Het DNPP: documentatie-, onderzoeks- en kenniscentrum Organisatiestructuur

1 Inhoudsopgave

Voorwoord

Het DNPP: documentatie-, onderzoeks- en kenniscentrum Organisatiestructuur

Personeel Collecties Onderzoek Valorisatie

Nationale en internationale congressen en workshops Samenwerking

Onderwijs

Bijlagen

1 Publicaties

2 Lezingen, gastcolleges en debatbijdragen

Foto omslag: uitpakken van ontvangen affiches (fotograaf: Kees Teszelszky)

2 Voorwoord

Het jaar 2015 was voor het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) een uitermate druk jaar. De Provinciale

Statenverkiezingen die op 18 maart werden gehouden, zorgden voor veel drukte. Een paar maanden daarvoor was het DNPP vanwege een renovatie verhuisd binnen de

Universiteitsbibliotheek, waarin het centrum is gevestigd. In oktober verhuisde het DNPP weer terug naar zijn oude onderkomen.

Ondanks al deze drukte was 2015 voor het DNPP ook een uitermate productief jaar. Maar liefst vijf boeken zagen het licht waarbij DNPP-directeur Gerrit Voerman als

mederedacteur of co-auteur betrokken was. Meest in het oog springend was de bundel An impossible job? The presidents of the European Commission 1958-2014, die hij met Jan van der Harst redigeerde en die in mei bij John Harper Publishing in Londen verscheen.

In de reeks die het DNPP met Uitgeverij Boom in Amsterdam heeft opgezet, kwam als

twaalfde publicatie Het Christen Democratische Affiche uit, dat Voerman samen met

Maaike Kamps schreef. Het eerste exemplaar van dit boek werd op 7 november op het

congres van het CDA overhandigd aan partijvoorzitter Ruth Peetoom.

3

Het DNPP: documentatie-, onderzoeks- en kenniscentrum Missie

De politiek kan diep in de maatschappij ingrijpen. In het proces van representatie en politieke wilsvorming spelen politieke partijen een cruciale rol, als intermediair tussen samenleving en staat. Het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) bestudeert het functioneren van de politieke partijen en hun evolutie vanaf de komst van de eerste partij tegen het einde van de negentiende eeuw tot heden. De door het DNPP

beheerde documentatiecollecties en archieven faciliteren dit onderzoek en ook dat van andere onderzoekers.

Het DNPP is in 1973 opgericht met als doel ‘het verschaffen van een systematische en algemeen toegankelijke documentatie van de… ontwikkelingen van de Nederlandse politieke partijen’. Het accent ligt hierbij op hun activiteiten buiten het parlement, aangezien de werkzaamheden van de fracties van de partijen in de Eerste en Tweede Kamer al toegankelijk gemaakt worden door het Parlementair Documentatiecentrum (PDC) van de Universiteit Leiden. ¹ Naast deze collectievormende taak heeft het DNPP zich sinds zijn oprichting ook meer en meer toegelegd op het wetenschappelijk

onderzoek naar het functioneren van de Nederlandse politieke partijen en de valorisatie van de uitkomsten van dit onderzoek. Deze uitbreiding van de taakstelling van het DNPP werd in 2010 door het College van Bestuur van de RUG formeel gefiatteerd, waarbij het aangaf de ontwikkeling van het DNPP tot een kenniscentrum betreffende de Nederlandse politiek te willen ondersteunen. Als documentatie-, onderzoeks- en kenniscentrum op het gebied van de Nederlandse politiek heeft het DNPP zich een naam verworven. Vanwege deze bekendheid heeft het centrum besloten zijn oude benaming en afkorting te

behouden.

De wetenschappelijke medewerkers van het DNPP publiceren veelvuldig over de Nederlandse partijen en de Nederlandse politiek – in vak- en wetenschappelijke publicaties en in Nederlandse en internationale tijdschriften. Ook participeren zij in NWO-projecten of voeren zij onderzoek uit in opdracht van derden, zoals het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Zij worden regelmatig benaderd door de media om politieke ontwikkelingen te duiden. Het DNPP beheert daarnaast een aantal collecties, die regelmatig door de eigen en andere onderzoekers worden geraadpleegd. Al geruime tijd digitaliseert het DNPP delen van zijn collecties, zoals de verkiezings- en beginselprogramma’s en de tijdschriften van de wetenschappelijke bureaus van de partijen. In het verslagjaar is het scannen van de beschikbare jaar- en congresverslagen voortgezet. Al deze documenten zijn via de website van het centrum toegankelijk (www.dnpp.nl).

1

Zie www.parlement.com en www.statengeneraal.nl.

4 Organisatiestructuur

Het DNPP is onderdeel van de Rijksuniversiteit Groningen, en formeel ondergebracht bij de Universiteitsbibliotheek. Waar wenselijk of nodig wordt het Hoofd van het DNPP geadviseerd door een Wetenschappelijk Adviescollege, waarin de Rechtenfaculteit, de Letterenfaculteit en de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen zijn

vertegenwoordigd.

Wetenschappelijk Adviescollege

- prof.dr. Frans Zwarts, hoogleraar-bestuurder bij de University Campus Fryslân (UCF) en in de periode 2002-2011 rector magnificus van de RUG (voorzitter), op voordracht van de Bibliothecaris;

- drs. Eddy de Jonge, algemeen directeur Groninger Archieven, op voordracht van de Bibliothecaris;

- prof.dr. Frans Stokman, hoogleraar Methoden en Technieken van Sociaal- Wetenschappelijk Onderzoek, op voordracht van de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen (GMW);

- prof.dr. Dirk Jan Wolffram, hoogleraar Geschiedenis van Bestuur en Politiek in de Moderne Tijd, op voordracht van de Faculteit Letteren;

- prof.mr. Douwe Jan Elzinga, hoogleraar Staatsrecht, op voordracht van de Faculteit Rechtsgeleerdheid;

- drs. Marjolein Nieboer, Bibliothecaris, adviserend lid.

Het Hoofd van het DNPP is tevens hoogleraar met als leeropdracht ‘Ontwikkeling en functioneren van het Nederlandse en Europese partijstelsel’. Zijn leerstoel is verbonden aan de vakgroep Staatsrecht/Internationaal Recht en de vakgroep Rechtstheorie/

Rechtssociologie van de Faculteit Rechtsgeleerdheid.

5 Personeelsformatie

Vaste medewerkers

Drs. Berend de Boer – informatiespecialist (0,6 fte)

Yvonne de Geus – managementassistent & webmaster (1,0 fte), vanaf 15 januari (0,7 fte) Dr. Simon Otjes – wetenschappelijk medewerker (0,5 fte) en onderzoeker (0,3 fte) Dr. Kees Teszelsky – informatiespecialist (0,4 fte), vanaf 15 januari (0,7 fte) Prof. dr. Gerrit Voerman – directeur (1,0 fte)

Studentassistenten

David Veldman, per 1 februari (0,4 fte)

Karen Lely, van 1 mei tot 1 september (0,5 fte), van 15 september tot 1 januari 2016 (0,3 fte)

Vrijwilligers

George Auping – archiefmedewerker (0,4 fte) Dr. Paul Lucardie – onderzoeker (0,2 fte)

Petra Huizinga - onderzoeker, vanaf 1 augustus (0,2 fte)

6 Collecties

Het DNPP beschikt over een aantal collecties die materiaal bevatten van en over de Nederlandse politieke partijen. De laatste categorie bestaat uit overwegend historische en politicologische literatuur (boeken en tijdschriften), alsmede artikelen uit opinie- bladen en landelijke kranten als NRC Handelsblad, Trouw, de Volkskrant, Nederlands Dagblad en Reformatorisch Dagblad. De verzameling krantenknipsels gaat terug tot het begin van de jaren zeventig en is in 2009 afgesloten, toen veel van deze dag- en

weekbladen digitaal beschikbaar waren gekomen.

De eerstgenoemde categorie bevat digitaal en gedrukt materiaal van partijen en hun neveninstellingen (hoofdzakelijk wetenschappelijke bureaus, jongeren- en

vrouwenorganisaties). Het gaat hier om door deze organisaties uitgegeven boeken, brochures, nota’s, rapporten en periodieken (zoals ledenorganen, wetenschappelijke tijdschriften en dergelijke) en hun jaarverslagen, statuten en reglementen, alsmede de verkiezings- en beginselprogramma’s van de partijorganisaties. Ook affiches die de partijen hebben gebruikt (met name tijdens de verkiezingscampagnes) maken hiervan deel uit, evenals de gearchiveerde websites en tweets van de politieke partijen, hun nevenorganisaties en hun Kamerleden. Naast dit grotendeels voor de openbaarheid bestemde materiaal omvat deze categorie ook niet-openbaar materiaal, zoals de bij het DNPP gedeponeerde archieven van partijen (onder meer de VVD, D66 en DS’70) en van een aantal politici en partijbestuurders. Het zogeheten ‘geluidsarchief’ bevat naast interviews met politici (veelal gehouden in het kader van een specifiek onderzoek) integrale geluidsopnames van belangrijk geachte partijbijeenkomsten, zoals congressen en partijraden.

Voor een uitgebreid en geactualiseerd overzicht van het door het centrum beheerde, in een aantal uiteenlopende collecties ondergebrachte materiaal van en over partijen wordt verwezen naar de website van het DNPP (www.dnpp.nl). Daar is ook aangegeven hoe toegang kan worden verkregen tot de bij het DNPP gedeponeerde archieven van partijen en personen, en tot de gearchiveerde websites en tweets.

In september 2010 is een begin gemaakt met de systematische retrospectieve digitalisering van de collecties, deels in het kader van het in 2013 afgeronde project

‘Political Mashup’. Na de tijdschriften van de wetenschappelijke bureaus werden in 2014 de beschikbare jaar- en congresverslagen van de partijen gescand; hiermee is in het verslagjaar verder gegaan. In De digitale versies van deze documenten zijn opgeslagen in een repository en daarmee toegankelijk via de website van het DNPP en full text

doorzoekbaar.

Ook dit verslagjaar ontving het DNPP meerdere schenkingen. De Jongeren Organisatie Vrijheid en Democratie (JOVD) vulde haar op het DNPP gedeponeerde archief aan. In het verslagjaar werd begonnen met de ordening van dit archief, gefinancierd door de JOVD.

Verder kreeg het centrum archivalia uit het bezit van prof.dr. Peter Baehr, één van de

7

oprichters van D66. Prof.dr. Doeko Bosscher uit Groningen schonk documentatie- materiaal betreffende de Anti-Revolutionaire Partij(ARP).

Lopend documentatieproject: ordening JOVD-archief

In het voorjaar werd begonnen met de ordening van het JOVD-archief. In 1990 en 1994 waren de eerste delen van dit archief geïnventariseerd, nu kwamen de sindsdien

gedeponeerde aanvullingen aan de beurt – in totaal ongeveer 20 strekkende meters. Het

is de bedoeling dat de ordening in 2016 is afgerond.

8 Onderzoek

In 2015 werden vijf onderzoeksprojecten afgerond waarbij het DNPP nauw betrokken was. In mei verscheen bij John Harper Publishing in Londen de bundel An impossible job?

The presidents of the European Commission 1958-2014, geredigeerd door Van der Harst en Voerman. Hierin werden de voorzitters van de Europese Commissie in de periode 1958- 2014 biografisch geschetst. In oktober kwam bij Wageningen Academic Publishers een bundel uit over de relatie tussen agrarische protestbewegingen en populistische partijen, met als titel Rural protest groups and populist political parties. Voor de redactie tekenden Dirk Strijker, Ida Terluin en Voerman. In november verscheen bij Boom Bestuurskunde de bundel Van Aanvallen! naar verdedigen? De opstelling van Nederland ten aanzien van Europese integratie 1945-2015, geredigeerd door Hans Vollaard, Van der Harst en Voerman. Dit boek, dat een historisch overzicht beoogt te geven van de standpunten die de diverse politieke en maatschappelijke spelers in Nederland hebben ingenomen ten aanzien van de Europese integratie en de Europese Unie, zou begin 2016 worden

gepresenteerd. In december bracht het Montesquieu Instituut een door Voerman en Van der Harst geredigeerde bundel uit onder de titel De Commissie-Juncker. Laatste kans voor Europa? Tussenbalans na een jaar. Hierin werd de balans opgemaakt van het optreden van de Europese Commissie sinds haar aantreden in oktober 2014.

Eveneens in 2015 verscheen in de reeks die het DNPP met Uitgeverij Boom in

Amsterdam heeft opgezet het boek Het Christen Democratische Affiche, geschreven door drs. Maaike Kamps en Voerman. Hierin wordt een overzicht gegeven van de vaak

bijzondere verkiezingsaffiches van het CDA in zijn voorlopers: de Anti-Revolutionaire Partij, de Christelijk-Historische Unie, de Rooms-Katholieke Staatspartij en de Katholieke Volkspartij. Het eerste exemplaar van dit boek werd op 7 november op het congres van het CDA overhandigd aan partijvoorzitter Ruth Peetoom, ter gelegenheid van het 35-jarig bestaan van het CDA.

Afgeronde onderzoeksprojecten

- Project ‘The presidents of the European Commission’. Bundel met biografische schetsen van de voorzitters van de Europese Commissie (1958-2012), uitgevoerd in samenwerking met prof.dr. Jan van der Harst (afdeling Internationale

Betrekkingen en Internationale Organisaties, RUG) en mede gefinancierd door het Montesquieu Instituut . Dit project is in 2010 gestart en in mei van het verslagjaar afgerond.

- Project ‘Rural protest groups and populist political parties’, uitgevoerd in

samenwerking met prof.dr. Dirk Strijker (Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen,

RUG), en dr. Ida Terluin (Landbouw Economisch Instituut, Wageningen University

en Researchcentrum), mede gefinancierd door het Montesquieu Instituut. Dit

project is in 2012 gestart en in oktober van het verslagjaar afgerond.

9

- Bundel ‘De Nederlandse opstelling in Europa’, uitgevoerd in samenwerking met prof.dr. Jan van der Harst (afdeling Internationale Betrekkingen en Internationale Organisaties, RUG), en dr. Hans Vollaard (universitair docent Nederlandse en Europese politiek, Instituut Politieke Wetenschap, Universiteit Leiden) en mede gefinancierd door het Montesquieu Instituut. Dit project is in april 2012 gestart en in november van het verslagjaar afgerond.

- Boek over de verkiezingsaffiches van het CDA en zijn voorlopers, in samenwerking met het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA (WI), en gefinancierd door de Dr. Abraham Kuyperstichting en de Stichting Dr.

Schaepmanfonds. Dit project is in januari 2014 gestart en in oktober van het verslagjaar afgerond.

- Onderzoek ‘De rol van wetenschappelijke partij-instituten in de agendavorming van politieke partijen’, in samenwerking met prof.dr. Arco Timmermans (afdeling Public Affaires, Universiteit Leiden) en dr. Edwin van Rooyen, en mede

gefinancierd door het Montesquieu Instituut. Dit project startte op 1 februari 2012 en werd in het verslagjaar afgerond met de publicatie van Arco Timmermans, Edwin van Rooyen en Gerrit Voerman, ‘Policy analysis and political party think tanks’, in: Frans van Nispen en Peter Scholten, red., Policy analysis in the

Netherlands. Institutionalisation and performance (Bristol: Policy Press, 201), 187- 202.

Lopende onderzoeksprojecten

- Onderzoek ‘De relatie tussen de europartijen en de Nederlandse partijen, 1974- 2014’, volledig door het DNPP uitgevoerd en mede gefinancierd door het

Montesquieu Instituut (gestart op 1 november 2012). Europartijen worden geacht een representatieve rol te spelen in het democratische proces op Europees niveau.

Aan deze organisaties wordt in de Europese wet- en regelgeving dan ook grote waarde gehecht, maar hun positie in de politieke praktijk laat te wensen over.

Niettemin kunnen de europartijen volgens politicologen uitgroeien tot dominante politieke actoren op Europees niveau. Ondanks hun formele status en hun

potentieel belangwekkende positie bestaat er in Nederland geen studie die de

relatie tussen de europartijen en de Nederlandse lidpartijen in kaart brengt. Dit

project wil in deze historiografische leemte voorzien met een Engelstalige

monografie die de periode beschrijft vanaf het ontstaan van de europartijen (als

federaties) in het midden van de jaren zeventig tot aan de Europese verkiezingen

van 2014. Daarbij zal ook worden ingegaan op de vraag wat de bijdrage is geweest

van de Nederlandse lidpartijen aan deze evolutie van de europartijen in de rich-

ting van meer betekenisvolle verbanden, en in welke mate zij dit proces hebben

gestimuleerd of juist afgeremd.

10

- ‘What’s Left of the Radical Right? Populist Radical Right Parties and the Economy’, uitgevoerd door Otjes en mede gefinancierd door het Montesquieu Instituut. Een substantieel deel van het electoraat in Westerse landen is ontvankelijk gebleken voor een combinatie van enerzijds autoritaire oplossingen van maatschappelijke vraagstukken en anderzijds linkse oplossingen van sociaaleconomische

problemen. De vraag die in dit project centraal staat is of rechts-radicale

populistische partijen deze electoraal lonende formule hebben overgenomen en ten aanzien van het te voeren sociaaleconomisch beleid naar links zijn

opgeschoven. Op een bijeenkomst op 3 en 4 oktober 2013 in Groningen

presenteerden een deelnemers uit een aantal overwegend Noordwest-Europese landen hun analyses van de programmatische evolutie van ‘hun’ partijen. Dit project beoogt de totstandkoming van een bundel waarin de opstelling van deze partijen ten aanzien van sociaaleconomische issues vanaf het midden van de jaren negentig wordt weergegeven.

- ‘Breuklijnen onder Groningen en breuklijnen in kiesgedrag’, uitgevoerd door Otjes, in samenwerking met prof.dr. Tom Postmes (hoogleraar Sociale

Psychologie, RUG) en dr. Katherine Stroebe (universitair hoofddocent Sociale Psychologie, RUG) en medegefinancierd door het Instituut Sustainable Society van de RUG. Doel van dit onderzoek is na te gaan in hoeverre de aardbevingen in Groningen het vertrouwen van de bewoners van deze regio in de (nationale) politiek hebben beïnvloed en of dit een rol heeft gespeeld bij hun stemgedrag bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014 (met name de keuze voor lokale protestpartijen).

- ‘Pillarization and Depillarization Tested in Digitized Media Historical Sources (Pidemehs)’, uitgevoerd in samenwerking met prof.dr. Huub Wijfjes van de afdelingen Mediastudies van de universiteiten van Amsterdam en Groningen en met het Netherlands eScience Center, dat ook dit project financierde. In dit onderzoek, dat in februari is begonnen, wordt nagegaan in hoeverre de door onder meer de politicoloog Arend Lijphart veronderstelde loyaliteit van de media (in dit verband: dagbladen) in het klassieke verzuilde tijdvak 1918-1967 terug te vinden is in hoeveelheid kopij waarmee kranten over politiek hebben bericht.

Daartoe zal de gedigitaliseerde collectie van Nederlandse dagbladen van de Koninklijke Bibliotheek uit deze periode worden geanalyseerd.

- Promotieproject ‘Biografie A. van der Louw’, in samenwerking met prof.dr. Hans Renders van het Biografie Instituut van de RUG, gefinancierd door onder meer de VARA en de gemeente Rotterdam en van start gegaan op 1 april. André van der Louw (1933-2005) was bestuurslid van de Arbeiders Jeugd Centrale (AJC), werkte als redacteur bij de VARA-gids en was betrokken bij de vernieuwing van de PvdA.

Verder was hij burgemeester van Rotterdam, minister van Cultuur, Recreatie en

11

Maatschappelijk werk, KNVB-sectievoorzitter, voorzitter van de VARA en van de NOS. De biografie beoogt een bijdrage te leveren aan de kennis van de naoorlogse politieke geschiedenis, in het bijzonder de ontwikkeling van sociaaldemocratische politiek in Nederland, stedelijk bestuur en omroeppolitiek. Het promotieproject wordt uitgevoerd door drs. Chris Hietland dient in 2018 te zijn afgerond.

Nieuwe onderzoeksproject

- Promotieproject ‘Biografie S. van Houten, in samenwerking met prof.dr. Hans Renders van het Biografie Instituut van de RUG, dat wordt uitgevoerd door drs. C.

Brummer en op 1 april van start is gegaan. Samuel van Houten was een van de hoofdrolspelers van het Nederlands liberalisme in de tweede helft van de negentiende eeuw. Vanaf zijn intrede in de Tweede Kamer in 1869 was Van Houten decennia lang een bepalende stem in het politieke debat. Hij oefende invloed uit op uiteenlopende thema’s, van sociale wetgeving en het kiesrecht tot en met het huwelijk en het onderwijs. Het doel van dit onderzoek is tweeledig.

Enerzijds werpt het licht op de ontwikkeling, beweegredenen en daden van een markant en invloedrijk politicus. Anderzijds is een studie naar Van Houten ook een onderzoek naar context waarin hij opereerde. De vraag in hoeverre Van Houten een representatieve figuur was voor het liberalisme van zijn tijd kan ons nieuwe inzichten verschaffen over het Nederlands liberalisme in de periode 1870- 1930.

In het kader van sommige van deze projecten, maar ook los daarvan, publiceerden de wetenschappelijke medewerkers in 2015 in Nederlandse en internationale tijdschriften en bundels. Voor een overzicht van deze publicaties wordt hier verwezen naar bijlage 1.

Het onderzoek van het DNPP maakt deel uit van het interdisciplinaire

onderzoeksprogramma Public Trust and Public Law (PTPL) van de Rechtenfaculteit.

12 Valorisatie

Valorisatie, het delen van kennis met een breed publiek, is naast de collectievorming en het onderzoek de derde taak van het DNPP. Naast het publiceren in wetenschappelijke tijdschriften en bundels presenteerden de medewerkers de uitkomsten van hun onderzoek ook in vakpublicaties, werkten zij mee aan De Hofvijver, de electronische nieuwsbrief van het Montesquieu Instituut (zie bijlage 1), en beantwoordden zij vragen van de media en andere belangstellenden, zoals onderzoekers en studenten. Met dit alles leverden zij een bijdrage aan het maatschappelijke en politieke debat.

Media

De wetenschappelijke medewerkers van het DNPP worden regelmatig benaderd door de media met het verzoek om commentaar te geven op actuele ontwikkelingen in de

Nederlandse partijen of meer algemeen in de Nederlandse politiek. In 2015 waren het vooral – maar niet uitsluitend – de SP en de verkiezingen voor de Provinciale Staten en Eerste Kamer waarover redacteuren van dag- en weekbladen contact zochten. Het betrof hier onder meer Elsevier, Nederlands Dagblad, NRC Handelsblad, het Parool,

Reformatorisch Dagblad, Trouw, de Volkskrant en een aantal regionale kranten.

Daarnaast werden de medewerkers geïnterviewd in programma’s op de radio en op televisie (in het programma EenVandaag).

Aan het begin van elk jaar presenteert het DNPP een totaaloverzicht van de ledentallen van de in de Tweede Kamer vertegenwoordigde partijen in het voorgaande jaar. Ook dit keer was de mediabelangstelling voor de verzamelde ledentallen groot.

Dienstverlening

De daling van het aantal bezoekers van de studiezaal van het DNPP zette zich ook in 2015 voort. In het verslagjaar waren het er zo’n 500. Bij deze afname speelt mee dat steeds meer relevant materiaal door digitalisering op het internet beschikbaar gekomen. Daarbij komt dat de boeken uit de DNPP-collectie sinds 1 september 2013 worden uitgeleend en dat het DNPP sinds 2014 geen bronnencolleges voor geschiedenisstudenten meer

verzorgt, als gevolg van wijzigingen in het curriculum van de opleiding Geschiedenis van de RUG. Dit heeft ertoe geleid dat het DNPP veel minder geschiedenisstudenten trekt. Het aantal verzoeken per telefoon of email bleef redelijk stabiel op circa 800. Vooral

masterstudenten van verschillende disciplines (geschiedenis, journalistiek, politicologie, sociologie) deden een beroep op het DNPP. Daarnaast meldden zich aio’s en andere (soms uit het buitenland afkomstige) wetenschappers, journalisten, HBO-studenten, leerlingen van middelbare scholen en soms ook belangstellende burgers.

Website

De website van het DNPP is een belangrijk medium ten behoeve van de valorisatie. Alle in

de Tweede Kamer vertegenwoordigde partijen hebben een eigen overzichtspagina,

13

waarop gelinkt kan worden naar bijvoorbeeld een historisch overzicht van deze partij en van haar ledentallen, verkiezings- en beginselprogramma’s, statuten, reglementen, jaarverslagen en dergelijke. De website biedt ook toegang tot de repositories van het DNPP, met daarin niet alleen gedigitaliseerde partijdocumenten, affiches en artikelen uit de tijdschriften van de wetenschappelijke bureaus van de partijen, maar ook vele

artikelen en een aantal boeken die zijn geschreven door de wetenschappelijke medewerkers.

Het aantal bezoeken van de website van het DNPP nam in dit verslagjaar verder toe, van

bijna 27.000 in 2014 naar ruim 31.000 dit jaar. Ook het aantal gebruikers steeg. Vorig

jaar waren dat er circa 24.500 en dit jaar ruim 27.000.

14

Nationale en internationale wetenschappelijke bijeenkomsten

In het verslagjaar 2013 hebben individuele medewerkers van het DNPP deelgenomen aan wetenschappelijke bijeenkomsten (zie voor een overzicht van alle paperpresentaties, lezingen en debatbijdragen bijlage 2).

- Gerrit Voerman hield tijdens de op 1 juli 2015 gehouden conferentie ‘Politieke

partijen als anomalie van het Nederlandse staatsrecht’, georganiseerd door de

Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Radboud Universiteit in Nijmegen, een

lezing over , ‘nut en noodzaak van de democratische ledenpartij’. Aanleiding was

het verschijnen van de bundel Politieke partijen als anomalie van het Nederlandse

staatsrecht, waaraan hij met Paul Lucardie een bijdrage had geleverd. Hierin

braken zij een lans voor een zo groot mogelijke organisatievrijheid voor politieke

partijen.

15 Samenwerking

De politieke partijen zijn vanzelfsprekend de belangrijkste organisaties waarmee het DNPP contacten onderhoudt. Zoals gebruikelijk ontving het Documentatiecentrum van alle partijen periodieken, brochures, rapporten, programma’s en dergelijke. Op hun beurt doen de politieke partijen ook regelmatig een beroep op de collecties van het

Documentatiecentrum. In het verslagjaar sprak Voerman met meeste directeuren van de partijbureaus en de wetenschappelijke instellingen van de in de Tweede Kamer

vertegenwoordigde partijen.

Voerman onderhield verder voor het DNPP de contacten met onder andere het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis (CPG), het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (HDC), het Parlementair Documentatiecentrum (PDC), het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), het Katholiek Documentatie- centrum (KDC), ProDemos. Huis voor democratie en rechtsstaat, het Biografie Instituur van de RUG, en het Zentrum für Niederlande-Studien van de Westfälische Wilhelms- Universität in Münster. In het verslagjaar maakte hij deel uit van de Wetenschappelijke Raad van het CPG.

Het DNPP maakt deel uit van het in 2007 opgerichte en in Den Haag gevestigde

‘Montesquieu Instituut. Centrum voor Europese parlementaire geschiedenis en

constitutionele ontwikkeling’. De andere partners zijn verbonden aan de universiteiten van respectievelijk Leiden, Maastricht en Nijmegen. Het multidisciplinaire onderzoeks- en onderwijsinstituut verricht (vergelijkend) onderzoek naar onder meer parlementen en politieke partijen binnen Europa, de relaties tussen nationale parlementen en het Europees Parlement, de organen van de Europese Unie en de Europese

partijorganisaties. Namens het DNPP heeft Voerman zitting in het bestuur. Als gevolg van

de in 2013 door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aangekondigde

bezuinigingsmaatregelen werd voor het verslagjaar de subsidie aan het Montesquieu

Instituut stopgezet. Door een zuinig beheer van de middelen kon een aantal activiteiten

toch worden voortgezet, zoals de digitale nieuwsbrief De Hofvijver.

16 Onderwijs

Voerman gaf op 4 maart een gastcollege over de Europartijen en het Europees Parlement in de reeks ‘Decision making in the European Union’ voor derdejaars bachelor studenten Internationaal en Europees Recht en International and European Law, en op 29

september over politieke partijen in het kader van de cursus ‘Inleiding Politicologie’ –

beide van de Faculteit Rechtsgeleerdheid (vakgroep Rechtstheorie) van de RUG. In het

najaar gaf hij het college Parlementaire Geschiedenis en Politiek Staatsrecht. Op 16

oktober verzorgde hij voor het AOG School of Managent in de reeks ‘Publieke strategie en

leiderschap’ een college over de transformatie van de Nederlandse politiek.

17 Bijlage 1. Publicaties

wetenschappelijke publicaties

Frans Becker en Gerrit Voerman, ‘Behaalde resultaten zijn geen garantie voor de toekomst: bij het zeventigjarig bestaan van de PvdA’, in: Socialisme en Democratie, 72 (2015), nr. 6, 64-71.

Joost Berkhout, Brendan Carroll, Caeleste Braun, Adam W. Chalmers, Tine Destrooper, David Lowery, Simon Otjes en Anne Rasmussen, ‘Interest organizations across

economic sectors: explaining interest group density in the European Union’, in:

Journal of European Public Policy, 22 (2015), nr. 4, 462-480.

Amber van der Graaf, Simon Otjes, en Anne Rasmussen, ‘Weapon of the Weak? The Social Media Landscape of Interest Groups’, in: European Journal of Communication, 31 (2015), nr. 2, 120-135.

Jan van der Harst en Gerrit Voerman (red.), An impossible job? The presidents of the European Commission 1958-2014 (London: John Harper Publishing, 2015).

Jan van der Harst en Gerrit Voerman, ‘Juncker: de eerste gekozen voorzitter van de Europese Commissie’, in: Gerrit Voerman en Jan van der Harst (red.), De Commissie- Juncker: Laatste kans voor Europa? Tussenbalans na een jaar (Montesquieu-reeks, dl.

6). (Den Haag: Montesquieu Instituut, 2015), 9-27.

Jan van der Harst en Gerrit Voerman, ‘Naar verdeel en heers. De presidentialisering van de Europese Commissie’, in: Internationale Spectator, 69 (2015), nr. 3, 1-7.

Jan van der Harst, Gerrit Voerman en Hans Vollaard, ‘Conclusie’, in: Hans Vollaard, Jan van der Harst, en Gerrit Voerman (red.), Van Aanvallen! naar verdedigen? De opstelling van Nederland ten aanzien van Europese integratie 1945-2015 (Den Haag: Boom

Bestuurskunde, 2015), 423-438.

Kristof Jacobs en Simon Otjes, ‘Explaining the size of assemblies. A longitudinal

analysis of the design and reform of assembly sizes in democracies around the world’, in: Electoral Studies, 40 (2015), 280–292.

Tom Louwerse en Simon Otjes, ‘The impact of parliamentary specialisation on cosponsorship’, in: Journal of Legislative Studies, 21 (2015), nr. 4, 476-494.

Paul Lucardie en Gerrit Voerman ‘Rootless populists? The Dutch Pim Fortuyn List, the Freedom Party and others’, in: Dirk Strijker, Gerrit Voerman en Ida Terluin (red.), Rural protest groups and populist political parties (Wageningen: Wageningen Academic Publishers, 2015), 265-290.

Simon Otjes, ‘Hervormen en herverdelen. Is de links-rechtslijn de enige conflictlijn op

het sociaaleconomische terrein?’, in: Res Publica, 57 (2015), nr. 2, 133-158.

18

Simon Otjes, ‘De toekomst van de Eerste Kamer. Vier scenario's’, in: Bert van den Braak (red.), Het ‘probleem’ Eerste Kamer. Visies op de toekomstige rol van de Senaat (Montesquieu-reeks, dl. 5) (Den Haag: Montesquieu Instituut, 2015), 7-24.

Simon Otjes, De vier wetten van Noten getoetst’, in: Van den Braak (red.), Het 'probleem' Eerste Kamer, 52-67.

Simon Otjes en André Krouwel, ‘Two shades of Green? The electorates of GreenLeft and the Party for the Animals’, in: Environmental Politics, 24 (2015), nr. 6, 991-1013.

Simon Otjes en Tom Louwerse, ‘Populists in Parliament. Comparing Left-Wing and Right-Wing Populism in the Netherlands’, in: Political Studies, 63 (2015), nr. 1, 60-79.

Simon Otjes en Anne Rasmussen, ‘Collaboration between interest groups and political parties in multi-party democracies. Party system dynamics and the effect of power and ideology, in: Party Politics, 2015.

Simon Otjes en Gerrit Voerman, ‘The Netherlands’, in: European Journal of Political Research Political Data Yearbook 2014, 54 (2015), nr, 1, 213-220.

Dirk Strijker, Gerrit Voerman en Ida Terluin (red.), Rural protest groups and populist political parties (Wageningen: Wageningen Academic Publishers, 2015).

Dirk Strijker, Gerrit Voerman en Ida Terluin, ‘Introduction’, in: idem (red.), Rural protest groups and populist political parties, 15-34.

Arco Timmermans, Edwin van Rooyen en Gerrit Voerman, ‘Policy analysis and political party think tanks’, in: Frans van Nispen en Peter Scholten (red.), Policy

analysis in the Netherlands. Institutionalisation and performance (International library of policy analysis; Vol. 5) (Bristol: The Policy Press, 2015), 187-202.

Gerrit Voerman en Jan van der Harst (red.) De Commissie-Juncker. Laatste kans voor Europa? Tussenbalans na een jaar (Montesquieu-reeks, dl. 6) (Den Haag: Montesquieu Instituut, 2015).

Gerrit Voerman en Jan van der Harst, ‘Conclusion: an impossible job? ’, in: Van der Harst en Voerman (red.), An impossible job? The presidents of the European

Commission 1958-2014, 277-297.

Gerrit Voerman, en Jan van der Harst, ‘Het Europees Parlement verslaat de Europese Raad. De parlementarisering van de benoeming van voorzitter van de Europese Commissie, 1958-2014’, in: Internationale Spectator, 69 (2015), nr. 2, 1-8.

Gerrit Voerman en Paul Lucardie, Over nut en noodzaak van de democratische

ledenpartij’, in: Hansko Broeksteeg en Ronald Tinnevelt (red.), Politieke partijen als

anomalie van het Nederlandse staatsrecht (Deventer: Kluwer, 2015), 159-188.

19

Hans Vollaard, Jan van der Harst en Gerrit Voerman (red.), Van Aanvallen! naar verdedigen? De opstelling van Nederland ten aanzien van Europese integratie 1945- 2015. (Den Haag: Boom Bestuurskunde, 2015).

Hans Vollaard, Jan van der Harst en Gerrit Voerman, ‘Inleiding’, in: idem (red.), Van Aanvallen! naar verdedigen?, 13-28.

Hans Vollaard en Gerrit Voerman, ‘De Europese opstelling van politieke partijen’, in:

Vollaard, Van der Harst en Voerman (red.), Van Aanvallen! naar verdedigen?, 99-182.

vakpublicaties

Jan van der Harst en Gerrit Voerman, ‘Preface’, in: Jan van der Harst, en Gerrit Voerman (red.), An impossible job? The presidents of the European Commission 1958- 2014 (London: John Harper Publishing, 2015), vii-viii.

Maaike Kamps en Gerrit Voerman, Het Christen Democratische Affiche (Amsterdam:

Boom, 2015).

Maaike Kamps en Gerrit Voerman, ‘Het Christen Democratische Affiche’, in: CDA.nl:

het tijdschrift, 11 (2015), nr. 3 (okt.), 12-14.

Paul Lucardie, ‘Waarom profiteert GroenLinks zo weinig van de neergang van de PvdA?’, in: De Hofvijver, nr. 49, 26 januari 2015.

Paul Lucardie, ‘Heeft de politieke partij nog toekomst?’, in: De Hofvijver, nr. 53, 1 juni 2015.

Paul Lucardie, ‘Leden van de Staten-Generaal!’, in: De Hofvijver, nr. 56, 21 september 2015.

Simon Otjes, ‘Hangt links in Europa in de touwen?’, in: De Hofvijver, nr. 49, 26 januari 2015.

Simon Otjes, ‘Is D66 links?’, in: De Hofvijver, nr. 49, 26 januari, 2015.

Simon Otjes, ‘Gevestigde partijen in versplinterd systeem’, in: De Hofvijver, nr. 52, 28 april 2015.

Simon Otjes, ‘Constructieve oppositie leidt tot tevreden kiezers’, in: Trouw, 30 april 2015.

Simon Otjes, ‘Britse toestanden in Nederland?’, in: De Hofvijver, nr. 53, 1 juni 2015.

Simon Otjes, ‘De ontkoppeling van het aantal woordvoerders en het stemgewicht in

de Tweede Kamer’, in: De Hofvijver, nr. 56, 21 september 2015.

20

Simon Otjes, ‘A Game of Chicken? Mogelijke scenario’s voor het belastingplan’, in: De Hofvijver, nr. 58, 30 november 2015.

Simon Otjes, ‘Waarom houdt de Eerste Kamer zoveel initiatiefwetgeving tegen?’, in:

De Hofvijver, nr. 58, 30 november 2015.

Dirk Strijker, Gerrit Voerman en Ida Terluin, ‘Preface’, in: Dirk Strijker, Gerrit Voerman en Ida Terluin (red.), Rural protest groups and populist political parties (Wageningen: Wageningen Academic Publishers, 2015), 5.

Gerrit Voerman, ‘De ledenloze partij – het model van de toekomst?’, in: De Hofvijver, nr. 53, 1 juni 2015.

Gerrit Voerman, ‘Verbreden of terug naar het verleden? Over de toekomst van de SP’, in: De Hofvijver, nr. 58, 30 november 2015.

Gerrit Voerman, en Jan van der Harst, ‘Woord vooraf’, in: In Gerrit Voerman, en Jan van der Harst (red.), De Commissie-Juncker: Laatste kans voor Europa? Tussenbalans na een jaar (Montesquieu-reeks; Vol. 6). (Den Haag: Montesquieu Instituut, 2015), 5- 7.

Hans Vollaard, Jan van der Harst en Gerrit Voerman, ‘Voorwoord’, in: idem (red.), Van

Aanvallen! naar verdedigen? De opstelling van Nederland ten aanzien van Europese

integratie 1945-2015. (Den Haag: Boom Bestuurskunde, 2015), 5-6.

21

Bijlage 2. Lezingen, gastcolleges en debatbijdragen

Haugsgjerd Allern, Tim Bale en Simon Otjes, ‘Drifting Apart but not divorced?

Relationships between Centre-Left Parties and Trade Unions in Established

Democracies’. Paper gepresenteerd op de Annual Conference of the European Political Science Association, Wenen, 25-27 juni 2015.

Giorgos Katsambekis en Gerrit Voerman, ‘Alternatives in Crisis-ridden Europe. A Comparison between Greek and Dutch Left-wing Populism’. Paper gepresenteerd in de workshop ‘Left Wing Populism in Europe?’ School of Politics & International Relations, Queen Mary, University of London, Londen, 26 februari 2015.

Oscar Mazzoleni en Gerrit Voerman, ‘Memberless parties. A new form of business-firm parties? Paper gepresenteerd op de Joint Sessions van de European Consortium for Political Research (ECPR), Warschau, 30 maart – 2 april 2014.

Simon Otjes ‘Beyond Kriesiland: The Relationship between economic, cultural en European issues in Europe after the European sovereign debt crisis’. Paper gepresenteerd op het Politicologenetmaal 2015, Maastricht, 11-12 juni 2015.

Simon Otjes ‘Explaining Patterns of Wholesale and Partial Alteration in Cabinet

Composition’. Paper gepresenteerd op de Annual Conference of the European Political Science Association, Wenen, 25-27 juni 2015.

Gerrit Voerman, ‘Over nut en noodzaak van de democratische ledenpartij’. Lezing tijdens de conferentie ‘Politieke partijen als anomalie van het Nederlandse staatsrecht’,

georganiseerd door de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Radboud Universiteit, Nijmegen,

1 juli 2015.