Atjeh niet verdwijnen, Waar jaren lang uw bloed reeds heeft gevloeid,

\Vaar heldenkracht en moed vaak roemeloos verkwijnen, Gedenk het bloed, dat Atjeh heeft besproeid I

Gedenk die broeders ook in hun gerekte pijnen:

Groot is het volk, dat lijden niet vermoeit.

ZETTEN, 1I Sept. IB94.

I

l

I I ^j

Aan volkeren evenals aan lndivuduen kunnen groote rampen tot zegen strek- ken, indien zij niet lijdzame berusting, maar verhoogde inspanning van zede- lijke krachten tot gevolg hebben.

LEIDEN. 8 SEPTEMBER 18g4.

~~~~, .

_~

_ _____ .J

~allino's ~rijgs~reef.

(Fragment eener Elegie van ± 700 voor Christus.) Tot hoe lang zit ge neer? Wen vat ge toch eens moed,

o mannen? Schaamt ge U uiet voor hen. die oru U wonen?

De hallden in den schoot waant gij dat lil het land, De zoete vrede woont - ' doch krijg wo:edt in de velden, De vijand rooft den oogst, zijn zwaard IS rood .. van ,bloed:

Staat op en laat niet ééll va.n U meer achterblIJven., , 'Verpt stervend nog voor Jt laatst de laatste werpsp~~s UIt]

Vereerend trn.:h en schoon is ·t voor den man, te strijden Voor vaderland en kind en wetli~e echt~enoot!

Ge vreest del' dood? De dood zal wis met eerder komen, Voordat der i-1ol!re (4) hand den draad heeft afgesne~n!

Recht op den vijand in, de speer omhoog gehevel~

En 't moedig hart gedrukt vast legen 't ronde schild I Den dood l' ontkomen - was nog nooit eell man beschoren, AI sproot zijn stum zelfs uit onsterflijk voorgeslacht! . Ontvlucht ge 't krijgsgewoel en 't schril ~e~is der SC,h\chten, Den dood ontvlucht ge niet - hij vindt U m ~w l~uls.

Den lafaru'd zal zijn volk nooit eeren, noch OOIt missen:

Den held eert klein en groot. als hem het doodslot treft.

Het gansche volk beweent dien strijdel bij zijn sterven, Die levend stond in eer, gelijk een halve God, Op hem ,houdt, als een burg, zijn volk het oog geslagen, Hij dcet alleen zooveel als vele mannen sall.m.

(Uit het Grieksch.) ROTT~RDA.M, 8 Sept. ·1894.

') Schrikgodin .

N EDE R L A N D - LOM BOK.

',I ."

TEEKENING VAN CH. ROCHUSSEN. "IN:T PANOPTICUM".

25 AugustuS.

Hier - het licht danst in 't woud, waar het eikenloof geurt, Ilier - de leeuwrik zingt stijgend zijn. lied,

En de zee straalt en glanst, zij, de dreigende vaak, Jubelt mee 's zomers juichkreet: "geniet!"

Daar - door 's vijands verraad, door den-:'sluipl11oord geveld, Daar - gcmarteld in nameloos wee,

Liggcn zij, jong en fier, nog met 't zwaard in -de vuist, In den lande van over de zee.

En de jubelkreet sterft, waar die treurmaar weerklinkt, Holland's hart ruilt zijn vreugde voor rouw;

't Brengt met droevig ontzag zijn eerbiedigen groet Aan wie stierven den lande getrouw!

LEIDEN.

TEEKE~fNG VAN J. G. VOGEL.

EIGENHANDIG SCHRIJVEN VAN H. M.'S GEZANT TE WEENEN.

PALEIS SOESTDIJK (PARKZIJDE.) TEEKENING VAN JHR. DE RANITZ.

W raak baart weerwraak zonder eind, het heilloze bedrijf van barbaren. Straf is herstel van zedelijke orde en handhaving van zedelijk bestaan.

GENÈVE, II Sept. 18ç}+

De voorstanders van vèrstrekkende Staatsbemoeiing stellen zich den Staat voor als een boven alle zwakheden en hartstochten van de menschelijke natuur verheven wezen, de hooge en krachtige uitdrukking van het Recht en de billijkheid, die daarenboven in alle zaken ,handelen en beslissen ZOlt overeenkomstig de inzichten van den droomer zelf.

In de ~··practijk echter is de Staat .... een heer, die achter de schrijftafel zit, met veel ot weinig boekengeleerdheid, en die wetten maakt en voorschriften uitvaardigt betrekkelijk onderwerpen, die hij in 't geheel niet, of onvolledig en eenzijdig kent.

Den Haag, Sept. 1894.

..

Moed en trouw zijn de hoogst eer- biedwaardige, maar Goddank I gewone eigenschappen van den Nederland·

schen krijgsman; hoeden af, als beleid er bij komt, want dan hebben we de volle deugd van den oorlogsheld, die beloond wordt met de schoonste orde, welke de borst van een man versieren kan, met de eenige orde, die nooit verleend wordt of zij is inderdaad verdiend, de Militaire Willemsorde.

Beleid weet listen te verijdelen en valstrikken te vermijden, ook al zijn zij nog zoo zorgvuldig bedekt; beleid houdt rekening met deugden en ge- breken van den vijand en trekt van beiden partij ten einde het doel van den oorlog, duurzamen vrede, naderbij te komen; beleid offert het leven van manschappen op, als het noodig, maar spaart en redt het door voorzichtig- heid, zoo het mogelijk is ^j beleid slaat de lessen der historie niet in den wind, maar vermijdt de fouten, welke reeds vroeg..er werden begaan. Daar beleid binnen zekere grenzen moet worden aangeleerd, zou het misschien over- weging verdienen de uitrusting van een soldaat, die in den oorlog wordt gezonden, niet als volledig te beschou- wen, zoolang hij niet ter dege bekend is met de geschiedenis van vroegere expedities tegen den zelfden of een dergelijken vijand.

UTRECHT, Sept. 18g4'

Hierin is het met de natie als met het indi_

vidu; niet de ramp zelve verzwakt.

vernedert; de wijze, waarop de ramp ge·

dragen wordt, geeft den doorslag. Zoo is vaak ten slotte de overwonnene de win_

nende, de overwinnaar de verliezende partij.

DEN HAAG, 9 Sept. 1894.

Oud.Neeriand, ten strijde! Het zwaard uit de scheege Voor de eer van uw vlag, op de zeei!n ontplooid.

Gewroken 't verraad, dat de valschheid u smeedde, En roemrijk de zege, al begonnen, voltooid!

Maar keeren in 's vaderlands juichende ree~e Uw dapperen weder, met Jauwren getooid, Dan 't wapen geruild voor d' olijftak van vrege, Voor schrik milden zegen rondom u gestraald!

\Van! machtiger dan door gewapende scharen Beheerscht door de liefde gij 't hart der

barbaren.

De priester des vredes wint meer dan de held.

Met vreugd, niet met vreeze begroete op de baren De kleurling uw vlag en wie onder haar varen.

De vroomheid verwint, als van onds, het geweld.

NEDERLAND LOM BOK.

DE WIEG.

Hij had haar van liefde gesproken en zij had zijn woorden geloofd.

Haar ouders hadden gewaarschuwd, dat hij een slecht mensch was; hen had ze niet geloofd.

En toch hadden zij gelijk.

Weldra verscheen een kindje en hemelsch gelukkig vleide de moeder het in de ijzeren wieg, het mollige nestje met mat-blauw zijden kussens en etherisch kanten gordijnen) een geschenk der ouders.

Maar het kind van den slechtaard was t~tenger,

te zwak. Een engel daalde neer en voerde het omhoog.

En de moeder kermde: Neem ook mij! Doch de engel wees haar af.

Armoede grijnsde hun tegen en veel moesten zij offeren. De ouders waren gestorven.

Een ander kindje kwam de moeder troosten, die haar zorgen verdubbelde en niet week van de wieg, het mooie geschenk uit gouden dagen. Maar weer daalde de engel en verloste het zwakke wicht uit zijn lijden. En weer wees hij de moeder af, die volgen wilde.

De ellende steeg.

Woest greep de slechtaard naar de wieg om het onnutte voorwerp te verkoop en, maar als een leeuwin verdedigde zij het nestje, waarin haar lievelingen hun kort leventje geleefd hadden.

Dronken-waggelend sloeg de man neer op een ijzeren spijl en een donkerroode stroom kleurde den ruw houten vloer. Bewusteloos zakte de vrouw naast het lijk ineen.

Toen daalde de engel neer en voerde de be- wustelooze vrouw naar Zijn huis.

Zacht gewekt opende zij de oogen en was ver- blind door de pracht. Hartstochtelijk omhelsde ze en kuste ze haar lievelingen. . Toen wierp zij zich voor Zijn troon, deed ook de kinderen hun handjes vouwen en smeekte genade voor den man, dien ze had liefgehad.

En haar gebed werd verhoord.

"Ieder vogeltje zingt, zoo als het gebekt is". Dit zal men wellicht ook van mij zeggen, nu ik in lIHol1and·~ornbok"

een woordje schrijf over verzekering of daarmede lil verband staande.

Ik wensch hier een lans te breken bijzonder voor de onder- officiuen en mindere militairen bij het Nederl. Indische leger, di~

toch zoo dikwerf ç-eroepen w~rden aan hoogst gevaarlijke expc:dl' tien in onzen Indlschen ArchIpel deel te nemen en het groot nSlCO beloopen gedood te worden door het moordend lood van den vijand die zoo veel te geduchter is, omdat hij zich aan de regele~ van oorlogs - of volkenre~ht niet ~torende - zoo als nu weder gebleken is; soms als slwpmoordenaar te werk gaat, maar waardoor de sterftekans voor de militairen bij ons Ned.

Indische leger juist te grooter is.

Nu bestaat er wel een weduwen- en weezenfonds voor de officieren bij het Ned. Indisch le~e:, maar ni~t en ook ..niets van dien aard voor de onderofficieren en nunderen biJ dat leger. Men zal moeten erkennen dat zij in zoo ver mis de e I d

zijn." . . . .

Het is waar, Ik ,<reet 't, zoo die onderoffi~leren en mlllderen sneuvelen, bekomen hunne weduwen en kmderen \'an reg~e­

ringswege een. toelage. Opvolgende Ministers va~ k~lolll~n zijn daarmede ruet ten achter. gebl.e."e~1. Toch acht Ik dit l1let voldoende. Ik zou voor die nulJtaJr wat meer dan toelage, doch altijd

bU wU·.e

van gratificatie verlangen. Laat men ook voor hen een weduwen- en weezenfondsen op goed wetenschap- pelijk gl'ondslag gevesti~d, opricht.~n en daartoe .een .ged~.elte der gelden bestemmen, die, dank ZIJ de offervaardlghel~.mIJner

landgenooten voor hen die aan de Lomboksche expeditie deel nemen, zoo 'mildelijk toevloeien. Ik bedoel eelle bijdrage .~n eens die waarschijnlijk niet zeer groot zal behoeven, te zIJn omdat wellicht nog niet ^10{0 der onderofficieren en mmderen bij het Nederlandsch ~disch leger gehU\~d ~~jn. . ..

En ook om het begll1sel van /Jzelf·hulp' biJ de hierbij betrok- kenen tot zijn^t recht te doen komen, zou het wellicht - ik leg den klemtoon op het woord /Jwellicht~J - overweging verdienen, die onderofficieren en minderen eene kieinejaarlijksche bijdrage voor het door mij gewenschte fonds te doen betalen.

DEN HAAG, 10 Sept. 18g4.

KLEINE KATJES HEBBEN OOREN!

Vele ouders, die nog al nauwlettend zijn bij iletgeell zij hun kind te zien geven, zijn minder kieskeurig bij hun spre- ken in zijne tegenwoordigheid. Het kleine oortje vangt wel eens iets op, dat jarenlang in de kinderziel weerklinkt.

Werd al wat we met en bij het kind spreken Jt1 den fonograaf vastgelegd, hij zou ons later menigmaal doen blozen, en op zaad en oorzaak wijzen, waar wij slechts vrucht en gevolg waarnemen.

Utrecht, 9 Sept. 18g4·

J /- Jri.i-t

^t:0>

^J:

y

AAN HET SONNET. Sc/wv/opziener. : [J Bezield Sonnet, herinnert Ge u de dagen,

Toen Dante uw stem aan d' Arno klinken deed?

En toen Petrarch van liefde's lust en leed In nachtegaal-geklank u liet gewagen? Wel had Ge sedert bittre stof tot klagen,

Als U de mode hulde in 't leugenkleed, Als de Onmacht U verminkte, fel en wreed,l Of de Onzin wonde op wonde U had geslagen.

Toch leeft Ge~nog! - In uw geboorteland Viert Ge uw bestaan bij eeuwen! Gij houdt stand, Trots smaad en gril, verjeugdigd telkenmale.

Nog blijft Gij liefdebode en hymne en zucht Der bange ziel, die snakt naar reiner lucht j

Nog leeft Gij voort, Sonnet! -

AVE IMnlORTALE!

(Naar het ItaJiaansch van Adolfo Borgognonj).

BATTER1J VAN OUDS GENAAMD HET WATERKASTEEL TE BATAVIA.

NEDERLAND-LOMBOK.

...

Flegmaties noemt men ons volk. Maar dat is het alleen voor het uiterlijk. Half bewust, half onbewust, doen wij ons best om geen gemoeds- beweging, geen innerlijke ontroering te doen lezen op ons gelaat. Wij nemen in het dagelijks leven de schijn aan van alleen het koel-verstandige te willen vereren.

Dat hangt samen zowel met een grote gevoelig- heid waar het ons zelf betreft, als met een be- treurenswaardige neiging om te spotten met alle zichtbare uitingen van geestdrift en bezieling. En wij zijn 0 zo bang dat men ons belachelijk zal vinden als wij afwijken van het aUedaagse!

Uit de geschiedenis is veel le.e:r ing te putten ; ook uit de ondervinding van anderen.

Maar alleen door eigen , dikwijls bittere ervaring wordt men w ij s.

TEEKEJ'\ING VAN TOOROP.

Nationale rampen hebben soms dàt goede, dat zij ons de valse schaamte doen overwinnen, die ons noopt anders te spreken en anders te handelen dan wij het menen en willen in het diepst van ons hart.

<YY.x.7:)V(".ÁA)0<X/j(XXXXX//XXXXXXXXX~.'>XXXXX~

Toen ik de nederlaag op Lombok vernam wa::: ik in Midden·Frankrijk. Een Overste van het Fransche leger, die mij zijne deelneming met de gebeurtenis betuigde, voegde er aan toe:

"Nu is het noodig, spoedig en geducht revanche te nemen, maar in ieder geval hebt gij, Hollanders, een groote deugd: Volharding."

- Ik hoop maar, Overste, dat van onze "ténacité" niet te zware offers zullen geëischt worden, antwoordde ik.

En zoo zij het eens werden?

Dan draagt men die bij ons manlijk.

Een mooie profecy! Ik wensch \1 de vervulling er van.

Dank u, Overste.

Ik kon niet helpen dat bij dat "Merçi. Colone!" de tranen langs mijne wangen vloeiden.

's

GRA'lRNHAGE,

14 Sept. 1894.

Kolonel.

TEEKENING VAN TH. SCIIWARTZE.

VROEG-HERFST.

Eu zult gif nooit de ZUil meer dw, mijn kil/d, Hoog glorie.stralend over duin ell heide?

TEEKENING VAN STROEBEL.

Gij hadt haar lief - 't was dat uw ziel verbeidde Vol heimwee·hartstocht ~I Licht dat overwint.

Ge-hebt haar bloemen/dl/deren bemind: - Ze welkeu dra, rOl/dom, in woud ell weide Nu geeft ze ft saam haar varsIlijk ttj/geleide, Droif-glallzeud in 1Jroeg./wfs/elijke tint.

Soutpoort, IO Sept. I894:

--. .

NEDE RL A ND - L O MBOK.

De val van Mataram,

Nog nuurt de strijd, nog woelt de moord, Om s' vijands sterke bentings voort Gebraakt door tal van monden j

Zijn slangen schietend vliegt het lood, En d' armen uitslaand waart de Dood, En gaapt uit vele wonden.

De alarm trom slaat, 't geschietvuur gromt, De Baliër schreeuwt en bromt,

Met heesch geloei daar onder.

Daar splijt de muur en barst de grond, In 't bolwerk, dat dáár dreigend stond Maar in bres nu is geschoten.

En weldra kondigt Hol/alld~s vaan Den val van Lombok~s veste aan,

TEEKE~rNG HENRI~TTE RONNER.

UTRECHT, den 1ge September r8g4.

Kolonel.

IKDISCHE MARKT.

Bijdrage voor "HOLLAND - LOMBOK",

van "SPROKKELAAR."

W. L. DE PETIT, Lttiteuallt-KoJonel bij den Generalen Staf te Arnhem.

eCU.i· gu, jidêlemlJlIl SOllt mor/5 pOllr la palne, On/ droi! q14' à leur L'erelui/la fOIl/IJ VlIJm', el prie, EJ,/n: les 'pllts bealfx nOIl1S lellr IIom esl Ie ,P{us beau,

Taille gLom' près d'mx passe el tombe ephemère;

1:.1, comme j,rai/ IIIIe mcre,

La voÎx rl',m pel/pit enticr les beree (lil fellr lombeml, Op niemand beter dall op u soldaten van Nederland, die op het verraderlijke Lombok zijt gevallen, waren ooit deze regels van Frankrijks grootsten dichter van deze eeuw toepasselijk. En al kunnen wij helaas geen laatste hulde aan uwe groeve brengen, toch zweeft in deze ure het beeld van uwen heldendood het gansche Nederlandsche Volk voor den geest, en staart het met diepen weemoed in liet hart, op dal verre Oosten, dat ons reeds zooveel dierbaar bloed afdwong. Uw dood heeft iederen Nederlander, oud of jong, arm of rijk, tot in het diepst der ziel getroffen. - Het vaderland is met dien slag ontwaakt uit den sluimer van de onverschiligheid, die het tegenover zijn trouw Indische Leger te lang aan den dag legde. Het kleinhartig, zelfzuchtig najagen ' .. an stoffelijke welvaart en genot, het werd voor't oogenblik vergeten, toen daarbinnen in onze ziet, zich eensklaps stemmen deden hooren, wa:U'aan wij ontwelld waren geworden; stemmen die val! 's lands eer en van hd verledeli spraken, en die het rumoer van het krakeel der partijen voor een wijle deden verstommen, En op eens gevoelde llct jonge Holland, dat het toch nog Iliet verleerd had den vuist te ballen; dat de hand, die slechts gewoon scheen geld te schrapen, toch soms ook nog naar 't zwaard grijpen wil. \Veldadig ontwaken voorzeker! Maar - moge het niet voor korten duur slechts zijn, - 'Vant ze zijn zoo onvruchtbaar anders, die voorbijgaande opbruischingen, van zelfs de warmste Vaderlandsliefde. Die liefde moet waakzaam blijven; zij moet geen verpletterende nationale rampen afwachte/; om zich te openbaren, Zij moet dagelijks blijken uit kalme eonsekwente toewijding, aan het hoogste landsbelang, zijn wetr.

baarheid; blijken uit zooda.nige instellingen en wetten, die het ten allen tijde mogelijk maken den hoon ons aangedaan te wreken, \Va.nt eerst dan kan de verontwaardiging der nati .. baten. al. gevaren van nog grooter oluvang zouden naken. En moge ook Lombok voor ollze regeeringsmannen een nieuwe ernstige waarschuwing zijn geworden, om toch in de toekomst dat fatale woord nOorloS'" vooral nimmer lichtvaardig uit te spreken; dat woord dat zooveel edel bloed kan kosten, dat reeds zoo menig huis.

gezin in rouw dompelde.

Zal ook onzen Staatslieden de naam van Lombok voor den geest komen, wanneer ze ooit roekeloo~, overmoedig het Vaderland zouden willen plaatsen voor nieuwe verplichtingen in onze kolo.

IliCn, waarvan de vervulling ons wellicht te eenigertijd te zwaar zou kunnen vallen, ja dan zijt gij ook daarom, soldaten van Nederland op Lombok niet voor niets gevallen.

• ~

.

Gedenkblad.

Ter nagedachtenisse der Helden-Slachtoffers van Lombok-Holland.

Ge stierf!: zoo ver van 't Moederland!

Ge vielt zoo wreed door moordershand ! Uw ûelen zijn toch niet gestorven, Die hebben 's Heeren Rijk verworven.

Door trouw, door moed, door eer en plicht, 'Vordt thans uw roem de wereld door verspreid.

Gij leeft, als Helden in de onsterflijkheid, Omstraald door 'e eeuwig liefdelicht,

Terwijl gansch Nederland uw marteldood beschreit.

BRUSS~L, 9 September 1894·

r:J;;}-~~&~4'~,,/

.:?-~ /4~b-"'''''''; ;;z.~ :P&/-=/~

~~~~/--/bf/27~'

~~/~~,~d/­

~~~~~~~

~~~~~~-=---~

~~~~~/~d4

/7?~~~~~~~~

~~4;;&~~~

~C~&~~

~~~~~

~~~~~.;/~#~

EIGE:-IHANDIG SCHRIJVEN VAN H. M:S GEZANT TE BRUSSEL,

TEEKENING VAN 1. H. WEISEr\BRUCH.