Aantal operationele aardwarmteproductie-installatiesGeproduceerde Geothermische Energie [TJ]

(1)

Opsporing en

winning van

aardwarmte

(2)

Aardwarmte in Nederland

7-6-2018

(3)

7-6-2018

‘ Principe aardwarmte’

(4)

7-6-2018

‘ ardwarmte’

(5)

Tp=70 C Ti=30 C

∆T = Tp-Ti

“normale” aardwarmtewinning: doublet

‘ Soorten aardwarmte’

7-6-2018

(6)

Mijnwaterproject Heerlen

‘ Soorten aardwarmte’

7-6-2018

(7)

Ultra Diepe Geothermie (UDG)

‘ Soorten aardwarmte’

7-6-2018

(8)

78 opsporingsvergunningen 17 winningsvergunningen

7-6-2018

(9)

Toepassing

7-6-2018

(10)

7-6-2018

(11)

De ondergrond

7-6-2018

(12)

7-6-2018

Ondergrond

(13)

7-6-2018

Bovengrond

(14)

Bron: SPBA, 2010 7-6-2018

Ondergrond

(15)

Exploratie fase

Geofysische Verkenning

Exploratie Boring

Well

Logging/Testing

Opsporingsvergunning

7-6-2018

(16)

Focus gesteentelagen

1

2 1.5

2.5 0.5

2 km

4 km 1 km

3 km 0

Trias

251 - 200 mln jaar

Carboon 360 – 299 mln jaar

Rotliegend 299 - 260 mln jaar Zechstein

260 – 251 mln jaar Tertiair 65 – 0 mln jaar

Krijt

145 – 65 mln jaar

7-6-2018

(17)

Focus temperatuur

1

2 1.5

2.5 0.5

1

2 1.5

2.5 0.5

2 km

4 km 1 km

3 km

15˚C

50˚C

100˚C

7-6-2018

(18)

Temperatuur op 2000 m

Source: TNO, 2008

7-6-2018

(19)

Temperatuur

7-6-2018

(20)

Winningsvergunning en winningsplan Productie fase

7-6-2018

(21)

Er is meer in ondergrond

Diepe Ondergrond : dieper dan 100 m

- 100 m

~ 6 km

7-6-2018

(22)

Aardwarmte in relatie tot andere

mijnbouwactiviteiten

Aardwarmtevergunningen en velden ZW Nederland

7-6-2018

(23)

De bovengrond

7-6-2018

(24)

7-6-2018

Referentiebeelden omvang bovengronds deel

Boortoren

Tijdelijke situatie 2 x 3 maanden

(25)

Het proces

7-6-2018

(26)

• Drie typen vergunningen nodig voordat je mag winnen

• Iedere vergunning eigen toetsingskader / scope.

• Verschillende procedures

Opsporings-, winnings- en opslagvergunning die aangeeft wie in welk

gebied het alleenrecht van respectievelijk opsporing, winning of opslag krijgt voor een bepaalde periode.

Omgevingsvergunning waarin staat waar geboord mag worden en waarbij getoetst wordt aan bouwkundige eisen, milieuvereisten en

ruimtelijke inpassing. De scope is bovengronds en loopt via de Wabo.

Winningsplan beschrijft hoe gewonnen gaat worden en te verwachte bodembeweging. De scope is ondergronds.

Ministerie van Infrastructuur en Milieu en Ministerie van Economische Zaken

26

Vergunningverlening voor mijnbouwactiviteiten

(27)

Wat komen we tegen in praktijk

7-6-2018

(28)

(On)verwachte problemen

• Olie en gas in productiewater

• Corrosie van oppervlakte installaties

• Afzetting van stoffen

• Injectie problemen

• Behandeling testwater

Instrumenten overheid:

• Kennisagenda

• Kennisprogramma Effecten Mijnbouw

• Veiligheid en mitigatie risico’s voorwaarden vergunning verlening

7-6-2018

(29)

7-6-2018

Bevingen?

(30)

Beleidsbrief geothermie (Beleid en Toezicht)

7-6-2018

(31)

Staatstoezicht op de Mijnen Staat van de sector

Toezichtsarrangement

Ministerie van Economische Zaken en Klimaat Beleidsbrief geothermie

Ministerie van Infrastructuur en Water Structuurvisie ondergrond

Hoe verder?

7-6-2018

(32)

(33)

7-6-2018

(34)

Back up slides

7-6-2018

(35)

Seismiek Overijssel

7-6-2018

(36)

7-6-2018

(37)

Risico’s

Risico Fase Besluit

Bodemtrillingen Winning

Opslag

• Winningsplan/SRA

• Meetplan

• Omgevingsvergunning milieu

Bodemdaling Winning

Opslag

• Winningsplan

• Meetplan

• Omgevingsvergunning milieu

Bodemverontreiniging Opsporing

Winning Opslag

• MER(beoordeling)

• omgevingsvergunning milieu

Luchtverontreiniging (emissies) Opsporing Winning Opslag

Grondwaterverontreiniging Opsporing

Winning Opslag

Oppervlaktewaterverontreiniging Opsporing Winning Opslag

• evt. Watervergunning

Externe veiligheid Opsporing

Winning Opslag

7-6-2018

(38)

0 5 10 15 20 25

0 50 100 150 200 250

JAN FEB MAR APR MAY JUN JUL AUG SEP OCT NOV DEC