Debuut van minister

~~ ~~· . .·• s •. _ , , . . ' . . ;·-_ --~~, --

c c

I •

door onze redacteur buitenland

Debuut van minister

Stuyt

door mevr. mr. E. Veder-Smit

Feestdagen

In verband met de feestdagen zal Vrijheid en Democratie niet verschijnen op 24 december. Het V6lgende nwnmer van ons blad zal gedateerd zijn: vrijdag 7 ja- nuari 1972.

[fo ® 0 @ ^{® [f.jJ}

ocra 1e

bran

• n

Het uîtbrel{en van een oorlog tussen India en Pakistan - voor de derde keer sinds 1947 - lwmt niet als een verras- sing, maar dat maakt de zaak niet min- der ernstig. Voor de bewoners van beide landen komt de verschrikking van de oorlog bovenop de bijzonder moeilijke situatie waar men toch al mee te kam- pen heeft: hongersnood, natuurrampen, binnenlandse politieke onrust en ver- ouderde maatschappelijke verhoudingen.

Bovendien is het gevaa.r van interventie van de grote mogendheden verre van denkbeeldig. De Sowjet-Unie en China, die in dit conflict als bondgenoten van resp. India en Pakistan ook weer tegen- over elkaar staan, kunnen door de na- b'i11 · '\ van het strijdtoneel gemakltelijk in de oorlog betrokken raken al is direct ingrijpen van deze zijde niet dadelijk te verwachten. De Verenigje Saten zullen, vooral wanneer de linksradicale stro- mingen met name in het omstreden Oost-Palöstan de boventoon gaan voe- ren, niet werkeloos willen toezien hoe ook in dit deel van de wereld de min of meer stabiele situatie in haar tegendeel gaat verkeren.

Toch zijn het vooral deze mogendhe- den die zelf een groot deel van de ver- antwoordelijkbeid voor de toestand dra- gen. 'llot voor kort lieten geen van drieën na de strijdende partijen van grote hoeveelheden wapens te voorzien.

Met meer dan gewone belangstelling hebben wij het debuut van minister Stuyt in de Tweede Kamer tegemoet gezien. Aan hem is de belangrijke por- tefeuille van het nièuwe ministerie van volltsgezondheid en milieuhygiëne opge- dragen. Vooral dat laatste wordt in snel tempo belangrijker en tot dusverre was de zorg daarvoor vrijwel gepersonifieerd in staatssecretaris Kruisinga. Deze bad reeds lang zijn sporen op bestuurlijlt terrein verdiend en dr. Stuyt was voor ons een betrekkelijk onbekend internist.

Bovendien zijn niet alleen de vakken- nis en bestuurlijke ervaring voor een minister van belang, maar ook de affi- niteit voor zijn departement en de wijze waárop hij de Kamer tegemoet treedt.

Een nieuwe minister doet er verstandig aan relwning te houden met de sfeer waarin de Kamer werkt en -een goede verhouding op te bouwen met de specia- listen, waarmee hij te maken krijgt.

Minister Stuyt heeft dit uitstekend gedaan. Zijn optreden wordt geken-

merkt door een grote innerlijke rust en een enigzins onpersoonlijke instelling.

Hij is niet bang een fout te maken en daarvoor zijn excuses aan te bieden; hij is ook bescheiden in het aanvaarden van lof, die hij dan al gauw doorgeeft aan zijn voorganger of' medewerkers. De be- grotingsbehandeling gaf hem aanleiding tot zoveel beloftes en toezeggingen, dat ik de ambtenaren niet benijd, die dit alles moeten uitvoeren.

Milieuhygiëne

Op verschillende punten was de Ka- mer eensgezind. Vrijwel alle sprekers bleken van mening, dat de top van het nieuwe departement moet worden ver- sterkt en ook,-- vrijwel alle sprekers maakten zich zorgen over de coördinatie op het gebied van de milieuhygiëne.

Zoals men zich zal herinneren heeft de heer Wiegel namens de VVD-fractie al bij de regeringsverklaring gevraagd hoe de regering zich voorstelt de coördinatie op het terrein van de milieuhygiëne te doen plaatsvinden. Daarop heeft de mi- nister-president een brief aan de Twee-

Washington is daar nu mee gestopt, maar te Iaat en de ancleren gaan in versneld tempo met hun leveranties door, en dat terffijl toch al maanden duidelijk was dat een oorlog zeker niet denkbeeldig was. De grote mogendheden hebben ook niets gedaan om een einde te maken aan het mensonterende optre- den van de Pakistaanse regering tegen de bevolking van Oost-Pakistan, toen dat met een overweldigende meerder- heid voor grotere onafhankelijkheid ge- lwzen had. Natuurlijk, inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van een ander land is niet aan te bevelen, maar een zo duidelijke schending van de men- s-enrechten zou toch zeker van de Ver- enigde Staten een andere houding heb·

ben doen verwachten, vooral toen men zag welke verschrikkelijke gevolgen het Pakistaanse optreden had voor India dat met bijna tien miljoen vluchtelingen kwam te zitten, terwijl het zijn eigen economie al nauwelijks gaande kan hou- den. Dat probleem vroeg om een oplos·

sing en een snelle. De mogendheden hadden de plicht gehad daar naar te streven.

Rampzalig

De oplossing die India nu gekozen heeft is een rampzalige. Mogelijkerffijs worden er nu weer miljoenen slachtof-

de Kamer gezonden, waarin als het wa- re de spelregels uiteen worden gezet.

Naar onze mening bevatten die spelre- gels een aantal merkwaardige aspecten:

verkeer en waterstaat en volltgezond- heid en milieuhygiëne. Dat betekent dat de waterzulvering ressorteert onder mi- nister Drees, doch de drinkwatervoorzie- ning onder minister Stuyt. Hoe nauw deze zaken met elkaar zijn verweven blijkt als men denkt aan: 1. de drink- watervoorziening en verzilting in het Rijnmondgebied en het Westland. 2. het opstellen van basisplannen voor de drinkwatervoorziening en de vraag of daarbij van oppervlaktewater of van grondwater gebruik moet worden ge- maakt. 3. internationale kwesties, zoals de verontreiniging van de Rijn. Zeer te- recht stelt dan ook het rapport-Van Veen dat tijdens deze kabinetsperiode moet worden onderzocht hoe het beleid met betrekking tot àe waterhuishouding beter kan worden geregeld. De VVD heeft daar opnieuw op aangedrongen.

Andere houding

Het beleid t.a.v. de milieuhygiëne leidt in sommige opzichten tot diepgaande te- genstellingen in de Kamer. Bij de alge- mene beschouwingen hadden zowel de heer Den Uyl als de heer van Mierlo een scherpe aanval gedaan op de industrie en op de economische groei, zonder ech- ter daarbij· een bruikbaar alternatief aan te geven. Onzerzijds is daarom met nadruk bepleit een andere houding te- genover de industrie aan te nemen. Wat heeft het voor zin ons uitsluitend tegen de industrie af te zetten? Hebben we niet allemaal - en wel als consument - een taak bij het inperken van de milieuverontreiniging? Heeft de indus- trie ons niet de welvaart gebracht, waarvan we nu profiteren? Laten we dan ook nu de industrie de kans geven zich aan te passen aan cle gewijzigde inzichten en omstandigheden. Uit de gelden, die in het bedrijfsleven worden VERVOLG OP PAGINA 8

fers toegevoegd aan de toch al lange lijst van doden, maar het is niet goed te zien welke andere mogelijkheld India dan had het conflict op deze wijze voor het internationale voetlicht te brengen. Dat het door zijn militail' optreden een ande- re bijdrage tot de oplossing zou kunnen forceren is niet waarschijnlijk. New Delhi heeft Bangla Desj - de staat van de opstandige Oost-Bengalen - nu er- kend, maar deze met militaire middelen tot werkelijkbeid maken is toch nog wel iets anders·. Oost-P-akistan is met zijn vele wateren geschikt voor een guerrilla- oorlog-voering en de Bengalezen zullen het wei lang op die manier tegen het Westpakistaanse leger vol kunnen hou- den, maar voor een geregelde strijd is het aanzienlijlt minder geschikt en stelt het de aanvaller van onoverkomelijke moeilijkheden. De verbindingen tussen Oost- en West-Paltistan kan Inllia wel blokkeren, maar grootscheepse Chinese hulp aan de Westpakistanen in Oost-Pa- kistan. zou dat weer teniet kunnen doen.

Het zou dus het internationale forum moeten zijn dat de oplossing zou moeten brengen. De geschiedenis van de Vet··

enigde Naties biedt op dat punt weinig hoop. Reeds zijn de eerste resolutie.s in de Veiligheidsraad door een veto getrof- fen en is van bereidheid om gezamenlijlt tot een oplossing te lwmen niets geble- ken. En al komt er een schijnoplossing voor de dag dan is het nog de vraag of de leden van de Raad bereid zullen zijn uitvoering daarvan af te clwingen, hoe- wel zij daar volgens het Handvest toe bevoegd zijn. De vier jaar oude novem- berresolutie over het Midden-Oosten en talrijke andere besluiten die er ten aan- zien van dit gebied sinds de Zesdaagse oorlog van 1967 genomen zijn, zijn ook nog steeds niet uitgevoerd.

Dit alles leidt tot de weinig aantrekke- lijlte conclusie dat het alleen aan de strijdende partijen zelf moet worden overgelaten een einde aan de oorlog .te maken. Daarbij moet India de wijs- heid hebben zijn troepen terug te trek- ken en moet in Pakistan de weerzin tegen een politieke oplossing, die niet anders dan de onafhankelijkheid van Oost-Pakistan kan inhouden, overwon- nen worden. Het gevaar bestaat natuur- lijk dat de gemoederen zo verhit ge- raakt zijn dat het doel van de strijd geheel uit het oog ver1oren wordt en de aloude tegenstellingen tussen het mo- hammedaanse Pakistani en het hindoe·

istische India, waaraan ieder rationeel element vreemd is, de overhand krijgen.

Het einde van de ellende is dan hele- maal niet meer in zicht. De b1•and is dan niet meer te blussen.

Radio-uitzendingen van de VVD:

• maandag 13 december

• maandag 27 december beide keren van 18.19-18.29 uur over de zender Hilver- sum I (402 m).

veertiendaagse uitgave van de volkspartij voor vrijheid en democratie nummer 1054 vrijdag 10 december 1971

2 - vrijdag 10 december 1971

Kamerled2n spreken

Mevrouw mr. E. Veder-Smit spreekt voor de JOVD te Meppel over de begro- ting voor cultuur, recreatie en maat- schappelijk werk.

U DECEMBER

Mr. H.E. Koning is te gast op de pro- paganda-feestavond van de liberale kring Meppel-Steenwijk e.o. te Havelte.

20.00 uur in zaal Buter.

14DECEMBER

Mr. F. Portheïne spreekt op de propa- ganda-avond van de ondercentrale Voor- ne-PuttenjRozenburg te Hellevoetsluis.

15DECEMBER

Mr. A. Geurtsen spreekt voor de afde- ling Zwijndrecht.

17 DECEMBER

Mr. H. E. Koning neemt deel aan een discussie tussen scholieren, kunstenaars en politici van de Rotterdamse Gymna- siastenbond te Rotterdam.

Ir. D. S. Tuijnman spreekt voor de ondercentrale AlblasserwaardjVijfheren- land en Dordrecht in een besloten ver- gadering over de politieke situatie bin- nen de VVD. 20.00 uur. Zalencentrum De Sticht te Giessenburg.

• In de afdeling Bussum is de schei- dende voorzitter, de heer A. Q. de Flines, benoemd tot lid van verdienste.

De nieuwe afdelingsvoorzitter, de heer J. F. C. Westerweel, kenschetste de heer De Flines als iemand die zeer be- trokken is met de partij. De heer de Flines is thans nog voorzitter van de statencentrale Hilversum en vice-voor- zitter van de kamercentrale Haarlem.

• Het bestuur van de kamercentrale Limburg is als volgt samengesteld:

voorzitter, w. J. A. van den Berg; vice- voorzitter, drs. G. H. Beusker, secreta- ris, mevrouw F. E. Riemslag-Vroom, de Hesselleplein 15, Heerlen (tel. 045- 711165) ; penningmeester A. A. Robijns, leden, E. J. H. Smitshuysen, J. H. J.

Willems en J. I. C. van Haren.

• De kamercentrale Drenthe hield in hotel Overcingel te Assen haar najaars- vergadering. De vergadering keurde een rapport goed, waarin een aantal activi- teiten voor de komende jaren staan

3JANUARI

Mr. H. van Riel spreekt volgens tradi- tie voor de afdeling Assen. 20.00 uur in hotel OvercingeL

Mevrouw mr. E. Veder-Smit spreekt voor de afdeling Ede over haar discus- sienota volksgezondheid.

U JANUARI

Mevrouw mr. E. Veder-Smit. spreekt voor de afdeling Alblasserdam-Nieuw Lekkerland en omstreken over haar dis-cussienota volksgezondheid.

13JANUARI ,

Mevrouw mr. E. Veder-Smit spreekt voor de koninklijke Nederlandse maat- schappij tot bevordering der genees- kunst, afdeling Bergen op ZoomjRoosen- daal te Roosendaal.

17 JANUARI

vo!!e~~o~;~~fd~Ïin'ieC::;~::~v:fr~=~;

discussienota volksgezondheid.

18 JANUARI

Mevrouw mr. E. Verder-Smit spreekt voor de Vrouwen in de VVD te Wasse- naar over haar discussienota volksge- zondheid.

• De statencentrale Den Helder be- schikt sedert 22 november over een na- genoeg geheel nieuw bestuur: voorzitter P. van Duin te Anna Paulowna, secre- taris-penningmeester J. de Veen te Heerhugowaard, vice-voorzitter F. van Diepeningen, Wieringen, leden: mevr. G.

Brink-Holshuyzen, Wieringerwerf, J.

Roos, Den Helder, E. Elting, ·Barsin- gerhorn en N. Dros, Texel.

Commissie volksgezondheid

Met het oog op een in het vooi•jaar te houden VVD-discussiedag betreffende de volksgezondheid wordt de afdelingen die de discussie-nota volksgezondheid en de onderwerpen bevolkingstoename en ziektekosten-verzekeringen behandeld hebben, verzocht vóór 1 maart 1972 te rapporteren aan de commissie volksge- zondheid.

vastgelegd. Er worden onder meer pro-

vinciale werkgroepen samengesteld uit leden en statenleden van··de partij die ··· In memor·ram ·;: · ·.

c

De heer o. Tammens te Oosterhesse.- De afdeling is de overledene grote len werd tot lid van verdienste be- dank verschuldigd. Hij heeft haar een noemd. In de vacature, ontstaan door aantal jaren op voortreffelijke wijze ge- het bedanken van ir. L. T. w. H. Nie- leid en gediend. Bijna vijftig jaar lang land te Vledder werd mevrouw A. A. heeft hij deel uitgemaakt van de plaat- Faber- van Dalen te Assen tot lid van selijke gemeenteraad, als raadslid zowel

als wethouder. De heer Dekker was een het algemeen bestuur benoemd. De heer

K. Veneman te De Wijk werd herbe- overtuigd liberaal, wiens woord gezag noemd tot lid van het algemeen be- had. De afdeling Barendrecht heeft veel stuur. Als secretaris werd herkozen de en lang mogen profiteren van de kennis heer P. Veenhouwer te Ruinen. en kunde van deze rasechte coöperatief georiënteerde agrariër die de landbouw-

• De statencentrale Zaandam herkoos als bestuurslid de heren · D. Groot te Wormer en J. H. van Laar te Assen- delft.

• De afdeling Schagen ging over tot splitsing van de functie van secreta- ris-penningmeester (vakature B. J. M.

Wiersma). Mevrouw W. G. Laffertu- Bakker, Laan 24, werd secretaresse en mevrouw H. H. Hopmans-Marring pen- ningmeesteresse.

• De afdeling Wormerveer kreeg een nieuwe secretaris: de heer S. J. Kaper, Wandelweg 188.

• Onder de titel "'t Krantje" heeft de afdeling Heerhugowaard een eigen af- delingsorgaan het licht laten zien. Het zal bij tijd en wijle verschijnen onder redactie van de heren Rutten, Busé en De Veen.

~

belangen op velerlei gebied met verve heeft verdedigd.

Aankondigingen

:. Voor de afdeling Papendrecht houdt dr. R. W. de Korte 13 december een lezing over "de VVD in de toekomst", 20.30 uur, in motel Staatse Schans.

11 Op uitnodiging van de afdeling IJsselstein-Benschop zal dr. mr. D.

VreugdenhiJ 14 december een inleiding houden over milieubeheer,. 20.00 uur, in de sporthal.

• De afdeling Leidschendam belegt 14 december een openbare contactavond.

Leden en niet-leden kunnen daar elkaar, het afdelingsbestuur en de raadsfractie ontmoeten, 20.30 uur in het sportcen- trum "De Fluit".

Friesch Groningsche Hypotheekbank N.V.

pandbrieven

een veilige belegging met zeer hoog rendement

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Wiegel in Haarlem

In het kader van ZIJD tournee langs de Kamercentrales, komt de voorzitter van de Tweede-Kamer-

fractie, de heer H. Wiegel, maan- dag 13 december 'kennis maken met de centrales Haarlem en Den Helder. Om 20.00 uur zal hij in een openbare bijeenkomst in het Con- certgebouw, Begijnestraat 13, het woord voeren.

Eveneeps zal aanwezig zijn de partijvoorzitter mevrouw H. van Someren-Downer, het bestuurslid

«hs. W. van der Kolk en de Ka- merleden mr. dr. C. Berkhouwer en G. W. Keja.

Vacature

Op het Secretariaat Generaal van de liberale fractie in het Europese Parlement is vacant een functie in de rang A 5-4 (ongeveer gelijkwaardig in salaris aan administrateur ten departemente). Eventuele ge- gadigden (academici, drs eco- nomie of jurist) met kennis van Europese Gemeenschappen en beheersing van Frans en Engels), kunnen zich in ver- binding stellen met de fractie- voorzitter, de heer Berkhouwer, p.a. secretariaat fractie VVD, Binnenhof 1 A, Den Haag.

OP HET SECRETARIAAT VAN DE VVD-FRACTIE in de Tweede Kamer is plaats voor een goede

steno-typiste

zij moet snel en accuraat kunnen werken. Hoog salaris. Sollicitaties bij de secretari!l, van de fractie, de heer Th. H. Joekes, Binnenhof lA, Den Haag.

vrijheid en democratie

De redactie van Vrijheid en Democra- tie is geve11tigd te Amsterdam, Nieuwe Herengracht 89-B. Hoofdredacteur eu voorzitter van de redactiecommissie a

de heer Ph. C. la Chapelle.

De abonnementen·administratie wordt verzorgd door het algemeen secretariaa&

van, te VVD, Koningirmegracht 61 te Den Haag (telefoon, uitsluitend voor abon·

nementen-administratie, 070 • 111741).

Voor adreswijzigingen etc. wende men zich dus tot het algemeen secretariaat.

De advertentie-exploitatie wo,rdt ver- zorgd door de Nederlandse Dagblad Unie, Westlolaak 180 (postbus 824) te Rotterdam, telefoon 010 • 147211.

algemeen secretariaat

Het algemeen secretariaat van cle VVD is gevestigd te Den Haag, Konin·

girmegrucht 61, telefoon (070)·604803.

Postrekening: 67880 ten ~ame van de algemeen secretaris van de VVD te Den

llaaJ·

secretariaat

tweede kamer fractie

Het secretariaat van de VVD-fraetie ba de Tweede Kamer is gevestigd iD bet gebouw van de Tweede Kamer, BID- oenhof 1 A te Den Haag. Telefoon (0'70) • 61 49 u. .

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

nder de loep

door onze politieke redacteur A. W. Apspoel

Wiegel heeft geen zorgen over de KVP

• "Politieke politiek"

Een echte middenpartij is rechts noch links, een confessionele partij is rechts ên links.

Het hele krachtenveld met betrekking tot de openbare financiën kan men zien als op elkaar botsende pogingen van af~

zonderlijke groepen, zoveel mogelijk van de schatkist te profiteren en zo wei~

nig mogelijk er aan bij te dragen. Het resultaat kan dan voor allen wel eens slechter uitvallen dan zonder 9eze pres~

sie, maar zo ver ziet men doorgaans niet.

Er zijn duidelijk bevoorrechte groe~

pen, die meer uit de schatkist weten te onttrekken dan zij er in stoppen. Als dit tevens de armste groepen zijn, zullen velen daar vrede mee hebben. Maar dat is lang niet altijd het geval. Het zijn (dikwijls) de groepen met de sterkste pressie en de meeste politieke vrienden.

De jeugd richt zich tegen de gevestig~

de generatie niet omdat deze het zo slecht heeft gedaan, maar omdat zij het zo goed heeft gedaan, zodat er voor de nieuwe generatie niets meer te doen overblijft. De energie die de ·jongeren niet kwijt kunnen, richt zich dan ook ten dele tegen de bestaande orde, en krijgt daardoor in zoverre destructieve trekken. Het is als bij een kind, dat zijn speelgoed kapot maakt omdat het te perfect is, zodat het zijn fantasie niet kan uitleven. In zulk een situatie klinkt opnieuw de roep van Rousseau: terug naar de natuur! De civilisatie wordt in het voetspoor van Oswald Spengler weer gezien als de bron van alle kwaad ( ... ). Zo wisselen de menselijke aspira~

ties. De mensen streven namelijk altijd ergens naar. Misschien kunnen we het beter nog zo zeggen, dat zij er behoefte aan hebben ergens naar te streven. Dat geeft het leven meer inhoud.

Dat zijn, willekeurig gegroepeerd, zo maar wat losse citaten uit een - naar nuJn smaak althans - kostelijk boekje, dat ik~et enig schulda:aYGil,A\,~el~

heb laten liggen. Het . mèrtiw"ääraige en in dit geval tevens troostvolle is echter, dat juist het feit dat het al enige tijd geleden (namelijk vóór de Kamerverkie~

zing) verscheen, het waardevoller maakt.

De onderwerpen die de schrijver, de bekende econoom prof. dr. F. Hartog, in zijn boekje: "Politieke Politiek" (uitge~

geven bij H. E. Stenfert Kroese NV te

Onze fractievoorzitter in de Tweede Kamer de heer Hans Wiegel, is niet ongeru~t over de uitspraken van de nieuwe voorzitter van de KVP, het Eerste Kamerlid dr. ir. De Zeeuw. De heer De Zeeuw heeft zich enkele ·malen duidelijk uitgesproken voor samenwer- king van zijn partij met de PvdA en D'66. Evenmin maakt de heer Wiegel zich zorgen over de kritische opmerkin- gen van waarnemend KVP-fractievoor- zitter in jle Tweede Kamer, mr. F. An- driessen, aan het adres van het huidige kabinet. Tijdens de vergadering van de KVP-partijraad, zaterdag 27 november in Rotterdam, merkte de heer Andries- sen in zijn toespraak op teleurgesteld te zijn over een deel van het kabinetsbeleid en de verhoging van de defensielasten

"onlogisch" te vinden.

De heer Wiegel die hierop reageerde in Cocagne in Eindhoven, een van de etappeplaatsen van zijn landelijke tour- nee, liet bij die gelegenheld wel goed merken dat de fractie van de VVD niet van plan Is dergelijke uitspraken in de toekomst voor zoete koek te blijven eten.

"Ik vind dat een van de voormannen van een regeringspartij gewoon niet kan zeggen: we werken nu met jullie samen, maar als het aan mij ligt heb ik liever een andere partner". Dat neemt niet weg dat de heer Wiegel de toekomst met vertrouwen tegemoet ziet. Hij con- stateerde dat de heer De Zeeuw zich tijdens de vergadering van de partijraad al wat voorzichtiger had uitgelaten dan daarvoor in enkele interviews. "Hij kan nu niet meer alles zeggen wat hij wil, omdat hij nu immers woordvoerder van het partijbestuur is geworden," aldus de heer Wiegel.

Minder zwaar nog tilt de heer Wiegel aan de uitspraken van de heer Andries- sen. Een kritische opstelling van de re- geringsfracties tegenover het kabinet van tijd tot tijd, kan geen kwaad, vindt hij, Hij legde er ook de nadruk op dat de partijraad van de KVP zich onom- wonden had uitgesproken voor steun aan het kabinet-BiesheuveL De heer

Leiden), al eauserend aan zijn lezers voorlegt en belicht, zijn sedertdien na~

meiijk stuk voor stuk nog actueler ge~

worden. Tevens heeft de lezer nu het voordeel, bepaalde verwachtingen of ver·

tangens van de schrijver te kunnen toet~

sen aan de jongste ontwikkeling. De Groninger econoom prof. Hartog, mede~

werker o.a. van HandelsbladjNRC, op wiens naam reeds menige publikatie staat, heeft de telkens weer verrassen- de originaliteit van zijn denktrant en de ook met zeker welgevallen gecultiveerde (politieke) onafhankelijkheid van zijn oordeel gemeen met zijn ambtgenoot prof. Pen. Al zou men prof. Pen dan met enige moeite wel kunnen rang~

schikken onder wat men de meer socia~

listische en prof. Hartog onder wat men de meer liberaal ingestelde "randfigu~

ren" zou kunnen noemen.

Prof. Hartog schrijft in zijn "Woord vooraf" zelf, dat hij in het•algemeen in het "politieke midden" uitkomt, maar dat hij daar niet van vertrokken is. An~

ders gezegd: de middenkoers, die hij in zijn boekje in verschillende opzichten bepleit, is het resultaat van het denken over deze aangelegenheden, maar niet het uitgangspunt. "Het laatste zou dog~

matisch zijn, en het zou alleen diegenen aanspreken die reeds overtuigd zijn".

"Een open behandeling, voor _open men~

sen", is de bedoeling van dit geschrift.

De ogenschijnlijk wat uitdagende ti- tel: "Politieke politiek", is toch minder uitdagend dan hij bedoelt. Prof. Hartog heeft deze namelijk gebruikt om onder~

scheid tè maken met de economische politiek, al is het - begrijpelijk, zeker voor een econoom - dan "politieke poli- tiek" waar de economie "zo af en toe doorheen spookt". Voor het overige zor- gen zijn originaliteit en zijn neiging tot een voor sommigen misschien wat ont- nuchterend doorprikken van al te mo- dieuze verschijnselen en theorieën toch wel voor de nodige "uitdagingen". Hier en daar draaft de hooggeleerde schrij- ver zelfs wel wat door, maar ook dat is wel·eens aantrekkelijk en nuttig als te- genwicht tegen doordraverijen van an- deren. En ieder is vrij, deze dan met een corrigerend korreltje zout te nemen.

• Centrumpartij

Tot de meest actuele onderwerpen van prof. Hartogs geschrift behoort wel het

Wiegel herinnerde aan het feit dat hij met de heer Andriessen, voordat deze de zieke Veringa als fractievoorzitter moest vervangen, veel contact heeft ge- had als het om vraagstukken betreffen- de de woningbouw in de kamer ging. De heren Andriessen en Wiegel traden in dit specialisme als woordvoerders voor hun fractie op. "Andrlessen kwam de afspraken die je met hem maakte altijd na en ik zie niet in waarom ik nu aan hem zou moeten twijfelen," zei hij.

Defensie

Tijdens de bijeenkomst in Eindhoven sprak ook de heer Koudijs, defensiespe- cialist van de VVD-fractie in de Tweede Kamer. Hij toonde zich veel kritischer over enkele uitspraken van Andriessen.

Symptomatisch/voor de onervarenheid van de KVP-er noemde de heer Koudijs Andriessens aanmerkingen op de defen- siebegroting. "De hoogte van de defen- siebegroting is in het regeerakkoord vastgelegd met steun van de KVP-frac- tie. De heer Andriessen is kennelijk ver- geten dat hij ook van die fractie deel uitmaakte," merkte de heer Koudijs op.

Veel van de kritiek die er binnen de KVP tegen de defensiebegroting de kop opsteekt, schrijft hij op rekening van de KVP-specialist op dit terrein, de heer Van Eisen. "Die heeft een paar vreemde denkbeelde:q en vindt kennelijk in zijn fractie wei enig gehoor," dacht de heer Koudijs. Hij kwalificeerde de ideeën en opmerkingen van beide KVP-ers als tra- pezewerk. "Laat ze zorgen weer met beide benen op de grond te komen zon- der ze te breken," zei hij.

De heer Wiegel ging ten slotte nog in op het verzet van Andriessen tegen de bevriezing van de kinderbijslag voor het tweede kind. De kinderbijslag omschreef hij als "de vermolmde serre in het bouwwerk van de sociale verzekerin·

gen". Hij pleitte nogmaals voor de be- vriezing en vervolgens de totale afbouw van de kinderbijslag om op die wijze geld vrij te maken voor een optrekking van andere sociale voorzieningen, zoals de AOW.

vrijdag ·10 december 1971 - 3

onderwerp: partijformatie. Na de extre~

men van links en van rechts aan zijn kritiek te hebben onderworpen, zeeft hij in het midden "gematigd links" en "ge~ • matigd rechts" uit, die beide goede en verkeerde dingen hebben. Het politieke midden, de "centrumpartij", die duide~

lijk zijn sympathie zou hebben, zou dan het goede van beide kanten naar voren moeten halen.

Wat hij schrijft over ultra-links kan graag worden onderschreven. Men spreekt in deze kring van democratise~

ring van de samenleving. Het beoogde ideaal is dan "directe democratie", waarbij de betrokkenen gezamenlijk be- sluiten, zonder gezag boven zich en zon~

der delegatie aan vertegenwoordigers.

Het is de oude anarchistische idee, die onder studenten weer is opgeleefd. In een ingewikkelde samenleving als de onze moet zij echter leiden tot dicta~

tuur, demagogie en een onzekere en tijd·

rovende besluitvorming, Men ov'ertrekt de democratie door haar aldus te verab~

soluteren. Door de democratie ad absur- durn te voeren krijgt men de chaos. En uit chaos komt vrijwel altijd een nieuw gezag voort, dat dikwijls strenger is _ dan het eerdere. De gesGhiedenis is vol Napoleons!

Na ook de kwade zijden van uiterst- rechts te hebben geschetst, komt prof.

Hartog uit op gematigd-links en gema·

tigd-rechts. Gematigd-links staat meer kritisch tegenover de bestaande inrich·

ting van de samenleving en is ook onge- duldiger. Er wordt wel rekening gehou- den met de menselijke onvolkomenheid, maar men is er korzelig over. Gema- tigd-rechts is niet zo ongeduldig. Er wordt niet op alle slakken zout gelegd en er worden bepaalde marges in acht genomen als een al te perfectionistisch najagen van de doelstellingen leidt tot inperking van persoonlijke vrijheid.

Kortom: prof. Hartog ziet dit als een

"weldenkende politieke stroming", met veel verdraagzaamheid, veel geduld met de mensen en veel oog voor hun tekort- komingen.

Het door prof. Hartog gedachte "mld~

den" ziet hij dan als een politiek cen- trum dat de goede elementen van links en van rechts in zich kan verenigen en de "verkeerde kanten" kan laten liggen.

Hier lijkt zijn gedachtengang dus wat op hetgeen mevrouw Van Someren later op onze Partijraad zou suggereren aan ideeën voor de toekomst. :Maar 'terwijl mevrouw Van Someren zich die mldden- partij als een grote partij zou kttnnen voorstellen, welke zelfs wel de absolute meerderheid zou kunnen halen, gelooft prof. Hartog dat een "politiek centrum"

niet een meerderheid zal kunnen halen.

Het centrum, dat dan w e 1 een eenheld zonder "vleugels" zal moeten zijn, be- hoeft z.i. ook niet groot te zijn, maar zal dan naar omstandigheden samen~

werking moeten aangaan met links of met rechts en aldus zijn invloed ten

· goede uitoefenen.

• Positie 0'66

Opvallend is, dat prof. "Hartog in zijn boekje de VVD in het geheel niet noemt, maar dat hij D'66 op het ogenblik dat hij schreef nog meende te moeten zien als de kenmerken te vertonen van een

"echte middenpartij". H{j voegde daar echter wel reeds een belangrijke reserve aan toe, welke ook voor ons steeds tot de onoverkomelijke bezwaren tegen D'66 heeft behoord: de "vreemde staats-

rechtelijke ideeën" (zoals prof. Hartog ze noemt) welke deze partij er op na- houdt, in het bijzonder de verkiezing van een minister-president en de weder- invoering van een distriktenstelsel.

• Wat het eerste punt betreft zouden we z.i. een presidentieel stelsel krijgen in een constitutionele monarchie, en dat verdraagt elkaar nu eenmaal niet. Het tweede punt acht hij nog meer ondoor- dacht,· omdat een distriktenstelsel altijd fataal is voor een middenpartij. Deze zou dan fijngewreven worden tussen links en rechts, zodat de polarisatie en instabiliteit weer zouden terugkomen.

Maar ook afgezien daarvan lijkt het nauwelijks denkbaar dat prof. Hartog D'66 nu nog steeds als een typische middenpartij zou zien. Het programma, waaraan D'66 zich sedertdien samen met PvdA en PPR gebonden heeft en de standpunten, welke deze partij bij de begrotingsbehandeling ten aanzien van de financieel-economisch-sociale proble·

men in het kielzog van de Partij van de Arbeid heeft ingenomen, wijken zozeer af van prof. Hartogs eigen opvattingen, VERV()LG OP PAGINA 9.

4 - vrijdag 10 december 1971

DEN HAAG

• Het secretariaat van de afdeling Den Haag is gevestigd: Leuvensestr. 20, telefoon: 07a-;..55 44 40.

ROTTERDAM

• In antwoord op schriftelijke vragen van het liberale raadslid mevrouw drs.

N. Smit-Kroes hebben b. en w. mede- gedeeld dat terdege aandacht wordt be- steed aan mogelijkheden· tot verminde- ring van de luchtverll!lliling door ge- meentelijke voertuigen. Onder meer wordt overwogen bij de aanschaffing van nieuwe autobussen over te stappen van de huidige dieselmotor naar een schonere, voor aardgas geschikte krachtbron.

• Het liberale raadslid W. Baggerman heeft van het college antwoord ge- kregen op zijn schriftelijke vragen over de brandveiligheid in hotels. Hij kreeg onder meer te horen dat sinds de in- werkingtreding van de nieuwe logemen- tenverordening op 1 januari jl. de brandweer in vijftien gevallen tot slui- ting heeft geadviseerd, waarbij soms ook andere overwegingen dan die van brandveiligheid meespeelden.

• Ter voorziening in vacatures die door periodieke aftreding waren ontstaan, zijn tot bestuursleden van de districts- centrale Rijnmond benoemd mevrouw T.

de Vlaming-van Santen, mr. B. H. Eng- berts, ir. N. M. Knottnerus en de heer

A.w. ^Unkel.

Nieuwe wethouder

DE Haagse gemeenteraad heeft het probleem, ontstaan door het verras- sende vertrek van mr. A. J. Dankeiman als wethouder voor economische zaken, op plezierige wijze opgelost. VVD-er mr.

dr. W. K. J. J. van Ommen Kloeke (57), sedert ruim dertien jaar deel uitmaken- de van de liberale fractie, is tot opvol- ger van mr. Dankeiman gekozen. Hij was de unanieme kandidaat van onze fractie en zijn kandidatuur is door het seniorenconvent zonder noemenswaardi- ge hindernissen aanvaard.

In hetgeen we in het vorige nummer over het vertrek van mr. Dankeiman schreven, klonk een zeker pessimisme onzerzijds door over de voorziening in de vacature in het college van b. en w.

Dit pessimisme is - we constateren het met voldoening- niet bewaarheid. We verwachtten donkere wolken aan de Haagse politieke hemel, maar die zijn niet verschemm. Voor de bestuurbaar- heid van de gemPente een goed ding.

Intussen mogen b. en w. en de gemeen- teraad er wel rekening mee houden, dat mr. Van Ommen Kloeke eve1.1min als mr. Dankelman, een gemakkelijk man is. Hij is een Groninger, die rechtlijnig denkt, het liberale beginsel met hart en ziel is toegedaan, een man, die hoog geklommen is op de ambtelijke ladder (hoofdadministrateur bij Binnenlandse Zaken), een man, aan wie een zeker formalisme niet vreemd is en die op juridisch gebied graag de puntjes op de i's zet. Dit laatste is wel gebleken, toen de gemeenteraad de nieuwe Alg. Politie Verordening en het reglement van orde

van de Raad onder handen nam. Als raadslid had mr. Van Ommen Kloeke de laatste jaren in de VVD-fractie de moei- lijke problematiek van volkshuisvesting en stadsontwikkeling voor zijn reke- ning. Daarvoor zat hij in de commissie voor economische zaken, zodat deze por- tefeuille V{)Or hem niet helemaal vreemd is. Van deze plaats wensen we onze

nieuwe wethouder kracht en wijsheid toe. Hij zal het stellig wel rooien.

Intussen is de directè oorzaak tot het heengaan van mr. Dankeiman van de baan: tram- en bustarieven gaan (voor- lopig) niet omhoog. B. en w. hebben hun vool'stel tot verhoging teruggenomen, niet uitsluitend vanwege de oppositie, die daartegen was gerezen, maar omdat inmiddels is gebleken, dat de rijksbij- drage in het exploitatietekort van de HTM: groter zal zijn dan aanvankelijk moest worden aangenomen. Er blijft nu nog vier ton te dekken, maar dat be- drag halen b. en w. uit "onvoorzien".

Nu het tarief niet omhoog gaat ver- wachten b. en w. een toenemend ge- bruik van het openbare vervoermiddel en daardoor wordt het tekort misschien nog iets gedrukt.

Over het tekort op de gemeentebegro- ting heeft overigens de VVD-fractie, o.a.

bij monde van de heer Ressenaar .zich nogal bezorgd getoond. Hij . vond dat er best hier en daar het mes in kan wor- den gezet. Dat ·deze kritiek hem ernst was bleek bij _de behandeling van een voorstel tot uitbreiding van een filiaal van de Openbare leeszaal en biblio- theek, waarmee I 720.000 gemoeid is.

Hij vond dat aan de hoge kant, evenals een post van I 120.000 voor het op- knappen van de historische afdeling van het gemeentemuseum. Later vond VVD- er Appel een post van ruim drie ton voor iruichting van een· wijk- en dien- stencentrum in Mariahoeve ook te veel van het goede. De VVD heeft het dus bij de begrotingsbehandeling niet bij al- gemene kritiek gelaten, maar wel de- gelijk de plaatsen aangewezen, waar wel wat zuinigheid zou kunnen worden betracht.

De burgerij heeft recht op een zuinig beleid, mede in aanmerking nemende, dat de gemeente steeds weer nieuwe lasten op haar legt. Elektriciteit en wa- ter worden duurder, reinigingsrecht en

Zorg over het college

·ROTTERDAMS gemeenteraad heeft een belangrijk deel van de begro- tingsbehandeling achter de rug. Wij be- doelen het deel dat bestaat uit een be- spreking van de verschillende hoofd- stukken in openbare commissievergade- ringen. Het is de gebruikelijke woor- denstroom geweest waaruit ditmaal weinig geruchtmakencts naar voren is gekomen. Onder dat weinige nam de re- organisatieproblematiek van het Nieuw Rotterdams Toneel nog de voornaamste plaats in.

De raad is zich nu aan het voorberei- den op het plenaire begrotingsdebat dat wordt gehouden op 14, 15 en 16 decem- ber. Of het bij die drie dagen blijft moe- ten we nog maar afwachten. In de openbare commissievergaderingen heb- ben verscheidene raadsleden aangekon- digd bepaalde onderwerpen nader te willen bespreken in de plenaire vergade- ring. Het is niet moeilijk te gissen waarom zij dat zo graag doen. In de openbare commissievergaderingen kun- nen geen moties worden ingediend om de raad tot het doen van uitspraken te _ dwingen. Dat kan alleen in de plenaire

vergadering.

Hoe dan ook komt er van de openbare - commissievergaderingen nogal wat praatstof over naar het plenaire debat.

Daarom achten wij het niet bij voorbaat uitgesloten dat de uitgetrokken drie da- gen niet toereikend blijken te zijn en dat het debat met een vierde dag moet worden verlengd.

Wijs geworden door de ervaringen van vorig ja;u zullen burgemeester en wet- houders stellig rekening houden met de komst van een groot aantal moties.

Daaronder zouden best moties kunnen zijn die de strekking hebben het beleid van het college in sommige opzichten om te buigen. De raad in zijn huidige samenstelling moet wat dat betreft tot veel, zo niet alles in staat worden geacht. Met name de fracties van de PvdA en D'66 bewegen zich al geruime tijd als de spreekwoordelijke olifant door de porseleinkast van de gemeente-

politiek. Het wordt met de dag duidelij- ker dat deze fracties een spel spelen dat gedragen wordt door revanchegevoelens.

Zij wllen, koste wat :net kost, de smaad uitwissen van de nederlaag die zij verle- den jaar hebben geleden bij het beraad over de taak- en zetelverdeling in het college.

Men zal zich herinneren dat zij toen - mede door afvalligheid in eigen gele- deren - het vooral door Nieuw Linkse elementen voorgestane programcollege hebben moeten prijsgeven voor het be- proefde, door de andere fracties warm aanbevolen afspiegelingscollege. Syste- matiseh en zonder aanzien des persoons streven zij sindsdien toch naar een be-

leid dat berust op hun gezamenlijke programma.

Om dit streven met succes te laten verlopen heeft de fractie van de PvdA eerst orde op zakea moeten stellen in eigen huis. Zij heeft - naar met reden kan worden aangenomen met actieve medewerking van het federatiebestuur - de dwarsliggers in het gareel ge- bracht, onder toepassing van het begin- . sel dat het doel' de middelen heiligt.

Zelfs de socialistische wethouders zijn te fangen leste voor het hardnekkige, soms beslist dreigende ageren van de zogenaamde progressieven in de fractie bezweken. Zij hebben zich als aanhan- gers van het afspiegelingscollege aan- vankelijk gedragen als echte collegiale bestuurders, maar zij lopen nu gehoor- zaam aan de leiband van de fractie.

Waarbij zij al bij herhaling blijk heb- ben gegeven niet terug te deinzen voor ontrouw aan unaniem genomen college- besluiten.

Op die manier werken de socialisti·

sche wethouders mee aan een politiek die het partijbelang verheft boven het stadsbeleid. Het partijbelang van PvdA en D'66 wel te verstaan. Hoe kan er onder deze omstandigheden nog van een goed bestuur sprake zijn?

Laten we dit goed begrijpen. Het col-

VRIJHEID EN DEMOCRATIL'

rioolrecht gaan ook omhoog, evenals de straatbelasting, slachthuistarieven en begrafeniskosten. De gemeente gaat ook één gld. meer voor de afgifte van een paspoort rekenen. Bij elkaar is dit mis- schien niet zoveel, maar het zijn toch maar allemaal verhogingen, die het in-

dexcijf~r voor de kosten van levenson- derhoud omhoog stuwen.

VVD-fractievoorzitter drs. Linssen heeft bij de algemene beschouwingen over de begroting op al deze financiële aspecten terecht de nadruk gelegd. Be- langrijk was overigens zijn opmerking, dat het met het agglomeratiebeleid een andere kant op moet. Zo gaat het echt niet langer. Iedere gemeente doet maar en trekt zich van de partners niets aan.

Dat waren woorden die burgemeester Marijnen als muziek in de oren klonken.

Hij zei o.m. dat te veel belangrijke din- gen gewoon worden vertraagd omdat onze bestuurlijke structuur niet meer klopt. Er zal wat aan worden gedaan, maar veel zal het voorlopig nog wel niet kunnen zijn, want de wet laat weinig ruimte voor gezonde agglomeratie-ont- wikkeling.

Besluiten we ditmaal met de verras- sende mededeling van de burgemeester, dat zich in de persoon van prof. mr. W.

c. L. van der Grinten "een doorgeef- luik" heeft aangemeld om de slepende kwesties tussen gemeentebestuur en EMS tot een oplossing te brengen. Na- drukkelijk werd gezegd: een bemidde- laar. Blijkbaar wordt de taak van prof.

v.d. Grinten de weg te openen tot nieuw contact tussen de kemphanen, een con- tact dat al bijna een jaar was verbro- ken. Het is te hopen, dat eindelijk bij beide partijen het inzicht zal doorbre- ken, dat de renovatie van Scheveningen, van het Frederikstraatterrein en het Spuikwartier niet langer mag worden tegengehouden. Er moet nu een einde komen aan' de controverse. Het is de hoogste tijd.

lege telt vier socialistische wethouders en vier wethouders van andere politieke overtuigingen (twee van de. PCG, één van de KVP en één van de VVD). De wethouders houden elkaar dus getalma- tig in evenwicht, echter met dien ver- stande dat de socialistische wethouders de uitvoerders zijn geworden van wat hun door de fractie _ wor9-t gedecreteerd.

Voor een eigen beleid wordt hun geen ruimte meer gelaten.

In elk geval moet in de huidige situa- tie bij principiële zaken de beslissende stem van de burgemeester komen. Nu schuwt deze de daaruit voortvloeiende verantwoordelijkheid niet. Hij is ook geenszins benauwd zich zo nodig vier- kant tegenover zijn partijgenoten in col- lege en raad - als het moet ook daar- buiten - op te stellen. In feite bepaalt hij zijn positie met een bewonderens- waardige moed. Dit neemt echter niet weg dat deze weinig benijdens-

waardig is. Zij bevat rijkelijk stof voor conflicten.

En al het water van de zee wast niet af dat PvdA en D'66 samen de meerder- heid in de raad hebben, al is het dan maar met één zetel. Zij kunnen tezamen en in vereniging proberen het de niet- socialistische wethouders zo lastig te maken dat dezen er de brui aan geven.

Bij wethouder De Vos (kvp) hebben zij reeds een (mislukte) stap in die rich- ting gedaan. De liberale wethouder Po- lak voelt zich sinds de vliegveldkwestie op de wip zitten.

De grote vraag is nu wat er in het plenaire begrotingsdebat gebeurt. Gaan de PvdA en D'66 de poten onder één of meer niet-socialistische wethoudersze- tels wegzagen? Wie zich op de bodem van de werkelijkheid plaatst moet reke- ning houden met de mogelijkheid dat dit gebeurt. Als dan de beide partijen in hun opzet slagen, dan hebben zij de weg vrij voor een meerderheidscollege. Wat in de praktijk gelijk zou blijken te staan aan een programcollege.

Met andere woorden: de Nieuw Link- se elementen zouden dan toch hun zin krijgen.