Lachgedrag in
CAPI en CATI
interviews
Een interactie- onderzoek
VOORWOORD
..
Deze. scriptie. is. geschreven. als. onderdeel. van. het. Masterprogramma. Communicatiekunde. voor. de. opleiding. CommunicatieL. en. Informatiewetenschappen. aan. de. Rijksuniversiteit. Groningen.. In. deze. scriptie.doe.ik.een.interactieLonderzoek.naar.lachsequenties.in.CAPI.interviews.en.CATI.interviews... . Tijdens.mijn.Bachelor.CommunicatieL.en.Informatiewetenschappen.ben.ik.geïnteresseerd.geraakt.in. vragenlijstonderzoek,.omdat.deze.onderzoeksmethode.raakvlakken.heeft.met.vele.diverse.aspecten. van.de.communicatiewetenschap..Wat.mij.vooral.interesseert.zijn.de.(uiteenlopende).reacties.van. mensen.op.een.bepaalde.communicatieve.uiting..Deze.interesse.is.na.mijn.Bachelorscriptie.enorm. toegenomen.. In. die. scriptie. richtte. ik. mij. vooral. op. het. optimaliseren. van. vragen. in. geschreven. vragenlijsten.. Hierbij. lag. de. focus. dus. op. geschreven. communicatie.. In. deze. Masterscriptie. vind. ik. het. daarom. extra. leuk. om. mij. nu. op. iets. anders. te. kunnen. richten:. de. gesproken. interacties. die. plaatsvinden.tussen.respondent.en.interviewer.tijdens.telefonische.en.faceLtoLface.interviews..Ik.heb. deze. scriptie. met. veel. plezier. geschreven.. Niet. alleen. omdat. het. onderwerp. mij. ontzettend. interesseert,. maar. ook. omdat. het. een. onderzoek. is. dat. actueel. is. en. nuttig. zou. kunnen. zijn. voor. praktische.doeleinden...
.
SAMENVATTING
!
. .
Om.gegevens.van.bepaalde.doelgroepen.te.verkrijgen.wordt.er.tegenwoordig.veel.gebruik.gemaakt. van. faceLtoLface. interviews. (CAPI). en. telefonische. interviews. (CATI).. De. telefonische. interviews. kunnen. plaatsvinden. in. een. korter. tijdsbestek. en. zijn. dan. ook. goedkoper.. Toch. laten. eerdere. onderzoeken.(Haan,.2015;.Holbrook,.Green.&.Krosnick,.2003).zien.dat.niet.elke.mode.(CAPI.of.CATI). dezelfde.antwoorden.oplevert..Dit.zou.te.maken.kunnen.hebben.met.een.verschil.in.de.mate.waarin. een. vertrouwensband. tussen. interviewer. en. respondent. kan. worden. opgebouwd. (Holbrook. et. al.,. 2003)..Een.telefonische.interviewer.heeft.immers.niet.dezelfde.communicatiemiddelen.(visuele.nonL verbale.communicatie).beschikbaar.zoals.een.interviewer.in.een.faceLtoLface.interview.dat.wel.heeft.. Eén.interactioneel.aspect.dat.zou.kunnen.verschillen.binnen.deze.twee.modes.is.lachen..Het.meten. van.de.vertrouwensband.tussen.interviewer.en.respondent.is.lastig,.maar.gedrag.in.interactie.kan. wellicht.duiden.op.verschillen.in.de.mate.waarin.deze.vertrouwensband.tot.stand.is.gekomen... .
In. dit. onderzoek. is. daarom. het. lachgedrag. vergeleken. tussen. CAPI. en. CATI. interviews.. De. bijbehorende. onderzoeksvraag. luidde:. “In" hoeverre" is" er" een" verschil" in" lachen" bij" interviewers" en" respondenten" in" CAPI" en" CATI" interviews?”.. Om. dit. te. onderzoeken. is. er. een. Mixed. Method. inhoudsanalyse.uitgevoerd,.waarbij.zowel.op.een.kwantitatieve.als.kwalitatieve.manier.naar.lachen. in.de.interviewerLrespondent.interacties.is.gekeken..Daarvoor.is.gebruik.gemaakt.van.een.bestaande. dataset..In.totaal.was.er.data.beschikbaar.van.60.CATI.interviews.en.54.CATI.interviews,.welke.samen. bestonden.uit.8780.vraagLantwoordsequenties....
.
1. INLEIDING
!.
Tenslotte.zal.dit.onderzoek.theoretisch.bijdragen.aan.de.vakgebieden.van.de.conversatieanalyse.en. theoretische. modellen. over. het. beantwoorden. van. surveyvragen. in. interviews,. omdat. het. de. inzichten. vergroot. van. de. effecten. van. verschillende. modi. (telefonisch. en. faceLtoLface). op. de. interacties.tussen.interviewer.en.respondent..Het.biedt.namelijk.inzicht.in.hoe.lachen.in.interacties. plaatsvindt..
.
De.onderzoeksvraag.luidt:.“In"hoeverre"is"er"een"verschil"in"lachen"bij"interviewers"en"respondenten"in" CAPI" en" CATI" interviews?”. Om. deze. onderzoeksvraag. te. kunnen. beantwoorden. zijn. de. volgende. deelvragen.opgesteld:. . L Hoe&vaak&wordt&gelachen&in&CAPI&en&CATI&interviews?& L Bij&welke&soort&vragen&wordt&relatief&veel&gelachen?& L Wie&begint&met&lachen,&de&interviewer&of&de&respondent?& L Lachen&zowel&de&interviewer&als&respondent&of&lacht&één&van&de&twee?& L Vindt&het&lachen&veelal&plaats&bij&dezelfde&interviewer&en&respondent&of&is&dit&niet&interviewerF& en&respondentFafhankelijk?& L Wat&is&de&sequentiële&positie&van&het&gelach?& !
2.THEORETISCH KADER
!
! !!
In. dit. hoofdstuk. worden. de. belangrijkste. theorieën. en. begrippen. besproken. met. betrekking. tot. gestandaardiseerde. interviews,. de. verschillen. die. bestaan. tussen. faceLtoLface. en. telefonische. interviews,. de. interviewLrespondentinteractie. met. rapport. en. de. functie(s). van. lachen. in. deze. interacties..Ook.wordt.besproken.hoe.deze.interviewerLrespondentinteracties.geanalyseerd.kunnen. worden..Het.hoofdstuk.sluit.af.met.de.verwachte.resultaten.van.dit.onderzoek... ! ! 2.1. Gestandaardiseerde interviews .
Veel. studies. die. gebruik. maken. van. interviews. om. data. te. verkrijgen,. doen. dit. door. middel. van. gestandaardiseerde.interviews..Een.gestandaardiseerd.interview.meet.aspecten.van.een.groot.aantal. personen,.door.middel.van.vragen.over.een.aantal.vooraf.geselecteerde.onderwerpen,.op.een.wijze. waarbij.deze.metingen.iets.moeten.kunnen.zeggen.over.een.bepaalde.populatie.(Lavin.&.Maynard,. 2001).. Een. belangrijk. doel. van. standaardisering. is. het. onder. controle. houden. van. interviewer. variantie.(Hyman,.1975)..Er.is.sprake.van.interviewer.variantie.wanneer.de.verschillen.in.antwoorden. toe.te.schrijven.zijn.aan.de.verschillende.interviewers.in.plaats.van.de.verschillende.respondenten. (Dijkstra,.Ormel.&.Van.de.Willige,.1979)..Interviewers.kunnen.door.de.wijze.van.vragen.stellen.het. antwoordproces. van. respondenten. beïnvloeden.. Dit. kan. ten. koste. gaan. van. de. datakwaliteit.. Ten. behoeve. van. standaardisatie. is. een. adequate. en. consequente. vraagstelling. bij. alle. respondenten. gewenst.. Fowler. en. Mangione. (1990). stelden. een. aantal. regels. op. voor. interviewers. om. standaardisatie.te.verkrijgen:.lees.de.vragen.op.zoals.ze.geschreven.staan,.behandel.niet.adequate. antwoorden.nonLdirectief,.doe.verslag.van.antwoorden.zonder.discretie.en.wees.nietLbeoordelend. tegenover. de. gegeven. antwoorden.. Toch. is. het. naast. het. streven. naar. standaardisatie. ook. van. belang. om. een. sociale. relatie. tussen. interviewer. en. respondent. op. te. bouwen. om. accurate. antwoorden.te.verkrijgen.(Fowler.&.Mangione,.1990)..Deze.rollen.van.de.interviewer.staan.echter.op. gespannen. voet. met. elkaar.. De. regels. voor. standaardisatie. zorgen. namelijk. voor. een. wat. onnatuurlijk,. robotachtig. gedrag,. terwijl. het. opbouwen. van. de. sociale. relatie. meer. op. natuurlijke. conversatie.stoelt.(HoutkoopLSteenstra,.2000)..
. .
2.2. Verschillende vragenlijstmodi
.
interviews.van.dezelfde.kwaliteit.is.als.data.verkregen.uit.faceLtoLface.interviews..Daarom.is.er.veel. onderzoek. gedaan. naar. de. effecten. van. de. verschillende. modi. op. participatie. en. antwoordgedrag. (Holbrook.et.al.,.2003;.Haan,.2015)...
.
In.het.onderzoek.van.Holbrook.et.al..(2003).bijvoorbeeld,.werd.onderzocht.of.er.voordelen.bestaan. bij. het. blijven. gebruiken. van. de. faceLtoLface. interviews.. Zij. vergeleken. daarom. CATI. (computer. assisted. telephone. interview). met. CAPI. (computer. assisted. personal. interview). interviews.. De. resultaten.van.dit.onderzoek.lieten.zien.dat.er.meer.sociaal.gewenste.antwoorden.gegeven.worden. bij.CATI.interviews.dan.bij.CAPI.interviews..Holbrook.et.al..(2003).stellen.dat.dit.zou.kunnen.komen. door.vertrouwensissues,.omdat.een.telefonische.respondent.de.interviewer.niet.kan.zien..Drolet.&. Morris. (2000). geven. ook. aan. dat. telefonische. interviews. het. minder. toelaten. om. een. vertrouwensband. (rapport). op. te. bouwen. en. telefonische. interviewers. dus. niet. zoveel. interpersoonlijk.vertrouwen.kunnen.creëren.zoals.dat.kan.bij.een.faceLtoLface.interview..Daarnaast. zou.het.kunnen.zijn.dat.de.respondent.zich.niet.helemaal.op.zijn.gemak.voelt.tijdens.een.telefonisch. interview,.omdat.een.dergelijk.interview.vaak.plaatsvindt.in.een.kort.tijdsbestek... . Als.het.visuele.nonLverbale.gedrag.inderdaad.de.rapport.beïnvloedt,.lijkt.het.voor.de.hand.liggend. dat.er.een.sterkere.vertrouwensband.aanwezig.zal.zijn.bij.CAPI.interviews.dan.bij.CATI.interviews.. Verwacht.wordt.dan.ook.dat.telefonische.interviewers,.ter.compensatie,.meer.auditieve.nonLverbale. communicatie.(zoals.lachen).in.zullen.zetten.om.positiviteit.uit.te.stalen.en.goodwill.te.creëren..De. eerste.hypothese.uit.dit.onderzoek.is.dan.ook.dat.interviewers.en.respondenten.in.CATI.interviews. vaker.zullen.lachen.dan.interviewers.in.CAPI.interviews... . !! H1:!Er!wordt!vaker!gelachen!in!CATI!interviews!dan!in!CAPI!interviews. . Uit.het.onderzoek.van.Holbrook.et.al..(2003).kwam.ook.naar.voren.dat.telefonische.respondenten. minder.coöperatief.betrokken.waren.bij.het.interview..Daarnaast.gaven.telefonische.respondenten. vaker.hun.ontevredenheid.aan.over.de.lengte.van.het.interview.dan.respondenten.bij.een.faceLtoL face. interview,. terwijl. telefonische. interviews. veel. minder. tijd. in. beslag. namen.. De. telefonische. respondenten.waren.ook.achterdochtiger.over.het.interviewproces.en.meer.geneigd.om.zichzelf.op. een. sociaal. gewenste. manier. te. presenteren. dan. CAPI. respondenten. (Holbrook. et. al.,. 2003).. Dus. hoewel.telefonische.interviews.betaalbaarder.zijn.dan.faceLtoLface.interviews.brengen.ze.ook.kosten. met.zich.mee.als.er.gekeken.wordt.naar.de.kwaliteit.van.de.verkregen.data.(Holbrook.et.al.,.2013)... . . 2.3. Interviewer-respondent interactie !
et. al.,. 2010).. De. persoonlijke. communicatie,. en. het. feit. dat. een. interviewer. kan. reageren. op. de. respondent,.is.dus.een.belangrijk.aspect.bij.het.kiezen.van.een.interviewer.boven.een.computer... .
Tijdens.een.interview.heeft.de.interviewer.meerdere.taken:.het.stellen.van.de.vraag,.het.noteren.van. de. antwoorden,. neutraal. reageren. en. de. respondenten. motiveren. om. antwoord. te. geven.. De. respondent.heeft.één.taak:.de.vragen.beantwoorden.(Ongena,.2005)..Het.stellen.van.de.vraag.en.het. geven.van.een.antwoord.is.een.interactief.en.coöperatief.proces.(Schaeffer.&.Maynard,.1996)..Dit. proces.kost.zowel.de.respondent.als.de.interviewer.cognitieve.en.sociale.inspanning,.wat.de.kwaliteit. van. de. data. negatief. kan. beïnvloeden. (Ongena,. 2005).. HoutkoopLSteenstra. (2000). beschrijft. hoe. deze.basiscommunicatie.tussen.interviewer.en.respondent.in.een.interactie.verloopt:.de.interviewer. stelt. de. vraag. (en. soms. presenteert. hij/zij. ook. de. antwoordcategorieën),. de. respondent. geeft. vervolgens. een. antwoord. op. die. vraag. en. de. interviewer. accepteert. uiteindelijk. dit. antwoord. (HoutkoopLSteenstra,.2000)..Dit.resulteert.in.de.volgende.sequentie:. . 1. Interviewer&stelt&de&vraag& 2. Respondent&beantwoordt&deze&vraag& 3. Interviewer&accepteert&dit&antwoord& & In.survey.methodologie.kan.deze.‘vraagLantwoordLacceptatie’Lsequentie.beschouwd.worden.als.de. prototypische. sequentie. of. als. de. paradigmatische. sequentie. (HoutkoopLSteenstra,. 2000).. Binnen. een. interview. is. het. namelijk. duidelijk. dat. de. interviewer. degene. is. die. de. vraag. stelt. en. dat. de. respondent. daarop. een. antwoord. dient. te. formuleren.. De. setting. van. een. interview. is. dan. ook. in. sterke.mate.voorgestructureerd.(Mazeland,.2003)..
.
De. interviewer. en. respondent. vertonen. adequaat. gedrag. als. ze. handelen. volgens. een. voorgeschreven. script.. Dit. betekent. voor. de. interviewer. dat. deze. de. vraag. (en. antwoordopties). precies. zo. moet. oplezen. als. genoteerd. staat.. Voor. de. respondent. betekent. dit. dat. hij/zij. een. antwoord. moet. geven. op. de. vraag. of. een. antwoord. kiest. uit. de. gepresenteerde. antwoordcategorieën. (HoutkoopLSteenstra,. 2000).. Gedragsstudies. laten. echter. zien. dat. zowel. de. interviewer.als.de.respondent.niet.altijd.even.adequaat.handelt..Interviewers.lezen.bijvoorbeeld.de. vragen. anders. voor,. veranderen. de. volgorde. van. de. vragen,. sturen. de. respondent. een. bepaalde. richting. op,. lezen. de. antwoordopties. niet. op. of. stellen. slechts. onderdelen. van. de. vraag.. Ook. respondenten.kunnen.inadequaat.handelen.door.antwoorden.te.geven.die.niet.passen.bij.de.vraag. (HoutkoopLSteenstra,.2000)..Als.dit.het.geval.is,.wordt.de.standaardisatie.dus.niet.bereikt...
.
‘normale’. conversatie. (Mazeland,. 2003).. Toch. kan. er. na. het. stellen. van. de. vraag. een. conversatie. plaatsvinden.tussen.interviewer.en.respondent.die.niet.per.se.aan.een.vooraf.opgestelde.structuur. voldoet..Dit.kan.gebeuren.wanneer.respondenten.bijvoorbeeld.niet.(direct).een.antwoord.geven.op. de. vraag.. Ook. de. typen. taalgebruiksactiviteiten. die. van. de. gespreksdeelnemers. worden. verwacht,. zijn. door. dergelijke. kaders. voor. een. belangrijk. deel. bepaald.. Dit. houdt. niet. in. dat. de. gesprekspartners. daardoor. helemaal. zijn. gepredisponeerd,. maar. er. worden. wel. een. groot. aantal. verwachtingen. ingebracht. wat. betreft. de. wijze. waarop. het. gesprek. zal. verlopen.. Een. interview. bestaat.volgens.Garbarski.et.al..(2016).dan.ook.uit.twee.verschillende.dynamieken:.[1].de!interview;
management!dynamiek,.waarbij.de.interviewer.de.leiding.heeft.over.de.vragen.en.zich.aan.de.regels.
van.standaardisatie.dient.te.houden..Hierbij.staat.de.communicatie.in.het.teken.van.het.interview. zelf.. Bij. [2]. de! conversatie;management! dynamiek,. ligt. de. focus. op. de. interactie. en. waarbij. alledaagse. communicatietechnieken. worden. toegepast.. Deze. dynamiek. kan. in. strijd. zijn. met. de. standaardisatie.van.het.interview..Een.onderdeel.van.deze.laatstgenoemde.dynamiek.is.rapport....
!
2.4. Rapport . Wanneer.er.tijdens.het.interview.een.bepaalde.vertrouwensband.aanwezig.is.tussen.interviewer.en. respondent.is.er.sprake.van.rapport..Dundan.en.Ryan.(2010).omschrijven.rapport.als.de.kwaliteit.van. interactie. tussen. interviewer. en. respondent.. De. term. ‘rapport’. wordt. ook. gebruikt. om. een. aantal. positieve. psychologische. kenmerken. van. een. interactie. aan. te. duiden,. zoals. een. gevoel. van. verbondenheid,.connectie.of.affiliatie.tussen.gesprekspartners.dat.zorgt.voor.comfort.en.bereidheid. om.mee.te.doen.aan.het.onderzoek.en.om.complete.en.accurate.informatie.te.delen.(Garbarski.et. al.,.2016)....
Hoewel. er. geen. eenduidige. definitie. van. rapport. te. vinden. is,. bevat. ‘rapport’. in. ieder. geval. verschillende.van.de.volgende.elementen:.wederzijdse.aandacht,.positiviteit.en.coördinatie.(ThickleL Degnen.&.Rosenthal,.1990;.Garbarski.et.al.,.2016)..Wanneer.er.een.grote.mate.van.rapport.is,.zijn.de. participanten.namelijk.cohesief.in.een.interactie.en.hebben.ze.volledige.aandacht.en.vertrouwen.in. elkaar..De.focus.is.direct.gericht.op.de.ander.en.er.is.een.intense.interesse.in.wat.de.gesprekspartner. zegt. of. doet.. Daarnaast. hangt. rapport. sterk. samen. met. het. aardig. en. vriendelijk. vinden. van. de. andere.gesprekspartner.(ThickleLDegnen.&.Rosenthal,.1990)...
.
Toch. is. rapport. meer. dan. een. psychologisch. concept.. Het. kan. namelijk. ook. gezien. worden. als. de. inhoud.van.uitingen.in.interacties..ThickleLDegnen.en.Rosenthal.(1990).stellen.namelijk.dat.rapport. beter.kan.worden.gezien.als.een.interactiekenmerk.dan.een.persoonskenmerk..In.het.onderzoek.van. Garbarski. et. al.. (2016). werd. rapport. dan. ook. onderzocht. als. een. observeerbaar. kenmerk. van. interactie.. Er. is. nog. weinig. onderzoek. gedaan. is. naar. rapport. als. observeerbaar. kenmerk. van. interactie..Daarom.zal.dit.onderzoek.zich.daarop.richten...
.
(Ongena,.2005)..Echter,.rapport.kan.ook.schadelijk.zijn.voor.de.datakwaliteit,.omdat.respondenten. ongewenste.informatie.kunnen.onderdrukken.om.op.deze.manier.de.band.met.de.interviewer.goed. te.houden..Een.nadeel.van.rapport.is.dus.dat.het.in.conflict.kan.zijn.met.de.doelstellingen.van.een. gestandaardiseerd. interview. (Garbarski. et. al.,. 2016).. Een. centraal. dilemma. dat. voorkomt. bij. interviews. is. dan. ook. hoe. interviewers. zowel. standaardisatie. kunnen. genereren. alsook. een. goede. vertrouwensband.(rapport).met.hun.respondenten.(Lavin.&.Maynard,.2001)...
. .
2.5. Lachen als onderdeel van rapport
.
Lavin. en. Maynard. (2001). beschrijven. het. voorkomen. van. wederzijds. gelach. als. onderdeel. van. rapport.. Lachen. is. prominent,. nonLverbaal. menselijk. gedrag.. Dit. lachen. bestaat. meestal. uit. een. stemgeluid. en. een. visueel. complex. signaal:. het. lachgeluid. en. de. bijbehorende. gezichtsuitdrukking. (Vettin.&.Todt,.2004)..Beide.signalen.dragen.bij.aan.de.communicatieve.rol.van.lachen,.hoewel.er. aanwijzingen. zijn. dat. slechts. het. lachgeluid. volstaat. om. lachLgerelateerde. reacties. uit. te. lokken.. Vanwege. de. samenhang. tussen. lachen. en. rapport,. kan. lachen. ook. bedreigend. zijn. voor. de. standaardisatie. van. de. interviews. (Garbarski. et. al.,. 2016).. Eerdere. onderzoeken. wijzen. uit. dat. respondenten. over. het. algemeen. vaker. lachen. dan. interviewers. en. dat. de. manier. waarop. interviewers. omgaan. met. lachen. afhangt. van. training. en. de. functies. van. het. meetinstrument. (Cannell,. Fowler. &. Marquis,. 1968;. Lavin. &. Maynard,. 2001).. De. tweede. hypothese. in. dit. huidige. onderzoek.is.dan.ook:.. . .. H2:!Respondenten!lachen!vaker!dan!interviewers!in!interviews! . In.het.onderzoek.van.Garbarski.et.al..(2016).kwam.daarnaast.naar.voren.dat.de.respondenten.vaker. het.initiatief.nemen.bij.het.lachen.in.telefonische.interviews..Dit.gelach.ging.in.dat.onderzoek.veelal. over. zelfspot. met. betrekking. tot. de. vraag. en. over. grappen. over. de. dood.. Op. basis. van. deze. onderzoeksresultaten.luidt.de.derde.hypothese.als.volgt:.
.
. H3:!Respondenten!beginnen!vaker!met!lachen!dan!interviewers!
.
samenhangt.met.kenmerken.van.de.vraag,.van.de.mode.(CAPI.of.CATI).of.van.de.kenmerken.van.de. respondent/interviewer..Dat.zal.in.dit.onderzoek.onderzocht.worden...
.
Resultaten.van.een.onderzoek.van.Ongena.en.Haan.(2016).sluiten.aan.bij.het.idee.dat.respondenten. over.het.algemeen.vaker.lachen.dan.interviewers..Het.onderzoek.van.Ongena.en.Haan.laat.namelijk. zien. dat. bij. zowel. CATI. als. CAPI. interviews. de. respondent. vaker. lacht. dan. de. interviewer.. Respondenten.lachen.ongeveer.even.vaak.in.CATI.als.in.CAPI.interviews..Interviewers.daarentegen. blijken.meer.te.lachen.in.telefonische.interviews.dan.in.faceLtoLface.interviews..Ook.resultaten.van. het. onderzoek. van. Provine. (1993). kunnen. aansluiten. bij. het. idee. dat. respondenten. over. het. algemeen.vaker.lachen.dan.interviewers..In.zijn.onderzoek.werd.het.lachgedrag.van.een.spreker.en. zijn.publiek.geanalyseerd..Het.resultaat.was.dat.sprekers.significant.vaker.lachten.dan.hun.publiek.. Dit. kan. verklaren. waarom. respondenten. vaker. lachen. dan. interviewers.. Respondenten. hebben. namelijk,.net.als.publieke.sprekers,.meer.spontane.spraak.dan.interviewers,.die.gebonden.zijn.aan. een.voorgeschreven.script...In.dit.onderzoek.zal.gekeken.worden.naar.mogelijke.oorzaken.voor.deze. frequentieverschillen...
. .
2.6. Functies van lachen in interviewer-respondent interacties
.
Lachen. in. interviews. kan. verschillende. functies. hebben.. Lachen. wordt. vaak. geassocieerd. met. amusement..De.traditionele.kijk.op.lachen.in.het.algemeen.is.dan.ook.dat.het.een.psychologische.en. automatische.reactie.is.op.een.humoristische.gebeurtenis..Echter,.deze.opvatting.over.lachen.is.in. vele.studies.bekritiseerd.(Vettin.&.Todt,.2004)..Eerdere.studies.laten.namelijk.zien.dat.lachen.niet. altijd. een. reactie. hoeft. te. zijn. op. een. humoristische. gebeurtenis.. Lachen. en. humor. zijn. natuurlijk. nauw.met.elkaar.verbonden,.maar.iets.grappigs.leidt.niet.altijd.tot.lachen,.en.het.lachen.gebeurt.ook. niet.altijd.doordat.er.zich.iets.grappigs.heeft.voorgedaan.(Vettin.&.Todt,.2004)..Ook.Jefferson.(1984). heeft.laten.zien.dat.lachen.niet.altijd.te.verbinden.is.aan.een.grappige.gebeurtenis..Dit.deed.hij.door. een.specifieke.vorm.te.beschrijven.van.lachLmanagement,.wanneer.een.publieke.spreker.problemen. discussieert..De.spreker.lacht.bijvoorbeeld.wanneer.hij.een.zekere.weerstand.voelt.tegenover.een. bepaald. probleem,. terwijl. de. ontvanger. juist. afziet. van. het. lachen. om. te. laten. zien. dat. hij. ontvankelijk. is. voor. deze. besproken. problemen. (Petitjean. &. GonzálezLMartinez,. 2015).. Wanneer. lachen.dus.beschouwd.wordt.als.een.oncontroleerbare.reactie.als.gevolg.van.iets.humoristisch,.is.dat. eigenlijk.te.simplistisch..Lachen.zou.beter.beschouwd.kunnen.worden.als.een.sociaal.georganiseerde. activiteit. (Jefferson,. Sacks. &. Schegloff,. 1987),. die. een. bepaalde. functie. kan. vervullen. in. een. interviewerLrespondent.interactie...
. .
2.6.1.!Het!creëren!van!een!gemeenschappelijke!definitie!van!de!situatie!
.
Maynard,.2001)..Ook.Petitjean.&.GonzálezLMartinez.(2015).stellen.dat.lachen.een.belangrijke.functie. heeft. in. institutionele. gesprekken.. Het. organiseren. van. lachen. is. dan. een. middel. dat. gespreksdeelnemers.in.kunnen.zetten.om.hun.institutionele.rol.(de.rol.van.interviewer.of.de.rol.van. respondent).te.laten.zien.en.deze.te.handhaven.(Petitjean.&.GonzálezLMartinez,.2015)..Lachen.zou. daarnaast.kunnen.helpen.om.het.gesprek.te.coördineren,.als.een.‘turnLtaking.cue’.die.signaleert.dat. de.huidige.spreker.klaar.is.met.spreken.(Gavioli,.1995;.Jefferson,.1979)... . . 2.6.2.!Het!creëren!van!een!vertrouwensband! . Garbarski.et.al..(2016).maken.tijdens.hun.analyse.van.rapport.het.onderscheid.tussen.lachen.als.een. bepaalde.functie.voor.rapport.en.lachen.omdat.iets.daadwerkelijk.grappig.is..Zij.kwamen.er.tijdens. hun. analyse. achter. dat. er. soms. gelachen. wordt. omdat. respondenten. de. vraag. niet. begrepen. hebben,.onzeker.zijn.over.hun.antwoord,.of.het.onderwerp.van.de.vraag.als.gevoelig.beschouwen..In. omstandigheden.zoals.bij.een.interview,.waarbij.de.gesprekspartners.elkaar.hoogstwaarschijnlijk.niet. kennen,.wordt.dan.niet.gelachen.omdat.er.sprake.is.van.intimiteit.of.sterke.alliantie,.maar.meer.als. kortstondige. verstandhouding. tussen. de. individuen. (Lavin. &. Maynard,. 2001).. Om. te. kunnen. achterhalen. welke. functie. lachen. heeft. in. een. bepaalde. vraagLantwoordsequentie. is. in. het. onderzoek. van. Garbarski. et. al.. (2016). gekeken. naar. de. context. waarin. er. gelachen. werd.. In. dit. huidige.onderzoek.zal.de.context.waarin.het.lachen.plaatsvindt.ook.een.belangrijke.rol.spelen..Naar. verwachting. zullen. er. dus. vraagonderwerpen. zijn. waarbij. vaker. gelachen. wordt. dan. andere.. De. vierde.hypothese.luidt.dan.ook.als.volgt:.
.
H4:!Bij!bepaalde!vraagonderwerpen!wordt!vaker!gelachen!dan!bij!andere.
. .
2.7. Analyseren van interacties
.
3.METHODE
!!
In.dit.hoofdstuk.wordt.besproken.hoe.de.onderzoeksvraag.“In!hoeverre!is!er!een!verschil!in!lachen!bij!
interviewers! en! respondenten! in! CAPI! en! CATI! interviews?”! concreet. onderzocht. zal. gaan. worden..
Eerst.zullen.het.onderzoeksdesign,.het.materiaal.en.de.respondenten.besproken.worden..Vervolgens. zal.de.analyse.met.de.opgestelde.coderingsschema’s.besproken.worden... ! ! 3.1. Onderzoeksdesign !
Het. onderzoeksdesign. van. dit. onderzoek. is. een. Mixed. Method. inhoudsanalyse.. Het. zal. een. combinatie.van.kwalitatief.en.kwantitatief.onderzoek.zijn,.omdat.er.zowel.kwalitatieve.(betekenis). als.kwantitatieve.(frequentie).gegevens.nodig.zijn.voor.het.beantwoorden.van.de.onderzoeksvraag.. Het.onderzoek.zal.toetsend.beginnen.en.wordt.vervolgens.exploratief.uitgewerkt,.waarbij.er.dieper. zal.worden.ingegaan.op.mogelijke.oorzaken.van.het.lachen.in.de.interacties... . . 3.2. Materiaal ! Voor.dit.onderzoek.zal.gebruik.worden.gemaakt.van.een.bestaande.dataset.uit.onderzoek.van.Haan. (2015)..Deze.bestaande.dataset.bestaat.uit.data.die.verkregen.is.uit.faceLtoLface.interviews.(CAPI).en. telefonische.interviews.(CATI)..Deze.interviews.zijn.opgesteld.door.de.European.Social.Survey.(ESS).in. 2011..Dit.is.een.grootschalig.onderzoek.dat.iedere.twee.jaar.wordt.uitgevoerd.in.diverse.Europese. landen..De.dataset.die.gebruikt.wordt.voor.dit.onderzoek.is.verzameld.van.maart.tot.juni.2012.door. GfK.Panel.Services.Benelux..De.respondenten.werden.in.dat.onderzoek.random.toegewezen.aan.een. mode. (CAPI. of. CATI). en. de. interviewerLrespondent. interacties. daarvan. zijn. opgenomen. en. getranscribeerd.. Van. alle. interviews. zijn. dus. zowel. de. audiobestanden. als. de. transcripten. beschikbaar.. In. totaal. is. er. data. beschikbaar. van. 60. CATI. interviews. en. 54. CATI. interviews,. welke. samen. bestaan. uit. 8780. vraagLantwoordsequenties.. Onder. een. vraagLantwoordsequentie. wordt. verstaan:.alle.uitingen.die.behoren.bij.de.beantwoording.van.één.vraag.uit.de.vragenlijst.(Ongena,. 2005).. Alle. vraagLantwoordsequenties. worden. meegenomen. in. dit. onderzoek.. De. vraagL antwoordsequenties.waarin.gelachen.wordt,.zullen.ook.kwalitatief.onderzocht.worden...
.
De. vragenlijsten. voor. de. CAPI. en. CATI. interviews. waren. hetzelfde. op. enkele. instructies. na.. Dit. verschil.had.te.maken.met.het.gebruik.van.toonkaarten.bij.de.CAPI.interviews,.wat.niet.mogelijk.was. bij.CATI.interviews..De.vragen.uit.deze.vragenlijst.zijn.genummerd.van.B1.t/m.F42..De.onderwerpen. van.de.CATI.en.CAPI.vragenlijsten.zijn.te.vinden.in.tabel.1..De.volledige.vragenlijsten.die.gebruikt.zijn,. zijn.te.vinden.in.bijlagen.1.en.2.. . Tabel&1:&Onderwerpen&van&de&ESS&vragenlijsten.& Vraagnummers!met!onderwerp! Aantal!vragen!! B1!t/m!B40:.. Politiek:.politieke.interesse,.werkzaamheid,.vertrouwen,.verkiezingen.en.andere. vormen.van.participatie,.partijtrouwheid.en.sociaalLpolitieke.oriëntaties.. 40. . C1!t/m!C36:.. Subjectief.welzijn,.sociale.uitsluiting,.religie,.waargenomen.discriminatie,. nationale.en.etnische.identiteit.. . . 36. . C37!t/m!C40:.. Sociale.wenselijkheid. . 4. . F1!t/m!F42:.. Sociaal.demografisch.profiel:.gezinssamenstelling,.geslacht,.leeftijd,.huwelijkse. staat,.woonplaats,.educatie,.partner,.ouders,.lidmaatschap.van.de.unie.en. inkomen... . 70. .
De. vragen. B1. t/m. B40. en. C1. t/m. C40. zijn. voor. zowel. de. CAPI. interviews. als. de. CATI. interviews. geanalyseerd..Dit.zijn.de.vragen.over.de.onderwerpen.politiek,.subjectief.welzijn,.sociale.uitsluiting,. religie,. discriminatie,. nationale. en. etnische. identiteit. en. sociale. wenselijkheid.. De. demografische. vragen.(de.FLvragen).zijn.weggelaten.voor.verdere.analyse..De.antwoorden.op.vragen.over.geslacht,. leeftijd.en.educatie.tellen.dus.wel.mee.als.interfererende.variabelen,.maar.er.wordt.bij.deze.vragen. niet. nagegaan. in. welke. mate. er. binnen. de. vraagLantwoordsequenties. gelachen. wordt.. De. laatste. vraag.van.het.interview.(vraag.F71).is.wel.meegenomen.voor.verdere.analyse,.omdat.het.opviel.dat. er. bij. deze. vraag. zeer. frequent. gelachen. werd.. Er. zijn. daarom. 60. CATI. en. 54. CAPI. vraagL antwoordsequenties. getranscribeerd. en. geanalyseerd. van. deze. vraag.. Bij. vraag. F71. wordt. aan. de. respondent.de.vraag.gesteld.of.hij.kiest.voor.een.cadeaubon.of.dat.bedrag.liever.schenkt.aan.een. goed. doel.. ‘t. Westeinde. (2012). heeft. in. haar. onderzoek. met. dezelfde. dataset. ook. een. opvallend. resultaat. gevonden. bij. de. cadeaubonvraag. voor. de. CAPI. interviews.. Zij. onderzocht. of. er. in. CAPI. minder.vaak.gekozen.wordt.voor.een.cadeaubon.dan.in.webvragenlijsten..Dat.bleek.ook.zo.te.zijn..In. faceLtoLface.interviews.koos.namelijk.60%.voor.de.cadeaubon.in.plaats.van.geld.schenken.aan.een. goed.doel,.terwijl.dit.percentage.bij.webvragenlijsten.80%.bedroeg...
.
categorieën.op.te.stellen..Op.deze.manier.kan.er.namelijk.een.beter.beeld.verkregen.worden.van.het. onderwerp.per.vraag..De.nieuw.opgestelde.categorieën.zijn.te.vinden.in.tabel.2..Voor.deze.nieuw. opgestelde. categorieën. zijn. alleen. de. vragen. B1. t/m. B40,. C1. t/m. C40. en. F71. uit. de. selectie. meegenomen... & Tabel&2:&Nieuw&opgestelde&categorieën.& Vraagonderwerpen! Bijbehorende!vraagnummers!! Discriminatie. B31,.B35.t/m.B40,.C24,.C25. Politiek. Persoonlijkheid. Cadeaubon.. Religie. Wetenschap.. Talen.. Economie.. Sociaal.leven.. B1.t/m.B14,.B16.t/m.B23,.B26.t/m.B30,.B32. B24,.C1,.C37.t/m.C40. F71. C17.t/m.C23. B33,.C4. B15,.C31. B25. C2,.C3. Gezondheid.. C15,.C16. Veiligheid.. C5.t/m.C10. Nationaliteit.. C26.t/m.C30,.C32.t/m.C36. . . 3.3. Respondenten .
In. totaal. zijn. er. 183. respondenten. die. geïnterviewd. zijn. voor. het. onderzoek. van. de. ESS. (95. respondenten.voor.de.CAPI.interviews.en.88.respondenten.voor.de.CATI.interviews)..Zij.hebben.een. leeftijd. variërend. van. 19. tot. en. met. 91. jaar,. met. een. gemiddelde. leeftijd. van. 55,33. jaar. en. een. standaarddeviatie.van.17,29..Deze.leeftijden.zijn.berekend.door.te.kijken.naar.de.hoogste.leeftijd.die. ze.hadden.in.het.jaar.waarop.de.interviews.zijn.afgenomen..De.geboortejaren.zijn.verkregen.door.de. antwoorden. op. de. demografische. vragen. (FLvragen). uit. de. vragenlijsten. te. gebruiken.. Er. deden. zowel. mannen. als. vrouwen. mee. aan. deze. interviews.. De. verdeling. van. het. geslacht. van. de. respondenten.is.in.percentages.per.mode.weergegeven.in.tabel.3..De.respondenten.verschilden.ook. in. educatieniveau.. Er. is. daarbij. een. onderscheid. gemaakt. tussen. ‘laag’,. ‘middel’. en. ‘hoog’. educatieniveau.. De. verdeling. van. het. educatieniveau. is. in. percentages. per. mode. weergegeven. in. tabel.4..
.
Tabel&3:&Verdeling&geslacht&respondenten& &
Geslacht!respondent! CATI! CAPI!
Man. 38,5%. 45,0%.
Vrouw. 61,5%. 55,0%.
Totaal. 100%. 100%.
Tabel&4:&Verdeling&educatieniveau&respondenten&
!
Educatieniveau!respondent! CATI! CAPI!
Laag. 34,5%. 52,8%. Middel. 27,6%. 24,5%. Hoog. 36,2%. 22,6%. Onbekend. 1,7%. 0,0%. Totaal. 100%. 100%. . Om.na.te.gaan.of.er.een.verschil.bestaat.in.de.verdeling.van.de.kenmerken.leeftijd.en.educatieniveau. tussen. de. twee. modes. is. een. chiLkwadraattoets. uitgevoerd.. Uit. de. chiLkwadraattoets. tussen. de. mode.en.het.geslacht.van.de.respondent.bleek.geen.verband.te.bestaan.(X2.(1).=.1.514,.p!=!.219)..Dit. geeft.aan.dat.er.geen.significant.verschil.in.de.verdeling.van.leeftijd.tussen.de.modes.bestaat.en.dat. de. geslachten. (mannen. en. vrouwen). ongeveer. gelijk. verdeeld. zijn. over. de. twee. modes.. Voor. het. educatieniveau.van.de.respondenten.is.wel.een.significant.verschil.gevonden.tussen.de.twee.modes,.. Er. zijn. namelijk. meer. lager. opgeleiden. in. CAPI. interviews. en. meer. hoger. opgeleiden. in. CATI. interviews.geïnterviewd.(X2.(3).=.375.990,.p!=..000)..Er.zal.daarom.in.de.analyse.ook.gekeken.worden. of.opleidingsniveau.gerelateerd.is.aan.lachen... . . 3.4. Analyse .
Voor. de. analyse. wordt. aangesloten. bij. de. methode. van. Garbarski. et. al.. (2016).. Deze. methode. combineert.de.conversatieanalyse.met.inhoudsanalyse,.hoewel.beide.methodes.niet.op.een.strikte. manier. gebruikt. worden.. Garbarski. et. al.. (2016). richten. zich. op. de. conversatieanalyse. zodat. door. middel.van.de.gesproken.tekst.het.gedrag.gecategoriseerd.kan.worden..Het.gedrag.van.interviewer. en.respondent.wordt.dus.als.het.ware.gezien.als.datgene.wat.naar.voren.komt.uit.hun.interactie.. Garbarski. et. al.. (2016). baseerden. dit. op. Levinson. (2013),. waarbij. gedrag. datgene. is. wat. gezegd. wordt,. en. acties. laten. zien. wat. het. gedrag. bereikt. heeft.. De. conversatieanalyse. is. een. geschikte. onderzoeksmethode,. omdat. het. zowel. de. inhoud. als. de. structuur. van. gesproken. interactie. kan. analyseren.(Garbarski.et.al.,.2016)...
.
3.4.1.!Kwantitatieve!analyse!
.
Om. voor. elke. vraagLantwoordsequentie. waarin. gelachen. wordt. duidelijk. te. krijgen. wat. de. kenmerken.van.de.respondent.en.de..interviewer.zijn.en.hoe.vaak.zij.lachen.in.interviews,.zal.er.een. overzicht.worden.gemaakt.van.de.dataset.met.de.variabelen..Aan.de.hand.van.deze.gegevens.kan. dan.in.beeld.worden.gebracht.of.bepaalde.respondenten/interviewers.meer.lachen.dan.andere..Dan. zou.het.namelijk.kunnen.zijn.dat.het.lachen.meer.met.de.persoon.te.maken.heeft.dan.met.de.vraag.. Ook.kan.op.deze.manier.worden.gekeken.naar.eventuele.verbanden.(wordt.er.vaker.gelachen.door. mensen.met.hoger/lager.educatieniveau?.Maakt.het.geslacht.van. interviewer/respondent.uit.voor. de.frequentie.van.het.lachen?)..SociaalLdemografische.kenmerken.als.geslacht,.leeftijd.en.educatie. van. de. respondenten. en. interviewers. zouden. ook. invloed. kunnen. hebben. op. het. lachen. in. de. interviews..In.eerdere.onderzoeken.is.er.nog.niet.gekeken.naar.dit.soort.variabelen.en.hun.effect.op. lachen.. Deze. worden. wel. meegenomen. als. interfererende. variabelen. in. dit. onderzoek.. Een. kort. overzicht.van.de.variabelen.is.te.vinden.in.tabel.5... . Tabel&5:&Kort&overzicht&van&de&variabelen& Mo de ! Re sp on de nt nu m m er ! Se qu en tie nu m m er s! bi j!dez e! res pondent ! In te rv ie w er nu m m er ! Aa nt al !la ch se qu en tie s! ! in !in te rv ie w ! Tot aa l!a ant al !keer ! la ch en !! in !in te rv ie w !! Ge sl ac ht !in te rv ie w er ! Ge sl ac ht !re sp on de nt ! Le ef tij d! re sp on de nt ! Ed ucat ie !re sp on de nt ! CAPI. 800003. 1.–.130. 427014. 0. 0. V. M. 40. Middel. CAPI. 800071. 131.–.260. 427014. 0. 0. V. M. 64. Laag. CAPI. 800092. 261.–.390. 427014. 0. 0. V. M. 63. Hoog. CAPI. 800104. 391.–.520.. 427014. 1. 1. V. V. 47. Laag. CAPI. 800122. 521.–.650. 427014. 0. 0. V. V. 35. Hoog. CAPI. 800135. 651.–.780. 427014. 0. 0. V. V. 72. Laag. CAPI. 800160. 781.–.910. 427014. 0. 0. V. V. 55. Laag. . .
Naast. het. in. kaart. brengen. van. de. kenmerken. van. interviewer. en. respondent. zullen. de. vraagkenmerken. en. het. ‘lachgedrag’. in. kaart. gebracht. moeten. worden.. In. tabel. 6. wordt. weergegeven. op. welke. aspecten. wordt. gelet.. Op. deze. manier. kan. in. beeld. worden. gebracht. bij. welke. vragen. (en. vraagonderwerpen). er. wordt. gelachen,. hoe. vaak. gelachen. wordt. per. sequentie,. wie. er. lacht. (respondent,. interviewer. of. beiden). en. wie. begint. met. het. lachen. (respondent. of. interviewer)..Aan.de.hand.van.deze.gegevens.kan.het.gelach.in.CAPI.en.CATI.interviews.met.elkaar. vergeleken.worden...
Tabel&6:&Coderingsschema&vraagkenmerken&en&lachgedrag. Nr .! Mo de ! Re sp on de nt num m er ! Se quent ie ! num m er ! Vr aa g! num m er ! So or t!v raag !! Vr aa go nd er we rp ! Aa nt al !k ee r! la ch en !! La ch t!e r!é én ! of !bei den?! ! Wi e! be gi nt ! er ?!
1. CAPI. 800104. 423. B31. 5.Likertschaal. Discriminatie.. 1.. R. L.
2. CAPI. 800209. 912. B04. 10.Likertschaal. Politiek. 1.. R. L.
3. CAPI. 800209. 916. B08. 10.Likertschaal. Politiek. 1.. R. L.
4. CAPI. 800209. 984. C37. 5.Likertschaal. Persoonlijkheid. 1.. R. L.
5. CAPI. 800209. 1039. F71. 2.opties. Incentive. 1.. R. L.
! !
3.4.2.!Kwalitatieve!analyse!
.
De.interactionele.context.wordt.in.beeld.gebracht.voor.de.vraagLantwoordsequenties.waarin.wordt. gelachen.. Dit. zal. op. een. kwalitatieve. manier. gebeuren,. en. hierbij. zal. dus. geen. gebruik. worden. gemaakt. van. een. vooraf. opgesteld. analysemodel.. Er. is. gekozen. om. eerst. 8. vraagL antwoordsequenties.voor.te.leggen.aan.een.groep.conversatieLanalytici.tijdens.een.datasessie..4.van. deze.vraagLantwoordsequenties.waren.afkomstig.uit.de.data.van.de.CAPI.interviews.en.4.uit.de.data. van.de.CATI.interviews..Bij.de.selectie.van.deze.acht.sequenties.is.rekening.gehouden.met.een.aantal. criteria..Zo.is.erop.gelet.dat.de.vraagLantwoordsequenties.ongeveer.even.lang.zijn,.afkomstig.zijn.van. interviews.met.verschillende.respondenten,.dat.er.enige.overlap.is.in.de.vraagonderwerpen,.dat.de. context. waarin. gelachen. wordt. verschillend. is. en. dat. de. selectie. representatief. is. voor. de. vraagL antwoordsequenties.waarin.gelachen.wordt.uit.de.gehele.dataset...
.
4.RESULTATEN
..
In. dit. hoofdstuk. zullen. eerst. de. resultaten. van. het. kwantitatieve. onderdeel. van. het. onderzoek. worden. gepresenteerd.. Dit. gebeurt. aan. de. hand. van. statistische. analyses.. Tenslotte. worden. de. resultaten.van.de.kwalitatieve.analyse.gepresenteerd...
! !
4.1. Hoe vaak wordt gelachen in CAPI en CATI interviews?
.
In. totaal. zijn. er. 8780. vraagLantwoordsequenties. geanalyseerd.. 4160. van. deze. vraagL antwoordsequenties.waren.afkomstig.uit.CAPI.interviews.en.4620.uit.CATI.interviews..Van.deze.8780. vraagLantwoordsequenties. zijn. er. 356. vraagLantwoordsequenties. waarin. gelachen. wordt. (205. sequenties. bij. CATI. interviews. en. 151. sequenties. bij. CAPI. interviews).. Het. percentage. vraagL antwoordsequenties. waarin. gelachen. wordt. is. voor. CATI. interviews. 4,4%. en. voor. CAPI. interviews. 3,6%..Dit.verschil.bleek.marginaal.significant.(X²(1)=3.668,.p=.055)..
.
Om. duidelijk. in. kaart. te. kunnen. brengen. wat. de. mate. is. waarin. respondenten. en. interviewers. respectievelijk. lachten. in. deze. twee. modes. is. ook. gekeken. naar. het. aantal. vraagL antwoordsequenties. waarin. niet. gelachen. werd.. Op. deze. manier. kon. een. percentage. worden. berekend..Deze.resultaten.zijn.weergegeven.in.tabel.7...
.
Tabel&7:&Frequenties&&van&het&aantal&keer&lachen&door&interviewer&en&respondent&
Frequenties! CATI! CAPI!
Er. zijn. ook. vraagLantwoordsequenties. waarin. vaker. dan. één. keer. gelachen. wordt.. Het. maximale. gemeten.aantal.keer.lachen.per.vraagLantwoordsquentie.is.8..De.precieze.frequenties.zijn.voor.de. interviewers.in.kaart.gebracht.in.tabel.8.en.voor.de.respondenten.in.tabel.9...
.
Tabel&8:&Frequenties&&van&het&aantal&keer&lachen&door&interviewer&per&vraagFantwoordsequentie&
Frequenties!van!lachen!per!sequentie! CATI! CAPI!
1. 85.(79,4%). 38.(86,4%). ≥.2.. 22.(20,6%). 6.(13,6%). Totaal.. 107.(100%). 44.(100%). ! Om.te.kijken.of.de.frequenties.van.lachen.per.sequentie.door.de.interviewer.verschilt.tussen.CATI.en. CAPI.interviews,.zijn.deze.statistisch.getoetst.met.behulp.van.een.chiLkwadraattoets..Er.blijkt.geen. significant.verschil.te.bestaan.(X²(1)=.990,.p=.320).. . Tabel&9:&Frequenties&&van&het&aantal&keer&lachen&door&respondent&per&vraagFantwoordsequentie& !
Frequenties!van!lachen!per!sequentie! CATI! CAPI!
1. 112.(76,7.%). 107.(80,5%).
≥.2.. 34.(23,3%). 26.(19,5%).
Totaal.. 146.(100%). 133.(100%).
!
Ook. voor. de. frequenties. van. lachen. per. sequentie. door. de. respondent. is. er. gekeken. of. deze. verschillen.tussen.CATI.en.CAPI.interviews..De.resultaten.zijn.statistisch.getoetst.met.behulp.van.een. chiLkwadraattoets..Net.als.bij.de.frequenties.van.lachen.voor.interviewers.hier.blijkt.ook.hier.geen. significant.verschil.te.bestaan.(X²(1)=.576,.p=.448)..
! !
4.2. Bij welke soort vragen wordt relatief veel gelachen?
.
Om.na.te.gaan.bij.welke.soort.vragen.relatief.veel.gelachen.wordt.is.er.voor.elke.categorie.gekeken. naar.het.totaal.aantal.vraagLantwoordsequenties.in.de.interviews.en.het.percentage.daarvan.waarin. gelachen.werd..Voor.het.beantwoorden.van.deze.vraag.zijn.de.vragen.gebruikt.van.de.CAPI.en.CATI. interviews,. te. vinden. in. bijlage. 1. en. 2.. Een. overzicht. van. welke. vraagnummers. in. welke. vraagcategorieën.horen,.staan.in.tabel.2.van.hoofdstuk.3.2..
.
Deze.resultaten.van.de.lachpercentages.per.categorie.zijn.te.vinden.in.tabel.10..Zoals.te.zien.is.in. deze.tabel.komt.het.bij.alle.vraagonderwerpen.voor.dat.er.in.ieder.geval.één.keer.gelachen.wordt. door. respondent. of. interviewer.. Er. zijn. echter. een. paar. uitschieters. waarbij. relatief. veel. gelachen. wordt,.zoals.de.vraag.over.de.cadeaubon...
Tabel&10:&Categorisering&van&de&nieuw&opgestelde&vraagonderwerpen&met&bijbehorend&lachpercentage.
!
CATI! CAPI! Chi0kwadraattoets!per!
vraag! Vr aa go nd er w er p! La ch pe rc en ta ge !p er ! vr aago nd er w er p! Tot aa l!a ant al !vr aa g0 an tw oo rd se qu en tie s! me t!d it! onder w er p! La ch pe rc en ta ge ! vr aago nd er w er p! Tot aa l!a ant al !vr aa g0 an tw oo rd se qu en ties !! me t!d it! on de rw er p! ! X 2 0wa ar de ! ! df0wa ar de ! p0 wa ar de ! Discriminatie.. 13.(2,4%). 540. 14.(2,9%). 486. .224. 1. p.=..698. Politiek.. 94.(5,2%). 1800. 53.(3,3%). 1621. 7.908. 1. p.=..005. Persoonlijkheid. 27.(7,5%). 360. 31.(9,6%). 324. .940. 1. p.=..332. Cadeaubon. 7.(11,7%). 60. 16.(29,6%). 54. 5.694. 1. p.=..017. Religie. 14.(3,3%). 420. 16.(4,2%). 378. .445. 1. p.=..505. Wetenschap. 8.(6,7%). 120. 2.(1,9%). 108. 3.142. 1. p.=..076. Talen. 7.(11,7%). 60. 5.(9,1%). 54. .204. 1. p.=..652. Economie. 1.(1,7%). 60. 3.(5,6%). 54. 1.270. 1. p.=..260. Sociaal.leven. 10.(8,3%). 120. 4.(3,7%). 108. 2.114. 1. p.=..146. Gezondheid. 6.(5,0%). 120. 4.(3,7%). 108. .228. 1. p.=..633. Veiligheid. 14.(3,9%). 360. 3.(0,9%). 324. 6.177. 1. p.=..013. Nationaliteit. 4.(0,7%). 600. 0.(0,0%). 540. 3.613. 1. p.=..057. Chi0 kwadraattoets! per!mode! X2.=.59.075.. df.=.11. p.=..000. X2..=.172.139. df.=.11. p.=..000. X2.totaal.=.175.944. df.=.11. p.=..000. . De.cadeaubonvraag.heeft.een.opvallend.hoog.lachpercentage.voor.CAPI.interviews,.ook.ten.opzichte. van.de.CATI.interviews.(11,7%.bij.CATI.interviews.en.29,6%.bij.CAPI.interviews)..Ook.wordt.er.bij.de. vragen.over.talen.(11,7%.bij.CATI.interviews.en.9,1%.bij.CAPI.interviews).en.persoonlijkheid.(7,5%.bij. CATI.interviews.en.9,6%.bij.CAPI.interviews).relatief.veel.gelachen..Bij.vragen.over.de.wetenschap. wordt.er.relatief.veel.gelachen.bij.CATI.interviews.(6,7%),.terwijl.dit.percentage.relatief.laag.is.bij.de. CAPI. interviews. (1,9%).. Ook. bij. de. vragen. over. veiligheid. wordt. er. relatief. veel. gelachen. bij. CATI. interviews.(3,9%),.terwijl.dit.percentage.relatief.laag.is.bij.de.CAPI.interviews.(0,9%)..Bij.de.vragen. over.nationaliteit.wordt.opvallend.weinig.gelachen:.0,7%.bij.CATI.interviews.en.helemaal.niet.bij.de. CAPI.interviews..Om.na.te.gaan.of.het.binnen.de.modes.verschilt.of.bij.bepaalde.vragen.vaker.wordt. gelachen.zijn.er.chiLkwadraattoetsen.uitgevoerd.binnen.elke.mode..Zoals.te.zien.is.in.tabel.10.zijn. daar. significante. verschillen. ontdekt,. maar. omdat. deze. toetsen. zijn. uitgevoerd. met. relatief. veel. variabelen.zijn.deze.uitkomsten.niet.helemaal.betrouwbaar...
.
Om.te.kijken.of.het.tussen.de.modes.verschilt.of.er.bij.bepaalde.vragen.vaker.wordt.gelachen.is.er. een. chiLkwadraattoets. uitgevoerd. voor. elke. categorie. afzonderlijk.. Er. zijn. een. aantal. significante. verschillen. ontdekt. voor. de. categorieën. politiek. (X2.=. 7.908,. df=1,. p<0.05),. cadeaubon. (X2.=. 5.694,.
uitgevoerd.om.te.kijken.of.het.lachLaandeel.binnen.de.modes.significant.verschilt.per.categorie..Het. verschil.binnen.CATI.interviews.is.wel.significant.bevonden.(p=.000),.en.ook.het.verschil.binnen.CAPI. interviews.bleek.significant.(p=.000)...
.
Vervolgens.zijn.de.modes.en.vraagkenmerken.samen.geanalyseerd.met.behulp.van.een.logistische. regressie.. Hierbij. zijn. alle. vraagonderwerpen. vergeleken. met. het. laatste. vraagonderwerp:. nationaliteit..In.tabel.11.worden.de.resultaten.van.de.logistische.regressie.weergegeven,.waarbij.de. vragen.over.nationaliteit.dus.als.referentie.worden.gebruikt...
.
Tabel&11:&Logistische®ressie&van&de&modes&en&alle&vraagonderwerpen&.
Mode/vraagonderwerp! B! Sig.! Exp(B)!
Mode:.CATI.(CAPI). .214. .053. 1.239. Vraagonderwerp:.discriminatie. 2.038. .000. 7.678. Vraagonderwerp:.politiek. 3.546. .000. 12.757. Vraagonderwerp:.persoonlijkheid. 3.271. .000. 26.337. Vraagonderwerp:.cadeaubon. 4.276. .000. 71.941. Vraagonderwerp:.religie. 2.407. .000. 11.098. Vraagonderwerp:.wetenschap. 2.568. .000. 13.033. Vraagonderwerp:.talen. 3.501. .000. 33.157. Vraagonderwerp:.economie. 2.335. .001. 10.331. Vraagonderwerp:.sociaal.leven. 2.923. .000. 18.592. Vraagonderwerp:.gezondheid. 2.568. .000. 13.033. Vraagonderwerp:.veiligheid. 1.980. .000. 7.240. . Tabel.11.laat.zien.dat.de.kans.dat.er.gelachen.wordt.in.een.vraagLantwoordsequentie,.verschilt.per. vraagonderwerp.. Een. opvallend. resultaat. uit. deze. logistische. regressie. is. dat. er. bij. de. cadeaubonvraag.de.kans.dat.er.gelachen.wordt.72.keer.hoger.is.dan.bij.een.vraag.over.nationaliteit... .
.
4.3. Wie begint met lachen, de interviewer of de respondent?
.
Om. na. te. gaan. wie. vaker. begint. met. lachen. in. de. interviews,. is. alleen. gekeken. naar. de. vraagL antwoordsequenties. waarin. gelachen. wordt.. Dat. zijn. 205. vraagLantwoordsequenties. voor. de. CATI. interviews.en.151.vraagLantwoordsequenties.voor.de.CAPI.interviews..Bij.de.CAPI.interviews.kwam. het. twee. keer. voor. dat. een. derde. persoon. lacht.. Een. telefonisch. interview. maakt. het. namelijk. mogelijk. dat. er. derden. meeluisteren.. Omdat. er. in. dit. onderzoek. enkel. gekeken. is. naar. het. lachgedrag.van.interviewer.en.respondent.worden.deze.bevindingen.niet.meegenomen.voor.verdere. analyse...
.
wordt. waarin. gelachen. wordt,. start. de. respondent. in. 72,6%. van. de. gevallen. het. lachen,. en. de. interviewer.in.27,4%.van.de.gevallen..Dit.verschil.blijkt.ook.significant.(X²(1)=18.516,.p=.000)..
.
Tabel&12:&Wie&begint&er&met&lachen?.
Mode! Respondent!begint!met!lachen! Interviewer!begint!met!lachen!! Totaal!
CATI. 131.(63,9%). 74.(36,1%). 205.(100%).
CAPI. 126.(84,6%). 23.(15,4%). 149.(100%).
Totaal.. 257.(72,6%). 97.(27,4%). 354.(100%).
4.4. Lachen zowel de interviewer als respondent of lacht één van de twee?
. Voor.het.beantwoorden.van.deze.deelvraag.is.ook.enkel.gekeken.naar.de.vraagLantwoordsequenties. waarin.gelachen.wordt..Het.aantal.sequenties.waarin.alleen.interviewer,.alleen.respondent.of.beiden. lachen.zijn.per.mode.weergegeven.in.tabel.13.. . Tabel&13:&Wie&lacht&er?.
Wie!lacht!er?! CATI! CAPI! Totaal!
Alleen.de.respondent. 59.(28,78%). 16.(10,60%). 75. Alleen.de.interviewer. 98.(47,80%). 105.(69,54%). 203. Zowel.interviewer.als.respondent. 48.(23,41%). 28.(18,5%). 76. Derde.persoon. 0.(0,00%). 2.(1,32%). 2. Totaal. 205.(100%). 151.(100%). 356. .
Er. zijn. tLtoetsen. uitgevoerd. om. te. kijken. of. deze. resultaten. inderdaad. significant. van. elkaar. verschillen.. Het. komt. bij. CAPI. interviews. een. stuk. vaker. voor. dat. de. interviewer. als. enige. lacht. (M=.11,.SD=.311).dan.bij.CATI.interviews.(M=.29,.SD=.454)..Dit.verschil.is.ook.significant.bevonden. t(352)=4.191,. p=.000.. Bij. CATI. interviews. komt. het. echter. vaker. voor. dat. de. respondent. als. enige. lacht. (M=.48,. SD=.501). dan. bij. CAPI. interviews. (M=.70,. SD=.458).. Ook. dit. verschil. is. significant. bevonden. t(352)=4L4.358,. p=.000.. Kijkend. naar. de. sequenties. waarbij. zowel. interviewer. als. respondent. lachen. komt. dit. iets. vaker. voor. bij. . CATI. (M=.23,. SD=.425). dan. bij. CAPI. interviews. (M=.19,.SD=.392),.maar.dit.verschil.is.niet.significant:.t(352)=1.044,.p=.297...
!
!
4.5. Is het lachen interviewer- en respondent-afhankelijk?
.
twee.modes..Om.te.kijken.of.lachen.interviewerLafhankelijk.is.wordt.daarom.alleen.gekeken.naar.de. CAPI. interviews.. Om. te. kijken. of. lachen. respondentLafhankelijk. is. zullen. de. vraagL antwoordsequenties. waarin. gelachen. wordt. van. zowel. CAPI. als. CATI. besproken. worden.. Het. percentage.vraagLantwoordsequenties.waarin.gelachen.wordt,.wordt.per.interviewer.weergegeven. in.tabel.14... . Tabel&14:&Hoe&vaak&en&door&wie&wordt&er&gelachen&bij&verschillende&interviewers&in&CAPI&interviews?. In te rv ie w er ! num m er ! Ge sl ac ht !in te rv ie w er ! Tot aa l!a ant al !vr aag 0 an tw oo rd !s eq ue nt ie s! do or ! dez e! int er vi ew er ! Aa nt al !v ra ag 0an tw oo rd ! se qu en tie s! w aa ri n! ge la ch en ! wo rd t! A an tal !vr aag 0 an tw oo rd se qu en tie s! wa ar in !a lle en !in te rv ie w er ! la ch t! !Aa nt al !v ra ag 0 an tw oo rd se qu en tie s! wa ar in !a lle en !re sp on de nt ! la ch t! Aa nt al !v ra ag 0 an tw oo rd se qu en tie s! wa ar in !b ei den! la chen ! 41179. Man. 154. 3.(1,9%). 2.(1,3%). 1.(0,6%). 0.(0,0%). 401095. Vrouw. 462. 13.(2,8%). 11.(2,4%). 1.(0,2%). 1.(0,2%). 402102. Man. 77. 0.(0,0%). 0.(0,0%). 0.(0,0%). 0.(0,0%). 402256. Vrouw. 462. 20.(4,3%). 10.(2,2%). 6.(1,3%). 4.(0,9%). 404130. Vrouw. 231. 12.(5,2%). 12.(5,2%). 0.(0,0%). 0.(0,0%). 408251. Man. 616. 7.(1,1%). 3.(0,5%). 1.(0,2%). 3.(0,5%). 413159. Man. 386. 39.(10,1%). 32.(8,3%). 0.(0,0%). 7.(1,8%). 423132. Vrouw. 77. 2.(2,6%). 2.(2,6%). 0.(0,0%). 0.(0,0%). 427014. Vrouw. 539. 1.(0,2%). 1.(0,2%). 0.(0,0%). 0.(0,0%). . Tabel.14.laat.zien.dat.het.per.interviewer.verschilt.hoe.vaak.er.gelachen.wordt.in.de.interviews..Er. zijn.interviewers.die.een.relatief.hoog.percentage.vraagLantwoordsequenties.waarin.gelachen.wordt. heeft. (10,1%,. 5,2%). en. bij. sommige. interviewers. wordt. er. helemaal. niet. tot. bijna. niet. gelachen. (0,0%,. 0,19%,. 1,1%).. Het. lachen. in. interviews. lijkt. dus. wel. voor. een. deel. afhankelijk. te. zijn. van. degene.die.het.interview.afneemt..Kijkend.naar.wie.lacht.bij.bepaalde.interviewers.(de.respondent,. de.interviewer.of.beiden).valt.het.op.dat.bij.deze.interviewers.het.vaak.voorkomt.dat.de.interviewer. alleen.lacht..Over.het.algemeen.is.het.ook.zo.dat.bij.CAPI.interviews.de.interviewer.vaker.alleen.lacht. (zie. hoofdstuk. 4.4).. Het. percentage. vraagLantwoordsequenties. waar. alleen. de. interviewer. lacht. is. voor.alle.interviewers.ongeveer.gelijk..Er.is.echter.één.interviewer.(interviewernummer.413159).die. relatief. veel. lacht. bij. het. afnemen. van. de. interviews,. namelijk. in. 8,3%. van. alle. vraagL antwoordsequenties...
.
(1993). heeft. in. eerder. onderzoek. manLvrouwverschillen. onderzocht. in. lachen. bij. sprekers. en. hun. publiek.. De. resultaten. van. dat. onderzoek. wezen. uit. dat. noch. het. mannelijke. publiek,. noch. het. vrouwelijke. publiek. veel. lachten. als. reactie. op. vrouwelijke. sprekers.. Bij. interviews. zijn. de. respondenten. dan. het. beste. te. vergelijken. met. de. sprekers,. omdat. zij. immers. iets. over. zichzelf. vertellen..De.interviewers.kunnen.dan.als.het.ware.worden.gezien.als.het.publiek... . Om.te.kijken.of.het.lachen.respondentLafhankelijk.is,.is.eerst.gekeken.naar.het.aantal.respondenten. waarbij.in.het.gehele.interview.niet.gelachen.wordt.(door.respondent.of.interviewer)..Voor.CATI.is. dat.18.van.de.60.interviews.(30%),.en.voor.CAPI.is.dat.17.van.de.54.interviews.(31,48%)..Er.zijn.ook. een.aantal.interviews.waarbij.in.verhouding.relatief.vaak.gelachen.wordt..Bij.CATI.interviews.wordt. er.bij.één.interview.in.19,5%.van.alle.vraagLantwoordsequenties.gelachen..Een.andere.uitschieter.bij. de. CATI. interviews. is. dat. in. 16,9%. van. de. vraagLantwoordsequenties. wordt. gelachen.. Bij. CAPI. interviews.zijn.er.ook.een.aantal.respondenten.waarbij.veel.wordt.gelachen:.10,4%,.13%,.14,3%.en. één. respondent. waarbij. in. 24,4%. van. de. vraagLantwoordsequenties. gelachen. wordt. door. ofwel. interviewer.of.respondent..Omdat.er.bij.een.groot.aantal.interviews.helemaal.niet.gelachen.wordt.en. bij.een.aantal.interviews.relatief.vaak.(24,4%),.kan.er.gesteld.worden.dat.lachen.in.interviews.dus. ook.deels.afhankelijk.lijkt.te.zijn.van.de.respondent... . Er.is.daarnaast.gekeken.of.opleidingsniveau.gerelateerd.is.aan.lachen..Dit.is.gedaan.door.na.te.gaan. hoe.vaak.gelachen.wordt.door.respondenten.bij.een.bepaald.opleidingsniveau.(laag,.middel.of.hoog).. Het. aantal. vraagLantwoordsequenties. waarin. gelachen. wordt. en. de. bijbehorende. percentages. per. opleidingsniveau.zijn.te.vinden.in.tabel.15...
.
Tabel&15:&Aantal&vraagFantwoordsequenties&waarin&gelachen&wordt&door&respondent&per&opleidingsniveau..
Opleidingsniveau!respondent! CATI! CAPI!
Laag. 29.(1,9%%). 69.(3,2%%).
Middel. 33.(2,7%). 32.(3,2%).
Hoog. 75.(4,6%%). 23.(2,5%).
.
Binnen. CATI. wordt. bij. een. hoog. opleidingsniveau. vaker. gelachen. met. een. significant. verschil. van..
X²(3)=32.853,.p=.000..Binnen.CAPI.wordt.juist.bij.een.middel.en.laag.opleidingsniveau.veel.gelachen..
Deze. verschillen. zijn. echter. niet. significant.X²(2)=1.220,. p=.543.. Omdat. er. niet. bij. een. bepaald. opleidingsniveau. veel. of. juist. erg. weinig. wordt. gelachen,. kan. gesteld. worden. dat. het. opleidingsniveau. van. respondenten. niet. direct. gerelateerd. is. aan. de. mate. waarin. zij. lachen. in. interviews...
4.6. Wat is de sequentiële positie van het gelach?
.
niet.met.zekerheid.te.interpreteren,.in.een.aantal.vraagLantwoordsequenties.was.het.vrij.duidelijk. dat. er. gelachen. wordt. met. een. bepaalde. reden.. In. een. aantal. vraagLantwoordsequenties. wordt. namelijk. benoemd. dat. de. vraag. moeilijk,. raar. of. onduidelijk. bevonden. wordt,. en. in. diezelfde. uitspraak. werd. vervolgens. gelachen.. Toch. wordt. niet. altijd. expliciet. benoemd. wat. de. reden. is. dat. een. interviewer. of. respondent. lacht.. Om. duidelijk. te. krijgen. waar. het. lachen. plaatsvindt. zijn. alle. vraagLantwoordsequenties. van. CAPI. en. CATI. interviews. waarin. gelachen. wordt,. zal. eerst. op. een. kwantitatieve.manier.in.kaart.gebracht.worden.wat.de.sequentiële.positie.van.het.lachen.is.in.CAPI. en.CATI.interviews..Vervolgens.worden.de.vraagLantwoordsequenties.waarin.gelachen.wordt.op.een. kwalitatieve. manier. geanalyseerd,. met. behulp. van. transcripten. en. de. bijbehorende. geluidsfragmenten...
.
Alle.vraagLantwoordsequenties.waarin.wordt.gelachen,.zijn.eerst.onderverdeeld.in.twee.categorieën,. gebaseerd.op.de.positie.waar.het.lachen.plaatsvindt..Er.is.alleen.gekeken.naar.het.eerste.moment.in. de.vraagLantwoordsequentie.waarop.ofwel.de.respondent,.ofwel.de.interviewer.begint.met.lachen.. Dit. is. omdat. het. latere. lachen. vaak. een. reactie. is. op. de. ‘eerste. lach’. in. de. sequentie.. De. hoofdcategorieën,.die.tot.stand.zijn.gekomen.in.de.datasessie,.luiden.als.volgt:. . .. 1:&Vraag&–&lach&–&antwoord& && 2:&Vraag&–&antwoord&–&lach& . Bij.deze.categorieën.lijkt.het.voor.de.hand.liggend.dat.wanneer.er.na.het.antwoord.gelachen.wordt,. dit. over. het. antwoord. gaat.. Het. zou. daarbij. kunnen. gaan. om. bijvoorbeeld. gevoelig. liggende. antwoorden,. antwoorden. waar. de. respondent. zich. voor. schaamt. of. antwoorden. waarbij. de. respondent.bij.het.antwoorden.terug.denkt.aan.iets.humoristisch..Wanneer.er.tussen.de.vraag.en. het.antwoord.gelachen.wordt,.is.het.mogelijk.dat.het.lachen.over.de.vraag.gaat,.maar.kan.het.ook. over. het. antwoord. gaan.. Wanneer. het. gelach. over. het. antwoord. gaat,. lacht. de. respondent. waarschijnlijk.over.hetgeen.hij.wil.gaan.zeggen,.waar.hij.aan.herinnerd.wordt.of.andere.associaties. die.de.vraag.bij.hen.oproepen..Ook.kan.het.zijn.dat.de.interviewer.lacht.om.een.gegeven.antwoord. van.de.respondent..Wanneer.het.lachen.over.de.vraag.gaat,.kan.het.bijvoorbeeld.gaan.over.dat.de. vraag.grappig.is.in.een.bepaalde.situatie,.of.omdat.de.vraag.niet.begrepen.wordt..
.
Bijna. alle. vraagLantwoordsequenties. van. zowel. de. CAPI. als. de. CATI. interviews. konden. ingedeeld. worden. in. één. van. deze. categorieën.. Er. waren. echter. ook. een. aantal. vraagLantwoordsequenties. waarbij.al.gelachen.werd.voordat.de.vraag.überhaupt.gesteld.was.of.waarbij.er.tijdens.het.stellen. van.de.vraag.al.gelachen.werd.door.ofwel.interviewer,.ofwel.respondent..Hiervoor.moest.dus.een. extra.categorie.gemaakt.worden..De.nieuwe.categorieën.luiden.daarom.als.volgt:. . 1:&Vraag&–&lach&–&antwoord& && 2:&Vraag&–&antwoord&–&lach& && 3:&Lach&–&vraag&–&antwoord&& . Elke.vraagLantwoordsequentie.waarin.gelachen.wordt.is.ingedeeld.in.één.van.deze.categorieën..De. frequenties.met.bijbehorende.percentages.van.deze.verschillende.posities.van.lachen.zijn..zijn.per. mode.weergegeven.in.tabel.16.. . Tabel&16:&Percentages&van&de&sequentiële&positie&van&het&lachen&voor&CATI&en&CAPI&interviews.&
Sequentiële!positie!van!het!lachen! CATI! CAPI! X2! df! p0waarde!
regel.7.van.dit.fragment.is.een.‘postLfirst’,.omdat.het.terugslaat.op.het.eerste.paardeel.(de.vraag)..De. tweede.keer.lachen.(regel.10).slaat.hier.terug.op.de.antwoordcategorieën..De.respondent.verzoekt. immers. deze. antwoordcategorieën. te. herhalen.. Er. is. daarom. sprake. van. een. anderLgeïnitieerd. herstel,. waarbij. de. hoorder. (de. respondent). een. uitnodiging. doet. dat. de. spreker. (interviewer). de. vraag. nog. eens. voorleest. (herstel).. Er. kan. natuurlijk. niet. met. zekerheid. worden. gesteld. dat. de. respondent.daarom.lacht,.maar.er.kan.wel.vastgesteld.worden.dat.het.lachen.plaatsvindt.vlak.na.dit. anderLgeïnitieerd. herstel.. Dit. zou. te. maken. kunnen. hebben. met. de. algemene. voorkeur. voor. zelfL geïnitieerd.herstel.boven.anderLgeïnitieerd.herstel.(Mazeland,.2003)...
&
Fragment&1:&Sequentienummer&8641,&mode&=&CATI.&
1& I:& kunt&u& aangeven&welke&mate&u&het&met&elk&van&de& volgende&uitspraken&eens&of& 2& & oneens&bent?&
3&&& & (.)&
4& I:& ik&vertel&altijd&de&waarheid&
5& I:& hele maal&mee&eens,&eens,&neutraal,&oneens&of&hele maal&oneens&& 6&& & (.)&
7& R:& °nou&(.)&haha°&&& 8& R:& eh:::&
9& R:& even&het&rijtje&weer&op nieuw?& 10& R:& ha[ha&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&]&&
11& I:&& &&&&&[hele maal&mee&eens,&eens,]&[neutraal&]&
12& R:& &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&[nnnn&&&&&&&]&neutraal,&neutraal& 13& I:& neutraal?&
14& R:& neutraal&haha! .
even. nagedacht. en. vervolgens. na. een. korte. lach. antwoord. gegeven.. Het. lachen. in. regel. 8. zou. in. termen.van.Mazeland.(2003).beschouwd.kunnen.worden.als.een.‘preLsecond’...
.
Fragment&2:&Sequentienummer&9286,&mode&=&CATI.&
1& I:& kunt&u&aangeven&in&welke&mate&u&het&met&↑elk&van&de&volgende&uitspraken&↓& 2& & eens&of&↑oneens&bent?&
3&& & (0,1)&
4& I:&& ik&vertel&altijd&de&waarheid&
5& I:& bent&u&het&hier&helemaal&↑eens&(.),↓eens&(.),&niet&eens&niet&oneens&(0,2)&& 6& & oneens,&of&helemaal&oneens&
7&& & (.)&
8& R:& °haha&eens°.
!
Bij.deze.manier.van.lachen.lijkt.het.erop.dat.er.gelachen.wordt.omdat.de.respondent.het.lastig.vindt. om.een.juist.antwoord.te.formuleren.op.de.gestelde.vraag..Deze.positie.van.lachen.kwam.relatief. vaak. voor. bij. vragen. in. de. categorie. persoonlijkheid.. Het. kwam. ook. voor. dat. de. respondenten. expliciet.benoemden.de.vraag.moeilijk.te.vinden..De.respondenten.lachten.dan.bij.het.geven.van.een. verkeerd.antwoord,.wanneer.ze.niet.goed.konden.kiezen.uit.de.antwoordopties.of.wanneer.ze.een. antwoord.gaven.dat.niet.paste.binnen.de.standaard.antwoordopties.. ! . 4.6.3.!Lachen!meteen!na!het!geven!van!een!antwoord& . Een.andere.plaats.in.de.sequentie.waar.relatief.vaak.gelachen.werd.is.meteen.na.het.geven.van.het. antwoord..Een.voorbeeld.hiervan.is.te.zien.in.fragment.3.(regel.7),.waarbij.de.respondent.meteen.na. het. geven. van. het. antwoord. begint. te. lachen.. Deze. positie. van. lachen. lijkt,. net. als. bij. het. lachen. meteen.voor.het.antwoord,.over.de.gevoeligheid.of.moeilijkheid.van.de.vragen.te.gaan...
.
Fragment&3:&Sequentienummer&2918,&mode&=&CAPI.& 1& I:& en&dan&kaart&15&
2& I:& ongeacht&of&u&zichzelf&nu& wel&of&niet&(.)&als&lid&van&een&bepaald&geloof&of&& 3&& & kerkgenootschap&beschouwt&.hHh&hoe&gelovig&vindt&u&dat&u&bent?&
4& & (.)&
5& I:&& en&nul&betekent&dan helemaal&niet&gelovig&en&tien&heel& erg&gelovig& 6& & (1,0)&
7& R:& ja&ik&ben&heel&erg&gelovig&(.)&haha=& 8& I:& =en&in&een& cijfer&uitgedrukt?& 9& R:& °wat&zegt&u?°&
10& I:& >°in&een& cijfer&uitgedrukt?°<& 11& R:& ja,&tien&(&)&
Ook.kwam.het.voor.dat.de.interviewer.meteen.na.het.antwoord.van.de.respondent.begon.te.lachen.. Dit. gebeurde. bijvoorbeeld. wanneer. de. uitspraak. van. de. respondent. een. grappige. strekking. had,. maar.in.de.meeste.vraagLantwoordsequenties.leek.er.een.andere.oorzaak.te.zijn..Het.leek.alsof.het. lachen.meer.diende.als.een.bevestiging.dat.de.interviewer.het.antwoord.van.de.respondent.gehoord. had..Het.kwam.relatief.weinig.voor.dat.er.gelachen.werd.om.een.grappige.situatie,.maar.als.deze. situaties. zich. voordeden. was. het. vrij. duidelijk. dat. er. daarom. gelachen. werd.. Vaak. was. bij. deze. gevallen.de.respondent.degene.die.een.grappige.uitspraak.deed,.en.de.interviewer.degene.die.als. een. reactie. daarop. begon. te. lachen.. Het. kwam. ook. voor. dat. de. interviewer. direct. na. een. eigen. uitspraak. begon. te. lachen.. In. fragment. 4. (regel. 4). is. een. voorbeeld. te. zien. van. lachen. door. de. interviewer. na. een. uitspraak. van. de. respondent.. In. deze. context. lijkt. het. waarschijnlijk. dat. het. lachen.komt.doordat.de.interviewer.de.uitspraak.van.de.respondent.als.‘grappig’.beschouwd... .
Fragment&4:&Sequentienummer&8343,&mode&=&CATI.&
1& I:& politieke&partijen&die&de&democratie&om ver&willen&werpen&moeten&worden&& 2& & ver boden&
3& R:& >&nee&die&moeten&ze&afschieten&<& 4& I:&& hh&haha&
5& I:& nog&extremer&
6& I:& wat&past&het&beste&bij&u,&helemaal&mee&eens,&mee&eens& 7& R:& nou&ja,&gewoon&eh&afschieten&die&handel&
8& I:& mm& 9& I:& ik,&ik&
10& R:& dan&ben&je&er&van&af!& 11& I:& hh&haha&
12& I:& en&in&termen&van&(0.2)&helemaal&>&mee&eens,&mee&eens&<,&neutraal&
13& R:& ja&ik&bedoel&ik&ben&het&absoluut&eh:::::&mee&eens&dus&dat&die&eh&politieke&partijen&& 14&& & worden&verboden&
15& I:& noteren&wij& deze&
!
!
4.6.4.!Lachen!bij!het!uitleggen!van!het!antwoord!
.
Fragment&5:&Sequentienummer&12190,&mode&=&CATI.
1& I:& sommige&mensen&>stemmen&tegenwoordig<&om&de&een&of&andere&reden&↓niet&(.)& 2& I:& heeft&u&tijdens&de& laatste&tweede&kamer&verkiezingen&in&juni&tweeduizendtien&& 3&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&gestemd?&&
4&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&(2,0)&
5&& R:& e:::h&(.) niet&gestemd&
5.CONCLUSIE EN DISCUSSIE
! .Het.huidige.onderzoek.is.uitgevoerd.om.meer.inzicht.te.krijgen.in.het.lachgedrag.van.interviewers.en. respondenten.tijdens.interviews..Om.deze.resultaten.te.verkrijgen.is.gebruik.gemaakt.van.bestaande. data.uit.eerder.onderzoek.van.Haan.(2015)..De.interacties.tussen.respondenten.en.interviewers.zijn. zowel. op. een. kwantitatieve. als. kwalitatieve. manier. geanalyseerd.. In. dit. hoofdstuk. wordt. een. antwoord. geformuleerd. op. de. onderzoeksvraag. in. hoeverre. er. een. verschil. is. in. lachen. bij. interviewers. en. respondenten. in. CAPI. en. CATI. interviews.. Eerst. wordt. besproken. in. hoeverre. de. resultaten. uit. dit. onderzoek. overeenkomen. met. de. verwachtingen.. Tenslotte. worden. de. beperkingen. van. dit. onderzoek. behandeld. en. worden. er. aansluitend. suggesties. geboden. voor. vervolgonderzoek..
!
!
5.1. Vergelijking van lachen tussen CAPI en CATI interviews
! 5.1.1.!Frequenties!van!het!lachen!! . !! H1:!Er!wordt!vaker!gelachen!in!CATI!interviews!dan!in!CAPI!interviews! . Een.eerste.verwachting.voor.dit.onderzoek.was.dat.er.meer.gelachen.zou.worden.in.CATI.dan.in.CAPI. interviews,. omdat. een. telefonische. interviewer. heeft. minder. middelen. heeft. om. een. vertrouwensband. te. creëren.. Zij. kunnen. immers. geen. gebruik. maken. van. visuele. nonLverbale. communicatie.en.zouden.naar.verwachting.meer.auditieve.nonLverbale.communicatie.(zoals.lachen). inzetten. om. positiviteit. uit. te. stralen. en. goodwill. te. creëren.. Uit. de. besproken. theorie. kwam. ook. naar.voren.dat.telefonische.interviews.over.het.algemeen.als.moeilijker.worden.ervaren.dan.faceLtoL face.interviews.(Holbrook.et.al.,.2003)..Bij.een.moeilijke.taak.zou.het.kunnen.zijn.dat.respondenten. eerder.geneigd.zijn.om.te.gaan.lachen.omdat.ze.zich.bijvoorbeeld.ongemakkelijk.voelen..Dit.strookt. ook. met. de. uitkomsten. van. Drolet. &. Morris. (2000). die. lieten. zien. dat. faceLtoLface. contact. (in. vergelijking. met. alleen. gesproken. contact). de. coöperatie. verbetert. bij. complexe. taken.. Deze. verwachtingen. op. basis. van. eerdere. onderzoeken. van. Drolet. en. Morris. (2000). en. Holbrook. et. al.. (2003). komen. deels. overeen. met. de. resultaten. van. het. huidige. onderzoek.. Het. percentage. vraagL antwoordsequenties. waarin. gelachen. wordt. ligt. namelijk. ook. in. dit. onderzoek. hoger. bij. CATI. interviews.(4,4%).dan.bij..CAPI.interviews.(3,6%)..Echter,.deze.resultaten.liggen.niet.ver.uit.elkaar.en. het. verschil. bleek. slechts. marginaal. significant.. De. eerste. hypothese. kan. daarom. niet. worden. aangenomen...
.
!! H2:!Respondenten!lachen!vaker!dan!interviewers!in!interviews..
.
Drolet. &. Morris. (2000). geven. aan. dat. telefonische. interviews. het. minder. toelaten. om. een. vertrouwensband. (rapport). op. te. bouwen. en. telefonische. interviewers. dus. niet. zoveel. interpersoonlijk.vertrouwen.kunnen.creëren.zoals.dat.kan.bij.een.faceLtoLface.interview..Ook.in.dit. huidige. onderzoek. bleek. de. respondent. vaker. te. lachen. in. een. vraagLantwoordsequentie. dan. de. interviewer..De.tweede.hypothese.kan.daarom.worden.aangenomen..De.frequentie.van.lachen.door. de.respondent.verschilde.niet.tussen.CAPI.en.CATI.interviews..Bij.interviewers.verschilde.dit.wel:.in. CATI.interviews.werd.een.stuk.vaker.gelachen.door.de.interviewers.dan.in.CAPI.interviews..Dit.zou. verklaard. kunnen. worden. door. het. feit. dat. telefonische. interviewers,. ter. compensatie,. meer. auditieve.nonLverbale.communicatie.(zoals.lachen).in.zullen.zetten.om.positiviteit.uit.te.stralen.en. goodwill.te.creëren..De.resultaten.van.dit.huidige.onderzoek.stroken.ook.met.eerder.onderzoek.van. Provine.(1993).waarin.naar.voren.kwam.dat.sprekers.(vergelijkbaar.met.respondenten),.in.relatie.tot. hun.publiek.(vergelijkbaar.met.interviewers),.vaker.lachten.omdat.ze.meer.spontane.spraak.hebben.. Respondenten.hebben.in.vergelijking.met.interviewers.namelijk.ook.meer.spontane.spraak... .
Wanneer. gekeken. wordt. naar. wie. lacht. in. de. vraagLantwoordsequenties. (de. interviewer,. de. respondent.of.beiden).komt.het.bij.CAPI.interviews.een.stuk.vaker.voor.dat.de.interviewer.als.enige. lacht.dan.bij.CATI.interviews..Dit.verschil.is.ook.significant.bevonden..Bij.CATI.interviews.komt.het. daarentegen.vaker.voor.dat.de.respondent.als.enige.lacht.dan.bij.CAPI.interviews..Ook.dit.verschil.is. significant. bevonden.. Kijkend. naar. de. sequenties. waarbij. zowel. interviewer. als. respondent. lachen. komt.dit.iets.vaker.voor.bij..CATI.dan.bij.CAPI.interviews,.maar.dit.verschil.bleek.niet.significant... .
