RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Dr Martin Luther King
Plaats : Rotterdam
BRIN-nummer : 09TC
Onderzoeksnummer : 125584 Datum schoolbezoek : 12 maart 2012
Rapport vastgesteld te Zoetermeer op : 9 mei 2012.
Inhoud
1 Inleiding 5
2 Bevindingen 7
3 Toezichtarrangement 13
1 Inleiding
De Inspectie van het Onderwijs heeft op 30 januari en 12 maart 2012 een onderzoek uitgevoerd op basisschool Dr. Martin Luther King naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende.
De inspectie heeft op 30 januari 2012 een onderzoek uitgevoerd in het kader van haar vierjaarlijkse bezoekverplichting. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat de tussentijdse opbrengsten onvoldoende zijn. Tevens kwam naar voeren dat er risico's zijn in de kwaliteit van het onderwijsleerproces.
Op 30 januari heeft de inspectie de uitkomsten van het vierjaarsbezoek met het bestuur en directie besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten het onderzoek om te zetten naar een kwaliteitsonderzoek om eventuele
tekortkomingen vast te stellen.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie.
• Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan.
• Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland.
• Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn.
• Analyse van documenten die betrekking hebben op de leerlingenpopulatie en de studiedag die op 13 februari is gehouden. Deze stukken zijn
voorafgaand aan het schoolbezoek toegestuurd.
• Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2, 3, 4/7, 5 en 6.
• Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren.
• Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek.
Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende onderdelen: opbrengsten, onderwijsleerproces, zorg & begeleiding,
(voorwaarden voor) kwaliteitszorg. In tegenstelling tot de aankondigingsbrief is indicator 9.7 niet beoordeeld.
Toezichtkader
De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl.
Kwaliteitsonderzoek Dr Martin Luther King | 12 maart 2012
pagina 6 van 13
Opbouw rapport
In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de
onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
2 Bevindingen
2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel
In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit
onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid.
De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2011. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn
gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is.
Legenda:
1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed
5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'.
Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten
1 2 3 4 5
1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
z 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en
voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
z 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen
zich naar hun mogelijkheden. z
1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een
niveau dat mag worden verwacht. z
Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod
1 2 3 4
2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te
bereiken doelstellingen. z
2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met
het niveau van leerjaar 8. z
2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar
aan. z
2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand.
z 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te
ontwikkelen. z
Kwaliteitsonderzoek Dr Martin Luther King | 12 maart 2012
pagina 8 van 13
Kwaliteitsaspect 3 Tijd
1 2 3 4
3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande
onderwijstijd. z
Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat
1 2 3 4
4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op
een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. z Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen
1 2 3 4
5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. z 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. z 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. z Kwaliteitsaspect 6 Afstemming
1 2 3 4
6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in
ontwikkeling tussen de leerlingen. z
6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen
in ontwikkeling tussen de leerlingen. z
6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in
ontwikkeling tussen de leerlingen. z
Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding
1 2 3 4
7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de
prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. z
7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in
de ontwikkeling van de leerlingen. z
Kwaliteitsaspect 8 Zorg
1 2 3 4
8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig
hebben. z
8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt
de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. z
8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. z
8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. z Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg
1 2 3 4
9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar
leerlingenpopulatie. z
9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. z 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. z 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. z 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. z 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de
gerealiseerde onderwijskwaliteit. z
Kwaliteitsaspect 10 Voorwaarden voor kwaliteitszorg
1 2 3 4
10.1 De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de
kwaliteitszorg aan. z
10.2 De schoolontwikkeling is verbonden met de visie op onderwijs,
zoals geformuleerd in het schoolplan. z
10.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. z 10.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn bestuur, directie, team en andere
belanghebbenden betrokken. z
Naleving wet- en regelgeving
ja nee NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16,
lid 2 en 3, WPO). z
NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16,
lid 1 en 3, WPO) z
NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid
3, WPO). z
NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). z NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). z 2.2 Beschouwing
Algemeen beeld
De inspectie beoordeelt een belangrijk deel van de onderwijskwaliteit als voldoende waardoor de Dr. Martin Luther Kingschool in aanmerking komt voor het basisarrangement. Zowel de eindopbrengsten, het aanbod als het
pedagogisch en didactisch handelen van het team bieden voldoende basis voor goed onderwijs. Tijdens het bezoek trof de inspectie een enthousiast team aan met mensen die bereid zijn om met elkaar aan de onderwijskwaliteit te werken.
Dit verdient bijzondere aandacht aangezien het team een lastige periode achter de rug heeft waarbij de schoolontwikkeling ernstig onder druk heeft gestaan.
Met de komst van de interim directeur zijn een goede onderlinge sfeer, de rust en de structuur teruggekeerd in de school.
De voorgaande periode heeft er echter ook toe geleid dat enkele aspecten van het onderwijs tekortkomingen laten zien die de onderwijskwaliteit fragiel en kwetsbaar maken. Zo zijn de tussentijdse opbrengsten al jaren te laag,
ontbreekt de doorgaande lijn in het aanbod en de aanpak tussen de groepen en is de kwaliteitszorg verwaterd. Ook in voorwaardelijke sfeer moet gewerkt worden aan het (opnieuw) opbouwen van de visie op goed onderwijs, de professionele schoolcultuur en zullen derden meer dan voorheen bij de school betrokken moeten worden.
Hieronder volgt een toelichting op het oordeel.
Toelichting Opbrengsten
De eindopbrengsten op de Dr. Martin Luther Kingschool zijn van voldoende niveau. Zowel 2010 als 2012 zijn deze voldoende en ook in 2011 zijn de resultaten voldoende na correctie voor twee leerlingen. De school heeft diverse leerlingen die op één of meerdere vakgebieden op een eigen leerlijn werken.
Voor deze leerlingen stelt de school nog geen ontwikkelingsperspectieven op. De school kan daarom niet aantonen dat ook deze leerlingen zich naar hun
mogelijkheden ontwikkelen. De sociale competenties van de leerlingen kan de inspectie niet beoordelen. De school heeft wel een leerlingvolgsysteem, maar dit is in de afgelopen jaren niet consistent gebruikt.
De tussentijdse opbrengsten zijn op de Dr. Martin Luther Kingschool al jaren van onvoldoende kwaliteit. Ook de meest recente tussenopbrengsten voldoen niet.
Zo zijn de resultaten van het rekenen in de groepen 4 en 6 en het begrijpend lezen van groep 6 te laag. De resultaten voor technisch lezen zijn in de groepen 3 en 4 wel van voldoende niveau. Aangezien de groep 6 minder dan tien
leerlingen heeft, keek de inspecteur ook naar groep 5. Ook deze groep laat te lage opbrengsten zien bij begrijpend lezen en rekenen.
Kwaliteitsonderzoek Dr Martin Luther King | 12 maart 2012
pagina 10 van 13
De school heeft in diverse groepen te maken met veel tussentijdse instroom. Uit de gegevens blijkt dat deze instroom van verschillend niveau is. De school krijgt niet alleen zorgleerlingen, maar ook sterke leerlingen binnen. De invloed van deze leerlingen op de opbrengsten is op groepsniveau daarom maar beperkt.
(voorwaarden voor) Kwaliteitszorg
Op de school leven allerlei beelden over de kenmerken van de
leerlingenpopulatie. Deze beelden zijn echter niet onderbouwd met objectieve gegevens. Zo is de school verrast door het lage percentage gewichtenleerlingen in de school en ook het beeld van veel instroom van zorgleerlingen lijkt niet helemaal terecht, gezien bovenstaande.
In de afgelopen jaren is er veel te weinig structurele aandacht geweest voor kwaliteitszorg op de school (aspect 9). Het team heeft gewerkt op basis van een onderwijsvisie die zij niet ondersteunde en die onvoldoende concreet werd uitgewerkt naar de praktische aanpak in de groepen. Daarnaast is het team niet gewend om verantwoordelijkheid te nemen en te reflecteren op elkaar en het eigen handelen. De professionele schoolcultuur is op dit moment één van de speerpunten in de schoolontwikkeling die de interim directeur vanaf januari jongstleden heeft gesteld. Het team heeft in voorgaande jaren een gebrek aan leiding ervaren en daardoor zijn veel ingezette ontwikkelingen verzand en niet voldoende uitontwikkeld. De interim directie heeft een eerste aanzet gemaakt voor een jaarplan voor de rest van het schooljaar en zorgt daarnaast voor de nodige rust en structuur in de school. Het team ervaart dit als prettig en
noodzakelijk en gezamenlijk zijn zij gestart met de inhoudelijke ontwikkeling van het onderwijs, waaronder het opbrengstgericht werken (10.1).
Via het opbrengstgericht werken wordt gewerkt aan de kwaliteit van de
leerlingenzorg en de afstemming in de groepen, maar ook wordt een resultaat- en opbrengstgerichte houding ontwikkeld bij de betrokkenen. De evaluatie van de opbrengsten op zowel kind- groeps- als schoolniveau is hierbij een
belangrijke pijler.
Op dit moment is nog niet precies duidelijk hoe het komt dat de tussentijdse opbrengsten al jaren te laag zijn. Tijdens het schoolbezoek zijn een aantal hypothesen geformuleerd, waarbij de kernvraag is of het onderwijs op de Dr.
Martin Luther Kingschool wel voldoende aansluit bij de kenmerken en onderwijsbehoeften van de leerlingen.
Een goede analyse van de opbrengsten en van de kenmerken en
onderwijsbehoeften van de leerlingenpopulatie zullen hierop een antwoord moeten geven. De inspectie heeft daarnaast enkele tekortkomingen
geconstateerd in het onderwijsleerproces en de leerlingenzorg die mogelijk met de lage opbrengsten te maken hebben.
Onderwijsleerproces
De school maakt in beginsel gebruik van methoden die goed onderwijs ondersteunen. Knelpunt in het aanbod en eigenlijk het hele onderwijs is de doorgaande lijn in het aanbod en de onderwijsaanpak door de hele school (indicator 2.3). Deze is niet geborgd (indicator 9.5). Het is dan ook niet
verwonderlijk dat in de praktijk veel verschillen zichtbaar zijn tussen leraren. In de onderbouw is niet inzichtelijk hoe de methoden als bronnenboek worden ingezet om uiteindelijk tot een breed en beredeneerd aanbod te komen dat de leerlijnen volgt. In de dag- en themaplanning is daarnaast niet goed zichtbaar hoe het aanbod tussen groep 1 en 2 verschilt.
De inspectie is, ondanks bovenstaande, wel tevreden over de geconstateerde kwaliteit van het pedagogisch en didactisch handelen van het team. De lessen vonden plaats in een prettige sfeer, waarbij de leerlingen over het algemeen goed meedoen met de les. De leraren geven heldere uitleg waarbij duidelijk is wat van de leerlingen wordt verwacht en hoe de les opgebouwd wordt. De leerlingen weten goed wat ze moeten doen en gaan snel aan het werk.
Afstemming en leerlingenzorg
Tijdens de recent gehouden studiedag is een aftrap gegeven voor het
opbrengstgericht werken waarbij het onderwijs in de groepen aan de hand van groepsplannen en handelingsplannen uitgewerkt wordt. Alle leraren hebben een eerste groepsplan opgesteld en in aanvulling daarop hebben veel leraren individuele handelingsplannen geschreven voor overige vakken. Wanneer een aanvullend individueel handelingsplan wordt opgesteld en wanneer het onderwijs of de zorg alleen in het groepsplan wordt opgenomen is nog niet uitgewerkt.
Naast de toetskalender zijn er nog maar beperkt afspraken, criteria en procedures uitgewerkt over de zorg. De huidige groepsplannen zijn van een goede eerste opzet, maar zijn nog te beperkt in aantal (nog niet voor alle vakken) en inhoud om de afstemming in instructie en tijd schoolbreed te garanderen. Daarnaast heeft de inspectie wel diverse (andere) overzichten gezien waaruit blijkt dat er al wel voor veel vakken in de verwerking wordt gedifferentieerd. De gekozen systematiek zorgt ervoor dat zorgleerlingen tijdig worden gesignaleerd. Echter, de kwaliteit van het vervolg is zo verschillend tussen en binnen de groepen dat de kwaliteit van de analyse, de planmatigheid en de evaluatie schoolbreed niet als voldoende beoordeeld is.
De inspectie wil met name wijzen op de kwaliteit van de analyses. Leraren maken maar beperkt gebruikt van de analyseformulieren die de methoden bieden (7.2) en ook is niet zichtbaar hoe hier in de lessen vervolg aan wordt gegeven. Als leerlingen meer structureel uitvallen (bijvoorbeeld op de Cito- toetsen) dan is geen analyse zichtbaar van de voorgeschiedenis en het precieze achterliggende probleem. Door dit alles is het onduidelijk of de afstemming en de zorg zich op de juiste onderwijsbehoefte en zorgvraag richten.
3 Toezichtarrangement
Kwaliteit
De Inspectie van het Onderwijs kent aan de Dr. Martin Luther Kingschool het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Ondanks diverse belangrijke
tekortkomingen heeft de inspectie vertrouwen in een goede schoolontwikkeling.
Naleving
Er zijn onvolledigheden in de inhoud van de schoolgids en het schoolplan geconstateerd. De schoolgids geeft geen informatie over de opbrengsten die bereikt zijn met het onderwijsleerproces. In het schoolplan ontbreken passages waarin is aangegeven hoe het bestuur bewaakt dat de school de gewenste kwaliteit realiseert en waarin de activiteiten voor het verbeteren van de onderwijskwaliteit zijn opgenomen.
In het zorgplan van het samenwerkingsverband ontbreekt het tijdpad waaruit de duur van de besluitvorming door de PCL blijkt.
Het beleid van de inspectie is de genoemde onvolkomenheden op dit moment nog niet als tekortkoming te beoordelen bij de betreffende indicatoren over het naleven van wet- en regelgeving. Wel heeft de inspectie met het bestuur afgesproken dat in de volgende versie van de (school)documenten de ontbrekende onderdelen zijn opgenomen.
