KLAAR VOOR EEN NIEUWE GENERATIE BESTUURDERS
Centrum voor
OPLEIDING BESTUREN VAN
FILANTROPISCHE FONDSEN
Voorwoord
De opleiding Besturen van Filantropische Fondsen is gericht op vrijwilliger-bestuursleden van filantropische (vermogens)fondsen en iedereen die overweegt om in de toekomst zitting te nemen in een dergelijk bestuur. De opleiding heeft als doel om u in een kort tijds- bestek toe te rusten met de kennis en vaardigheden die nodig zijn om een fonds adequaat te besturen. Sinds september 2010 wordt deze opleiding jaarlijks gevolgd door enthousiaste kandidaten met een verscheidenheid aan achtergronden en één gezamenlijk doel:
een betere bijdrage leveren binnen het bestuur van een filantropisch (vermogens)fonds.
Veel (potentiële) bestuursleden hebben ruime ervaring opgedaan als professional binnen een bepaald vakgebied. Voor het besturen van filantropische (vermogens)- fondsen zijn daarnaast specifieke kennis en vaardigheden noodzakelijk die uitgebreid binnen de opleiding aan bod komen.
De opleiding sluit aan bij een behoefte om verjonging en meer diversiteit te brengen in de besturen van fondsen.
Afgestudeerden zijn van harte welkom binnen het alumninetwerk van de opleiding:
Young Philanthropic Professionals, www.nypp.nl. Dit netwerk biedt afgestu- deerden de kans om ook na de opleiding kennis en ervaringen uit te blijven wisselen en nieuwe contacten op te doen.
Graag nodigen wij u uit deze brochure verder te lezen en te ontdekken wat de opleiding Besturen van Filantropische Fondsen u te bieden heeft. Wellicht kunnen we u in de toekomst verwelkomen bij onze opleiding!
Met vriendelijke groet,
Prof. dr. Theo Schuyt,
hoogleraar Filantropie, Centrum voor Filantropische Studies
ProGrAMMA
De opleiding Besturen van Filantropische Fondsen is opgebouwd uit vier thematische modules, die elk in twee bijeenkomsten van vier uur worden aangeboden: ‘Het domein van de Filantropie’, ‘Het besturen van filantropische (vermogens)fondsen’, ‘Het vermogen van filantropische fondsen’ en ‘Strategie en impact’. Elke module wordt jaarlijks eenmaal aan- geboden.
Na afronding van de opleiding ontvangen deelnemers een certificaat, dat dient als bewijs van succesvolle afronding van de opleiding. Om in aanmerking te komen voor het certificaat volgt u alle modules. Daarnaast schrijft u een adviesrapport, waarin u aan de hand van de behandelde stof een stagefonds voorziet van aanbevelingen. Dit adviesrapport dient als voldoende beoordeeld te worden.
De verschillende bijeenkomsten worden in onderstaande volgorde aangeboden. Elk thema wordt besproken op twee avonden van 17.00 tot 21.00 uur, inclusief een maaltijd. Informatie over de inhoud van de verschillende modules vindt u in deze brochure. Verderop in de brochure vindt u ook meer informatie over het schrijven van een adviesrapport voor een filantropisch (vermogens)fonds.
oVerzicht Modules
Modules: Wanneer?
Het domein van de filantropie januari/februari
Het besturen van filantropische maart/april (vermogens)fondsen
Het vermogen van juni
filantropische fondsen
Strategie en impact september/oktober De exacte data zijn te vinden op www.fsw.vu.nl/paofondsen
het doMeiN VAN de FilANtroPie
Periode
Januari/februari
resultAteN
Na succesvol afronden van deze module kunt u:
• uitleggen wat de relevantie is van filantropie en filantropische (vermogens)fondsen;
• filantropische (vermogens)fondsen plaatsen in de huidige politieke en economische
• ontwikkelingen;
• wetenschappelijke verklaringen geven voor filantropie als verschijnsel in de samen- leving.
iNhoud
Tijdens de twee bijeenkomsten krijgt u een helder beeld van de filantropie en de filantro- pische sector in Nederland. U wordt bekend gemaakt met het begrip filantropie, met de geschiedenis van de filantropie in Nederland, de betekenis van filantropie in de huidige maatschappelijke context en er wordt geschetst welke rol filantropie in de nabije toekomst kan gaan spelen. U krijgt inzicht in de trends op basis van het macro-economische onderzoek “Geven in Nederland”. We brengen de filantropische sector in kaart en de Nederlandse ontwikkelingen plaatsen we in een internationaal kader.
Tijdens deze bijeenkomsten zal verder worden ingegaan op theorieën die een verklaring kunnen bieden voor het ontstaan van filantropische (vermogens)fondsen, over de rol van filantropische fondsen in de context van de hedendaagse participatiemaatschappij en zal een onderscheid worden gemaakt tussen verschillende filantropische fondsen.
literAtuur
• Th.N.M. Schuyt (2012). Inleiding in de filantropiewetenschap. De Graaff. Utrecht.
• Bekkers, R.H.F.P, Schuyt, Th. N. M. en Gouwenberg, B. M. (red) (2017). Geven in Neder- land 2017. Giften, Nalatenschappen, Sponsoring en Vrijwilligerswerk. Amsterdam:
Lenthe.
Daarnaast maakt u gebruik van diverse, van tevoren beschikbaar gestelde, artikelen.
het BestureN VAN FilANtroPische (VerMoGeNs)FoNdseN
Periode
Maart/april
resultAteN
Na succesvol afronden van deze module kunt u:
• de organisatie van een filantropisch (vermogens)fonds in verband brengen met de doelen en de cultuur van het fonds;
• relevante wet- en regelgeving op het terrein van het besturen van filantropische (vermogens)fondsen toepassen;
• beoordelen of er sprake is van een gedegen verantwoording, gelet op de grootte en het type fonds.
• een goede inschatting maken of een fonds de governance op orde heeft.
iNhoud
Tijdens deze module besteden we uitgebreid aandacht aan de verschillende manieren waarop invulling kan worden gegeven aan het managen van een filantropisch (vermogens)- fonds. We geven antwoord op vragen als: hoe is het mogelijk om een fonds zakelijk en bedrijfsmatig te besturen zonder daarbij het non-profit karakter van de organisatie uit het oog te verliezen? Hoe kan binnen deze niet-commerciële context toch op een bedrijfs- matige manier worden gewerkt? Fondsen kennen vaak commissies, een dagelijks bestuur en een bureau met professionals. Hoe valt er een profiel van nieuwe bestuursleden op te stellen en aan welke kwaliteiten moet binnen een bestuur aandacht worden geschonken?
Hoe zit het met bestuurdersaansprakelijkheid? We gaan tevens in op het nut van trans- parantie en het afleggen van publieke verantwoording.
literAtuur
U maakt gebruik van artikelen en stukken die van tevoren beschikbaar worden gesteld.
het VerMoGeN VAN
FilANtroPische FoNdseN
Periode
Juni
resultAteN
Na het succesvol afronden van deze module kunt u:
• in kaart brengen welke risico’s filantropische (vermogens)fondsen lopen ten aanzien van hun financiering;
• een overwogen advies geven hoe filantropische (vermogens)fondsen hun rendement op vermogen kunnen optimaliseren;
• (financiële) jaarverslagen begrijpen en beoordelen aan de hand van relevante wetgeving, regelgeving en gedragscodes;
• een afweging maken in hoeverre missie gerelateerd investeren kan bijdragen aan het realiseren van de missie van een fonds.
iNhoud
In deze module bespreken we de volgende vraagstukken: welke interne en externe risico’s brengen verschillende inkomstenbronnen met zich mee en hoe kan met nadruk op de doelstelling van de organisatie structurering worden gegeven aan de reserves van de organisatie? Welk doel dient het aanhouden van (grote) reserves? We gaan daarbij uitgebreid in op vermogensbeheer toegespitst op filantropische fondsen, waarbij ook aandacht is voor ontwikkelingen als missie gerelateerd investeren.
We kijken vervolgens naar de bestuurlijke context rond het financieel beleid en de relevante wet- en regelgeving. Tot slot bespreken we de ins en outs van een financieel jaarverslag.
Het lezen van een financieel jaarverslag, het begrijpen en het doorgronden ervan, is een belangrijke vaardigheid voor een bestuurder van een filantropisch (vermogens)fonds.
literAtuur
U maakt gebruik van artikelen en stukken die van tevoren beschikbaar worden gesteld.
strAteGie eN iMPAct
Periode
september/oktober
resultAteN
Na het succesvol afronden van deze module heeft u:
• missie, visie en strategie van een fonds helder formuleren;
• een Theory of Change ontwikkelen en aan de hand daarvan aanbevelingen doen om de impact van projecten te vergroten;
• maatregelen treffen om succesvolle projecten op te schalen.
iNhoud
Het doel van ieder filantropisch (vermogens)fonds is om een positieve bijdrage te leveren aan de maatschappij. Al bij het formuleren van de missie, visie en strategie van een filan- tropische organisatie speelt nadenken over impact een rol. Een goed onderbouwd stappen- plan waarmee u inzichtelijk maakt op welke manier het fonds haar missie wil realiseren (Theory of Change) is daarin cruciaal. De gewenste impact van het fonds is leidend voor het bepalen van de strategie, voor de keuze van de specifieke projecten of investeringen die onderdeel uitmaken van deze strategie, en voor het toetsen en aanpassen van de strategie.
In deze module is veel aandacht voor de manier waarop u als bestuurder rekening kunt houden met de potentiële impact van uw projecten en hoe u deze kunt optimaliseren. Ook besteden we aandacht aan verschillende manieren om succesvolle projecten op te schalen.
literAtuur
U maakt gebruik van artikelen en stukken die van tevoren beschikbaar worden gesteld.
stAGe eN AFstudeeroPdrAcht
BeGeleidiNG
• Prof. Dr. Th. N. M. Schuyt
Vrije Universiteit, Centrum voor Filantropische Studies
Periode
Looptijd van de opleiding
PlAAts
Filantropisch fonds
oMschriJViNG
Tijdens de opleiding Besturen van Filantropische Fondsen lopen de deelnemers ‘stage’
bij een filantropisch (vermogens)fonds. Dit fonds kunnen deelnemers zelf aandragen, maar kan ook in overleg met de deelnemer worden gezocht. Hierbij kunnen we gebruik maken van het netwerk van het Centrum voor Filantropische Studies.
Praktische toepassing van de collegestof staat in deze opleiding centraal. Bij elk college krijgen deelnemers vragen mee naar huis. Deze hebben betrekking op de collegestof en moeten worden toegepast op het fonds waarover de deelnemers een rapport zullen schrijven. De antwoorden op de vragen vormen een onderdeel van de eindopdracht.
Tijdens de gehele periode waarin de opleiding loopt, hebben de deelnemers de tijd om aan de verschillende opdrachten te werken. Het eindresultaat is een adviesrapport, dat een grondige analyse bevat van het fonds. Deze afstudeerthese dient uit ongeveer 20 pagina’s te bestaan en wordt getoetst aan de hand van de juiste toepassing van de behandelde stof.
AANMeldeN Als stAGeFoNds
doel
Een stagefonds dient als onderwerp van een gedegen onderzoek naar het functioneren van de organisatie en het bestuur, over een periode van ongeveer een half jaar. Het onderzoek wordt uitgevoerd door een van de deelnemers aan de opleiding. Een persoon binnen dit fonds is aangewezen als contactpersoon en aanspreekpunt voor de deelnemer. Van de deelnemer wordt een grote mate van zelfstandigheid verwacht en de analyse vindt vooral plaats door middel van een analyse van secundaire bronnen. Dit kunnen bijvoorbeeld jaar- verslagen zijn, literatuur, of een website.
VerlooP
De deelnemer kan bij de contactpersoon terecht voor aanvullende vragen en de contact- persoon is bereid om (met toestemming van het fonds) op verzoek (beleids)documenten toe te sturen. Aanvullend kan het voor de deelnemer nuttig zijn om een interview af te nemen met een of meerdere bestuursleden of een bestuursvergadering bij te wonen. Dit laatste is echter geen voorwaarde om te kunnen fungeren als stagefonds.
uw BelANG
Het fungeren als stagefonds heeft een aantal voordelen voor uw organisatie:
• Uw organisatie wordt kosteloos onderworpen aan een grondige analyse aan de hand van voor uw organisatie relevante theoretische inzichten.
• Aan de hand van de analyse komt de deelnemer tot een aantal aanbevelingen die voor uw fonds relevant zijn. Deze aanbevelingen kunnen bijdragen tot verdere professionali- sering en betere prestaties van uw fonds.
• U krijgt direct toegang tot de ‘pool’ van potentiële bestuursleden. De deelnemers aan de opleiding zijn allen zeer gemotiveerd en hebben kennis van zaken. U kunt altijd een beroep doen op een van deze kandidaten.
U beslist uiteindelijk wat er met de analyse gebeurt. U kunt deze gebruiken als publicatie van uw organisatie, maar u kunt ook besluiten om alles vertrouwelijk te houden. In dat geval komt de verzamelde informatie alleen onder ogen van het Centrum voor Filan - tropische Studies.
coNtAct
• Dhr. Barry Hoolwerf, 020-5982738 / L.K.Hoolwerf@vu.nl
PrAktische iNForMAtie
iNForMAtie
Voor verdere informatie kunt u terecht op www.fsw.vu.nl/paofondsen.
U kunt ook altijd contact opnemen met de VU Academie voor Sociale Wetenschappen op 020 598 7497 / vass.fsw@vu.nl.
AANMeldeN
U vindt het inschrijfformulier voor deze opleiding op www.fsw.vu.nl/vass
AluMNi
Voor afgestudeerden is er het netwerk van Young Philanthropic Professionals (www.nypp.nl).
GetuiGschriFt
Na succesvolle afronding van de verschillende modulen en het schrijven van een
‘afstudeerthese’, ontvangt de deelnemer een certificaat.
kosteN
Voor actuele kosten en kortingsmogelijkheden kunt u de website www.fsw.vu.nl/paofondsen raadplegen.
tiJdsBelAstiNG
De totale tijdsbesteding bedraagt gemiddeld 2 uur per week, exclusief de avond- bijeenkomsten.
studieFoNds
Getalenteerde deelnemers voor wie de kosten van de opleiding Besturen van Filantropische Fondsen te hoog zijn, kunnen een beurs aanvragen bij de stichting KSBW. Deze beurs biedt de mogelijkheid de opleiding tegen gereduceerd tarief te volgen (50%).
Geïnteresseerden kunnen voor aanvraag van deze beurs contact opnemen met de VU Academie voor Sociale Wetenschappen op 020 598 7497 / vass.fsw@vu.nl.
deelNeMers
deelNeMeNde orGANisAties wAreN oNder Meer:
• Prins Bernhard Cultuurfonds
• ABN-AMRO
• Cruyff Foundation
• ING
• Stadsherstel
• Turing Foundation
• Triodos Bank
• Caritas
• Van Lanschot Bankiers
• Maatschappij van Welstand
• Adessium Foundation
• Stichting De Verre Bergen
• Het Rijksmuseum Fonds
• Fonds 1818
• RCOAK
Jennifer Nagtegaal:
“De opleiding biedt enthousiaste mensen een verdieping van kennis en een ingang tot ‘fondsenland’. De diversiteit aan sprekers maakt het kennis- aanbod breed en afwisselend. Vooral de sprekers die hun eigen praktijk ter discussie stelden, hebben mij veel gebracht. Opvallend vond ik de grote interesse van sprekers naar de zienswijzen en ideeën van ons, de deel- nemers. Er is absoluut sprake van tweerichtingsverkeer. Door de frisse blik van jonge professionals te combineren met de kennis en ervaring van huidige bestuurders, is de opleiding van grote meerwaarde. De VU brengt dit tot stand door naast kennis, ook haar netwerk aan te bieden.
Met plezier kijk ik uit naar de volgende alumnibijeenkomst.”
Andrew Mackay:
“Door een beter begrip van wat er zich achter de bestuurstafel afspeelt kan ik mijn werk relaties beter en op een breder vlak van dienst zijn. Als bestuurder van een fonds heeft de opleiding mij laten inzien dat door betere afstemming binnen het bestuur en door het formuleren van specifiek beleid zaken doelgerichter tot stand kunnen komen. Ook hebben de
opleiding en stage mij zeer waardevolle contacten opgeleverd waardoor mijn stichting beter in staat is haar doelstelling te bereiken. Tot slot heb ik mijn these en aanbevelingen mogen presenteren aan het bestuur van mijn stagefonds. De positieve ontvangst en waardering van het bestuur gaven mij het gevoel dat deze opleiding niet alleen voor mij maar ook voor anderen waardevol is geweest.”
coNtAct eN iNForMAtie
Vu Academie voor sociale wetenschappen De Boelelaan 1081
1081 HV Amsterdam
020 598 7497 vass.fsw@vu.nl
www.fsw.vu.nl/paofondsen
Deze opleiding is een initiatief van de Katholieke Stichting ter Bevordering van Welzijnswerk (KSBW).
KLAAR VOOR EEN NIEUWE GENERATIE BESTUURDERS
Centrum voor Filantropische
