Eén op de vijf heeft het voorbije jaar gedacht aan zelfdoding: stijgende trend sinds vorig onderzoek in 2003
Test Gezondheid – Persbericht 27/1/2012
België is één van de landen met het hoogste aantal zelfdodingen. Dagelijks plegen er vijf à zes Belgen zelfmoord, een pak meer dan het Europese gemiddelde. Toch blijft het onderwerp taboe, en durven te weinig mensen met zelfmoordneigingen erover te praten met hun geliefden en/of professionele hulp te zoeken. Dat blijkt uit een enquête van Test Gezondheid, het
gezondheidsmagazine van Test-Aankoop. Eén op de vijf respondenten (22 %) heeft de laatste 12 maanden minstens een keer gedacht aan zelfdoding, een hoger percentage dan in de studie 9 jaar geleden (19,6 %). Tegenover de vorige enquête in 2003 stelt Test-Aankoop nu een licht stijgende trend vast. 18 % Nederlandstaligen en 28 % Franstaligen rapporteerden die
zelfmoordgedachten. Bijna één op de tien had daarbij het gevoel niet met zijn problemen terecht te kunnen bij familie en slechts een kwart van de respondenten met zelfmoordneigingen zocht professionele hulp. Bijna één op de tien respondenten zegt ooit minstens eenmaal zelf een zelfmoordpoging te hebben ondernomen. Bij Nederlandstaligen gaat het om 5,6 % en bij
Franstaligen om 12 %. Eén op de honderd deed dit zelfs tijdens de afgelopen 12 maanden. Eén op de drie zocht achteraf geen professionele hulp. Test-Aankoop wil eraan herinneren dat erover praten en het isolement verbreken de beste preventie is. Psychotherapie is sowieso aanbevolen in dergelijke situaties, om de onderliggende problemen aan te pakken, en soms is er zelfs nood aan een ziekenhuisopname.
Mensen die zelfdoding kiezen als uitweg, gaan gebukt onder ondraaglijk psychisch lijden. Het leven wordt te zwaar om dragen, en ze zien zelfdoding als een oplossing voor hun problemen.
Het overgrote deel van de mensen die uit het leven willen stappen, is depressief of lijdt aan gelijkaardige psychische aandoeningen, waardoor ze gevoeliger en kwetsbaarder zijn voor persoonlijke tegenslagen dan anderen. Bovendien is er vaak sprake van extra risicofactoren zoals alcohol- of drugsmisbruik, een levensbedreigende ziekte, sociaal isolement, stress, eerdere zelfmoordpogingen of geliefden die er een einde aan hebben gemaakt. Zelfmoordpogingen komen vaker voor bij vrouwen, terwijl mannen vaker slagen in hun opzet om uit het leven te stappen. Vooral na de leeftijd van 65, wanneer veel ouderen met pensioen gaan, weduwe of weduwnaar worden, sociaal geïsoleerd raken en ook steeds slechter te been zijn, neemt het risico op zelfdoding toe. Oudere mannen vormen dus de grootste risicogroep. Tegelijkertijd zien we de laatste jaren bij jongeren tussen 15 en 24 jaar de grootste stijging van het aantal
zelfmoordpogingen.
Eén op de vijf dacht het laatste jaar aan zelfdoding
Test Gezondheid vroeg 821 Belgen tussen 18 en 74 jaar naar hun overtuigingen en ideeën over zelfdoding en naar hun eigen ervaringen, zij het via familieleden of vrienden of aan de hand van eigen ervaringen. De resultaten zijn representatief, en verontrustend! Test Gezondheid hield al in 2003 een gelijkaardige enquête, waardoor het de resultaten kon vergelijken en een licht stijgende trend kon vaststellen.
Eén op de vijf respondenten (22 %) heeft de laatste 12 maanden minstens een keer gedacht aan zelfdoding, een hoger percentage dan in dezelfde studie 9 jaar geleden (19,6 %). 18 %
Nederlandstaligen en 28 % Franstaligen rapporteerden die zelfmoordgedachten. Bijna één op de tien had daarbij het gevoel niet met zijn problemen terecht te kunnen bij familie. Slechts een kwart van de respondenten met zelfmoordneigingen zocht professionele hulp, en een kwart van hen geeft aan daarna medicatie te hebben genomen voor de onderliggende psychologische problemen.
Eén op de tien heeft zelf poging achter de rug
Bijna één op de tien respondenten zegt ooit minstens eenmaal zelf een zelfmoordpoging te hebben ondernomen. Bij Nederlandstaligen gaat het om 5,6 % en bij Franstaligen om 12 %. Eén
op de honderd deed dit zelfs tijdens de afgelopen 12 maanden. Eén op de vijf heeft hieraan fysieke letsels overgehouden, waarvan 5 % blijvend. Eén op de drie zocht achteraf geen professionele hulp.
Het gebrek aan verzorging of opvolging na een zelfmoordpoging is opvallend en vooral ook alarmerend: de helft van de zelfdodingen werd immers voorafgegaan door één of meer pogingen.
De kans dat iemand die reeds een zelfmoordpoging achter de rug heeft, uiteindelijk sterft door zelfdoding, is 150 keer groter! Net daarom moet psychologische hulp toegankelijker en beter bespreekbaar zijn, aldus Test-Aankoop.
Het is immers van levensbelang om de onderliggende problemen aan te pakken. Tenslotte gaat het om mensen die letterlijk lijden onder het leven, en dus moet men inzicht krijgen in de
problemen die aan de grondslag ervan liggen en die uitklaren. Het interne conflict moet als het ware worden ontmijnd, zodat een nieuwe neerwaartse spiraal kan worden vermeden.
Psychotherapie is sowieso aanbevolen in dergelijke situaties en soms is er zelfs nood aan een ziekenhuisopname. Meestal wordt ook medicatie voorgeschreven.
Rol voor de media
Een grote stap om het taboe rond zelfdoding te doorbreken, is een aanpassing van de beeldvorming in de maatschappij. De media spelen hier een belangrijke rol in. Respondenten waren overwegend positief over de berichtgeving in de media. Ongeveer 70 % vindt dat nieuws over zelfdoding andere mensen met soortgelijke problemen kan helpen. Een derde daarentegen denkt dat dergelijk nieuws mensen met zelfmoordneigingen juist een duwtje in de rug geeft om zelfmoord te plegen.
Heel wat mensen hebben jammer genoeg ook een totaal foute perceptie. De helft denkt
verkeerdelijk dat mensen altijd alarmsignalen uitsturen vooraleer ze uit het leven stappen. Vier op de tien geloven onterecht dat mensen met zelfmoordneigingen die altijd zullen blijven hebben.
Vier op de tien Belgen vinden dat zelfmoordpogingen vooral bedoeld zijn om aandacht te trekken, wat zeker niet altijd zo is. Tegenover 2003 is er toch een kleine vooruitgang, mensen zijn iets beter geïnformeerd over het thema.
Nood aan preventie
Helaas kan zelfdoding niet altijd worden voorkomen. Nabestaanden hoeven dus niet achter te blijven met een schuldgevoel. Soms zijn mensen te vastberaden om uit het leven te stappen, ongeacht de pogingen van eender wie om het tij te keren. Anderen zijn echter wél geholpen met de bestaande preventie. Maar ondanks de huidige inspanningen is er volgens Test-Aankoop nog meer aandacht nodig voor specifieke risicogroepen zoals ouderen, jonge mannen, etnische minderheden en risicoberoepen zoals artsen en boeren. Ook moet het taboe rond
psychologische hulp worden doorbroken, zodat meer mensen dergelijke hulp durven te vragen.
