• No results found

en alle ander betekenisse met daaropvolgende beskouinge is nie aanvaar=

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "en alle ander betekenisse met daaropvolgende beskouinge is nie aanvaar= "

Copied!
23
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

IDOFSTUK VI GIDND:SEELDE VIR 'N. CHRISTELIK-B!TASIOJ:.TALE OP\70EDING:

lo Ihileiding-

Yn hierd:ie hoo:ffstult· sa.l dr:ie beelde soos d.eur GOd aa1m die mens ge= - ope;nbaar, beskryf word 9 en telkeno sal aa,;ll:' elke beeld' die Christeiike' beskouing geheg word'. D:le betekenis_-, wat God wil da.t die mens aan: 'n.

beeld- moet gee, is-: tog die ware objek:tiewe en onontk:enlJa~e betekeniS' 71

en alle ander betekenisse met daaropvolgende beskouinge is nie aanvaar=

baa-r ni'e. Die beskouing wat ooreenstem met d.ie wil van God is die enig=

ste,onweerspreekli$:e en universele.,

. .

Die Ch:ristel:ik-nasi0n:a.le opvoeder en opvoedkundige moet tn duidel:ike Godsbeeld he, Om God te ken, is elkeen se primere vera.ntwoordelikheid ..

Sonder hierdie kennis is die pad van God na God toe ook: onbekend, sodat o:pvoeding onmoontlik is. Die tweed:'e beeld is die skeppingsbeeld, want da.a.dn is. die· oorsprong van die mens gelee. Die onderwyser, ouer en opvoedeling is almal menseo Hulle oorsprong moet bekend wees, anders kan hulle nie d.ie Goddel-ike 1'/eg bewandel niec Ten derde mtlet die ChriSJ=

telik-na.sionale opvoeder en opvoedkundige 'n Skrifverankerde mel1sbeeld' heo Mense en slegs mense ka.n opgevoea. -vmrd' .. By die besprek:ing van hierdier·

mensbeel~fmoet ook aandag geskenk. word aamdie verlossings- of toekoms=

.beeld, want sonder hoop o:p verlossing en die hemelse saligheid is daar geen sin in die besta.an va.n die mens nie ..

2. Eenheidsbeeld i:rr die Skrif"

Die genoemde dde beelde staan nie los van mek:aar nie en oak nie irn 'n los verba.nd. met mekaar nie., Die Skrif wil dat die mens in, deu:r ern- tot GOd moet lewe. Die ga.nse skepping, die mens inkluis, :is die hande=

· werk: van God. Dit betaken nie da,t die mens en die skepping deel is va.n God n:i$'q Die mens is nie 'n sprankie va.n God nie. God het die ganse skepping uit n:iks te .voorskyn laat komo Hy is die heerser en reguleer=

der van alle~r, ma:ar die mens en die na.tuur is desondanks iets and.ers as

God self, net soos die produk. van die handewerk:er iets anders as die

ha.ndewerker self is .. Hi ermee v10rd d.i e Pante:r sme verwerp. God is- ook nie

tn natuurgod n:ie, want t n natuurgod kom ui t d:i.e na.tuur te ;.roorskyn,

sodat die volgorde God-skepping omgekeer wordo

(2)

3. Die Godsbeeld

(a) O:gen]?a.ring_j;n,..§.krift11ur en na.tuur 1 )

Hoewel God a.an enkelinge self verskyn het 7 direk soo s aan Johannes, 2 ):

of ind:irek soos a.a.n Moses by Horeb,~) ter,vyl baie mense Hom as Jesus Christus die mens gesien het en die sieners system gehoor het, 4 ) het Hy n:ietemin aan verreweg die meeste 'bekend . ge1rro rd o:p. grond. van d:i e Goddelike o:penbar:ing Skriftuur en natuur"' Hier is 'n geva.l van 1t\Taar=

agtige kennis 1e1at clie mens hoofsaaklik deur die geloof o:pdoen. Die Skrif vertel so baie dinge van God en sy handewerk is so du:idelik sigba,ar in die na.tuur da.t die geloof voldoende is om ware kenni s va.n God op te do en ..

Paulus toon ook duidelik aa.n da.t daar geen verontskuldiging vir die heidene is e..S) Die Goddeiike openbaring is vir a.lma.l sigbaa.r, maar ba,ie mense vlil alles met die verstand verkla.ar en kom juis nie by God uit nie.,. Van hulle s~ Paulus:

, ?Terwyl hulle voorgee dat hulle wys is, het hulle dwa,as geword

. " • 116)

Die volgehoue stud-:iie van die Skrif en die natuur is nietemin ba.ie nuttig a.s dit met die regte installing geslded, want da.a.rdeur kan GOld nog a.l hoe beter geken word., H:ierdie saak is van besondere bela.ng vir die Christel:ik-nasiona.le onderwyser, want die kennis wat hy aan sy leer=

linge oordra 1 is juis besonder gesk:ik om sy leerl'inge te wys op die open=

bar:inge van God. Dit lei weer terug na die begrip opvoedende onderwys.

(b) Q?d die skeppe~

Die eerste drie hoofstuk.ke van die Bybel is besonder gelaa.i.7) Die Chr:istelik-nasionale opvoeder kan hiervan besondere gebruik mi3.a.k om sy · opvoedel:inge reg te or:i~nteer t.o~v. die oorsprong van ~ie ga.nse ske:pping, met die mens as hoo geska.:pene .. Die eerste .vers va.n die Eybel bevat

d.an ook die eerste geo:penbaarde kennis va.n God en is dus die eerste om=

lyning van die Godsbeeld.

1 ) Lees ook Pso 19, 2 ) Openb. 4-6

3) Ex. 3g6

4) Lees ook die bo van die profete.

5) Rom. lgl8-32 6 ) Rom., lg,22

7 ) Lees ook bv., Aalders, G.C., goddel:ijke o:penbaring in de eerste drie hoofdstukken van Genesis~.

-84-

(3)

(c) pje selfgenoegsa.amheid van God

Alle 7 7 gode" buiten Go:d het die hul:p 11:a.n die mens, die natuur of

, 1 gode 11 nodigo Die wrede diens van ~~clog, die menslik gebrekkige

,~gode

11

van die Grieke en Romeine, die sterflikhe'id van die Germa.anse

, 9 godn Balder, en nog baie ancler gevalle 1 s:preek daa.rvan .. Maar die ware God is absoluut selfgenoegsaam- Hy is die ske:p:per en helper en nie die een wat· geh\3l:p moet "'rord. nie .. 8

) In Ou-..Testamentiese tye het die Israelie=

te wel offers a.a.n God gebring, en vandag word nog gereeld offergawes af=

gesta.a.n., Maar d.ie o:pvoedeling moet duidelik versta.an da.t . agter totaal iets a.nders is en vias as hul:p aa.n God.,

doel daa.r=

(d)

Die .Christel:ik-na.sionale o:pvoeder sa.l goed doen as hy die werke van Kuyper, no Ba.v::inck, Dooye•-veerd 7 Waterihk en andere lees vJaa.r hierdie

sa.ak: beskryf word, maar sy o:pvoedel:inge kan reeds .l!let gaeie gevolg v.an die Bybel gebruik maak~ Die volgend.e kernverse·:. kan bv,. gebruik wordg

, ,Die a.arde behoort aan e Here en die volheid da.ar~ d.ie wereld en die wat daa.rin i¥oon!J wa.nt Hy het die gegrond o:p die see en dit vasgeste1 o:p die strome."9)

, ,Die Irere

doderyk en laat da.a.ruit o:pk,em~ Die .

die ma.ak arm en ma.ak: ryk; Hy vernecrer, ook verhoog Hy. Iry rig die geringe o:p uit die stor7 uit d:ie a.shoo:p verhef Hy die behoeft:ige 9 om hulle te la.at sit by die vorste en hulle tn erestoel te laat beerweo ;,;LO ),,

Die hoofsaa.k: is. d1:1.t die opvoedeling van kleins af moet besef da.t God- die heerser oor 1ewe en dood. 7 oor a.arde en hemel is., Hy is ook die Al- wyse, die All-go e, die Al-l:iefdevolle en1 Al-v'olmaakte, sodat daa.r by Hom geen onreg of menslike v-Ji1lekeur of gebrek is nieo Die opvoedeling moet in oortuiging tot oorga.we kom in die volgende woorde;~·

, 1 • o La.at U W'il geskied • .. • 11 11 • )

( e) Die vader,ska;p va.n Go<!

Die beeld van 1 n vader en sy kinders om die relasie tussen God en die t *11 t d b . 1 k_,_ . ". B :t... 1 ' d 12 ) D1· t

mense e 1 us reer, wor op a1e p e ~-e 1n Ule yue gev1n •

8 ) Predika.nte van die Gereformeerde Gemeentes :in Suid-Afrika .. Di.e kos=

bare goud, :P• 51-52 9 ) Ps.. 24g 1-2

10 ) I Sa.m .. 2g6-8 Lees ook Jes ... 4h12-26,..

11 ) Mat. 6~ 10 12), Bv. Ps .. 10 3g 10

-85-

(4)

kan self::r deur klein kindertjies versta.a.n· word., Daa.rom kan die opvoedeling' die veiligste ruimte vir sy besta.a.n in die alomteenwoo'Tdigheid van God vind en kan hy in toekomsgerigtheid hoop op die vaderlike hulp en voor=

siening in al sy behoefteso Die alma.g en soewereini tei.t va.n God is meer a.s voldoende waa.rborg da.t Hy nie soos 'n a.ardse vader ff.eilba.ar is en·

·.,.

net oor beperkte ma.gte en kragte beskik nie.

Die vooruitsig om in die hiernamaa.lEh:~og 'nouer met God verbind te wees, is die sterkste motief wat die opvoedeling voorgehou ka.n vJord.' vir sy da.aglikse arbeid, lewenshouding en geloof; Da.a.rom is die volgend.e woorde va.n Christus so onmisbaa.r vir elke ouerhuis en skoolg

,,In die 'huis van my Vader is daa.r baie woninge9 as dit nie so wa.s nie, sou ek dit ·vir julle gese heito Ek ga.a.n om vir julle plek te beroi. En as Ek gega.an en vir julle plek berei het, kom Ek weer en sal julle na. Ivly toe neem 7 sodat julle ook ka.n wee-s waar Ek is.n 1

3) (f) £L~$is di~_lig van die lewe 7 die besk~~r en onderhouer vap d i e ganse _lg> Sl!lO s

God i~root leie·r, beskermer en kennisbron. Hy verdryf die duis=

A .

ternis van onkunde, gevaa.r en swa.kheid. Daa.rom se Dawidg

,Want by U is die fontein van die lewe9 in u· lig sien ons die 1 . 1114)

lgo

God is ook die alomteenwoordige en sy hand hou alles in stand. Die wonderlik.e orde in die kosmos getuig daarvanJ5) Daa·rom sorg Hy ook vir wurmpies en mossieeo, en sing die k:inders van :Ki:{ifr·<1gg

, ,GOd is vir ons 'n toevlug en sterkte9. as hulp in.benoud.hede is Hy i rr hoe mate bepr~f" Daarom sa.l ons ni e vrees ni e, al wag geL die aa.rde en al 'Wankel die berge weg in die hart van die seeo 1116 ) (g) .;Q.ie alo_m;t!ee.m-_Joordi_g!!.eid van God

Die sondige mens :is geneig om slegs by tye a.a.n Gbd te d:inko In die hele menslike lewe ·word die gesprill:&;tenheid opgemerb Ih die kerk err daarbuite 1 by die hu:is en met va.ka.nsie, gedurende C'TOdsdiensonderrig en·

by a:ro:ler geleenthede. Die eer van God. word r~oms u:it die oog verloor op

13) Joh. 14g 2-3 14 ) Ps. 36 g 10

1'5 ) Die wondere in die sterrehemel kan nie a.nders verklaar word n:ie ..

Alle materJ,:'e: het bvo nog nie a .• gov·o die swa,a.rtekra.g in een groot -

massa saa.mgesmel t nie.,

16 ) Ps. 46g 2-3

(5)

~fli-e rugbyveld 1 7) en d.:ie tenu.1:isba.a.n, in die kroeg en gedXtrende d.ireksie=

vergaderings. Self's Jakob moes uitroepg

,.wa.arlik, diec. :f.[ere is op Jiierdie plek, en ek het di t nie ge:=

· i8 ·

vJeet nie. 11 )

(h) :Q..;te almag en ~~mdere v~ Go,§.

Hierdie sa.ak is. 'n struikeling vir meni:ge , 2 wetenskaplike 1 " .. Die pro=

bleem ontstaan· jui s omda.t die mens so gra.a.g op bloot ra.s:ionele gronde sy wetenska.p wil ontw:ikkel? want tensy die geloof, emosie, w:il en ligga.am ook in ha.rmoniese geheel gebruik word 1 kan daar niks anders as probleme en struikeling verwag vJord nie. Die mens se intellek: is nou eenma.al n:ie onfeilbaa.r en onbegrens nie .. Wie die a.lmag en ~v011dere van God bloot in=

tellektueel bena.dery · maak dus va.n meet af gebruik van Vn onbetroubare instrument. Sodra d:it dan voorkom of 'n gebeurtenis \vat in die Skr:if beskr;yvve is 1 n:ie met d.:ie versta.nd geverifieer kan word nie, 1..rord die

Godsopenba.ring in die ·skr:if vervJerp en die ras:ionele , 1 bevincL:inge 11 · geha.nd=

•:

ha.af., Dus, die mens viJrJr God .. Dit loop maklik op a.te'lstiese neig:ings uit ..

Die, 1 rvetenska.plikeuneem soms nie in a.g dat hy in alle geva.lle meit onbewysba.re en: irra.s:ionele d:inge moet begin nie .. Sy uitgangspunt word da.n 1111illekeurig gekies en geha.ndhaaf c So word bv .. summier aanva.a.r dat die groot na.tuurw.ette, soos hulle bekend' word in die Fis:ika. 1 Chemie, Astronom:ie en ba.ie a.nder wetenska.ppe, a.bsoluut en onbreekba.a.r is., A.s so

. 19

'n ,,wetenska.plike 11 da.n lees da.t Jesus op d~e water geloop het ),. ver=

werp hy di t met mi.na.gting ..

Klein kindertjies glo maklik en: onvoorwaardelik, maar groter opvoe=

delinge bevraa>gteken dikliiJels die alma.g en wondere van God., Daar 1-vord :immers dikwels a.a,n hulle gest dat hulle 'n kritiese cl:mke moet ont1rl:ik=

kel of dat hulle nie alles vir soetkoek: moet opeeit nie as hulle nog ni e verstaa.n wat met krit:iese denk:e bedoel word nie .. Hie:rd:ie bevra.a,gtekening ka.n ba.ie heilsaam wees, 1ro1ant 'n positiewe antwoord op d:ie vraag kan die geloof versterk: en die insig verdie:p. Dis juis hier waar die opvoeder se leiding so absoluut noodsaaklik is.

Die volgende fondamentstene moet die kritiese denke ondersteung

:JE Dfe versta.nd · i.s bep~rk: en is net een van d:i e wyses wa.a.rop kenni s

In die empiriese ondersoek beskryf in hoofstuk XVI word a.angetoon da.t die eer van Go.d ook O:P die rugbyveld. gesoek kan word. Vgl. p.2-57.

18) Gen. 28~ 16 19) Mato l4g22-23

-87-

(6)

o:pgedoen word.

:IE Net •n a.lma.gtige God ka.n :iets u:it niks te voorskyn·la.at kom en d:ie iets uitbou tot die kosmos.

:IE So 'n almagtige God is ook die ske:p:per van die natuurwette .. 1J"a,ar=

om ka.n Hy hierdie natuurwette verander, a.l is dit net tydelik of net in sekere gevalle, en aldus c'ITondere la.a.t :plaasv:ind., Hy kan sel:fs die ver=

loop van: d:ie tyd vera.nder. :::0) In ongeloo:f word soms beweer dat .die tyd . ..,,, · va.n wonderwerke verby iso D:is 'n direkte verloening van die Skri:f,

1'\lantg

, 7 En alles wc:d julle in die gebed vra. 1 sal julle ontvang as julle glo .. n 21

)

Die Christelik-na.sionale 0:pvoeder glo omtrikbaar in die alma.g el'l wondere wm Godo Trot::i,'£ns 7 as hy nie glo nie 1 is die. gebed absoluut sinne=

loos. Daarom· moet hy ook sy o:pvoedelinge lei en begel~ tot a.anvaar=

d . 1ng van 1er 1e h' a.· Ul •t ers e angr1 ,e sa.a b 1 'k k

-e

22') ( i) D~_vle?swo:cd:ing va.n Chri stus

Dis baie goed dat die:psinnige teologiese verkla.rings vir hierdie gebeurtem~soek word 7 en die Chr:istelik-nasionale ~o:p~eder wat dit bestudeer, ka.n slegs baat da;a.rby vind .. :Maar vir alledaagse gebruik is die k:inderlike geloof a.bsoluut onontbeerlik en meesal voldoende. Dan lyk dit. glad nie .onaanvaa.rba.ar da.t 'n almagtige God 1 n vleesl1ke mens kon word nie., Die eenvoudige verklaring dat God as mens gely en gester:f het en sodoende vir die manse se sondes betaal het, klink dan heelte=

mal lo g:i e s en wa.ar ..

Ongelukkig eis Satan ook hier sy tolo In ongeloo:f kan die opvoedel:ing op grond van sy blo0t rasionele denke o:f die invloed van sy ouers err vriende heeltemal anders dink. Dis hier waar die o:pvoeder weerbaar moet 1-vees. Paulus skry:f bv .. g

a;) 21) 22)

, ,Waar bly die vJyse? Haa.r bly die skri:fgeleerde? 11\Taar die rede=

tl<'rister van hierdie eeu? Het God nie die wysheid. van h:ierdie wereld dwa,as ,gema.a,k i'l:ie? tfant aangesien in die wyshe:id van God die wereld deur die wysheid God nie geken het nie, het dit God beha.a.g om d.eur d:ie dwaashe:id van d:ie :prediking die wat glo, te red; want di.e Jod.e.

v:ra, 'lJ. teken en d:ie Gri eke s:> ek wyshei d, ma.ar ons verkondi g Chri stus

~ ....--==-~=-==*

Jos .. 10 g 13

Ma.to 2lg22

Lees ook Ps. 78

(7)

-wa.t gekru:isig is, 'n struikelblok vir die Jade en d.wa.a.sheid vir die Grieke;- ma.ar vir die wa.t gered· is, Jode so'lrJel as Griekeg Christuss

. 23 die krag van God en die wysheid van Go do'" ) In hierdie verbcmd. skryf ScJ o van der Wal tg

,,Die vleeswording van Christus 7 wa.arorri die ganse w-ereldgeskie=

denis draai, is die grootste struikelblok vir alle hum;;mist:iese den=

ke. Vir die Grieke wa.s dit 'n dwaasheid en vir die Jode 'n ergernis, d.w.s. die denke (Gr:iek) kan dit nooit verklaar nie en dit neem die bodem weg ui t a.lle puur-menslike mora.al en god.sdiens (Jood)

g

Di t sny dwa.rsdeur al ons menslike syns- en 'li'Jaa.rde-oordele., Di t ontledig alle menslike dinkkonstruksies en ak.tiwltei t en laa.t ons a.lleen hang oor die geheimni svolle vleeswording (hori sontering) van die Woord

(onhi stor:iese of ewige) " o ·In Chri stus is die Godd'elike en mens-:::

like nature saamgebind, onvermengd 7 onveranderd 7 onverdeeld. en onaf=

skeibaa.r " • • Wie dus. op humanistiese wyse Christus vermensl:ik tot die idea.le mens,, seclelike voorbeeld, religieuse genie of sy mens=

like natuur vergoddelik die vleesword:ing. Hy is

d~e onhistoriese in.~~?

24)

in pante!stiese tra.nt, is 1 n loE3naar va.n Gbcl in die vlees, cie~igheid.i!,ldu~·v

g~.!.Jkieden~fh. die absolute in die rela:::

tiewe.u

( j) Verla ssing van ,soncl§.

~id

Die mens is geneig om te clink da.t hy die redd':ing van siel k.a.n be=

"

\<Verkstellig deur 'n . 77 goeie 11 lewe op a.arde te leio Die :fa.riseers het bv.

in die tyd va,n Christus die 1r1et verbasend nougeset probeer nalewe .. Hulle het selfs tiendes van anys 1 koljander en k:.ruisement gegee. 2 5) Die oor=

deel van Chr:istus hieroor is welbekend.,

Dit is nie sommer toeva.llig dat die Bybel so baie verwysings na die 't'llare verlossing van sonde beva. t nieo Paulus het bv. besonder baie hier=.

oor geskryf. 26

) Da.aru:it is d:it ba.ie duidelik da.t verlos::rl.ng van sonde net moontlik is op grond:va.n die geloof soos deur die Christelike ge=

loo:fsbelydeni s ( twa.a.lf artikels) weergegeeo .

Vir die Christelik-nasiona.le opvoeder is hierdie opvatt;inge 'n inte=

grerende cleel van sy Godskenni s om daa.rdeur •n -ware Godsbeeld op te bou.

2 3) I Koro L~ a:l-24

2 4) Van der 1rJa.lt 1 S.J o Die mens of God? po LP-42 25) Me,t. 23g 23

26 ) Romo 5 is net een voorbeeldo

-89-

(8)

( k) 1Q.f en eer vR.!l God

Christus leer sy kinders bidg

,,Want aawU· behoort die kDninkryk en die krag en die heerli~=

heid tot in ewigheid.cll 2

7)

J3aie min kinders van Ghristelike ouers in Suid-Afrika leer nie hier=

d."ie woorde nie, maar die vol1e die:pte daarvan word nie a,ltyd in die d.a.a.g1ikse 1ewe besef nie. Hier volg rig1yne i .v.m. die 1of en eer •

. in die Christen se 1eweg '

:t: Die ge1ykenis va.n die ta.1ente 28

) wys duidelik da.a:ro:p dat <He ga.wes

.~ van God kom, maar dat die ee-rste twee s1a1.-Je we1 1of ontvang heto se· In diese1fde ge1ykenis is dit duide1ik dat die lof toegeswaai is omdat die eerste tv-ree s1at'l'e d.ie wi1 van hu1le heer volbring heto

:!£ Die mens mag hom ten s:pyte van al1e lof nie self verhef nieo 29 ),.

:IE Die lof en eer van mense mag nooi t begeer word nie .. Die ':Persoo·n · - wat :presteer, moet dit d.oen in diens van God en nie ter wi1le van sy

aa.nsi en ni e.

Die Skrif bevat ba.ie voorbeelde van mense wat bo a.11es die eer aan God gegee het. J)) Die gedagtes in daardie dele van die J3ybel uitges:pree]{;, kan met die inhoud van die seku1'8re vak.ke ge'integreer vJord om die kind na.""Go-d toe te lei en begolei.

(1) Die heidense godsbeeld

Die oud-Oosterse sowel as a.nder , 1 gode 11 was van die w'ereld afha.nk=

lik. Hu1le was soms van die na.tuur 8.fhank1ik (Isis en 0 si ri s), soms van.mehse." 31

) Sommige , , gode 12 was natuurgode of die ver:persoo:rrliking van natuurmagte 1 bv. die songod van baie nasies. In die J3ybelse tye het die :profete reeds die spot met die afgode gedryf,3 2 )

4• §3jmpingsbee11

27) 28) .29) J)) 31) 32)

(a) §.keBPing en v-rerk.likhEllS!

As die ontsta.a,n van die kosmos aan die ske:p:plingsaktiwiteit van Gbd

Mat. 6gl3 Mat .. 25g 14-J) Luk:. l4g11

Lees bv. Ps. 19 en Ps .. 68.

<"T'~

~~~ ...

...,_, 1 1lJ!fiJW.,t'~~t 3

Jer .. 10 g 5

(9)

toegeskryf word~ is d:it nie spekulasie of digterlike beelclspraak· of blote mitologiese verdigsels nieo Dis werklikhe:ido Die Woord van GOd is die eerste waarborg hiervoor. Die beskry>ving in Gen .. 133) is nie 'n simbolie=

se voorstelling me, ~, y:1j! ~~;;.~y~~Pse !Y?a3~o Dis dan ook niks

. Wt\a:r·hM"t/ . . .

m1nde:rr as uw.re w.e-#&Hilf-Bft v.ra.t da.ar aangeteken 1 s nJ. e, al 1 s da.ar so min- besonderhede verstrek. dat die ondersoek:er nood\Jirendig met baie vrae oor==

bly nadat hy dit gelees het. Die Bybel is nie bedoel om volledige leer=

boek van elke wetens~.p te wees nde, ma.a.r wat da.a;rin sta.an 1 is wetenskap=

lik korreko

Die jong o:pvoedeli'ng word. be:tnvloed om te glo da.t die sk.epping werk=

likheid. is .. Dan 1vord daar .nie rasionele gronde a.<mgevoer vir so in be.=

weriJXjnie, omdat die kindjie dit nog nie ka,n verstaa.n nieo Self's wanneer 'n persoon wa.t verstandelik reeds sterk genoeg is om rasionele argumente te volg, tog die skepping as wer.klikheid a.a.nvaa.r o:p grond van sy geloof, kan nie beweer v-rord dat hy onwetenskaplik is nie. Die geloo;f in die .. _

- .

driieen:igec GOd.:is tog ook een van die v-ryses waaro:p wetenskaplike kennis opgedoen word.

(b) ,:Pie skeupi pgsmo .t·i ef?

Die skepping kan net verklaar word volgens Gen. 1 .. Alle ander po=

gings moet misluk en misluk dan ook. Soms \JIYord nie eers gepoog om die skepping van iets u:it niks te verkla.a.r nie. Die G:i:'ieke van ouds hot bv.

geglo dat die Dem1u1Tg· slegs vorm a.an reeds bestaande materie kan gee.

Hy :i's dus '·n vorm- of kul tuurgod, maar ,hY ka.n nie skep nie. 34).·

Die skepping bereik sy hoogtepunt in die mens, want sander die mens

s~u die kosmos sinneloos weesg

,,De organisohe stoffen, het planten- en dierenryk, hebbe~ geew.

zelfstandige geestelijke religieuze ovortel .. Hun tfjdelijk· bestaan"

word't eerst vo lledi'g in' en door de mens· .. Be:proef sleohts de bestaan:S':=

:~d,j - Zel van' al deze sohepselen los v:an de mens te vat-ben. Ge inoet dan in de eerste pla.a,t·s sohra:p:pen al hun lo gi sob:e· 1 cui.turele, economi sohe·, aesthet'isohe en a.nder op de mens bett~kke•:rn eigensohap:p·en:,. ja voor de orgarri sohe stof'f'e:rm eru :planten- zelf's hun ziohtbaarheid. Want deze objeotieve ziohtbaarheid kan sleohts bestaan in betrekkin~tot

mogelijke zintuiglijke waarneming· die aan deze sohe:pselen:: zelve

33)) Lees ook p.92 hierondor.

34) Dooy~weord_, H. Vernieuwing en bezinning om het ref'ormatorisch

grondmotief 1 :p~ 28

(10)

mi.et eigen is~ n 35 )

In die Christelike godsdiens vorm sk:eppingt sondeva.l en verlossing dfeur Christus die grondmotiefo e skeppingsmotief word_so gesien~

1 ,.Integraa.l ( volledig) is GOd de de oorsprong van al V>Tat gesoha;pen is. Integra.a.l ( volled:ig), na.a.r het beeld Gods gesohe.pen, is het besta.an van de mens geoonoenireerd in d:iens ha.rt, ziel of·

geest. En dit bestaa.ncentrum is de religieuze uvorteleenheid van alt s mensen functies in de tijdelijk.e werklijkheid 1 geen iedere uitge==

zonderdo u 36 )

(c) Die sk;epp:ingj.§ die $kepping !mn God.

Die ra.dikaa.l naturalistiese siening dat ¢l.ie natuur die oorsprong van die kosmos is, is nie die enigste bedre:iging vir die Christelike ening nie., 'n Veel grater gevaa.r skuil in elke skoolb:ibl:ioteekt nl ..

da.t :in "!ffa;ie , 1 1'1fetenska.plike 11 werk,e geen melding gemaak >-Jord van die oorsprong van alles nie .. Die natuurwette geniet baie a.andag en sk.ool==

k:inders· leer geweld:ig ba,fe va,n die kousale verband tussen dit en dat.

Dit impliseer da.t a.lles 1.vat best.<e.an maar net die logiese. uit;vloeisel van die natuurwette is. Da.arom is di t vir die Christeli-'k-nasiom:1.le op=

vo nodi g· om dikwels en met nadruk te s'9z

1 ,DIE SKEPPIN~· IS DIE SKEPPING V.AN OOD. 11 (d) Die • .Jlke·e;ei,ng; vol_g~Il;S Ge.u:_J_

Vir die Christelike opvoeding is dit nie werklik vcm soveel belang om vas te stel. hoe lank die dae van. Gen. 1 was nie, en ook nie of die aardbol ouer as die son, ma,an en sterre is nie, of dat die weteh.skap karr bewys dait die a.ardbol, die son en die ander pla,nte wel 'n gemeenskaplike oorsprong het nie. Gbd. is a.lmagtig, en as Hy wou, kon Hy tog die aarde afsonderlik geskape het, voor of na die son 1 dis nie belangrik nie 1 err Hy kon d.ie aardbol in 'n reeds bestaande sonnestelsel gepla.as het as I-Iy di. t eb ed.. gevind het.. I-Iy is tog by magte om in te gryp in die skep=

ping ..

Is die kronologiese volgorde waarin die vers.killende lewenS~rorme

ontstaan het., 1,-iferklik so bela,ngrik? Vir die sek:ul~re , , vJetenskap 11 ' is dit miskien bela,ngrik, maar vir die Chri ike wetenska,p is die J2.2=

te..~eni s van die lewensvorme van veel groter waarde ..

In Gen .. 1~ word die meervoudsvorm 1, 1 mense" gebruik. Daa;r word ook

.35) Ibid.,, p .. J)

36 ) Ibid ..

-92-

(11)

gespesifiseer dat dit ma.lil.: ellll wrou was .. Vir die Christelike opvoeding is dit van m:inder belang of dit nou dieselfde as Adam en Eva. was;, Die Satan li..ril met sulke kwellinge d:i e mens se aa.nda.g a.flei va.n die werklik bela.ng=

rike gebeurtenis, nl~ die sondeval~

D:it ma.ak werklik nie saa.k vir die mens se sa.ligheid. of Gen. 1 en 2 a.fsonderlike of dieselfde skep1rdngsverha.al vertel nie. Die hoofgedagte is tog dat die mens na die beeld va.n God geska.pe is, da.a.rna in sonde

j

geva.l .het en daa.rom nie hemelwa.ardig ka..n word s:onder verld'ssing nie., ( er) ~.J?.Qi.ngp,;::__f!ill _;!ereld_P_e~l£}, 3 7)

Gee>n mens het gesien hoe God die kosrr.E?:;lilf'· geska;pe het nieo Die kennis a.a.n Moses meegedeel en deur hom opgeteken 7 is geopenba.arde .kenni s. Daa.r k:a.n beweer word da.t d:ie Astronomie en ander wetenskappe moontlik reeds in daardie tyct ver genoeg gevorderd v.ras om die skeppingsbeeld yan Gen .. l te vorm, maar so 'n bei'ller:ing hou n:ie steek nie, want da.a.r kan nie deur v.ra.arneming va.sgestel v-Jorct dat die mens.na. die beeld. van God geskape is ... ,_

nie.

Dis welbekend da.t in die Bybel ba.ie geskryf is wat nie letterlik opgeva.t ka.n word; nie.; Talle dinge, soos bv. d.:ie getalle drie, se1-ve,.

twaa.lf en twint:i.g 7 het simboliese v-raa .. rde vir die mens van die Bybelse

ty~ gehad en so is hi erdi e begr:i.ppe dan ook gebru:iko Daarom is di t wel belangrik dat die Christelik-nas:io~le opvoedkundige moet probeer om die wereldbeeld.; 'n onderdeel va.n die skeppingsbeeld en vir die onder1rtys

'n bela.ngrike d.eel 1 so suiwer moontltk volgen~ die Bybel te bepa.a;l. Die Bybelse wereldbeel.d is korrek, betrouba.a.r err onveranderlik ..

(f) Ske:Epingspeeld __ ii.:U'" evt,?J:.ll.sie

Indien Gi:m. 1 as 'n beskryv.ring soos van die a.a.rde a.f wa.argeneem, beskou word, is da.ar 'n merkwaa.rdige ooreenkoms tussen die volgordc van die skeppingsverskynsels soos deur die Bybel en die Evolusionisme a.angegee. ]R:a.a.r sodra, dit kom by die interpretasie van da.ardie verskynsels,;

wat tog verreweg die b~.a.ngrikste is i word 'n hemelwye kloof tussen Christen en evolusionis gevind .. Die Evolus:ionisme kan nie op die vol=

g~e vrae antwoord nde~

:R::· Hoe het die natuurwette ontstaan?·

~Is ontvJikkeling in evolusionist:iese sin maar net 1 n modifikasie of af.Jrnpassing van lewelose materiel' En hoe het die eerste lewensvorme geleer om a(:l.n te pa,s'? Let welg Aanpassing ka,n nie op grond van die na=

Lee'S' ook Aalders 7 GoCo Op. cit .. ~ po 171-200.,

-93~

(12)

tuurwette:- verkla.ar word' nie1 want as dit so was, l{:a.n gewra word~ Waar=

om het een le~ilensvorm vinnig genoeg a.angepas om vandag nog voo1

1

t te .; . bestaan, terwyl t n a.nd.er ui tgesterf het?

:r ii>latter verk.larings k:aw aan die wondere gegeEr word?

~ Wat is ·die e:fndbestemming van die kosmoa?:

E~rolus:ionisme poog ~rel om hi erd:i e vra.e te beantwoord, maar elke antwoord van hulle kan ontwortel word~., Die ]ybel en die Ohri stelike wetenskap verstrek wel antwoorde op hierdie vrae. Die Bybe1 be~cryf'die l?l.~ en ~ van die skepping, en die Chr:istel:ike wetenskap ondersoe.lt

hierdie pla.n en doel Ha.t hy nie uit eie beHeging opgestel en gekies::

het nie.,

5·~

(a) ll.rondvrae i~ studie van,AiJll_n§lns:

:IE' Ttl at is die oorsprong van die mens?

:IE 1rla.t is die ~\lesenskenmerke va.n die mens?

. .

:IE Ka.n hy verander en ont11dkkel in 'n selcere rigting?

:'lt:1'lat is die ei~fbestemmfng van die mens?

:'lE Watter verband besta.an daar tussen mens en d:ier?

:'lE Hoe moet die indiv:idu in dfe - gemee:nskap lee-.f?

:!!: Ka.n die mens leer en kan hy 1 n wereld- en lewensbeskou:ing huldig?

(b) fl.o.:r>sprong van die mens

Die mens is as mens van God geskape na die beeler en gelyken:i s va.:mt Goa.3 8) Die :werklfk bela.ngr:ilce in hierdie saa,k i;.:;· die oorsprong· van die mens, want die Evolusionisme skryf aa.n die mE)ns 1 n dierlike oorsprong toe, wa.ar die ·dier beskou· word a.s na.tuurproduk en n:Xe ook as geskapene van God nieo Daar ka.n nie ontken vJord d.a.t die mens sekere ooreenkomste met die dier het nie, ma.ar dit is ewe duidelik dat die mens :in ba:ie op=

gte van die dier verskil .. As God dan se dat IIy die mens na sy beEr'ld.

geskape het, :i.ets wc;d hy niio van die diere gese het nie:- 7 is dit mos so, en as di.e 'V'Jetenskaplike meer hieroor Hil weet 7 moet hy hierdie eerste feit a.anvaa.r en da,arop voortbou. Dan a.lleen' ka.n hy die vJare oorsprong van d:i e mens in al sy fa.sette verstacm ..

( c) J;,. o s i sJ,..9 •. _VA:tt.ihifL.El~ ens tus sen enge 1 en d i er

,,De mensch staat nu ee:nma.,al tilichen engel en dier :in, 11 39)

38 ) Gen.. lg 26-29

39) Bavinck, H. Paedagische beginselen, p .. li.

(13)

Da.armee word bedo.el da.t die mens 'n geestelike natuur het,. soos 1 n engel, maar d.a.t hy ook soos tn dier in 7 n mate kan word 1...rat hy behoort te wees langs die weg van ontw:ikkeling. Die Skrif spreek oor hieroorg

1 , U het hom ( d~ :i .. die mens) 1 n weini g minder gemaa.k as l n g0dk= .

~ . ~)

delike w e - en hom met eer en heerlikheid gekroon. 11 ' (d) D) <:L.l!l~:t:l§.. .. ?Ll_:i ggaa.m. ~~1

Die verba.nd tussen die mens se ligg::1.am en siel 1vord die ma.klikste verklaar op die Grieks-klassieke wyse. Dan bestaan di~ mens uit sterf=

llke ma.teri e (die ligga.am) en 'n onsterflike ra.sionele siei., Maar hier=

die opvatting is blootgestel aan ba.ie, kritiek. Dit la.at bv. geen ruimte vir die opstanding van die vlees nie en ook nie vir die ingebore gods=

d.:ienssin van die mens nie. Dit hou ook gla.d nie verba.nd. met die grond=

motief van die Hoordo:penba.ring nie9

Die Bybelse leer oor die liggaam en siel van die mens verskil aan=

merklik va.n die va.n die Grieke. Die liggaam is wel sterflik 1 maar by die o:p1~btanding word· aan die mens 1 n vlee-slike liggaa.m gege&, Die siel d.a.arenteen·, is onsterflik ma.a.r is veel meer as die verst and. Die mens 1vil gra.a.g weet wat met die siel gebeur van die sterfda.g tot die opstan=

dingscla.g. Die Bybel se min hieroor, en vir die Christelike opvoeding is di t. ook van min belang. Die opstanding en wa.t daarna gebeur 7 :is tog· die bela.ngrikste ..

(e) Ii_oening van die mens

Hieroor het die ·Bybel baie te se. Talle mense is geroep vir spesi=

fieke take 1 o.a ... Abraham, 4l) Gideon, 42 )en Clie ee:rste d.issi:pels w.n Je=

sus. 4 3 ) Maar ook elke Christen is 'n geroepene. As daar nie 'n besondere taak a.angedui word nie 7 dan wel die a;lgemene 1 nl, om te h~et in diens

e.V\5

en tot eer van God. Alle m~like a.rbeid moet in hierd.ie teken staan ..

As deel van hierdie roe:ping moet die mens sy sendingopdrag aanva.ar.

7 n Deel van h:ierd::ie opdrag is ju::is d.at die opvoeder die kind na Gbcl. sal lei en bBgelei~ terwyl die opvoedelin~hom moet laa~ lei en begelei.

Die Christelik-nasionaie opvoeder en' opvoedeling aanvaar hulle roeping

·in die rresef wam 'n Goddelike opd.r~:g· om met a.lles tot hulle beskikking die Bybelse weg te bewc;mdel. Die o:pvoeder besef dat hy met opvoedelinge met onsterflike s::iele te d.oen het en clat hy medevera.ntwoord.elik gehou

4°) Ps .. 8g6 41) Gen .. l2gl-3 42) Rig .. 6gl2-17 43) Ma.t., 4gl9

-95-

(14)

kan word as hy toelaat dat een vo.n daa,rdie siele verlore ga.an sonder dat hy 'n paging a.a.n1:Jend vir die siel se redding .. Die opvoedel:ing besef' dat sy opvoeder(s) die Bybelse itJeg na die beste va,n hull,e vermoe aa,ndui, en·

as hy di t nie volg nie 7 hy v.;erantwo0rdelik gehou ka,n word daarvoor.

(f') Adam, die meU§_4 4)

Adam v.;a,n die Bybel tipeer die ganse menslike geslag. Adam behoort by adamah 1 d.ie lewedraende aarde. Adam is daarom a.ardgebonde 1 verganklik, broos en nietig~ Die wleeslik~? as:pek van hierdie mens clui op die Skrif:'=

woordg

71 Alle vlees is gras, en al sy aa.nvalligheid soos die blom vam .~~:;die veld~ Die gras verdor 7 die blom verwelk as clie asem v<:m die

Here .da.a.rin blaas. Voorwaar 1 die volk is grast Die gras verdo~·,

die 13il.om verwelk:; maar die-· woord ~mn Gbd hou sta.nd in ewigheid., n45)

Die e-e1rste Adam is a.a.rd.gebonde, die laaste Adam tn levvendma.kende gees. 46 )

Die mens is egter ook ge ska.:pe na, die b eeld van God, en daa.rom is hy heerser oor die ske:pp·!ing. Die mans is dus ook 1 n vors ·. .J;

wat deur God tot groot dade geroepe is. Die mens kaw ook diep gedagtes, wat eers deur God gedink is, na.d:ink., In Adam hot die heelal tot self'be:=

wussyn gekom en het hy (die heelal) God b.egin loof'.,

Adam is die seun van God. 47 ) Vam liierdie hooghe:id en adel behou die mens nog iets ten· s:pyte van die verminking wat o:p die sonde volg. H~

bly die beelddra,er e:tJU ka:m nie degenereer tot 'n d:ier ni.,&.D

Tn die woord. , 7 adam 1 " le ook die element van die vloek? wat cleur alle eeue heen aan die mens bly kleef'. Om mens te wee-s 1 beteken om ook draer va.n die vloek te wee:s-. Di8 vloek rus sv-1aar o:p sy wetens~, sy omgangs=

lewe 1 sy aspirasiesj ens. Die mens lmn die vloek van die haa:t nie af'=

skud nie. Die vloek hou die mens se vleuelis gebonde~ Die wereldgesk:iede=

nis :is die gesk:iedenis van Ad.am :in ball:ingska.:p.

Die begr:i:p nd:ie· mensa is volkome werkllko Dis •n: mister:ieuse groat=

heid. Da.a.r is iets va.n 17 die mens 11 in elke mens wa.t ten s:pyte van :indi==

viduele versk:ille :in alle mense van alle tye dieself'de bly.

Die B'ybel is die grootste klassiek:e kunswerk van a.lle tye omd.at clit die lied is van , ,die mens 11 7- van die Adam 1 die aardgebondene. Daarom

44) Volgens Bavinck, J.H~ De mensch en zijn wereld 7 P• 18-24 45 ) Jes .• 40~6-8

46 ) I Kor. 15g45 47 ) Luk, 3g38

-96-

(15)

vind alle Bybelse geskiedenis wee:rkla.nk in die geskiedenis van elk:e indi=

viduele mens·.

( g)Bia;tro,k,kenheid op 1 _11 ho~;t, mag

Die ingebore godsdienssin en rel:igieuse besef la.a.t die mens erken da.t hy op tn ho~r mag betrokke is,

, ,Maar wa.t heeft de mensch in de loop der eemJen van de hogere ma.cht gemaakt1 Hi j heeft haar v:ervluchtigd, weggeduwd, opgelosi1 in de mist van het Al-z:i. jn, omla.ag getrokken tot mann..,.:, ui teengehokeJID :;,. een meni gte geesten en godeno De mensch w:i. st dat zi jn leven tot

moment gebonden vm,s a,a.n. een hogere maoht ,; hi j heeft zi oh d.e hogere maohten '\gevormd naar zijn eige:rr• gelykenis.n4 8

)

Die Christeliker· opvoeder moet kennis dra van· h:ierdie afi,JY=

kinge van die weg wat na. God toe lei., (h) Die sondeva.l.

Bier moet gewaa.rsk.u word teen die teolog:iese opva·ttinge van Barth, 4 9 ) omdat di t lei tot die ontologiese onmoontl'i:kheid va.rP die sonde, wa.t·

direk s:trydig met die Bybel is. In kort kern dit daa.ro:p neer dat die gena.de die sonde voorafgegaa.n het .. Die skep:ping We>:s dan de€£'1 '17B11. die gena.deverbond .. Dit gaan dus by die skepping om die mens wat genade no=

~

dig het en nie om die manifest~sie van die almag van God nie 7 soda.t Ba.rth se o:pvattinge :per slot va.n sake as a.ntro:posentries bevind v.rord ...

H:ierd:ie siening lei Barth tot die gevolgtrekki'ng dat mens-wees 1 n met-God-weoo is., Dan is die sonde tn absurditei t, want met..:.God--v.rees;

is •n besk:ermfngsmuur teen die sonde. Da,arna beweer Barth da.t hume.niteit daa.r:in bestaa.n d.at die mens met a.nder mense sa.amleef. Di t :is die essen=

sie van menswees. Die htunani tei t word dus humani sties antroposentries.

Daa.rteenoor kan gestel word da.t die mens meer as die beeld van God i'i'ou weesv Hy 1rJou self oor sy lewe beslis en dan die heerlikheid van God deela.gtig word .. Hy wou sy eie wet 1rJees.,

Sodoel:1li:l.e het hy hom onttrek a.an die diens van· God.5°) 111et die sondeva.l het die mens presies die teenoorgestelde va,n wa,t hy beoog het, bereik.

Sy sondedaa.d het nie van hom tn god gelllaak nie. D:i t het ook sy verhoud:ing me% God geskend.5 1

)

Sond.e is a.fva.lligheic 1 van God in die hart v.:an die mens. Dis die

4 8

) J3avinck 1 J oHb Religieus bese·f en ohristelijk geloof, P• 184 49) Volgens kvaterinky J .. En tochg, ,De Christelijke school", P• 28-29 50) DuPlessis, H .. 'n J3a.nier vir die volke, :p. 20

51) Ibidq, P• 21

-97-

(16)

gee:Btelike dood in kontras met die lewensbron., Die sondeval is r[l.dikaal, en met die mensheid (Adam is die teken van die mensheicl) _word: die hele skepping in sonde gedompelo5 2 )

(i) VQrlossing.Y9F~~de

Die vlee~geworde Woord 53 ) is Chri stus; wat radik:a.le verlossing ui t die sonde bring.,54) Die algemene gena.d.e stel ·die mens in sta.at om ten spyte van sy sondige a.a,rd tog nog iets goeds na te streef' .. Daar is dan iets goeds in die mens, na.tuurlik en sedeliko So het God dan ook d.ie verskillende gena.d.egawes aan die mense gegee, aan die een meer, a.an ·die a.nder minder.5 6

) Die a.lgemene genade is ook oor alma.l uitgestort .. Self's die gelowiges se sondige na.tuur verbind hulle nog a.an die geva.lle mensheid.

Hierdie algemene gena.de verhoed dan da.t die Duiwel die absolute oorha.nd oor die skepping kry. Die algemene genade moet egter nie los van die gena.dige verlossing gesien vJord nie, want dan word 'n vJ:ig tussen skep=

ping e.~ verloss:¥-.n:g ingedryf.57 ) Die besonderegenacl.e word aan die enloo""

ling daarin bewys dat hy wedergebore word 7 da.t verlossing geske:nk vJord en da.t die kwa.ad ui tgeroei vJord. 58)

Die mens is egter 'n ha.rdkoppige wese wat homself' nie gra.ag onder die gesa.g van God. pla.a.s nie. Da.a~rby ~rJ:il hy ook graa.g da.arop roem dat hy self' sy verlossing verdien of be~rrerkstellig het •. Alle pogings van die mens om buite of' gedeeltelik buite Chri·stus, meesal in die eexr of' ander vorin·

van verset teen die Eva.ngelie 1 self sy verlossing uit te werk 7 besta.an daarin dat die mens Weier om die f'imtli tei t van sy doem te aanvaa~. 59 )

Die verlossingsboodska;p kan self's deur jong kinders verstaan v-rord .•

Dit is nutteloos om buiteskrif'tuurlike metaf'isiese verklar:ings vir die verlossing te soek 1 want daa.rdeur kan clie ·ware boodskap..;nie verstaan word nie en openbaa.r die soekers hulle ongeloof' ..

5 2 ) Dooyeweerd, H~ Vernieuwing en bezinning om het ref'orma.torisch

· grondmoti ef', p o 36 53 ) Joho lgl-5

54 ) Dooyeweerd 2 H. Op. cit., P• 36

55) Lees ook Predika.nte van die Geref'ormeerde Gemeentes in Suid-Af'rika.

Op. cito 7 Po 157-168

56) t(Q ... ,.

Bavinck 7 H. _Op. cit. 7 p .. ~,;~~¥.\-1.-·

57)· .. D ooyeweerd, H~ Op. cito 7 3 -37 6 5 8

) Bavinck, H~ Op. cit., 7 P• 91

5 9 ) Vander Walt, SoJo Op. cit., po 57

(17)

. ( j)

Die verbond van God met die mens ~ord op talle plekke in die Bybel

. . . bO 61

a,a,ngeha.alo .As God da.n met ~To~"§" lof met Abraha.m ) of 1 n a.nder individu.

1 n verbond aa.ngaan, betaken di t nie da.t da.a:r en·e: keer net. een~ persoon met God in die verbond tree nie .. In al die geva.lle moet :persone as ver=

teenwoord:i.gers va.n die menshe:id ges:ien word. So het Go-d, dan tn uni.-versele:

verbond met die mens o:pgerig, nL da.t Hy vir die mens God sal wees a.s

j

hy in Hom glo en trHg om te leef soos dit God beha.a.g., Die geskieden:i.s van die k:on:ings van Juda. en Israel lewer oorvioedige illustrasies va.n .vJat gebeu.r a.s die mens hom nie by die verbond hou nie.

Om vir die mens God te wees 1 beteken ook dat die mens onder die gena.d.everbond beskerm wordo Die soendood van Jesus Christus is die fi=

na.le vervulling va.n God se belofte onder die verbond, en op die la.a.ste dag sa.l God fina.a.l in die gerig tree met die mensdom van a.lle eeue oor hoe elke :individu. sy deel van die verbond na.gekom het.

Vir die Chr:i stelik-na.sionale opvoeder is di t va.n groot be lang om :in a.g te neem dat elk:e opvoedel ing vJa t aa.u sy sorg to evertrou vJord, ook onder hierdie universele verb0nd staauo Elke kind TrJa.t gebore word, is 'n verbondsld.nd., En a.l is daardie kind ook vir dierrens onaanva.arba.ar, of al :is hy versta.ndel:ik vertra.ag of m:isdad:ig of v-Jat ook al, by bly 'n verbondsldnd .. As die kind se ouers a.lles behalwe voorbeeldig is, ma.g hul=

le sowel as die kind nogta.ns nooi t deur ons verwer:p ·Nord nie., D:i s b:E.oot 'n geva.l van gena.de as. 'n persoon nie die a.fwyk:ings vertoon n:ie.,

( k) .Y_erhoudings wa.a.rin d:i e · .i:llliti v:i.du versi,_~B,,!!,orCl;

Dooyeweerd noem drie verhou.dings wa.a.rin tl:ie menslike 1 ,ek"· gekellll en verste.an kan v-Jordg

D. l'k ~~. · h t 11 · t

* 10 mens 1 .. e ~.·1n ver ou 1ng me Je vo e ervar1ng va.n sy Y=

delike bestaan.. Di t alleen lei n:i e tot egte selfkenn:i s ni e ma.a.r open=

baeJr 'n ryke verskeidenheid aspekte van mensV>Jeesg Ruimtelike, tydelike en fi sies-chemiese a.spekte, a,sook. die denke, be't'Vussyn, geskiedeni s,_ ·~~!=1~' Di'e ra.dikale eenheid va.n die mens moet egter gehandhaaf' word.,

:lf:" Die menslike ego in verhoud:ing tot die egovs van a.nder ander mense,

d .. i .. die gemeensk:apsverhouding .. Di t C~.lleen kan ook ni e tot war·e self'==

.--...,

kennis lei ni.e 7 vJant dit gaa.n om die geme.ens.lkaplike eienska.p:pe va.n die mens se ego en auder ego's ..

) Gen. 9g 16 61) Gen .. l7gl0-12

-99-

(18)

Hi erdie twee verhoudings >~Tord net o:p hori sonta.le vlak gev:ind ..

1r Die menslike ego in verhouding met God die Oors:prong, d.i. die sentrale ve>rhouding va.n a,lle verhoud:ings. Di t ka.n, as d.:i t verbind word met die eerste twee verhoudings 9 tot egte selfkenni s lei'~ v-rant egte ken:.

n:i s va.n 7 ,myself" is a.fhanklik van ltenni s va.n God .• 62)

Die Christelik-nasionale o:pvoeder lee:r homself sowel as sy ieerlinge o:p hierdie wyse keno

(1) ;Q_ie CE,rj __ § __ t§..lit:!LQ.!ga.nism:i§rsEi__])esko~q_rk die._,g_~,jp.SkE1i£

God het die mens geska:pe, en da.a.rmee het die vcrhouding tussen -God en die mensdom ontsta.a.n. Wa.a.r mense ·dus met mekaar in aanrB.k:ing kom 7 kom hulle a.s geska:penes bymeka.aro Hierdi e God-mensverhouding is -die oor=

s:prong van die mens-mensverhouding# God het die mens as gemeenska:psvJese geska.:pe en da.arom leef mense in gr8e:pe wat onder die gebod van die lief=

de valo

D • 1e :pr1mere groepvorm 1s d1e • ,.,. . . ~elll\spaar h~tlu . 1~ .. D1

t 1•Jor d ree s· d .t...~ fJ]J; · .. ' d . .1e

'·.!:··

skepping so aa.ngetref ~ Sodra da.a.r kinders gebore '\Tord, ontstaan tn se;, k<w.ndere groe:pvorm, die huisgesino 't'i'anneer verskillende huisges:ine saam=

groe:peer, ontstaan 1 n verskeidenheid tersi~e gemeenska:psvorms, bv. die stam-, dor:ps-, stads- of sta,a.tsgroe:p. Ma.a.'f! tot internasionale vJereld=

·:'rf:

groe:p k.om d it nooi t ni eo ~

~ ~.

Diy-6J.1tleki:Jensie h:ierva,n is dat die velVa.l van enige groe:pvorm .die vervB.l van enige daaropvolgend.e groepvorm tot gevolg het. 'n Ongesonde hmreliks- of gesinstoestand '--Jerk deur tot die opvoeding van die kinders en la.a.t die stam of volk degenereero 1 n Ongesonde volksgroep la.at die gemeenska.p :in kleiner groe:pe vers:plintero Die enigste ii\Tare samebindende faktor is die liefdosba.nd tussen mens en God wa.ardeur tYrD l:i efdesband tussen mens ·en mens ontsta.a.n. 6 3)

(m) Soewerei:t;ti tei t va.n die mens

Al poog die hedenda.agse mens nog so ha.rd om die heerskappy oor die kosmos d.m.v. die wetenskap en tegniek vir homself te win, bly hy n:og al tyd 'n wese met be:perkte soewereini te:i t en sa.l hy nooi t God. se a.bso=

lute soewereiniteit ka.n verdriJ:lg nie. Da.a.romg

, 1 o ., 'n selfgefundeerde f1llhnome mens het al kla.ar sy Hare>

-.~,

... ,, .. · 6

menslik:heid verloor en selfmoord gepleeg. 11 4)

~---=--~----· 62 ts .

) Lees ook Dooyeweerd 7 H. Wa.t-~· d:i. e mens? (Afr. vertaling) :P• 11-13 63 ) Lees ook Keyter, J o de Wo Opvoeding en onderwys 7 p .. 16-19 ~·

Bavinck, H .. Christel:i.jke wereldbeschouw:ing 1 feitlik die hele boek.,

6 4)

(19)

Die mens moet erke:n dat d.ie lldetjie soewereini wa-'c hy hat, varn God. kom, 'n is e.n da.t dit met die ge vera.ntwoordelik:hefd

frr sy soeweref.nitei~g

gehanteer moet word. Trouens 9: die mens het 'Jm.

u:l'fees vrtlgbaal"' en vermeerder en vul die e...a.rde, onder~...rerp ddt en oor die ·visse van e see en die vo(Hs van· d:ie hemel ettc

e kru:ip;, vr65) o(lr al die di ere v1a,t op

Da~rom moet die Christen

,;e, .

hoe hy sy Godgegewe s0~rein:iteit tot

"

eer van God laat geld~

(n)

Die doen met handeling, d.,'li>J.,s, op grond v.a.n:

1 m keuse Die mens kan hom nie lo vaw.

etiese nie, 'n diar wat

vaw handeling en d.oen deur sy dri:fte en dra.nge voortgedry:f word eis "'iran a1e mens 'n sedeliko ge d. Die mens oordeel voorkoms, ma.a~od die gesindheict van die hart~

1 ,Kyk na sy voorkoms €frl1 hoe gestal te· nie, want geri'fug .. Want e wa.t die mens en, sien God nie;

:i soos·

e. Di it ver==

op'die

ag hom te' mens· sien aam wat v::oor oe is, maar die Here sien die hart

Die wa,arde van 1 n daad is nie te beoordeel op VE~.n· die· gevolge··

ctaarvan nie maar op grond va.n die motie:f da,aragtEl'.m

, ,En wat julle ook al do en:, di t van ha.rte soos vir die

. . . ' 1167)

en: n1e Vlr mensa n1e·, • .. ..

Die mens dra. vera.ntwoordelik:heid dade, eerstens teenoor God, tweedens teenoor die

oor die res van· die sindheid. Die nrens kan

Die mens is egter meer as ha.ndel:ing etll. ge=

goed ha.ndel as goed is1:

,,Aan hulle v~gte sal julle hulle t n ~iens pluk tog ni e:, So dre. elke goeie boom druiwe 1ran dorings em vye van di

goeie vrugteg maar 1 n 68

,,Het sche ·van

boom dra z in het

vrugte .. n )

euze. Wat het goede ist

1'11ij niet dan op grond van Gods Sleohts God.

~-Jat wi j behoren zedewet in zijn Woord.

Gen. lg 28 66 ·) I sam. 16g 7 67 ) Kol. 23

(,~~) llen!iurg Wurth, G.

li!f;iJ

. ) l5g 5

doen, geli jk. Hi j jn geopenbaa.rde oak metterda,a;d ~edaaw hee:ft .. 11 69' )

-opvoed:ing 7 p ..

-101-

(20)

Sonder die ganadewonder karn die mens egter nie die g>eie navolg nie.

Hie:i:":in verskil die Christen van die Huma.nisg Eersge:noemde glo aanz ge==

nade en laasgenoemde a.an die rede en: eie kra.g .. Die Christen· se fundering vir sy stand:punt i sg

, ,Ek is die wy-.a.stok, julle die lote., 11\fie fn my bly, en Ek in hom, dra baie vrug; wan"t. sonder My kaw julle niks doen nieo 11 7°)

Die slotsom is dat die mens se innBrlike gesindheid sowel as sy ui=

terl:ike ged.rag deur sy Eel:igieuse. gesindheid bepa.al word., 71 ) ( o) ]ll§. norm v.:a;n Jii~.l!~j~

Wa,ar kom die norm van die 1o1et vanda,c:m? Die mens r?oek graag d:ie oor=

sprong van die 1o1et op hori sontale vlak, d .. i" die k.osmos of' homself'?

ma.ar vir die Christen is God self' d.ie wet, Verderg

L . t ] t t 1 1' .kh . d t ~

, even lS weeges:pre<: ussen we en wer>:e l J .. el , U:::':,-_,.

1

natuurl i jke zelf'o:ntplooi£~ en zed:eli jke ei s; tot zelf'in<tomin~. ,.,.7 2 ):

( :p ) To tali t e iii eJ!.£Q.~,ir4s:r;;z:,E;

Die mens· in sy sondigheid is so geneig om o:p horisontale vlak vas te steek .. Dan wil by fro di.e see waw Al-syn v.erdrililt.t. · opgeneem word i:rJJ die groot Tota.liteit en so sy saligheid veri'Ierf'., God maak egter die mens salig deur die verloss:ing in t:hristus, Die gehoorsaming v::an: d.le gebod ,Bly in ]ll1y soos Ek in julle 11 7 is n:i.e die verlossi'ng self' nie,, maar di t skets die toestand va.n lie:fde wat tn voorverei ste vir d-ie ver::::

lossing is en saamval met die geloo:f,. Die ~~w:inkryk:word ook graag·voor=

gestel as voorafgegevJene wa,t bereik l:Arord d.eur die opgaq;.n fn die Al-s;yn ..

Christus se egter dat die koninkryk nog kom en nie op eie verdfenste binnegegaan word nie .. Die genade en geloof' in Christus is nodig7 en die kruisdood is die poort van die konirikryko 73 )

(g) pie .usteJ.Jke .J?.ll ..,.4i._~wige in....§j e or9_e V<¥,!_Jfl.§P,f!.,E.>"l::.est,.~·

Die tyd.elike orde van menslike bestaan J~n mi.e tn antwoord ve:t:•st·rek op die vraa,g vJa t die mens in sy self'he:i d is ni e. Die tydel!:i1<".e aspekr. ~mn d:ie mens se lewe word bestudeer in d:ie Fisika 1 Chemie, J:3iologie, Siel~

k:unde 7 · Ekonomie, ens .. Self's die "W:YSgerige d.enke 1rJat beperk bly tot die tydel:ike b~staan,, moet f'aalo 74) Die mens is mde eindig in sy bestaaw

) Joh .. 15g5

7 1 ) Lees ook B'rillenburg Hurth, G.· Op., cit .. 1 p .. 12-22

1 2 ) )3avinck,. J .. Ho Religieus besef' en Chri steli jk geloof', P• . 183 73 ) Ibido, J?• 180-183

74) Dooyeweerd, H. Wat is die mens (Atr~ vertaling) p .. 9-10

(21)

nie, hy het 'n ewige lewe na die doodo 'h§.a.rom kan die mens fn sy selfheid ta.YI

net volle ve~:Staan word in die konii·eks van die ewige.> Die mens se be=·

"

staan k:a.n net sinvol wees as dit va.nuit die ewige, d,.j., u:it God 7 ver=

k:la.ar word. InGl.ien menslik.e bestaan vanui t die mens self verk:laar vJord, lei dit onvermydelik tot cUe lewe met die doel orw te sterwe, nr .. a.vi., dan het die dood die die:pste si~l' iw die lewe. 7 5) Die slotsom is da,n da.t dit nie die moeite werd is om te lewe nieo

(r) Die mens en werklikheid

D:ie mens is va.sgevang in die onveranderlike werklikhede waarui't hy

iets ,

nooit kan loskom nie .. Hy ka,n· irn wes_e nooit ... a.nders word as wat hy 1 s nie., Da.a.r is iets in die mens wat nie aan wisseling onderheV>Jig is nie, ma,ar wat altyd geldig bly. In hierd:ie s:f.'eer beweeg die Fybe1.1 6

) ( s )' lQ.""e Jn,@.S e!l:__ di e~SQ_enbari ng

Die mens is oi1.tvanklik vir die boodskap van die openbar:iing. Hy ka:r:r die Sk:ri:f verstaa,n a.s hy d:it in 'n kinclerlik gelowende ges:indheid be=

na.derg

17 Voorwaar Ek se vir julle, elkeen wat die konir.kryk van God nie soos in kindj:ie ontvang nie, sal daar nooit ingaan n:ie.n7 7)

Die mens is ook in sta.at om die openbaring in die kosmos wa.ar te neerm en te verstaa.n., Daarvoor het God hom vyf aspekte van mensw'ee:s gegee" Hy het ook geen verontskulcLiging a,s hy God nie leer ken nie .. 78

) ( t) .PJ~§...mElli§ en_,yer.91;,inginr;

Die kenni s van God vJord verdring maar nie vernietig m:i e. Daar<:>m ken ons God nooit waara.gt:ig nie. Dis alles die gevolg van die sonde.

tvraar God bly steeds teenwoordig. Soms J.!il die mens God nie ken n:ie om=

da.t sy eie selfsug die oorhand kry. Sa.ta.n V>Jil graag 'n skeiding tussen God en mens bevJerk.stellig, veral as die mens onbevms bly van die verwy=

dering 7 en.verdringing is hiervoor 'n gerieflike hulpmiddel. 79

) Die Christelik-na.siona.le opvoeder moet kenn:i s neem iZ'Cl·ll' hierdie slu seit van die d.uiweL

( u) p~ !_Uen§__en VE}£Y_§;pging

Tifa, verd.ringing moe-G die va.kuum gevnl worcLo Dit geskied ook meesa.l

75) 76) 77) 78)

Van1 der V.Ta.l t 1 S.,J·.., Ope cit~ 1 p o 79

Ba.vinck, J oHo De mensch en z:i jn- werE-1 i? P• 17..,.18 Luko 18gl]

Rom. lg18-32

79) . . ' ...

Lees· ook Ba.v:inck 1 . J .H. Religieus beset' en Chri steli j~~e·1oof', Jl/'-..

171-177

-103 ....

(22)

onbe'tvus .. Calvyn :praat van die , ?e.t;godsfa:briek 0 ., Maar die ingebore gods=

'ol<'l~l'\~

dienssin la.atr die mens tog iets van religieuse a.ard in die ~

ruimte :pla.as, bvo die voorvadergeeste 7 towerkm1.~te, 'n natuurgod, die mens self as God 7 tn afgodsbeeld., ens., 80 ) Dis da.n die Chri stelik-nasio::::

nale o:pvoeC!.er se taak om verdr:inging en verva.nging :probeer voorkom:, en as hy n:i'e slacvg ni e 1 om die gebeure in trurat te ska.kel· of te :pro=

beer skakel .. Die :pla.asvervanger moeii verwyder en Gbd· moet teruggeplaas -

wordo

( v) ,;Qie SJj.ff._ereJ1§.iJ!rjpg :in Y9...~ .. El

Dit is die wil van God dat die mense die hele aarde moet bewoom

, 9 1'1Tee-s vrugba.a.r en vermeerder en vul die hele aa.rde."· ) 81

~1a.e.r b:inne die eenheid van die mensdom op grand va.n gemeenska.:plike karaktertrekke 1 het God ook 'n ruimB verskeidenheid la.~t ontstaang

/ Dit is die geslc>"gte van die seuns va.n Noag volgens hulle afa

1 -

stamm:d;ingo in hulle nasies; en uit hulle het die nasies o:p die aarde hulle verdeel na e vloed .. 11 82 )

tlEn Hy hBt uit een bloed al die nasies van die mensdom·

gemaak. iL :-') s~

maa,r die nasies is almal beelddraers van God 1 en vn eenheid met

voorsieni~g vir verske1denheid van nasies met God as samebindende krag is die Skrifverantwoorde o:pvatting ..

(itr)

...,.. =trt=

Die Griekse mensbeeld

e H 'I: '#""""*""'e--=t-=== I 1

Die Griekse vvysgere was nie teoloe nie, want a.lle·m; wat bulle te s~

gehad het oor sake va:i1!1 godsdienstige aard word bloat wysger:ig benader

'I.

en beredeneer .. Vir hulle · Nas daa.r nie so iets soos sonde in die si:tm waaT=

in die Christendom dit versta.an nie .. Die oors:prong van goed em kwa.8.d 'lf1as dan te vinde in d.ie stryd van die rede wat poog om vorm en ord.e te

ske:p uit 'die chaos, teen die oors:pronklike vormlose ma.terie, Daar is

1_ ;

li' VCIVL.

dus geen s:pra.l'>e van n stryCI . ..-~~~God of enige ·god wanneer dit by die

ske:pping van vorm en orde kom nie, en ook nie van 1 n verbintenis van dit

wa.t goed is met God en dit wat kwa.a.d is met Satan nie. Die mens tree di:m

nie in relas:ie met God of enige a,fgod nie , ma.a.r slegs in rels,sie met

sy redeo Die wysgerige geda,gtes van Pla.to, soos u:i\tge.dru.k in sy iid~leer 11

(23)

is niks anders as 'n hoogte:punt in hierd.ie a1gemene r:igting van die G • k r1e. se en .e nJ.-e., d k . 84)

Hierdie ening verd:ien om met aandag deur die Cliristelik-nasionale

. .

opvoeder bestudeer te word. Die Griekse i'rrslag in die h1.unarui sties ge=

k1eurde de:nke is in hierdie geval bel\onder opva.llend .. :;.

(:x:) Jli,<'; __ ware J!l~_§.bee]J!

:By wyse van samevatting word die volgende kernged~;gtem: aangesti:p: 8 5)

:~E· God is ctie absolute oorsprong van eli e mens.

1ir Die mens is geska:pe as ~'n skepsel in wie d.ie volle as:pektevexrskei=

denheid van die tydelik:e skeppiingsord.e geJ<:.onsentreer is.

:IE Die mens het tn ingeskape rel:f<gieuse drang, die drang om die tydeli=

ke werklikheid in lie:fde vir God te deurlee:fo

1ir Die mens staan onder die wet vamdie· lie:fde.

:1<1: Die mens het· deur die rondeval in die litloue van Satan beland.

:X· Di t lei tot die geestelike dood van: d.ie mens.

:X Die menslike ,,ek 11 is :in homsel:f n:dks nie, ma.ar is slegs :lets ui't die Woord em in die lie:fdesgemeenskap met God.

:X Die mens soek God en homsel:f in die tydelike w8re1d em dit lei tot 'n verva1 :irr a:fgodsdiens~ Daardeur verloor die mens die ware kennis van God em homse1:f o

1ir Die bee1d va.n God is slegs in Chri stus herste1 ..

die hart ~~ die mens

:X Dit be-l:;ek:en da,t die hart wedergebore word., Dit lei tot die her=

vorming van die hele lewens- en w8re1dbeskouing in lyn mat die Chris=

tel:ike opvattinge~

8 4) Lee~ ook Dooyeweerd 7 H~ Vernieuwing err•bezinning om het re:formato=

risoh grondmotie:f, PP 35

8 5) Ont1een aan Dooyeweerd 1 Ho Wat is· die.mens? :p~ 17-18

-105-

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Respondenten vinden dus dat de patiënt in eerste instantie verantwoordelijk is voor het inschakelen van een tolk, dat een professionele tolk zo veel mogelijk alleen de woorden

In the case of intraday electricity markets where demand for electricity is highly inelastic to changes in price in the short run and prices exhibit effects as

The increase in absolute and relative quantity will be investigated by calculating the total number of words of risk management information and the total words from the annual

A fundamental restructuring of the Court’s organization should be part of setting up a multi-layered EU internal and external audit system in which the Commission, member

De rustige, groepsgewijze vrijlating van otters in één gebied leek een aantal voordelen te hebben, hoewel geen vergelijking mogelijk is met andere methoden: a de otters kennen

Het monitorprogramma ten behoeve van de Nederlandse sportvisserij omvat de volgende locaties: Aarkanaal (Ter Aar), Haringvliet-oost en -west, Hollands Diep, IJssel (Deventer),

regarding time and place. The utility of the traffic accident criterion as a characteristic of road users is determined by the possibility of checking exposure

In a second step, HKV added potential flood areas behind dikes into this Model Maxau – Andernach (1) using information from the federal states of Baden-Württemberg (LUBW, 2011,