Zelfonderzoek na verwijderen
melanoom
Zelfonderzoek na verwijderen melanoom
De meeste mensen genezen als een melanoom verwijderd is. Er is een kleine kans dat ze ziekte terugkeert. Hoe groot deze kans is, hangt af van het type melanoom. Als de ziekte terugkeert, is dit bij acht van de tien mensen binnen drie jaar na de behandeling.
Bovendien bestaat een kans van vijf procent op het ontstaan van een nieuw, tweede melanoom.
De kans op genezing is het grootst als de ziekte vroeg wordt ontdekt. Het is daarom belangrijk zelf mee te helpen om een eventuele terugkeer van de ziekte vroegtijdig op te sporen. Hieronder leest u informatie over dit zelfonderzoek.
We adviseren u om zelf of met een naaste regelmatig uw huid, het onderhuidse weefsel en de lymfeklieren te controleren. De ervaring leert dat veel patiënten een uitzaaiingen of nieuw melanoom zelf ontdekken. Maak een afspraak bij uw arts als u iets opmerkt dat u niet helemaal vertrouwt.
Terugkeer van het oorspronkelijke melanoom
Dit gebeurt als er een stukje van het melanoom is achtergebleven dat na verloop van tijd weer uitgroeit.
Uitzaaiing
Kwaadaardige cellen kunnen losraken van een melanoom en zich verspreiden naar andere delen van het lichaam. Deze verspreiding gebeurt via lymfevaten of bloedvaten. Deze cellen kunnen zich ergens nestelen en uitgroeien tot een kwaadaardig gezwel. Dit noemen we een uitzaaiing.
Lymfevaten zijn vaten waardoor helder weefselvocht stroomt. Dit noemen we lymfe. Een
plek gaan vermeerderen.
Deze lymfevaten bevinden zich in de huid en in het onderhuids gelegen laagje vetweefsel.
Lymfevaten gaan naar lymfeklieren. Deze liggen in groepen, vooral in de hals, oksels en liezen. Deze klieren spelen een rol bij de afweer en zijn een filter voor kwaadaardige cellen.
Een uitzaaiing ontstaat doordat deze cellen zich in de klier gaan vermeerderen.
Meestal ontstaat de uitzaaiing in de lymfeklieren die het dichtst in de buurt liggen van het oorspronkelijke melanoom. Als de cellen zich verspreiden via het bloed, verplaatsen de kwaadaardige cellen zich vooral naar de organen. Bijvoorbeeld de longen, lever, huid en hersenen. Dit type uitzaaiingen wordt vaak laat ontdekt en is moeilijk te behandelen.
Hoe zelf terugkeer ziekte vroegtijdig opsporen?
Onderzoek de plaats van het oorspronkelijke melanoom
Soms komt het melanoom terug op de oorspronkelijke plaats. Dit kan eruitzien als een donkerbruin, zwart, roze of rood vlekje in de huid. Ook kan de ziekte terugkeren als een harde knobbel onder de huid van het litteken. Kijk dus naar vlekjes en voel naar
knobbeltjes.
Uitzaaiingen in de huid rond het litteken van melanoomoperatie.
Uitzaaiingen in de huid rond het litteken van melanoomoperatie.
Of zo.
Onderzoek uitzaaiingen in lymfevaten
De lymfevaten lopen in of vlak onder de huid. De uitzaaiingen in deze vaten zien er vaak uit als vlekjes in de huid of als knobbeltjes vlak onder de huid. We zien ze vaak in het gebied tussen de lymfeklieren en de plaats van het oorspronkelijke melanoom. Let op
donkerbruine, zwarte, roze of rode vlekjes of en harde knobbeltjes onder de huid. Bekijk daarom hier de huid zorgvuldig en voel door met de vingers over de huid strijken.
Onderzoek lymfeklieren
Een normale lymfeklier is 3 tot 15 millimeter groot, elastisch en nauwelijks te voelen. Als
uitzaaiing doet geen pijn en voelt aan als een harde knikker. U kunt de uitzaaiing voelen als deze ongeveer een centimeter groot is. Een lymfeklier wordt ook groter bij een infectie. Het verschil: dan is de klier wel pijnlijk en slinkt meestal weer na enkele weken. Door met de platte vingers wat druk uit te oefenen kunt u op zoek gaan naar harde ronde knobbels onder de huid.
Bij een melanoom op een arm of been zit de dichtsbijzijnde lymfeklier in de bijbehorende oksel of lies. Bij een melanoom op het hoofd in de halsklieren. Bij een melanoom op de romp kunnen de lymfeklieren op meerdere plaatsen liggen. Uw arts kan u vertellen om welke lymfeklieren het bij u gaat en legt u uit hoe u het onderzoek bij uzelf moet doen.
Belangrijk: vergelijk beide kanten met elkaar, dan voelt u gemakkelijker verschil.
Opgezette lymfklier in de hals bij een vrouw met een melanoom op het hoofd. Deze is te zien. Meestal zijn ze alleen te voelen.
Tweede melanoom
Mensen die een melanoom hebben gehad, hebben iets meer kans om een tweede
melanoom te krijgen. Deze kans is gemiddeld vijf procent en hangt af van het huidtype en omgevingsfactoren. Denk daarbij aan blootstelling aan ultraviolet licht en erfelijke aanleg.
Het is daarom verstandig uw huid systematisch te controleren. Een melanoom kan zich overal op de huid ontwikkelen. Meestal ontstaat het in een moedervlek die u al heeft, maar het kan ook in een normale huid ontstaan.
De donkere plekken in deze lichtbruine moedervlek zijn verdacht.
Een moedervlek is onrustig of verdacht als deze:
dikker, groter of donkerder wordt;
van vorm verandert, vooral als een gekartelde rand ontstaat;
een rode rand krijgt;
jeukt;
spontaan bloedt;
een zweertje of een korstje heeft;
nieuw ontstaat na het dertigste levensjaar.
Deze oorspronkelijk ovale moedervlek werd donkerder, kreeg een korstje en een rode uitloper.
Is bij u sprake van één van bovengenoemde punten? Dan is de moedervlek onrustig, maar nog niet direct verdacht. Als bij u drie van de genoemde punten aanwezig zijn, is de
moedervlek wel verdacht. Spontaan bloeden of een zweertje zijn zeer verdachte
beoordelen. Bij alle afgebeelde moedervlekken is sprake van een grillige vorm, asymmetrie en verschillende kleuren pigment. Ook zijn ze relatief groot. Na verder onderzoek bleken dit allemaal melanomen te zijn.
In deze moedervlek ontstonden donkere plekken en een grillige rand.
Zelfonderzoek in de praktijk
Kies een rustig moment uit voor het zelfonderzoek. Bekijk en betast de huid over het gehele lichaam; vergeet hierbij niet de voetzolen, handpalmen, huid tussen de tenen en vingers, hoofdhuid en geslachtsdelen. Er zijn plaatsen die voor uzelf moeilijk te bereiken zijn, zoals uw rug. Deze plaatsen moeten ook goed worden onderzocht. Er zijn diverse manieren om dit te doen.
Met hulp van iemand anders
Heeft u iemand die u kan helpen met het onderzoeken van uw huid? Dan is het wel belangrijk dat u hiervoor steeds dezelfde persoon vraagt. Dezelfde persoon kan het beste veranderingen opmerken. Vraag deze persoon gerust om een keer mee te gaan naar de arts. De arts zal dan uitleg geven.
Zelf, met behulp van spiegels
Wanneer u het huidonderzoek alleen uitvoert, kunt u twee spiegels gebruiken om de moeilijk zichtbare delen te bekijken. Gebruik een grote spiegel en een handspiegel. Het is misschien even oefenen om alle delen van de huid goed in beeld te krijgen.
Stap 1
Bekijk in de spiegel zorgvuldig de voor- en achterzijde van uw lichaam. Daarna de
zijkanten. Houd hierbij de armen omhoog. Bekijk daarna de armen helemaal, ook aan de handen, handpalmen, nagels en de huid tussen de vingers.
Stap 2
De achterkant van de benen en de voeten beoordeelt u het beste zittend. Gebruik
eventueel een kleine spiegel om de onderkant van uw voeten te bekijken. Vergeet niet om ook de nagels van de tenen te bekijken en de huid tussen de tenen!
Stap 3
Voor de achterzijde van de nek en het hoofd gebruikt u een kleine en een grote spiegel.
Strijk door het haar om ook de hoofdhuid te beoordelen. Bij lang haar kunt u met een föhn het haar opzij blazen.
Stap 4
Bekijk met een kleine handspiegel de onderrug en billen.
Stap 5
Kijk in de mond, beoordeel de slijmvliezen in de mondholte. U kunt hiervoor een zaklamp gebruiken.
Sommige mensen hebben veel moedervlekken. Dan kan het moeilijk zijn veranderingen vast te stellen. Foto’s kunnen dan helpen. Het is verstandig om de moedervlekken te meten en iedere keer de datum, de afmeting en eventuele bijzonderheden te registreren.
Hieronder kunt u formulier downloaden om de controle van uw moedervlekken te registreren en bij te houden.
Hoe vaak controleren?
Niet iedereen moet de huid even vaak controleren. We raden u wel aan om controles regelmatig te doen, bijvoorbeeld eenmaal per maand. Vraag uw arts wat voor u een geschikte frequentie is.
Als u iets vindt
Als u een vlekje of knobbeltje vindt dat u niet vertrouwt, raadpleeg dan uw arts. Wacht niet tot de dag van uw afgesproken controlebezoek, maar bel de polikliniek Dermatologie voor een extra bezoek. We bekijken uw huid dan binnen enkele dagen. Als u ver weg woont, maak dan een afspraak bij uw huisarts. Twijfelt u? Ook dan is het verstandig om contact te zoeken. We zien u liever tien keer voor niets dan één keer te laat.
Vragen
Heeft u vragen of opmerkingen? Neem dan contact op met de polikliniek Dermatologie.
Moedervlekkenregistratie
Geef de moedervlekken in de tekening aan op het lichaam of hoofd en geef ze een nummer.
Download formulier moedervlekkenregistratie
Contact
Dermatologie - Polikliniek T 088 753 11 20
klantcontactcentrum@tergooi.nl Ma t/m vr 08:00 - 16:30 uur
Huidkanker ExpertiseCentrum T 088 753 11 20
Ma t/m vr van 08:00 – 16:30 uur
