2021
Must-reads
voor stad en regio
Inhoud
Platform31
Wonen en zorg
Onderzoeksprogramma VerDuS SURF Armoede en schulden
Vernieuwing economische structuur Circulaire maatschappij
Regionale economie, onderwijs en arbeidsmarkt Toekomstbestendige woningmarkt
Verstedelijking en gebiedsontwikkeling Leefbare wijken en buurten
Landelijk gebied en regio Energietransitie
Klimaatadaptatie Bestuur en samenspel Gezondheid en welzijn
Veilige samenleving
Wederom hebben we een veelbewogen jaar achter de rug. In december blikken we jaarlijks
terug en bundelen we onze must-reads in de winterspecial, overzichtelijk per thema. Wij
wensen u veel lees-, kijk- en luisterplezier, goede feestdagen en de beste wensen voor 2022!
‘Trendtalks’ rond stedelijke trends en opgaven voor 2022 e.v.
Met welke relevante trends, ontwikkelingen en opgaven dienen de G40- en M50-gemeenten de komende jaren rekening te houden? Op basis van de trendstudie zond Platform31 het afgelopen najaar live trendtalks uit, waarbij gesprekspartners uit ons netwerk reflecteerden op en discussieerden over de opgaven op het gebied van ruimte en wonen, zorg en welzijn en duurzaamheid.
Terugblik Nacht en Dag van de Stad 2021
De vijfde editie van de Dag van de Stad ging om het heruitvinden van de ‘menselijke’ stad. Er was geen betere plek om dat te ontdekken dan in gaststad Heerlen en de omliggende regio Parkstad. Een gebied met een rijk verleden en grote uitdagingen op sociaaleconomisch vlak, maar ook met een enorm positieve toekomstvisie en grote creativiteit. Meer dan 1.200 deelnemers beleefden daar en online hoe de geschiedenis van een stad inspiratiebron kan zijn voor haar toekomst.
Samenvatting
Rijksbegroting 2022
Traditiegetrouw werd de Miljoenennota gepresenteerd op Prinsjesdag. Welke belangrijkste maatregelen en beleidswijzigingen voor stad en regio sprongen eruit?
In deze samenvatting bundelen we de opvallendste maatregelen en beleidswijzigingen die het meest relevant zijn voor stad en regio, geordend naar de ministeries.
Evenement Publicatie en talkshows Publicatie
Platform31
Lees de trendstudie
Lees de publicatie Bekijk de video’s van lezingen,
foto’s en een sfeerimpressie
Kijk de uitzendingen terug
Vroegsignalering van (huur)schulden
Per 1 januari 2021 wijzigde de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs). Platform31 en NVVK organiseerden online themabijeenkomsten om woningcorporaties en gemeenten te inspireren en ondersteunen bij het op een goede en effectieve manier toepassen van de gewijzigde wet. De opbreng- sten van deze bijeenkomsten delen we samen met kennis, praktijkervaringen en tips van woningcorpora- ties en gemeenten in drie handreikingen, waarvan de eerste al is gepubliceerd.
Verduurzamen met een smalle beurs – update 2021
Begin 2020 bracht Platform31 de publicatie ‘Verduur- zamen met een smalle beurs’ uit. Daarin worden initiatieven belicht die huishoudens met een laag inkomen helpen met de verduurzaming van hun woning en leefstijl. Sindsdien is er veel gebeurd:
meerdere initiatieven uit de vorige editie zijn bezig zich uit te breiden en hun werk te professionaliseren.
Bovendien heeft de wereld te maken gekregen met een pandemie en hard stijgende energieprijzen en energiearmoede. Deze publicatie is een tweede, bijgewerkte editie, met een actueel overzicht van tien financiële arrangementen. Per arrangement wordt ingegaan op de werking en het nut voor woning- eigenaren met een laag inkomen.
Deel 2: Aansluiten van systemen en processen
Verschijnt in 2022
Deel 3: Cliëntbenadering en stress-sensitieve aanpak Verschijnt in 2022
Themasessies en handreikingen Publicatie
Armoede en schulden
Deel 1: Samenwerking tussen woningcorporaties en gemeenten Lees de handreiking
Lees de publicatie
Integraal werken in de wijk
Met de decentralisaties in het sociaal domein (2015) hebben gemeenten en Rijk de ambities, organisatie en werkwijze van de gemeentelijke ondersteuning in het sociaal domein herijkt. Gemeenten werden de eerste overheid en startten met een andere invulling van hun dienstverlening: gebaseerd op meer eigen kracht en
samenredzaamheid, meer vraaggericht, meer integraal. In opdracht van de G40-themagroep Zorg, Jeugd en Onderwijs verzamelde Platform31 inzichten over de doorontwikkeling van deze transformatie, toegespitst op integraal werken.
Edwin Buitelaar over vier perspectieven op de rechtvaardige stad
Steeds vaker klinkt de roep om rechtvaardige, of inclusieve, steden. Maar wat verstaan we daaronder?
Op die vraag formuleert Edwin Buitelaar (Planbureau voor de Leefomgeving) met zijn essay ‘Maximaal, gelijk, voldoende, vrij: vier perspectieven op de rechtvaardige stad’ een antwoord – of eigenlijk vier antwoorden.
Platform31 ging er met hem over in gesprek.
Verkenning Interview
Bestuur en samenspel
Lees de verkenning Lees het interview
Energietransitie
Duurzame & Gezonde Scholen Congres
Duizenden schoolgebouwen moeten verduurzaamd worden, maar hoe concretiseren gemeenten en schoolbesturen deze opgave? En wat kunnen we leren van de opgedane ervaringen van onder meer het innovatieprogramma ‘Aardgasvrije en frisse basisscholen’? Deze vragen stonden centraal tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen Congres, dat plaatsvond op 10 november op de Technische Universiteit Eindhoven.
Inspiratietours aardgasvrije projecten
Om innovaties en praktijkkennis over de energietransitie onder de aandacht te brengen organiseren Aedes en Platform31 met partners als Techniek NL, Netbeheerders NL en Bouwend
Nederland digitale Inspiratietours voor professionals uit de corporatiesector en bouwsector. De eerste etappe streek neer in Nijmegen. In de wijk Hengstdal werkt corporatie Woonwaarts, samen met partners Gemeente Nijmegen, Alliander en bewoners aan de aanleg van een Buurt Energie Systeem (BES).
Positive Energy Districts (PED)
Het EU-programma PED stimuleert samenwerking, kennisdeling en -ontwikkeling om tot klimaatneutrale wijken te komen. RVO en Platform31 coördineren het Nederlandse deel in opdracht van het ministerie van BZK. Platform31 heeft een netwerkgroep opgericht om gemeenten en kennisinstellingen te ondersteunen bij hun inschrijving. De website inspireert Nederlandse gemeenten die interesse hebben in Europese samen- werking, en informeert over PED en andere
EU-programma’s.
Congres Bijeenkomsten Netwerk en website
Bekijk het verslag, de foto’s
en sfeerimpressie Bekijk de opnames en slides Bezoek de website
Denkrichtingen voor
inclusief herstel na corona
De coronacrisis heeft grote impact op het dagelijks leven en de gezondheid van mensen. De mentale en fysieke gezondheid staat extra onder druk, vooral bij mensen in een kwetsbare positie. Gemeenten werken aan herstelbeleid. Zij zoeken daarin naar passende aanpakken, innovatieve oplossingen en beleidslijnen om gezondheidsverschillen terug te dringen. Op basis van gesprekken met GIDS-gemeenten (wethouders, beleidsmedewerkers en professionals in de wijk) stelde GezondIn denkrichtingen op voor een inclusief herstel- en transformatiebeleid. Met deze serie praktijkvoorbeelden illustreren we elke denkrichting met een voorbeeld uit een gemeente.
Platform31, Onderzoeksinstituut IVO, Verwey-Jonker Instituut en de Rebel Group voerden op verzoek van het ministerie van VWS in het voorjaar van 2021 een onderzoek uit naar de maatregelen die gemeenten hebben genomen na het afschaffen van de Wet tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandi- capten (Wtcg) en de Compensatie eigen risico (Cer).
Deze publicatie laat zien welke regelingen er zijn voor het bieden van financieel maatwerk aan inwoners met hoge zorgkosten en/of met een chronische ziekte of handicap. We schetsen een landelijk beeld van de gemeentelijke regelingen en nemen ook het perspec- tief van cliëntorganisaties mee. En we gaan in op de bevindingen van de casestudies: hoe wordt in zes gemeenten financieel maatwerk in de praktijk gele- verd?
Onderzoek naar gemeentelijke regelingen rondom financieel maatwerk voor hoge zorgkosten
Praktijkvoorbeelden Publicatie
Gezondheid en welzijn
Lees het verhaal van de Schilderswijk Moeders en
bekijk de voorbeelden van andere gemeenten Bekijk de resultaten van het onderzoek
Klimaatadaptatie
Van hittestress naar verkoeling in de stad
Een aangepaste inrichting van de buitenruimte is nodig om bijvoorbeeld overlast als gevolg van klimaatveran- dering te voorkomen en gezondheidsklachten te verminderen. Het inspiratieboek beschrijft de proble- matiek van hittestress en laat oplossingsrichtingen zien voor stedelijke ruimtes waar mensen samenko- men en zich verplaatsen, zoals winkelcentra, pleinen, parkeerterreinen en loop- en fietsroutes.
Klimaatadaptatie in Aardgasvrije Wijken
Ook aardgasvrije wijken krijgen te maken met het veranderend klimaat, met hittestress, wateroverlast en droogte. Maatregelen voor de klimaatadaptie en energietransitie zijn vaak goed te combineren.
Platform31 is een leerkring gestart, in samenspraak met het Programma Aardgasvrije Wijken. Na een inventarisatieronde werd op 3 november jl. de eerste bijeenkomst georganiseerd rondom het thema
‘participatie’.
Publicatie Leerkring
Circulaire economie: van ambitie naar uitvoering
Op basis van een enquête onder de G40-steden en verdiepende interviews met circulaire pionier- gemeenten Amersfoort, Enschede, Groningen, Leiden en Tilburg laten we in deze publicatie zien waar gemeenten nu staan, welke rol zij voor zichzelf zien in de transitie naar een circulaire economie en welke uitdagingen zij daarbij ondervinden.
Publicatie en projectetalage
Circulaire
maatschappij
Lees meer over de leerkring Lees de publicatie Lees de publicatie
Landelijk gebied en regio
Ontwikkeling en trends nu en door de jaren heen in het kennisdossier
Bevolkingsdaling
Het nieuwe kennisdossier geeft een gestructureerd beeld van de ontwikkeling en trends door de jaren heen. Ook is er aandacht voor het krimpbeleid van de overheid en vindt u er praktijkvoorbeelden van aanpakken uit de regio’s.
In dit rapport geven de onderzoekers twaalf
voorbeelden van flexibele woonoplossingen in kleinere gemeenten. Ook duiden zij de (vermeende) trek van de
Randstad naar het platteland. De voorbeelden kunnen als inspiratie dienen: wat in het ene dorp kan, kan elders wellicht ook.
Vernieuwende woonoplossingen in kleinere gemeenten
Kennisdossier Publicatie
Lees meer Lees de publicatie
Domeinen koppelen in de gebiedsgerichte aanpak van kwetsbare wijken
In de interviewreeks ‘Domeinoverstijgende gebieds- gerichte aanpakken in kwetsbare wijken’ sprak Platform31 met 12 innovatieve bestuurders, denkers en doeners die zich inzetten voor een brede gebiedsgerichte aanpak. Dit artikel vat de rode draden uit de gesprekken samen en presenteert de belang- rijkste lessen die de geïnterviewden ons meegaven.
Hoe maak ik een buurtagenda?
Na een periode van relatieve afwezigheid gaan gemeenten, woningcorporaties en andere partijen weer aan de slag in wijk en buurt. Dit doen zij samen met bewoners. Het opstellen van een buurtagenda is daarbij praktisch en passend om ervoor te zorgen dat de wensen en behoeften voor de buurt van deze partijen bij elkaar worden gebracht. Deze factsheet, gebaseerd op de eerder verschenen gelijknamige handreiking, bespreekt zeven bouwstenen waarmee je een vliegende start kunt maken met het opstellen van een buurtagenda. Of je nu beleidsmaker, wijkprofessio- nal of bewoner bent.
Publicatie Factsheet
Leefbare wijken en buurten
Bekijk de publicatie Bekijk de factsheet
Regionale economie, onderwijs en arbeidsmarkt
De energietransitie en de arbeidsmarkt
Er is een groot tekort aan arbeidskrachten in sectoren die relevant zijn voor de energietransitie – met name (installatie)techniek en bouw. En er zijn volop signalen dat dat tekort eerder groter dan kleiner wordt. Plat- form31 verkende in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het thema energietransitie (in de gebouwde omgeving) en de arbeidsmarkt. De focus lag op ‘zij-instroom’ als een van de manieren om het tekort aan vakmensen te verkleinen. Het onderzoek leidde tot een divers scala aan bevindingen en daaruit volgende suggesties voor handelingsperspectieven voor verschillende belanghebbende groepen zoals overheden, werk- gevers/(leer)bedrijven, zij-instroom-initiatieven en zij-instromers.
Publicatie
Bekijk de resultaten van het onderzoek
Eén miljoen woningen extra bouwen? Gebruik beter wat er al staat!
Elke dag lezen we over de krapte op de woningmarkt, dat we meer moeten bouwen en sneller. Er gaat nauwelijks aandacht naar het beter gebruiken van bestaande woningen. Dat kan veel beter en levert bovendien al binnen enkele maanden woonruimte op.
Het woningtekort staat volop in de belangstelling.
Iedereen kent wel iemand die problemen heeft om een geschikt en betaalbaar koop- of huurhuis te vinden.
Opmerkelijk is dat oplossingen bijna altijd worden gezocht in nieuwbouw.
Praktijkreeks Midden-
segment effectief bedienen
Huishoudens met een middeninkomen vinden op de woningmarkt zeer moeizaam woonruimte. Het aanbod is gering en de gevraagde koop- of huurprijzen vallen vaak niet binnen het budget van deze woningzoeken- den. Gemeenten zoeken naar mogelijkheden om het aanbod voor deze doelgroep te verruimen, in kwantiteit en in kwaliteit en zowel in het huur- als koopsegment.
In de praktijkreeks bieden we gemeenten in marktge- bieden met een middelhoge of hoge marktdruk handelingsperspectief bij het huisvesten van huis- houdens met een (laag) middeninkomen.
Interviewreeks over de veranderde rol van de woningcorporatie
Woningcorporaties zijn weer volop op zoek naar hun rol. Veel maatschappelijke opgaven komen op ze af en er zijn zorgen over toenemende kwetsbaarheid in hun wijken. Tegelijkertijd neemt de beleidsruimte en ook de financiële armslag van de sector de komende jaren weer wat toe. In de interviewreeks over de veranderen- de rol van woningcorporaties in de wijk spreekt Platform31 met bestuurders van verschillende corporatiepartners.
Lees de interviews
Interviewreeks
Blog Webinars
Toekomstbestendige woningmarkt
Lees het blog van Frank Wassenberg
uit de Volkskrant Bekijk de webinars
Dirk Jan van der Zeep (Portaal)
Pieter Bregman (Nijestee) Mohamed Acharki (Zayaz)
Veilige samenleving
Terugblik minisymposium Leefbaarheid en Veiligheid
‘Wat hebben beleidsmakers bij gemeenten nodig voor een slagvaardige wijkaanpak als het gaat om leefbaarheid en veiligheid?’ Deze vraag stond centraal tijdens het online minisymposium Leefbaarheid en Veiligheid op 30 september. Onder begeleiding van dagvoorzitter Malou van Hintum – bijgestaan door sidekick Joop Hofman (specialist Community Building bij Rode Wouw) – gingen partners van WijkWijzer en deelnemers hierover in gesprek.
Bijeenkomst
Naar WijkWijzer, het platform voor leefbare en veilige wijken Meer lezen
Sterker uit de crisis
Wat heeft gewerkt om ondernemers tijdens de corona- crisis te ondersteunen? En wat kunnen gemeenten, provincies, het Rijk en intermediaire organisaties doen om ondernemers te ondersteunen bij het herstel en bij de transitie naar een nieuwe economie? Deze vragen stonden centraal tijdens een interviewronde die in het voorjaar van 2021 heeft plaatsgevonden. In deze notitie presenteren we de opgedane lessen en inzichten.
De toekomst van de binnenstad begint op ooghoogte.
De Deense architect en stedenbouwkundige Jan Gehl benadrukte tijdens de Dag van de Stad nog eens hoe wezenlijk dit menselijke perspectief is in het ontwerp van steden. Keuzes die ontwerpers en beleidsmakers op ooghoogte maken, beïnvloeden het gedrag en de beleving van bezoekers. Tijd dus om daar in de aanpak
Vijf concrete aanbevelingen voor een vitale en duurzame binnenstad
van binnensteden op in te spelen. Hoe gedragen bezoekers zich en hoe wordt dat gedrag beïnvloed?
En welke kansen bieden antwoorden op zulke vragen voor het vitaler maken van binnensteden? In dit artikel laden we deze gebruikersgerichte aanpak door vijf concrete lessen uit het onderzoekstraject ‘De binnen- stadsbezoeker centraal’ te delen.
Foto: Max Kneefel
Publicatie Publicatie
Vernieuwing economische structuur
Foto: Bureau Duizenddingen
Lees de publicatie Lees de publicatie
Participatie georganiseerd door private partijen
Omgevingsparticipatie wordt steeds belangrijker, maar blijkt een grote uitdaging voor iedere initiatiefnemer, eigenaar, projectontwikkelaar en gemeente betrokken bij binnenstedelijke gebiedstransformatie. Het programma Stedelijke Transformatie deelt leerzame praktijkervaringen, theoretische perspectieven, reflecties en concrete adviezen.
Opgaven combineren bij binnenstedelijke woningbouw
Hoe kun je opgaven combineren bij binnenstedelijke woningbouw? In dit luisterartikel geeft Maarten Hoorn een aantal aanbevelingen, inspiratie en handvatten. Dat doet hij aan de hand van concrete praktijkvoorbeelden.
Vergroenen met de Nieuwe Mark in Breda
In 2022 wordt de rivier de Nieuwe Mark door het centrum van Breda getrokken. Dankzij het aanleggen van veel groen, waaronder een nieuw stadspark, krijgt de stad een groenblauwe ader. Zo wordt het stadscentrum van Breda door de herinrichting groener, duurzamer en aantrekkelijker. Roel Klei (gemeente Breda) vertelt over de gemeentelijke ambities en aanpak.
Essay, webinar en luisterartikel Luisterartikel Artikel
Verstedelijking en gebiedsontwikkeling
Lees, kijk en luister verder Beluister het artikel Lees het artikel
Handreiking voor een toekomstbestendige woonzorgvisie
Met een woonzorgvisie werken gemeenten en hun partners aan een gezamenlijke aanpak van de lokale woonzorgopgave. Samen vertalen zij hun ambities naar concrete doelen voor wonen, welzijn en zorg. De handrei- king van de Taskforce Wonen en Zorg – ontwikkeld door Platform31 – helpt hen hierbij praktisch op weg.
Zelfstandig wonen in de wijk
Zelfstandig wonen is tegenwoordig de norm voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Hoe zorg je ervoor dat mensen die uit de opvang komen, weer goed ‘landen’ in de wijk? Deze vraag staat centraal in het experiment ‘Weer thuis’ en in de podcast
‘Zelfstandig wonen in de wijk’.
Wonen voor mensen met een fysieke beperking
Er is weinig bekend over de woonbehoeften van mensen (exclusief senioren) met een fysieke beperking. De woonbehoeften en -wensen van deze zeer diverse groep blijken sterk te verschillen. Hoe kunnen gemeenten, woningcorporaties en andere partijen – bij de huidige, krappe woningmarkt – voldoende passende en betaalbare huisvesting voor hen organiseren?
Handreiking Podcast Publicatie
Wonen en zorg
Lees de handreiking Luister de podcast Lees de publicatie
Ervaringen met cocreatie
Gemeenten en andere partijen zijn continu bezig met het ontwikkelen, leren en toepassen van kennis om stedelijke vraagstukken (samen) op te lossen. In de VerDuS SURF-projecten van de afgelopen jaren is veel ervaring opgedaan met cocreatie in Living Labs en action research als methode voor gezamenlijk leren en
creëren. Het Rathenau Instituut bundelde deze kennis en ervaringen in een synthesestudie. Wouter Kersten, projectleider bij Platform31, geeft in zijn reflectie op de VerDuS-website bovendien een aantal suggesties voor hoe gemeenten deze inzichten, op grotere schaal, kunnen inzetten.
Reflectie
Podcast over resultaten VerDuS-onderzoek
In het onderzoeksprogramma VerDuS-SURF (2016-2021) ontwikkelen wetenschappelijk onderzoekers, in samenwerking met experts uit de praktijk, kennis om in te spelen op vraagstukken rond onder meer
verstedelijking, ruimte, mobiliteit en transport. In de VerDuS-podcast gaat Ymkje de Boer in gesprek met de onderzoekers over de thema’s duurzaamheid &
mobiliteit en ruimtelijke planprocessen. Hoe kunnen we een ‘post-auto’-stad bereiken? En hoe is de interactie tussen burgers en professionals te verbeteren, zodat de participatie optimaal is?
Podcast
Onderzoeksprogramma VerDuS SURF
Lees de reflectie Luister de podcast
over duurzaamheid
& mobiliteit
Luister de podcast over ruimtelijke planprocessen
Platform31 is een onafhankelijke kennis- en
netwerkorganisatie. Wij zien de trends in stad en regio.
Wij verbinden beleid, praktijk en wetenschap rondom actuele vraagstukken en komen tot een aanpak waarmee bestuurders, beleidsmakers en uitvoerders direct aan de slag kunnen. Iedereen profiteert mee van de resultaten.
www.platform31.nl
