Vereniging van

Afd.:

datum

2 3 AUG 2U11

Nr.:

Ky

2)1

61

₁₃

f

netbeheer nederland

energie in beweging Energienetbeheerders

in Nederland Utrechtseweg 310 6812 AR Arnhem Postbus 1156 6801 BD Arnhem NMa Telethon 026-356 95 00 Postbus 16326 Fax 026-442 83 20

Energiekamer (o.v.v. evaluatie, zaaknummer 103767) secretariaat@netbeheemederlandsd

2500 BH DEN HAAG www.netbeheemededand.n1

Ons kenmerk Behandeld door Telefoon E-mail Datum Onderwerp N 2011-567 drs. J.G. Hoogstraaten mr. W. van Oorspronk 026 - 356 94 11 jhoogstraaten@netbeheernederland.n1 22 augustus 2011

Reactie Consultatiedocument Evaluatie Elektriciteits- en Gaswet

Geachte heer Spencer,

Netbeheer Nederland maakt graag gebruik van de gelegenheid om een reactie te geven op het Consultatiedocument van de NMa over de werking en inhoud van de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet. Wij verwijzen u hiervoor naar Bijlagen I en II. In de laatste bijiage geven wij een opsomming van een aantal wenselijke wijzigingen van de Elekticiteitswet 1989 en de Gaswet welke niet of slechts ten dele genoemd worden in (de reactie op) het consultatiedocument.

Naast de in het consultatiedocument gestelde vragen gaat de aandacht van de netbeheerders op dit moment echter vooral uit naar de gewenste toekomstige netinfrastructuur en de wijze waarop de netbeheerders de transitie naar een duurzame energievoorziening kunnen faciliteren. Om deze faciliterende taak te kunnen realiseren is een herbezinning nodig op de wettelijke respectievelijk toegestane taken van de netbeheerder. Voor een nadere toelichting hierop zij verwezen naar het position paper van Netbeheer Nederland d.d. februari 2011 "Inbreng voor Energierapport 2011". Dit paper treft u aan als Bijlage III.

Netbeheer Nederland ziet mogelijkheden om de intensiteit van het aantal toezichthoudende taken van de NMa op de netbeheerders te verminderen. De huidige E- en G- wet stammen uit de tijd dat gedeeltelijke privatisering van netten tot de mogelijkheden behoorde. Inmiddels hebben de netbeheerders een veel onafhankelijkere positie gekregen maar zijn de toezichthoudende taken van de NMa jegens hen niet afgenomen. Ze zijn eerder toegenomen terwijI er geen aanwijzingen zijn dat

ABN-AMRO 61.30.01.036

netbeheer nederland

energie in beweging

de prestaties van de netbeheerder daartoe aanleiding geven. Door te werken met een, nog nader te definieren, dashboard waarop de prestaties van de netbeheerders op hoofdlijnen zichtbaar zijn kan de NMa gerichter toezicht houden.

Met vriendelijke groet,

B.I M. van der Cammen

Bijlage I Beantwoording Consultatiedocument

Bijlage II Aandacht voor nadere aanpassingen Elektriciteitswet 1998 en Gaswet

Bijlage III Posititon paper Netbeheer Nederland d.d. februari 2011 "Inbreng voor Energierapport 2011"

netbeheer nederland

energie in beweging Energienetbeheerders

in Nederland Utrechtseweg 310 6812 AR Arnhem Postbus 1156 6801 BD Anthem Telefoon 026-356 95 00 Fax 026-442 83 20 secretariaat@netbeheemederland.nl www.netbeheemededand.n1

Bijlage I: Beantwoording Consultatiedocument

Het evaluatiekader

Vraag 1: Welke twee kembegrippen verdienen wat u betreft de meeste aandacht bij deze wets-evaluatie, en om welke reden? De NMa verzoekt om in uw antwoord duidelijk een voorkeur aan to geven indien deze kembegrippen in de praktijk een tegengestelde uitwerking hebben.

- Van de aangegeven kernbegrippen verdienen deregulering en dejurisidering de meeste aandacht. Mede daardoor zullen de administratieve lasten voor de netbeheerders afnemen en ook de uitvoeringslasten van het Ministerie van EL&I en de toezichtslasten bij de NMa minder worden, zodat alom de maatschappelijke lasten afnemen. De wet- en regelgeving is op dit moment dusdanig omvangrijk dat deregulering en dejuridisering kunnen plaatsvinden on Loch voor de diverse partijen voldoende inspraak en rechtsbescherming kan worden behouden.

Bij de totstandkoming van de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet is heel bewust voor outputsturing en een toezichthouder op afstand gekozen. In de loop van de tijd zijn er bij het toezicht steeds meer elementen van inputregulering ingeslopen. Gezien de focus van de wetsevaluatie op deregulering en dejuridisering is het nu bij uitstek een goed moment om de diverse elementen van het toezicht to toetsen aan de oorspronkelijke uitgangspunten van de wetgever. Dat zou een aanzienlijke bijdrage aan de vermindering van de administratieve lasten met zich brengen

Vraag 2: Welke twee onderwerpen, zoals genoemd in randnummer 16, verdienen wet u betreft de meeste aandacht bij deze wetsevaluatie, en om welke reden?

- Mede gegeven onze reactie onder vraag 1 verdienen wat ons betreft:

• de totstandkomingsprocedures on de werking van de tariefstructuren en voorwaarden (codes) en

• de doorlooptijden en werking van het tariefreguleringssysteem van de aangegeven onderwerpen de meeste aandacht bij deze wetsevaluatie.

Zoals in de aanbiedingsbrief bij dit document reeds aangegeven, hadden wij echter Bever gezien dat de evaluatie zich had gericht op de gewenste toekomstige netinfrastructuur en de wijze waarop de netbeheerders de transitie naar een duurzame energievoorziening kunnen faciliteren (in de zin van aanpassing van hun wettelijke taken en/of hun toegestane nevenactiviteiten).

ABN-AMRO 61.3001.036

netbeheer

r

nederland

Vraag 3: Welke drie concrete bepalingen in wet- en regelgeving zorgen voor de hoogste administratieve lasten en inhoudelijke nalevingskosten voor uw organisatie?

Van de specifieke terugkerende wettelijke verplichtingen zijn dat de bepalingen in de wet:

• dat elke twee jaar een volledig kwaliteits- en capaciteitsdocument (KCD) moet worden ingediend. In beginsel is KCD een document dat - nog los van de input voor de regelgever - een belangrijke rol vervult in de transparantie van de netbeheerder richting markt en maatschappij. Het KCD zou echter niet aan waarde inboeten als bijvoorbeeld het kwaliteitssysteem, processen, bedrijfsmiddelenregister, methode van ramen en dergelijke niet 2-jaarlijks beschreven hoefden te worden. Daarbij zou in het KCD alleen op de delta's ten opzichte van het vorige KCD kunnen worden ingegaan; nu loopt vaak de audit op het (vorige) KCD nog als het volgende KCD alweer praktisch moet worden afgerond.

• dat de regionale netbeheerders jaarlijks een overzicht aan de NMa moeten verstrekken van de door hen gesloten overeenkomsten met betrekking tot het verrichten van diensten ten behoeve van het netbeheer, vergezeld van afschriften van die overeenkomsten (de betreffende verplichting vergt ook veel inspanning en is zeker ten aanzien van gesplitste netbeheerders onnodig) (artikel 19b, lid 1 sub a van de Elektriciteitswet 1998/artikel 35b, lid 1 sub a Gaswet).

Vraag 4: Welke drie concrete toezichtsactiviteiten van de NMa zorgen voor de hoogste administratieve lasten voor uw organisatie?

- Ad hoc onderzoeken

De eerste toezichtactiviteit die de administratieve lasten nadrukkelijk verhoogt, betreft de zogenaamde ad hoc onderzoeken die de NMa uitvoert ten behoeve waarvan de NMa een informatieverzoek bij de netbeheerder uitzet naar juiste en betrouwbare gegevens. Dit type onderzoek wordt gekenmerkt door vergaande detaillering van gegevens opvraag in een kort tijdsbestek. Daamaast wordt er nog al eens om gegevens verzocht die niet zonder meer uit de systemen van de netbeheerder zijn op te vragen en dan complexe query's vereisen. Dergelijke onderzoeken vergen veel inspanning van de netbeheerder. Wij vragen ons bij sommige onderzoeken of of de van de netbeheerder gevraagde inspanning wel opweegt tegen het belang dat met het onderzoek wordt gediend en of de NMa in concreto wel zo'n afweging maakt.

MR Kwaliteit

Een tweede toezichtactiviteit die de administratieve lasten verhoogt voor de netbeheerders betreft de Regeling kwaliteitsaspecten netbeheer elektriciteit en gas (MR Kwaliteit). Idealiter zou de ad-ministratie die de netbeheerder op grond van de MR Kwaliteit moet bijhouden, zoals storingsregi-stratie, veiligheidsindicatorregistoringsregi-stratie, bedrijfsmiddelenregistoringsregi-stratie, rapportage aan de Energieka-mer door middel van de Codata-modules en door middel van de KCD's, goed op elkaar aan moe-ten sluimoe-ten en moemoe-ten aansluimoe-ten op de vereismoe-ten voor het kwaliteitsbeheersingssysteem van de netbeheerder dat hij op grond van de MR Kwaliteit moet hebben. In de praktijk zitten daar op di-

netbeheer nederland

energie in beweging

verse plaatsen mismatches en overlappen in die zorgen voor extra administratieve lasten die niet bijdragen aan inhoudelijke verbetering van de genoemde rapportages en of administraties.

Codata module productiviteit.

Netbeheer Nederland ziet het nut en de noodzaak van de Codata module Productiviteit. NMa heeft immers inzicht in de kosten nodig ten behoeve van tariefregulering. Netbeheer Nederland signaleert echter dat de uitvraag steeds gedetailleerder wordt zonder dat die detaillering noodzakelijk is voor het doel van de Codata module (zoals b.v. de onderbouwing van de verdeelsleutels), waarmee de NMa haast de rol van de accountant overneemt. Naast het extra werk voor de netbeheerder, leidt het tot steeds hogere kosten van de accountant (de kosten van een accountantsverklaring voor grote RNB's ligt al gauw in de orde van 50 tot 75k Euro).

Vraag 5: Welke concrete knelpunten ervaart u, die niet gedekt worden door de genoemde

kembegrippen en evaluatieonderwerpen? Welke concrete oplossingen ziet u hiervoor?

Netbeheer Nederland ervaart verschillende knelpunten die niet worden benoemd in de evaluatieonderwerpen. Dit betreft onder andere het beleid ten aanzien van een duurzame energievoorziening met daarin een duidelijk rol voor de netbeheerder.

Duurzame energievoorziening

De Nederlandse energievoorziening zal steeds meer moeten voldoen aan de mondiale klimaatdoelstellingen en zal steeds 'schoner' moeten worden. Duurzame energie zal daarom een steeds grotere rol gaan spelen. De energievoorziening zal daarnaast evenzeer veilig, betrouwbaar en betaalbaar moeten zijn. Door deze ontwikkeling veranderen ook de eisen aan de energie netinfrastructuur. De missie van Netbeheer Nederland is het veilig, betrouwbaar en betaalbaar transporteren van energie en het faciliteren van de transitie naar een duurzame energievoorziening. In het document 'Net voor de Toekomst' worden de consequenties voor de noodzakelijke energie netinfrastructuur in kaart gebracht. Naar de mening van Netbeheer Nederland is dit onderwerp onderbelicht in deze evaluatie.

Rol van de Netbeheerder

De netinfrastructuur is een belangrijke randvoorwaarde voor de energietransitie. Daarom kunnen de netbeheerders in de energietransitie een belangrijke rol vervullen, als aanjager om nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken en/of te stimuleren. Netbeheerders kunnen een 'natuurlijke' taak vervullen, die door andere (markt)partijen (nog) niet (zo makkelijk) wordt opgepakt. Daarmee wint het faciliteren van de energietransitie in Nederland aan kracht. Netbeheer Nederland pleit er voor om netbeheerders meer mogelijkheden te geven om te kunnen bijdragen aan het versnellen van de verduurzaming door verruiming van hun werkgebied.

Wat ons betreft verdienen heldere en consistente wet- en regelgeving en besluiten de meeste aandacht, zodat de positie van een ieder duidelijk is en discussies en procedures zoveel mogelijk voorkomen warden.

netbeheer

. •

nederland

energie in beweging

Codes

Vraag 6: Welke knelpunten ervaart u bij de doorlooptijd en/of de complexiteit van het totstandkomings-proces van codes? Wet is in uw ogen de oorzaak hiervan? Welke concrete oplossingen ziet u voor de door u gepercipieerde knelpunten?

Het initiatief tot het indienen van codewijzigingsvoorstellen dient bij de gezamenlijke netbeheerders te blijven liggen. Zoals ook in het consultatiedocument wordt aangegeven hebben zij de benodigde kennis en expertise omtrent de operatie en het beheer van het netwerk. Zij zijn het beste in staat codewijzigingsvoorstellen in te dienen. Op grond van de wet worden de codes ook aangemerkt als de voorwaarden die de netbeheerders jegens hun afnemers hanteren. De netbeheerders hechten voorts aan handhaving van de wettelijke verplichting overleg te voeren met representatieve organisaties van partijen op de markt alvorens een codewijzigingsvoorstel bij de NMa wordt ingediend.

De netbeheerders betreuren het dat in de praktijk aan het overleg met representatieve organisaties geen specifieke kleinverbruikerorganisaties (Consumentenbond; Vereniging Eigen Huts e.d.) deelnemen. Dergelijke organisaties kunnen de aan de inspraak verbonden kosten niet dragen. Zeker de belangen van consumenten komen in het overleg met representatieve organisaties daarom nu niet of nauwelijks aan de orde.

De doorlooptijd van codewijzigingen is bij de NMa over het algemeen nog steeds erg lang. Bij wijzigingsverzoeken e.d. gelden voor de netbeheerders over het algemeen strikte termijnen. Voor het nemen van het besluit door de NMa is echter geen termijn vastgesteld. De netbeheerders kunnen met het doen van voorstellen tot verbetering, aanvulling of wijziging niet wachten totdat de behandeling van alle voorstellen/procedures over de betreffende code is afgerond. Door de lange doorlooptijd gaan voorstellen daarom door elkaar lopen. Voorts is het voor de netbeheerders niet altijd doenlijk en voor de afnemers/netgebruikers niet altijd wenselijk dat de netbeheerders strikt de uit de inwerking getreden besluiten voortvloeiende voorwaarden (blijven) hanteren en lopende bezwaar- of beroepsprocedures en in behandeling zijnde wijzigingsvoorstellen negeren. Deze problematiek zou in aanzienlijke mate worden opgelost indien ook voor de NMa (wettelijke) termijnen zouden gelden.

Voorgesteld wordt de mogelijkheid bezwaar in te dienen tegen besluiten van de NMa over codewijzigingen geheel te laten vervallen. De NMa kan door middel van de aanbiedingsbrief, het verslag van het overleg in het Gebruikersplatform en de commentarenmatrix die bij een codewijzigingsvoorstel wordt gevoegd, al kennis nemen van de standpunten van de gezamenlijke netbeheerders en de betrokken representatieve organisaties. Het Gebruikersplatform zal dan wel efficianter moeten worden door dit meer te benutten om standpunten uit te wisselen. Wellicht dat het vervallen van de mogelijkheid van bezwaar daaraan bijdraagt. De NMa kan er voor kiezen de openbare voorbereidingsprocedure te volgen. Dan kan de bezwaarprocedure, die over het algemeen niet tot nieuwe inzichten leidt, worden overgeslagen. Het is derhalve voldoende dat netbeheerders en representatieve organisaties in beroep kunnen gaan bij het CBb.

netbeheer

r

nederland

energie in beweging

Vraag 7: Op welke wijze kunnen de administratieve lasten verminderd warden, met behoud van zorgvuldige besluitvorming? En, welke mogelijkheden ziet u daarbij om een of meerdere procedurestappen (inspraak bij gezamenlijke netbeheerders, inspraak bij NMa, bezwaar, beroep) of te schaffen, omdat deze stappen wet u betreft minder relevant of overbodig zijn?

Zie onze reactie onder vraag 6. Verbetering van de wetgeving zou een eerste stap zijn.. De netbeheerders vinden met name de wettelijke bepalingen in de Elektriciteitswet 1998 over de tariefstructuren die door amendementen tot stand zijn gekomen, erg onduidelijk. Met name door onduidelijke wetsartikelen ontstaan er in de praktijk veel discussies en geschillen. Dit geldt bijvoorbeeld voor artikel 16c Elektriciteitswet 1998 (amendement Hessels).

Vraag 8: Welke aspecten van de codes lenen zich om vastgelegd to worden in algemeen verbindende

voorschriften (waartegen geen bezwaar en beroep openstaat), zodat sneller duidelijk is welke verplichtingen gelden?

De onderwerpen die thans in de codes geregeld worden, dienen in de codes geregeld te blijven. De structuur is helder. Er is sprake van een samenhangend geheel van voorwaarden. De gedetailleerde bepalingen van de codes lenen zich ook niet voor opname in een ministeriele regeling of AMvB. Omgekeerd kunnen bestaande ministeriele regelingen, AMvB, beleidsregels etc. wellicht ingetrokken of beperkt worden, nu in ieder geval de inhoud van de technische codes inmiddels behoorlijk uitgekristalliseerd is.

Vraag 9: Wat vindt u van de inhoud en flexibiliteit van de wettelijke toetsingscriteria van artikel 12f, van

de Gaswet en artikel 36, van de E-wet?

- Bedoelde wettelijke toetsingscriteria zijn zo ruim en algemeen gesteld dat voor ieder standpunt wel een beroep op een van deze criteria kan worden gedaan.

Vraag 10: Welke knelpunten ten aanzien van de eenduidigheid en toegankelijkheld van de codes

ervaart u bij de working van codes in de praktijk? En, in welke mate beslaan de codes de juiste

onderwerpen in de juiste mate van detail?

Wij ervaren dat in de praktijk de geschillen zich toespitsen op de betekenis van de wettelijke bepalingen on op mogelijke discrepanties tussen de Elektriciteitswet 1998 en de Tarievencode Elektriciteit. Verbetering van de wetgeving mu een eerste stap zijn. De netbeheerders vinden met name de wettelijke bepalingen in de Elektriciteitswet 1998 over de tariefstructuren die door amendementen tot stand zijn gekomen, erg onduidelijk. Met name door onduidelijke wetsartikelen ontstaan er in de praktijk veel discussies on geschillen.

Wij ervaren dat over de onherroepelijk vastgestelde technische codes geen tot nauwelijks geschillen zijn. In dit licht bepleiten wij vooral de redactie van de tariefbepalingen in de wetten zelf

netbeheer

nederland

kritisch te bezien en to verduidelijken. De bepalingen in de wet zouden algemeen van aard moeten zijn. Nadere uitwerking zou achtereenvolgens in de MR Tariefstructuren en de Tarievencode moeten plaatsvinden.

De in de codes neergelegde normering gaat vaak uit van een "ideaalsituatie". In bepaalde situaties kan het een onevenredige eis zijn om voor 100% aan de gestelde norm te voldoen. In de codes wordt daarmee geen rekening gehouden. De NMa zou voor dergelijke gevallen de beschikking moeten hebben over een soort "hardheidsclausule" om redelijkheid en billijkheid in haar oordeel te kunnen betrekken.

Vraag 11: In welke mate is de verschuiving van codes near Europees niveau voor u een reden om to streven naar wijziging of vereenvoudiging van het Nederlandse codeproces en/of naar een meer of minder gedetailleerde inhoud van de nationale codes?

Voor de regionale netbeheerders geldt dat de Nederlandse codes een compleet en consistent pakket voorwaarden moeten blijven bevatten. Wij houden er rekening mee dat de totstandkoming van de Europese codes tot aanpassing van bepaalde eisen kan leiden, met name omdat de Europese en Nederlandse codes niet met elkaar in strijd mogen zijn. Na de totstandkoming van Europese codes kan onderzocht worden of vereenvoudiging van het Nederlandse codeproces en/of een meer of minder gedetailleerde inhoud mogelijk zijn. Wel zouden wij in beginsel moeten willen volstaan met de Europese normen en specifieke Nederlandse afwijking/detaillering daarvan alleen toestaan mits voldoende beargumenteerd.

Voor de landelijk netbeheerders geldt echter dat Europese codes wet een grote invloed zullen hebben op de inhoud van de nationale codes in die zin dat deze verandering behoeven on beperkter zullen worden.

Tariefregulering

Vraag 12: Welke knelpunten ervaart u bij het huidige tariefreguleringssysteem? Wat is in uw ogen de oorzaak hiervan? Welke oplossingen ziet u voor de door u gepercipieerde knelpunten?

Met betrekking tot het tariefreguleringssysteem is een belangrijk knelpunt de tijdsachterstand tussen het moment waarop de netbeheerder de kosten maakt voor de uitvoering van haar taken on het moment waarop zij deze kosten vergoed krijgt. Dit komt omdat de productiviteitsontwikkeling bepaald wordt op basis van een mechanische extrapolatie van weliswaar de meest recente, maar nog steeds gedateerde historische gegevens. Aldus zijn bijvoorbeeld de kosten van 2006 zelfs nog mede bepalend voor de opbrengsten in 2013. De gemiddelde vertraging bedraagt zo'n vier jaar. Deze time-lag heeft geleid tot substantiele fluctuaties in x-factoren en daarmee in tarieven voor afnemers, alsmede in resultaten voor netbeheerders. Een oplossing kan zijn:

• de methode blijft in het methodebesluit voor 3 — 5 jaar vastgesteld;

netbeheer

r

_-no

nederland

• de productiviteit en de wacc (vreemd vermogen en cpi) worden jaarlijks geactualiseerd, waarna jaarlijks de x-factor wordt herberekend op basis van de dan geactualiseerde 3/5-jaars gegevens;

• de x-factor wordt jaarlijks vastgesteld;

• op termijn kan mogelijk gebruik gemaakt worden van meerjarige prognoses desgewenst in combinatie met nacalculaties.

Vraag 13: Welke toegevoegde waarde heeft het verplichte overleg met de gezamenlijke netbeheerders en representatieve organisaties ingevolge de wetten, naast de zorgvuldigheidseisen voor besluitvorming zoals neergelegd in de Awb?

Met de juiste invulling leidt het overleg tot een voldoende draagvlak bij zowel netbeheerders als representatieve organisaties ten aanzien van de te nemen (concept) besluiten. In een dergelijk overleg komen deelnemers inclusief NMa tot begrip van elkaars standpunten, mits eenieder zich positief opstelt ten behoeve van een open en inhoudelijke discussie.

Met betrekking tot de totstandkoming van methodebesluiten ziet Netbeheer Nederland een aantal mogelijke verbeterpunten ten aanzien van de wijze van totstandkoming van de Methodebesluiten. Netbeheer Nederland is van mening dat een ideale consultatieronde voor de totstandkoming van een Methodebesluit helder en efficient dient te zijn met als resultaat een ontwerpmethodebesluit waarvan alle elementen zijn besproken. Bij het bespreken van deze elementen gaat het erom dat de deelnemers aan de consultatie elkaars standpunten begrijpen, dat duidelijk wordt vanuit welke invalshoek een opmerking wordt gemaakt en dat alle voors/tegens van die opmerking geInventariseerd zijn zodat uiteindelijk duidelijk is welke afweging de NMa vervolgens dient te maken. De argumentatie van die afweging moet worden weergegeven in het ontwerpbesluit. In de ideale situatie kan dan vervolgens alleen nog discussie ontstaan over de door de NMa gemaakte afweging, niet over de argumenten/standpunten die hierover tijdens de consultatie naar voren zijn gebracht.

Vraag 14: Welke mogelijkheden ziet u om te komen tot minder besluitmomenten in de huidige besluitenreeks (methode, x-factor, tarieven), gegeven de doelstelling van een efficient netbeheer? En, wat is hierbij de relatie met de discussie over reguleringsstabiliteit versus de duur van de reguleringsperiode?

x-factor

Met betrekking tot de x-factorbesluiten voor de regionale netbeheerders ziet Netbeheer Nederland de mogelijkheid om de bezwaarfase te laten vervallen, aangezien er al een ontwerpbesluit is. Hiermee kan de besluitenreeks over de x-factorbesluiten worden bespoedigd. (zie ook onze reactie onder vraag 6)

- Tariefbesluiten

netbeheer

r

nederland

Ook met betrekking tot de tariefbesluiten voor de regionale netbeheerders ziet Netbeheer Nederland de mogelijkheid om de bezwaarfase te laten vervallen. Hiermee kan de besluitenreeks over de tariefbesluiten warden bespoedigd. (zie ook onze reactie onder vraag 6)

Langere werking methodebesluit

De methodebesluiten voor de regionale netbeheerders warden vastgesteld voor een reguleringsperiode van ten minste 3 en ten hoogste 5 jaar. De huidige methodebesluiten voor de regionale worden vastgesteld voor een termijn van 3 jaar. Indien de NMa de toezichtlasten wil verminderen, is het mogelijk om de methodebesluiten eerder in de richting van 5 jaar vast to stellen in combinatie met jaarlijks to nemen tarief- en x-factor besluiten, zodat de tariefinkomsten de productiviteitsontwikkeling (waarin de kostenontwikkeling) voegen.

Vraag 15: Welke mogelijkheden ziet u om de transparantie van tariefbesluiten en de teriefstructuur te verbeteren? Het betreft hier onder meer het aantal tariefdragers, tariefcategorieen en nacalculaties (al dan niet naar aanleiding van rechterlijke uitspraken).

Verrninderen van het aantal 'vaste' tarieven.

Het is mogelijk om bij kleinverbruikers de periodieke aansluitvergoeding, het transport onafhankelijke tarief, het systeemdienstentarief en het capaciteitstarief tot een tarief samen to voegen. Dit vereenvoudigt het tarievenstelsel waarmee dit veel transparanter kan warden. Een andere mogelijkheid betreft het afschaffen van de tarieven voor de aansluitdienst on de meetdienst bij kleinverbruikers, en deze kosten onder to brengen bij het LS-netvlak. Dan is het mogelijk om een tarief vast to stollen voor kleinverbruikers gebaseerd op de capaciteit van de aansluiting. Daarmee zouden ook daarvan afgeleide regelingen zoals de restitutieregeling kunnen vervallen wat past in de wens tot deregulering. E.e.a. zou er oak toe leiden dat offertes niet langer aan de orde zijn, zodat een aanzienlijke efficiencyverbetering kan warden gerealiseerd.

De afgelopen jaren ziet Netbeheer Nederland een toename van administratieve lasten met betrekking tot niet —standaard tarieven. Een voorbeeld hiervan zijn de recente wijzigingen in de tarievencode gas (door de NMa geschreven) op grand waarvan voor eenmalige standaardwerkzaamheden een gedetailleerde offerte most warden opgeleverd (dus ook voor bijv. het vergroten van een huisaansluiting). De meerwaarde voor klant on netbeheerder is hiervan nihil.

Vraag 16: Welke mogelijkheden ziet u om de databehoefte terug to dringen die bij de huidige praktijk van regulering bestaat, dan wel de gevoelde administratieve fasten hierbij to verminderen?

De nauwkeurigheid die aan de kwaliteit van de gevraagde data wordt gesteld heroverwegen. Deze nauwkeurigheid (buy. 1% materialiteit bij de productiviteitsdata) is hoger dan in de reguliere financiele processen gebruikelijk is. Dit leidt tot veel extra controlewerkzaamheden van de accountants.

netbeheer

r

nederland

energie in beweging

De wetgever heeft weliswaar gekozen voor het principe van outputsturing, maar in de databehoefte van de NMa zitten soms vragen die ingegeven zijn door op input georienteerde sturing. Netbeheer Nederland stelt zich de vraag of de NMa de databehoefte niet ruimer invult dan nodig om haar toezichtstaak to kunnen uitvoeren.

- Tenslotte kan worden gedacht aan een lichter toezichtregime bij verkrijgen NTA-certificaat.

Vraag 17: Wat vindt u van de effectiviteit van de huidige q-factoren, gegeven de doelstelling om de kwaliteit to bevorderen?

De q-factor regulering is om meerdere redenen ineffectief:

• ledere reguleringsperiode heeft een substantiele methodische aanpassing plaatsgevonden voor de vaststelling van de historisch gerealiseerde kwaliteitswaarde. Net systeem was daardoor niet robuust, noch toekomstvast. Op structureel achteraf vastgestelde veranderende prikkels kun je niet sturen;

• Een belangrijk deel van de prestatiewaarde wordt bainvloed door de onderbrekingsfrequentie. Deze wordt vooral bepaald door onderbrekingen veroorzaakt door graafwerkzaamheden van derden en is daarmee door netbeheerders nauwelijks to beInvioeden;

• De q-factor legt de korting op een onzichtbare wijze bij alle afnemers in plaats van de direct bij de onderbreking getroffenen. De tegemoetkomingregeling is derhalve effectiever en billijker; • Een uitval !anger dan vier uur wordt geprikkeld met een waarde die meer dan tweemaal zo

hoog is als de door SEO vastgestelde maatschappelijke waarde. Oat betekent een substantiele overprikkeling;

• De steeds verdergaande elektrificatie leidt tot een roep vanuit de maatschappij om hogere kwaliteit. Ook in de politiek zien wij de roep om een hogere kwaliteit dan wel de zorg om en lagere kwaliteit regelmatig terugkomen. Deze signalen vanuit de markt zijn belangrijker voor kwaliteitsbeslissingen dan de prikkels uit de q-factor regulering.

- Net is beter de focus to verschuiven naar het borgen van een adequaat Asset Management en een Kwaliteitsbeheerssysteem.

Vraag 18: Welke mogelijkheden ziet u om procedures in bezwaar on beroep to verminderen, dan wel de doodoopteden hierbij to verkorten?

Hiervoor hebben wij al aangegeven dat door heldere en consistente wetgeving geschillen en procedures kunnen worden beperkt. Hetzelfde geldt voor heldere en consistente tariefregulering, inclusief het' loslaten' van de techniek bij de tariefstructuur.

- Daarnaast liggen er mogelijkheden in het ontwerp methodebesluit. Indien er een gedegen ontwerp methodebesluit wordt gepubliceerd wat gedragen is door de consultatieronde, is het to verwachten dat het aantal bezwaren lager is dan wanneer dit niet zou gebeuren.

Verder is hiervoor al voorgesteld de x-factor per jaar vast to stellen (zie ook onze reactie onder vraag 12 ) en de q-factor to laten vervallen(zie ook onze reactie onder vraag 17).

netbeheer

nederland

Vraag 19: Wet is uw algemene mening over de balans tussen de intensiteit van regels en toezicht enerzijds en de zwaarte van sancties andetzijds?

Gezien bovenstaande antwoorden pleit Netbeheer Nederland voor minder regels en toezicht. Zoals ook geantwoord op vraag 1 sluiten de gehanteerde uitgangspunten bij het vormgeven van de E- en Gaswet (gedeeltelijk geprivatiseerde netbeheerder in een groep met producenten en leveranciers) niet meer aan bij de ontstane werkelijkheid (niet geprivatiseerde netbeheerders waarvan de meeste volledig onafhankelijk zijn van producenten en handelaren). Als de afsplitsing van het commerciele leveringsbedrijf een felt is dienen de indertijd aan het systeem van toezicht ten grondslag liggende overwegingen nog eens fundamenteel op hun merites beoordeeld te worden. Een en ander vraagt om een nadere visievorming op toezicht door de overheid mede in relatie tot de rol van het publieke aandeelhouderschap. Wij dragen hier gaarne aan bij. Netbeheer Nederland zou het voorts wenselijk vinden als de NMa meer gebruik zou maken van haar discretionaire bevoegdheden en autonomie door preventief op te treden (door meer haar visie openbaar te maken of desgevraagd een verklaring of te geven hoe zij tegen een bepaalde handelwijze aankijkt en een norm aan te geven). Dit laatste kan bijdragen aan de twee genoemde kernbegrippen dejuridisering en deregulering.

Eisen aan netbeheerders

Vraag 30: Welke drie eisen aan netbeheerders ervaart u als meest hinderlijk, en om welke redenen? De NMa ontvangt van u graag een zo concreet mogelijk overzicht, inclusief een motivering van uw mening.

De zogenaamde ad hoc onderzoeken met een accountantsverklaring leveren veel werk op voor netbeheerders, met name de mate van detail van gegevens in bepaalde onderzoeksvragen. Vaak wordt in de opvraag module met terugwerkende kracht data opgevraagd door de NMa. Het vergt erg veel inspanning om data die in het verleden niet of beperkt zijn vastgelegd, alsnog op to leveren. Indien NMa gedurende het jaar met nieuwe vragen komt, moeten netbeheerders eerst hun administratie anders inregelen. Pas daarna kan op de nieuwe manier worden gerapporteerd. Eerste herziene jaarcijfers zijn dan pas anderhalf jaar later beschikbaar.

De in de wet neergelegde eisen met betrekking tot het wel/niet toegestaan zijn van het uitbesteden van bepaalde taken/werkzaamheden door de netbeheerder zijn - uitgaande van de afsplitsing van de commerciele leveringsbedrijven - achterhaald. De wetgeving dient de "hoe vraag" to vermijden (dat is een bedrijfskeuze) on steeds uit to gaan van de "wat vraag". Daarvan uitgaande is het periodiek verstrekken van informatie over dienstverleningsovereenkomsten niet zinvol (zie ook onze reactie onder vraag 3).

netbeheer nederland

Vraag 31: Welke mogelijkheden ziet u bij de door u als hinderlijk gepercipieerde eisen om de doelen, die ten grondslag liggen aan deze eisen, te bereiken met minder lasten voor bedrljven en overheid (deregulering) en met minder besluitmomenten (dejuridisering)?

In de perceptie van Netbeheer Nederland dient de toezichthouder een afweging te maken tussen (a) hoeveel inzet het vergt van de netbeheerders om de gewenste informatie op te leveren, en (b) het nut van die informatie voor de toezichthouder. Het consequent toepassen van die afweging kan bijdragen aan minder administratieve lasten voor netbeheerders en minder toezichtslasten voor de NMa.

Sectorspecifieke versus generieke regels

Vraag 34: Bent u van mening dat de opsomming hierboven van generieke regelgeving volledig is? Zo nee, welke wet- en regelgeving ontbreekt volgens u?

- Ja.

Vraag 35: Welke concrete doublures in sectorspecifieke en generieke regels en/of welke ongerechtvaardigde afwijkingen in sectorspecifieke regels ten opzichte van generieke regels eniaart

Wij zijn van oordeel dat generieke beschermingsregels zoveel mogelijk ongewijzigd voor iedereen moeten gelden.

Wij zouden graag zien dat de sectorspecifieke bepalingen om aangeslotenen to beschermen in de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet die afwijken van het Burgerlijk Wetboek geschrapt worden (zoals de bepalingen over de verval-/verjaringstermijnen betreffende vorderingen van de netbeheerder en de werking van de grijze en de zwarte lijst uit boek 6 van het Burgerlijk Wetboek betreffende algemene voorwaarden). De betekenis van de specifieke regels hebben al veel aanleiding gegeven tot discussie en onzekerheid. Ook het in het kader van de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet wijzigen van andere wetten (zoals het van toepassing verklaren van regels over consumentenkoop op de levering van gas en elektriciteit en de regels van het goederenvervoer) leiden tot veel onduidelijkheid en inconsistenties. Dit geldt zeker in het kader van de toepassing van het leveranciersmodel waarbij de leverancier zowel de leveringskosten als ook de netbeheerderskosten aan de afnemers in rekening brengt (nu nog vrijwillig en met ingang van 1 april 2013 verplicht), omdat op een vordering uit hoofde van leveringsovereenkomst een ander wettelijk regime van toepassing is dan op een vordering uit hoofde van een aansluit- en transportovereenkomst.

De netbeheerders moeten iedereen desgewenst aansluiten. Mede door de wijze waarop processen zoals inhuizing, uithuizing en leverancierswisseling in met name de Informatiecode Elektriciteit en Gas vorm zijn gegeven, hebben de netbeheerders in de praktijk nog nauwelijks zelf contact met kleinverbruikers, maar worden veel zaken voor de kleinverbruiker door diens

netbeheer nederland

energie in beweging

leverancier geregeld. Dit strookt met de wensen vanuit de Tweede Kamer dat de leverancier zoveel mogelijk het enige aanspreekpunt voor de kleinverbruiker moet zijn. Op het moment dat leveranciers op grond van de wet verplicht worden de periodieke netbeheerderskosten bij kleinverbruikers te factureren en innen, wordt dit nog sterker het geval. Netbeheerders zijn echter wel verplicht met kleinverbruikers een aansluit- en transportovereenkomst te sluiten. De sectorspecifieke wet- en regelgeving leidt er echter toe dat de totstandkoming van een overeenkomst (door middel van aanbod en aanvaarding) en het daarop van toepassing verklaren van de algemene voorwaarden, niet kan gebeuren conform de normale wettelijke regels (Burgerlijk Wetboek). Wij zouden graag zien dat wettelijk geregeld wordt dat zodra een aansluiting actief is (er een leverancier is etc.) een aansluit- en transportovereenkomst tussen de afnemer en de betreffende netbeheerder geacht wordt aanwezig te zijn waarop de Algemene Voorwaarden aansluiting en transport voor Kleinverbruikers die de netbeheerders met de Consumentenbond zijn overeengekomen, van toepassing zijn. De bepalingen zoals die nu over de aansluit- en transportovereenkomst met kleinverbruikers in de "Ministeriele regeling afnemers" staan, dienen (aldus) te vervallen.

Wettelijke termijnen

Vraag 36: Welke drie aan de Minister of aan de Raad toegekende wettelijke termijnen in de E-wet en de Gaswet leiden voor uw organisatie tot de hoogste administratieve lasten en inhoudelijke nalevingskosten? Welke concrete werkzaamheden veroorzaken deze lasten?

- Hiervoor hebben wij reeds aangegeven welke verplichtingen de meeste administratieve lasten voor de netbeheerders opleveren (o.a. de ad hoc onderzoeken waaraan de NMa zelf een termijn verbindt en die mede door de onvoorzienbaarheid veel inzet en kosten veroorzaken).

Wij zouden graag zien dat de NMa zich aan de termijnen uit de Algemene Wet Bestuursrecht houdt bij het nemen van besluiten. In de praktijk neemt de NMa voor het nemen van een besluit alle tijd die zij nodig of wenselijk acht. Bij ad hoc onderzoeken blijft een nadere (re)actie van de NMa soms geheel achterwege.

Vraag 37: Welke aan de Minister of aan de Raad toegekende wettelijke termijnen zijn wat u betreft niet doelmatig, en dienen volgens u niet of minder frequent worden uitgevoerd? De NMa ontvangt graag een concreet overzicht, inclusief een motivatie van uw mening.

- Zie hiervoor (onder andere onze reactie onder vraag 3).

Mocht u naar aanleiding van deze reactie een nadere toelichting wensen, dan zijn wij daartoe uiteraard gaarne bereid.

netbeheer

r

nederland

energie in beweging Energienetbeheerders

in Nederland Utrechtseweg 310 6812 AR Amhem Postbus 1156 6801 80 Arnhem Telefoon 026-356 95 00 Fax 026-442 83 20 secretariaat@netbeheemederland.n1 www.netbeheernededand.n1

Bijlage II: Aandacht voor nadere aanpassingen Elektriciteitswet 1998 en Gaswet

Naast de genoemde opmerkingen in onze reactie op het Consultatiedocument heeft Netbeheer Nederland ten aanzien van de bestaande Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet verschillende andere wensen. Aangezien deze slechts voor een klein deel in de antwoorden op de vragen uit het consultatiedocument aan de orde komen, maken we deze in de onderstaande opsomming kenbaar.

1. Rol van de Netbeheerder

Meer ruimte voor netbeheerders om (a) de energietransitie te faciliteren en (b) de klant beter te kun-nen bediekun-nen.

a) Netbeheerder in de rol van markt provider, zoals kortstondige levering van elektriciteit (walkasten, en marktkasten).

b) Netbeheerder in de rol van system operator ten behoeve van intelligente netten en de opkomst van decentrale opwek.

c) Netbeheerder in een klantvriendelijker rol, door netbeheerders in gelegenheid te stellen om pro-ducten en diensten aan te bieden, die logischer wijs in het verlengde van haar activiteiten liggen, zoals energiebesparingadvies.

d) Netbeheerders een nader te definieren rol toebedelen voor het transport van ruw gas. In de Gas-wet, het begrip gas uitbreiden met ruwgas. De daaraan gelieerde diensten (opslag, compressie en kwaliteitsconversie) aangeboden mogen worden door de netbeheerder.

e) Verbeterde innovatieve rol voor netbeheerders. Door netbeheerders ruimte toekennen voor inno-vatieve pilots via een tijdelijke ontheffing van de wettelijke bepalingen.

2. Reguleringskader voor Netbeheerders

a) De klant minder belasten met de wijze van technische uitvoering achter klantvraag. Bijvoorbeeld door de ontkoppeling van technisch georienteerd verrekeningstelsel en de daaruit voorvloeiende tarieven voor klanten. Ook een verdere vereenvoudiging van tariefstructuren, zou hieraan kunnen bijdragen.

b) In het kader van de bevordering van duurzame opwek van energie, zou het mogelijk moeten zijn om meerdere aansluitingen met individuele verbruiken te salderen. Denk hierbij aan zonnepalen op flatgebouwen.

c) De energiewetgeving richten op doel van transitie. Daarin de rol van warmte benoemen. d) Goede eenduidige definitie van het begrip aansluiting.

e) Betere afstemming tussen verplichtingen in wetgevingicodes en handhavingmogelijkheden en sancties.

ABN-AMRO 61.30.0t036

netbeheer nederland

energie in beweging

f) Waar mogelijk de E-Wet & G-wet synchroon te laten verlopen. 3. Evenredige verdeling van de baten en lasten.

a) De kosten van de bovenliggende netbeheerder buiten de maatstaf houden van de betreffende onderliggende netbeheerder. Bovenliggende kosten zijn namelijk niet beInvioedbaar door onder-liggende netbeheerder.

b) Regulering sneller laten aansluiten op kostenontwikkeling. Bijvoorbeeld door een langere regule-ringsperiode te combineren met de mogelijkheid van tussentijds bijstelling x-factoren. Flexibiliteit inbouwen.

c) Duidelijk beleid wie de kosten doorberekend krijgt ten aanzien van kostentoedeling. Wie draagt in eerste instantie de kosten, daarin ook producenten betrekken, dit is in feite indifferent voor netbe-heerders.

Netbeheer Nederland vraagt voort alle hiervoor genoemde onderwerpen ook op korte termijn aandacht en ziet deze bij een aanpassing van de Elektriciteitswet 1998 en Gaswet graag meegenomen. Met name hoopt Netbeheer Nederland dat een nadere gedachtewisseling over de gewenste toekomstige netinfrastructuur en de rol van netbeheerders bij de transitie naar een duurzame energievoorziening snel opgepakt en afgerond wordt.

netbeheernederland

_-wor

energie in beweging

Februari 2011

POSITION PAPER

Inbreng voor Energierapport 2011

Speerpunten van de energievoorziening: veilig, betrouwbaar, betaalbaar en schoon

De Nederlandse (en Europese) energievoorziening zal steeds meer moeten voldoen aan de mondiale klimaatdoelstellingen en zal steeds 'schoner moeten worden. Duurzame energie zal daarom een steeds grotere rol gaan spelen. De energievoorziening zal daamaast evenzeer veilig, betrouwbaar en betaalbaar moeten zijn. Door deze ontwikkeling veranderen ook de eisen aan de energie netinfrastructuur.

De missie van de energie netbeheerders in Nederland (verenigd in de branchevereniging Netbeheer Nederland) is het veilig, betrouwbaar en betaalbaar transporteren van energie en het faciliteren van de transitie naar een duurzame energievoorziening. De strategie van Netbeheer Nederland is gericht op het bevorderen van een proactieve dienstverlening aan klanten en maatschappij om te garanderen dat de infrastructuur tijdig de duurzame productie en afname kan accommoderen. De netbeheerders hebben in een gezamenlijk document Net voor de Toekomst' een aantal scenario's uitgewerkt waarin de consequenties voor de noodzakelijke energie netinfrastructuur in kaart worden gebracht. Daarmee beogen de netbeheerders een aanzet te geven tot een dialoog over de toekomstige netinfrastructuur. Energielevedngszekerheid is van essentieel belang voor het functioneren van de Nederlandse economie en maatschappij. Daarvoor is een efficient° en adequate netinfrastructuur noodzakelijk. Qua veiligheid en betrouwbaarheid behoort de Nederlandse energie netinfrastructuur tot de Europese koplopers. De afgelopen jaren zijn door de netbeheerders ook belangrijke efficiencyverbeteringen doorgevoerd. Daarnaast heeft de netinfrastructuur ook een groot potentieel voor innovatie, met een positieve spin-off en verdienpotentieel voor de Nederlandse economie en maatschappij (bijvoorbeeld onderzoek en ontwikkeling van smart grids en e-vervoer).

Internationalisering van de energievoorziening zal de komende jaren onmiskenbaar een belangrijke rol gaan spelen. De Europese Raad van 4 februari ji. heeft bepaald dat de interne energiemarkt per 2014 afgerond dient te zijn. Daarnaast dient per mid-2011 een Europese standaard voor laadsystemen voor elektrisch vervoer overeengekomen te zijn en een Europese standaard voor smart grids en voor slimme meters per eind 2012.

De interconnectie van de netinfrastructuur tussen de EU-lidstaten is eveneens een belangrijke randvoorwaarde om de verduurzaming van de energievoorziening in Nederland te bevorderen. Nederland heeft een goede uitgangspositie daarin, door een sterke marktwerking en goede interconnectie met de ons omringende landen. Het is van belang deze intemationale focus te behouden; dat is goed voor Nederland, voor afnemers en producenten en voor een verduurzaming van onze energievoorziening.

netbeheer

r,

nederland

energie in beweging

Netbeheer Nederland bepleit voor het Energierapport 2011:

• om netbeheerders mogelijkheden te bieden om bij te kunnen dragen aan het versnellen van de verduurzaming van de energievoorziening door verruiming van hun werkgebied.

• om de ontwikkeling van het smart grid te bevorderen, zodat de energienetten klaar voor de toekomst worden gemaakt.

• om tot optimale keuzes en oplossingen voor de netinfrastructuur te komen door de ketenbenadering in de energievoorziening te bevorderen.

• dat wordt gezorgd voor flexibiliteit en een goede aansluiting tussen overheid en netbeheerders. • om mogelijkheden te creeren voor netbeheerders om duurzaam gas te stimuleren.

• dat de randvoorwaarden om elektrisch vervoer te stimuleren worden vastgesteld.

Geef netbeheerders mogelijkheden om te kunnen bijdragen aan het versnellen van de verduurzaming door verruiming van hun werkgebied

Door de energietransitie ontstaan nieuwe verwachtingen en wensen ten aanzien van de energievoorziening. De netinfrastructuur is een belangrijke randvoorwaarde; daarom kunnen de netbeheerders in de energietransitie een belangrijke rol vervullen, als aanjager om nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken en/of te stimuleren. Netbeheerders kunnen — gegeven de onafhankelijkheid van de bedrijven en de in de bedrijven aanwezige deskundigheid en ervaring — vaak een 'natuurlijke' teak vervullen, die door andere partijen niet (zo makkelijk) wordt opgepakt. Daarmee wint het faciliteren van de energietransitie in Nederland aan kracht. Deze teak kan ook een tijdelijke zijn, totdat (commerciele) marktpartijen het initiatief overnemen. Zo kunnen zij een 'multiplier effect' creeren op de ontwikkeling van duurzame energieoplossingen.

Energiebesparing !evert een belangrijke bijdrage aan de verduurzaming van de energievoorziening en is daarmee goed voor de klanten en de maatschappij. De netbeheerders kunnen in de keten van energiebesparing een faciliterende rol spelen, naast de andere marktpartijen die op dit vlak al actief zijn. De netbeheerders zijn onafhankelijk, hebben relevante kennis en data en zijn mede door hun publieke aandeelhouders gericht op maatschappelijke belangen. De netbeheerders kunnen zo de totstandkoming en realisatie van een Green Deal bevorderen.

Naast de reguliere wettelijke taken zou uitbreiding van het werkgebied van de netbeheerders met aanverwante activiteiten kunnen bijdragen aan het stimuleren van de verduurzaming van de energievoorziening, bijvoorbeeld door Netbeheerders de mogelijkheid te geven om geffitegreerde energieoptimale oplossingen te kunnen aanbieden.

De netwerkbedrijven zouden versnelling van de energieverduurzaming kunnen faciliteren

door hen meer mogelijkheden te geven, onder meer om:

• nieuwe technologieen te kunnen introduceren (bgv. ten behoeve van het intelligenter maken van de netten), onder meer via proeftuinen.

• diensten ten behoeve van de transitie naar duurzame energie te kunnen aanbieden, waaron-der adviserende taken voor energiebesparing.

• transport en de certificering van ruw- biogas en groen gas te mogen verzorgen, inclusief

conversie en opslaq op lokaal niveau ten behoeve van balancering.

netbeheer

r

nederland

energie in beweging

• de aanleg en het beheer van warmte- en koudenetten en bijbehorende voorzieningen (zonodig als gentegreerd product).

Maak de energienetten gereed voor de toekomst: bevorder de ontwikkeling van het smart grid Duurzame energie stelt nieuwe uitdagingen aan het elektriciteits- en gasnet. De ontwikkeling van het energienet tot een smart grid — een intelligent net — staat daarin centraal.

Het intelligenter maken van de netten is van belang om ervoor te zorgen dat lokale vraag en aanbod van energie meer in balans komen en decentrale opwekking en opslag van energie goed in het bestaande systeem kunnen worden ingepast. Decentrale opslagsystemen kunnen een bijdrage leveren aan efficienter gebruik van de infrastructuur, en ervoor zorgen dat energie opwekkers kunnen produceren, ook als er tijdelijk onvoldoende netcapaciteit beschikbaar is. De opgeslagen energie kan dan op een later tijdstip lokaal verbruikt worden of alsnog aan het net geleverd worden. Met dergelijke decentrale opslag wordt het net ook ontlast, waardoor uitbreidingsinvesteringen beperkt kunnen worden. Ook een rol op het gebied van afstemmen van vraag en aanbod kan hierin voorzien. Slim gebruik van de netten leidt uiteindelijk tot een efficientere benutting van het energienet, en is dus goedkoper dan (1 op 1) uitbreiding. De essentie is om alle spelers in het systeem in staat te stellen om te participeren in de duurzame energievoorziening.

Een intelligent net zal er ook toe bijdragen dat energiegebruik beter gespreid kan worden; vraag en aanbod kunnen beter op elkaar worden afgestemd, bijvoorbeeld omdat niet iedereen tegelijk de accu van zijn elektrische auto gaat opladen, elektrische apparaten in huis aanzet of gas vraagt voor zijn micro WKK. Ook zal een intelligent net de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten stimuleren en daarmee een verdere bijdrage leveren aan energiebesparing bij hetzelfde gebruikerscomfort. Op deze wijze wordt niet alleen de betrouwbaarheid en veiligheid maar zeker ook de betaalbaarheid van het net gewaarborgd, nu en in de toekomst.

Het intelligenter maken van de energienetten vraagt voorts om een geIntegreerde benadering van alle energiesystemen. De branche onderschrijft de conclusies en aanbevelingen hierover van de Taskforce Intelligente Netten (september 2010). De geintegreerde benadering dient zowel de technische, economische als gedragsaspecten te omvatten. Het gaat daarbij onder meer om moderne ICT-toepassingen, slimme meters om beter inzicht in de volumestromen en frequenties te krijgen, het verzwaren van netten, het aanpassen of vervangen van netten naar nieuwe gebruikerswensen, de mogelijkheid van energieopsiag om de stabiliteit van het net te verbeteren en het inpassen van de infrastructuur voor laadpalen voor elektrisch vervoer. Proefprojecten en kleinschalige activiteiten zijn een efficiente manier om tot optimale oplossingen en toepassingsmogelijkheden te komen, waarmee op termijn de randvoorwaarden beter kunnen worden gedefinieerd ten behoeve van onder meer slimme netten en elektrisch vervoer.

Deze gentegreerde benadering vereist een tijdige en grondige voorbereiding. Daarbij zouden netbeheerders de mogelijkheden moeten krijgen om oplossingen voor de toekomst van het net te creeren en zouden zij de ruimte moeten krijgen om vernieuwingen te kunnen implementeren. De investeringstermijnen zijn fang en de benodigde bedragen zijn groat; marktpartijen zullen daardoor minder snel in dergelijke projecten stappen. De netbeheerders hebben de kennis, ervaring, schaalgrootte en de mogelijkheden om deze innovaties toe te passen en een intelligent net in zijn totale omvang te realiseren.

netbeheer nederland

energie in beweging

Om de energienetten gereed te maken voor de toekomst dient de ontwikkeling van het smart grid te worden bevorderd. Netbeheer Nederland vraagt daarom om:

• een reguleringskader dat de ruimte biedt voor innovatieve investeringen en dat de ontwikkeling van een intelligent net stimuleert.

• de mogelijkheid voor netbeheerders om in het net energieopslag te kunnen realiseren en/of een DSO-taak te hebben om zo de stabiliteit en constante spanning of druk van het net te kunnen waarborgen ten behoeve van een ononderbroken energievoorziening.

• de mogelijkheid te creeren om ten behoeve van proefprojecten en kleinschalige activiteiten tijdelijk (bijvoorbeeld na toestemming van de NMa) of te mogen wijken van vigerende wet- en regelgeving en/of de netbeheerder/marktpartijen tijdelijk meer mogelijkheden te geven.

Bevorder ketenbenadering om tot optimale keuzes en oplossingen voor de netinfrastructuur te komen

Het is wenselijk om voor de aanleg en vervanging van energie netinfrastructuur tot een ketenbenadering te komen ten aanzien van alle energiedragers, zowel voor elektriciteit, gas, warmte als koude. Om ervoor te zorgen dat noodzakelijke investeringen in het energienet op tijd en op een efficiente wijze kunnen worden gedaan, is het allereerst van belang dat de toekomstige capaciteitsbehoefte zo goed mogelijk wordt ingeschat. Dit is niet eenvoudig omdat de marktdynamiek groot is, terwijI de doorlooptijd van investeringen in de netten lang is en de kosten vaak hoog zijn. De netbeheerders bepleiten een betere samenwerking tussen de verschillende partijen (inclusief de overheid) in de energieketen; om knelpunten te voorkomen en om beter te kunnen anticiperen op lange termijn ontwikkelingen. Netbeheerders kunnen hierin faciliteren door de mogelijkheid te krijgen om energieoptimale oplossingen te kunnen aanbieden.

De vraag is op welke wijze en met welke institutionalisering kan worden toegewerkt naar maatschappelijk optimale keuzes in de energievoorziening. Deze keuzes dienen voldoende rekening te houden met de lange termijn en met de hele keten van (soort) energievraag, distributie en productie van energie en uiteraard een maatschappelijke gedragen business case te hebben. Een belangrijk thema daarbij is de verbetering van maatschappelijke acceptatie van nieuwe infrastructuur en de bijbehorende compensatiemogelijkheden. Een goed voorbeeld hiervan voor het landelijke netbeheer gas is de Structuurvisie buisleidingen waar overheid en energieketen samenwerken vanuit een rijksvisie, waarin wordt aangegeven waar stroken gereserveerd moeten worden voor de aanleg van toekomstige leidingen voor aardgas; Gasunie is hier nauw bij betrokken. Dit is een goede vorm van ruimtelijke reserveringen die ook voor de regionale netten zou moeten worden bevorderd, mits ook de doorwerking naar bestemmingsplannen adequaat wordt geregeld.

Om tot optimale keuzes en oplossingen voor de energienetten te komen, bepleit Netbeheerder Nederland ketenbenadering in de energievoorziening te bevorderen. Daartoe zouden:

• op lokaal en regionaal niveau de netbeheerders betrokken moeten worden bij de planologische gebiedsontwikkeling ten aanzien van de keuzes die gemaakt

worden

betrekking tot beschikbare energiedragers en de soort installaties bij afnemers (denk bijvoorbeeld aan warmtepompen). Dit zou bijvoorbeeld kunnen via een verplichte energieparagraaf in het bestemmingsplan. Hierdoor kunnen netbeheerders optimaal inspelen op de specifieke behoefte tot op wijk niveau.

netbeheer

C

nederland

Zorg voor een flexibeler reguleringskader dat investeringen en innovatie stimuleert

Netten warden ontworpen voor een periode van tenminste enkele decennia (40 jaar en ranger); het is echter te verwachten dat zich binnen die periode ingrijpende wijzigingen voordoen, waarvan de impact op de netten niet volledig te overzien is. De netbeheerders kiezen daarom voor een strategie waarbij getracht wordt een zo goed mogelijk inzicht te verkrijgen in (scenario's van) potentiele ontwikkelingen, om op basis daarvan te kiezen voor investeringplannen. Dit kan ertoe leiden dat keuzes worden gemaakt, die achteraf bezien overbodig blijken te zijn, omdat zoveel mogelijk voorkomen wordt dat door tekortkomingen aan de netten drempels ontstaan voor gewenste transitiepaden.

Investeringsrisico's voor de netten nemen toe door de onzekerheid over de ontwikkelingen ten aanzien van de energietransitie gedurende de afschrijvingsperiode. De netbeheerders bepleiten dat in de regulering rekening wordt gehouden (bijvoorbeeld door versneld afschrijven) met achteraf gezien niet rendabele investeringen. De netbeheerders zouden daarom graag zien dat innovatie en duurzaamheid een groter gewicht krijgen in de vaststelling van de methodebesluiten. De huidige reguleringsmethodiek heeft een te grote time lag tussen grootschalige innovatie en de dekking uit de toekomstige tarieven. Zo worden WKK's in 10 of 15 jaar afgeschreven en het netwerk dat er voor moet worden aangelegd in 40 jaar. Dient dat netwerk dan ook niet versneld te worden afgeschreven? En moet de netbeheerder bij het aanleggen van een net om een windpark aan te sluiten al rekening houden met toekomstige uitbreiding? Dit soort afwegingen worden als gevolg van de energietransitie steeds vaker regel dan uitzondering. Het huidige reguleringskader voor de regionale netbeheerders is vooral gericht op het bevorderen van de efficientie van de netbeheerder. Met de eind 2010 door het parlement aangenomen wet Versterking gasmarkt en Voorrang voor duurzaam worden de condities voor een meer flexibele regulering met positieve investeringsprikkels geschapen. Uitbreidingsinvesteringen van netbeheerders zullen na inwerkingtreding van dit wetsvoorstel direct worden beoordeeld op nut en noodzaak, zodat zij (indien ze bijzonder zijn) sneller dan in de huidige reguleringssystematiek (kunnen) worden terugverdiend.

Door deze procedure komt de beoordeling van het investeringsrisico in feite bij de NMa en de Minister te liggen. Uiteindelijk zullen zij dus bepalen welke mate van flexibiliteit vereist is en in welke mate er ruimte is om proactief te investeren. Met andere woorden: de reguleringstechnische mogelijkheden warden geschapen, maar de gevraagde proactiviteit zal zowel door de netbeheerders als door de overheid moeten worden ingevuld om deze methodiek te laten slagen.

Voor de landelijke netbeheerders geldt grosso modo hetzelfde, zij het, dat de regulering voor hen anders is vormgegeven. Grote investeringsrisico's zijn gemoeid met de infrastructuur voor bijvoorbeeld de gasrotonde en wind op zee. De overheid kan deze investeringen mogelijk maken door deze risico's tot redelijke proporties terug te brengen. Met name voor de beheerder van het landelijk gastransportnet geldt dat in het kader van voorzieningszekerheid en marktwerking een uitgebreid investeringsprogramma noodzakelijk is. Voor deze investeringen geldt dat een reguleringsklimaat noodzakelijk is dat de financiering van deze investeringen aantrekkelijk maakt.

Netbeheer Nederland bepleit een regulering die investeringen en innovatie stimuleert, onder meer door

• meer ruimte in het reguleringskader voor op veiligheid, betrouwbaarheid en duurzaamheid gerichte innovatie bij de vaststelling van de methodebesluiten.

netbeheer nederland

energie in beweging

• het verbeteren van het reguleringskader: meer toekomstgerichte elementen en het aanpassen van de afschrijvingen aan de dynamiek van de markt, inclusief aandacht voor toenemende Europese eisen op het gebied van investeringen.

• het verruimen van de mogelijkheden voor netbeheerders om innovatieve, niet-rendabele investeringen te doen en hiervoor dekking via de tarieven te ontvangen.

• ruimte in het reguleringskader om kosten veroorzaakt door decentrale invoeding te verrekenen met de veroorzakers van deze kosten (producententarief) of ruimte om deze kosten op een dusdanige wijze te verrekenen (bijvoorbeeld socialiseringsfonds) dat deze kosten niet alleen behoeven te warden gedragen door de toevallige afnemers in de regio en/of van de netbeheerder in wiens net de invoeding plaatsvindt.

• vaststelling tarieven voor de TSO's voorafgaand aan die van de regionale netbeheerders. • een goed investeringsklimaat voor de landelijke netbeheerders voor interconnectie met

omliggende landen.

Geef netbeheerders de mogelijkheden om duurzaam gas te stimuleren

Ruw biogas en groen gas (tot aardgaskwaliteit opgewerkt ruw biogas) spelen een groeiende rol in de Nederlandse gasvoorziening en zijn van wezenlijk belang voor de energietransitie. Nederland bezit bovendien veel elementen waardoor wij internationaal op gebied van ruw biogas en groen gas een koppositie kunnen gaan innemen. Dit is goed voor de Nederlandse consumenten, bedrijven en samenieving.

De netbeheerders kunnen een belangrijke rol spelen om groen gas te stimuleren. De regionale netbeheerders kunnen de gewenste schaalgrootte bieden en hebben alle noodzakelijke kennis en ervaring in huis voor een betrouwbaar, veilig en betaalbaar leidingnet voor groen gas en ruw biogas.

Om duurzaam gas te stimuleren, bepleiten de netbeheerders dat zij meer mogelijkheden daartoe krijgen. Netbeheer Nederland vraagt daarom om:

• het creeren van mogelijkheden voor netbeheerders voor het transport en de conversie van ruw biogas tot groen gas en opslagbuffers op Iokaal niveau ter balancering van het net. • het aanpassen van de regulering om groen gas projecten sneller van de grand te krijgen;

daarbij lijkt het Iogisch de kosten deels te socialiseren in verband met het landelijk belang om alle gasbronnen maximaal uit te nutten. Hierbij is het van belang om prikkels toe te voegen. die zorgen voor een optimalisering van de efficientie van de productie van groen gas.

• een wettelijke verplichting voor de certificering van groen gas, die bij Vertogas zou kunnen warden belegd.

Creeer de randvoorwaarden om elektrisch vervoer te stimuleren

Elektrisch vervoer 'evert een belangrijke bijdrage aan energiebesparing en aan de vermindering van CO2-uitstoot (en bovendien reductie van de uitstoot van fiffistof). Elektrisch vervoer is daarmee een belangrijk onderdeel voor duurzame mobiliteit in Nederland en van de energietransitie in het algemeen. Een van de randvoorwaarden voor een succesvolle doorbraak van elektrisch rijden is de beschikbaarheid van voldoende oplaadpunten en een bijbehorende netinfrastructuur. De netbeheerders

netbeheer

r

nederland

energie in beweging

werken samen met leveranciers, gemeenten en marktpartijen om het elektrisch rijden in Nederland te stimuleren en te faciliteren. De netbeheerders werken samen in de stichting E-laad aan een landelijk dekkend net van oplaadpunten die over heel Nederland verspreid gerealiseerd zijn — deze worden bekostigd door de netbeheerders en hun aandeelhouders (gemeenten en provincies).

Flet is wenselijk dat er meer duidelijkheid komt over de rollen in de energieketen met betrekking tot het laden van elektrisch vervoer om een afgewogen ketenbenadering mogelijk te maken, afhankelijk van specifieke situaties waarin laadinfrastructuur door de markt wordt gevraagd. De netbeheerders bepleiten dat richting wordt gegeven aan het marktmodel voor elektrisch vervoer, zodat alle partijen zekerheid hebben over omvangrijke investeringen. Een aanzet hiertoe is gegeven in een studie in opdracht van de brancheorganisaties van netbeheerders en leveranciers.

Voor elektrisch vervoer is duidelijkheid over standaarden voor onder meer de oplaadstekker, de laadmethode, de laadprotocollen, balancering en interoperabiliteit nodig, op zowel nationaal als Europees niveau. De Europese Raad van 4 februari jl. bepaalde al dat de standaard voor laadsystemen voor elektrisch vervoer per mid-2011 overeengekomen dient te zijn.

Netbeheer Nederland vraagt wat betreft elektrisch vervoer om:

• keuzes te maken op korte termijn met betrekking tot marktmodel en de rollen daarin. • stimulerende overheidsmaatregelen voor snelle ontwikkeling van elektrisch vervoer.

Condusie

De netbeheerders en de netinfrastructuur die zij beheren, vormen een belangdjk schamier voor Nederland in het proces van energietransitie. Door hun onafhankelijke positie en hun aandacht voor de lange termijn, zijn de netbeheerders bij uitstek in staat om vemieuwingen te introduceren en te implementeren voor de afnemers, opdat een veilige, betrouwbare, betaalbare en duurzame energievoorziening nu en in de toekomst wordt gewaarborgd. Zij staan klaar om hierin te faciliteren en zien graag dat het Energierapport 2011 daartoe voor netbeheerders de ruimte en mogelijkheden schept.

netbeheer r

nederland

energie in beweging

NETBEHEER NEDERLAND - Vereniging van Energienetbeheerders in Nederland Utrechtseweg 310 1 6812 AR Arnhem

Prinsessegracht 6 1 2514 AN Den Haag Postbus 1156 1 6801 BD Arnhem Telethon (026) 356 9500

secretariaatenetbeheemederland.n1

www.netbeheernederland.n1

Voor informatie over de inhoud van deze publicatie kunt u contact opnemen met: M. Halma, Manager Public Affairs

mhalma@netbeheernederland.nl

Netbeheer Nederland - Vereniging van Energienetbeheerders in Nederland

De vereniging Netbeheer Nederland is de belangenbehartiger van de landelijke en regionale elektriciteit- en gasnetbeheerders. Netbeheer Nederland is het aanspreekpunt voor netbeheerdersaangelegenheden. De netbeheerders hebben twee hoofdtaken: zij faciliteren het functioneren van de markt en zij beheren de fysieke net-infrastructuur. Lid van daze verenlging zijn de wettelijk aangewezen landeldke en regionale netbeheerders voor elektriciteit en gas. Netbeheer Nederland organiseert het overleg met marktpartijen over aanpassingen van de marktfacilitering. Netbeheer Nededand doet namens de gezamenlijke netbeheerders voorstellen voor aanpassingen van de wettelijk verankerde codes voor onderrneer de structuur van de nettarieven. Netbeheer Nederland stelt ook de algemene voorwaarden op voor aansluiting on transport.