EEN ANTWOORD AAN PROF. ROMME

VRIJBEID EN

DEMOCRATIE

VRIJDAG 5 MEI 1950 .No. 1 08

Nog wat nabeschouwingen over de verkiezingen

Pag. 5

WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE

.•

JAARREDE"

EEN ANTWOORD AAN PROF. ROMME

prof. Romme heeft mij de eer bewezen in De Volkskrant van 25 April een he~

schouwing te wijden aan ,.Oud's Jaarrede", de redevoering, waarmede ik op 31 Maart van dit jaar de algemene . vergadering van onze partij heb geopend. Ik ben hem daarvoor zeer erkentelijk en ik hoop, dat hij gelijk zal blijken te hebben in zijn veronderstelling, dat over die rede het laatste woord nog niet zal zijn gesproken. Principiële gedachtenwisse~

ling tussen de leiders der onderscheidene po~

litieke partijen kan aan de staatkundige op~

voeding van ons volk alleen maar ten goede komen. Het is ook uitermate nuttig, dat wij die gedachtenwisseling niet beperken tot de debatten in de volksvertegenwoordiging, al is zij daar het meest op haar plaats. Verschil~

lende omstandigheden veroorzaken toch, dat van de Kamerdebatten niet zoveel tot de grote massa doordringt, als Prof. Romroe stellig evenals ik gewenst zou oordelen. Mij~

1erzijds zal ik gaarne een nadere bijdrage tot :le gedachtenwisseling geven, dóor mij naar aanleiding van het betoog van de leider der Katholieke Kamerfractie een wederwoord te veroorloven.

naar is allereerst het probleem der opder~

linge verhouding van de verschillende politieke stromingen. Ik heb gemeend, die in mijn rede in grote trekken als volgt te moeten schetsen. Laat men de communisten buiten beschouwing, dan zag ik drie grote groepè~

ringen: de socialisten, de katholieken en een ,.derde macht", bestaande uit anti~revolution~

nairen, christelijk~historischen en liberalen.

Prof. Romroe ziet in de vermelding va~ die .,derde macht" een hoofse buiging naar anti~

revolutionnairen en christelijk~historischen

om tezamen met de liberalen zo'n macht te gaan vormen. Hij is er nog niet van over~

tuigd, dat dit .. aanzoek" in de andere kam~

pen, in het bijzonder in het anti~revolution~

naire kamp, een "teder" onthaal zal vinden.

Wanneer de heer Romroe dit gedeelte van mijn rede als een ,.aanzoek" beschouwt, dan heeft hij . mij toch misverstaan. Er werd hier slechts een feitelijke toestand geschilderd

~n de term "troisième force" werd door mij gebezigd, omdat ik meende daarmede in wei~

nig woorden duidelijk te kunnen maken, hoe ik de positie der middengroepen in ons land zag.

Wat is de betekenis der ,.troisième force" in Frankrijk? De term geeft daar aan, dat het gewenst kan zijn, dat groepen van verschillend beginsel naar on~

derlinge samenwerking streven, wanneer zij het gevaar lopen, dat hun invloed anders te~

genover die van aridere machten in het ge- drang kan komen. Verder gaat de vergelij ..

king · natuurlijk niet. De verhoudingen in Frankrijk zijn geheel anders dan bij ons. Ge~

lukkig! In Frankrijk bet!reigt de democratie gevaar vqn twee kanten, van de zijde van het communisme links en van die van het gaullisme rechts. De ,.troisième force" heeft er tot taak de democratie te redden. Bij ons is, al mogen· wij geen ogenblik in de waak- zaamheid verslappen, van een direct commu ..

nistisch gevaar geen sprake en een ,.gaullis~

me" kennen wij in het geheel niet. Binnen

het kader der democratische partijen, zien wij echter wel de figuur van twee grootmach~

ten, de K.V.P. en de P. v. d. A. en daartus~

sen - of wil men liever daarnaast - een drietal kleinere groeperingen. Willen deze haar kracht niet versnipperen, dan hebben zij te overwegen, op welke punten zij kunnen samengaan. Mijn verlangen gaat daarbij in het geheel niet uit naar een .,coalitie" of iets v.an dien aard . .Ik ben er mij voorts heel goed van bewust, dat deze partijen verschillende beginselen hebben. Maar ik vraag mij wel af, of zij, in het bijzonder waar het de verhou~

ding tussen staat en maatschappij betreft, niet zoveel gemeenschappelijks hebben, dat zij, waar het vraagstukken geldt, die deze verhouding ten nauwste raken, een gezamen~

lijke gedragslijn kunnen bepalen. De loop van zaken bij de behandeling yan het wets~

ontwerp op de P.B.O. heeft naar mijn mening de juistheid van deze zienswijze bevestigd.

•

Nadat ik aldus een politieke .,driedelig~

heid" had uiteengezet, heb ik de vraag onder het .oog gezien, op welke wijze in Ne~

derland, door samengaan van twee of meer groepen, een parlementaire meerd~rheid zou kunnen worden opgebouwd. De heer Romme

:.~--D-oo_r ___ l

I'-

^{Mr. P.}

J.

^{OUD ./}

noemt dit alles zeer interessant en in denk- bare onderscheidene omstandigheden op zijn . tijd de overweging waard. Over deze uit~

spraak op zichzelf kan ik mij reeds verheugen.

Principieel afwijzen doet de heer Romroe mijn gedachtengang niet. Hij stelt mij daarbij echter een vraag. Waarom moeten in mijn gedachtengang bij het vormen van zo'n meer~

derbeid altijd de katholieken van de partij zijn? Mijn antwoord is, omdat ik in de he~

staande omstandigheden een oplossing zon~

der de katholieken niet als mogelijk zie. Ik kan mij ook niet voorstellen, dat de heer Romme die mogelijkheid, die zou betekenen een samengaan van socialisten en .,derde macht" zonder de katholieken, wel zou zien.

En ik wil daar wel aanstonds aan toevoegen, dat ik een ontwikkeling, die deze mogelijk~

heid tot werkelijkheid zou maken, ook aller~

minst zou wensen. Zij zou immers betekenen, dat een scherpe scheidslijn werd getrokken tussen rooms en onrooms en daarvan kan ik niet veel·goeds verwachten.

Nog een tweede vraag stelt Prof. Romroe mij. Waarom bij de ver~elde mogelijkheden niet tevens vermeld, wat het dichtst nadert de practijk van vandaag: de katholieken en de socialisten en een deel van de .,derde macht"?

Deze vraag begrijp ik niet. Immers de moge~

lijkbeid ener parlementaire meerderheid met een deel der derde macht heb ik vermeld. Zij bestaat - indien ik afzie van de vraag van het parlementaire of extr.a~parlementaire

karakter van het Kabinet~Drees - heden ten dage en zij zou ook bestaan, indien - hetgeen ik zeker allerminst zou begeren - tot herstel der vooroorlogse rechterzijde zou worden overgegaan. Ik wil daaraan gaarne

nog één opmerking toevoegen. Onder de hui~

dige omstandigheden had mij in 1948 een .,nationale samenwerking" van de drie mach~

ten in haar geheel het meest toegelachen. De heer Romroe weet evengoed als ik, waarom dit niet mogelijk was. Mag ik aannemen. dat

U het ook, evenals ik, betreurt?

Na deze opmerkingen van algemeen poli~

tieke aard gemaakt te hebben, vermeldt Prof. Romroe met instemming mijn uitspraak.

dat de Overheid alleen moet leiden in de grote dingen. Deze theorie is hem uit het hart gegrepen, mits het begrip .,leiden in de grote dingen" mag worden verstaan als lei~

den .,in de grote, brède lijn". Mijnerzijds zag ik op deze paraphrase van mijn woorden gaarne accoord. Over het beginsel behoeft tussen de leider der katholieke fractie en mij dus geen verschil te bestaan.

Ook over de uitwerking? Helaas kan op die vraag het antwoord zeker niet zonder voor~

behoud bevestigend luiden. Dit blijkt uit de:

besthouwingen door Prof Romroe in dit ver~

band gewijd aan het vraagstuk der bedrijfs~

organisatie. Mijn bezwaren tegen de onlangs tot stand gekomen wet op de P.B.O. ver- klaart hij niet te begrijpen. Hij ziet, versta ik hem goed, in die bezwaren een zekere onder~

linge tegenstrijdigheid. Enerzijds heb ik het oordeel of en hoe de bedrijfsorganen er zul~

len moeten komen, willen overlaten aan 't he~

drijfsleven, anderzijds heb ik ditzelfde oor~

deel opgeëist voor de wetgever. Lijkt dit laat~

ste, zo vraagt hij, niet bedenkelijk veel op de:

.. overheid~bemoeial", die door mij werd af~

' gewezen. En wanneer men de wet op de he~

drijfsorganisatie afwijst, omdat de zaak hele:~

maal moet worden overgelaten aan het be- drijfsleven, waar blijft dan de overheid, die-:

te l~den heeft in de grote dingen?

Ik moet eerlijk bekennen, dat het mij tel~

kens weer met verbazing vervult, dat ik,. wan~

neer het gaat over het probleem der bedrijfs~

organisatie bij een zo scherpzinnig man als de heer Romme, een zo ~rote verwarring van denkbeelden aantref. Telkens weer verliest hij het verschil uit het oog tussen overheids~

orgaan en bedrijfsorHaan. Men maq daarhij niet alleen letten op de formele kant van de

• zaak. Formeel gezien zijn de bedrijfsorganen.

die door de overheid Worden ingesteld, altijd overheidsorgaan. Materieel kunnen zij, on~

danks het feit der formele instelling van over~

heidswe:ge:. niettemin autonome bedrijfsorqa~

nen zijn. Dit laatste is het geval, wanneer dat~

ÇJene, wat formeel instellen heet, materieel er~

kennen is.

De heer Romroe zal zich ongetwijfeld even goed als ik de debatten herinneren, in 1 012 gevoerd over de Bedrijfsradenwet van Mi~

nister Verschuur. Toen is aan de tegenstel~

ling tussen ,.instellen" en "erkennen" veel aandacht gewijd. De overheersende mening in de Kamer van toen, dat de bedrijfsraden niet van bovenaf mochten worden opgedron- gen, doch dat de Overheid zich had te rich- ten naar hetgeen in de maatschappij groeien~

de: is. Er waren er echter onder de voorstan- ders van deze opvatting, die betwijfelden of het wetsontwerp wel van dit beqinsel uitÇJing.

(Vervolg op pag. 5)

VRIJBEID EN DEMOCBATI.E

*lrt:UQiilêJjlfiJI(€1 ^flitsen

De Eerste Kamer- schaarde zich achter Minister Stilili.er

Mr. Blom legt een verklaring over Nieuw-Guinea af

"Vele leden verklaarden zich met het l;leleicl van de Minister te kunnen verenigen. Zij prezen zijn grote werkkrac. ht en toew. îjding. Inzonderheid hadden zij waardering voo1· het streven van de lJewindsman naar veel- vuldig en nauw contact .met andere mogendheden en internationale orga- nisaties. Verscheidenen hunner hadden de indruk, dat Nederlands naam in den vreemde sedert zijn optreden aanmerkelijk aan gezag had gewon- nen. In hun waardering wennen zij ook 's ministers medewerkers te be- trekken, die hun chef bij zijn verantwoordelijke arbeid terzijde staan.

Ook andere leden brachten dè minister hulde voor zijn vroed beleid onder de huidige zeer moeilijke omstandigheden. Zij waren van mening, dat de minister erin was geslaagd, op onze buitenlandse politiek een eigen stempel te drukken, .(Lan welk laatste het voordien wel eens had ontbroken."

acceptabel moet zijn. Omge~erd ben ik ervan overtuigd, dat h,ij, als bij in dat internationale mili~u tot een re- sultaat is gekomen en dit hier moet verdedigen, ons aannemelijk zal kun- nen maken, waal'om bij meende, dat het dool' hem gesteunde zowel in het algemeen belang was als in dat van Nederland.

* * *

Dek~ek de heer Wendelaar de zaak uitsluitend "uit partijbril" dan zou . er wèl een bezwaar tegen de ge- combineerde tuneties van mr. Stikker k u n n e n bestaan, namelijk dat bij door herhaalde afwezigheid te weinig invloed zou hebben op de dagelijkse gang van zaken in bet Kabinet en dat is - men denke slechts aan de belas- tingpolitiek van min. Lieftinck - toch wel erg nodig. Daarvan wilde de woord- voerder van. onze fractie echter spoedig

;~fstappen, want niet als partijman, maar als Nederlands volksvertegen- woordiger in het algemeen wilde hij deze zaak zien en dan wilde hij de mi- nistel' gaarne felkiteren (en niet alleen de minister maar ook het land) met deze beide benoemingen. De ministel' vindt erin de erkenning door het bui-

tenland van zijn uitzondel'lijke be- kwaamheid en ons land kan ik, aldus spr., gelukwensen, om4at op de uiterst belangrijke plaats van de Eul'ope.se economische samenwerking ons land niet alleen het woord kan voeren, maar zelfs de leiding heeft.

neze passages, ontleend aan 't voor- lopig Verslag van de Eerste Ka- mer over de begroting van Buiten- landse Zaken, wekten reeds de ver- wachting, dat minister Stikker het bij de verdediging van zijn beleid in deze Kamer niet moeilijk zou krijgen. En zo was. het ook inderdaad.

Over de grote lijnen van de te voe- ren buitenlandse politiek - een "zelf- standigheidspolitiek in moderne zin", zoals minister Stikker haar destijds noemde - bestaat, wanneer wij de communisten uitzonderen, ·eigenlijk geen verschil van mening. Een moei- lijk punt vormt de verhouding tussen Regering en Staten-Generaal op het gebied van het buitenlands beleid, maar dit vraagstuk wordt nu commis- soriaal bestudeerd, zodat het ditmaal nauwelijks aan de orde kwam. Rest dan nog als bijzonder punt de combi- natie van nationale en internationale functies ,van minister Stikker.

Wanneer men, zoals het geval blijkt te zijn, in ruime kring van mening is, dat Nederlands naam in den Vl'eemde sedert bet optreden van minister Stikkel' "aanmerkelijk aan gezag heeft gewonnen," dan ont- komt men er toch niet aan te erken- nen, dat dit in de eerste plaats dan toch te danken is aan de intel:'natwnale positie, welke de minister zich heeft weten te verwerven.

Het zal dan ook wel deze overwe- ging zijn, welke de aanvankelijke kop- schuwheid van velen ten aanzien van die combinatie van functies heeft doen verdwijnen. Ten dele waren deze be- zwaren trouwens uitsluitend van prak- tische aard. Men vreesde, dat ;l.ij te zwaai:' voor de minister zou worden, maar in de afgelopen maanden is wel reeds gebleken, dat de heer Stik<ker ook tegen deze taak wel degelijk is opgewassen. Terecht zei de heer Wen- delaar trouwens: dit moet natuurlijk

in de eerste plaats aan de mi- nister zelf worden overgelaten.

Ook de heer Algl'a (A.R.) be- doelde ditzelfde, toen bij geestig op- merkte: "Dat is een persoonlijke zaak, die de minister regardeert en die ver- der wel .. bekeken zal wol'den door haar, die zijn zorgen deelt en zijn vreugden groter maakt, en wanneel' zij het samen daarover niet eens ~U­

den kunnen worden, dan zou altijd als derde de buisarts kunnen wol'den geraadpleegd".

* * *

D

e heer Algra handhaafde, eigen- lijk als enige, grotendeels nog zijn principiële bezwaren en het was daarover, dat de heer Wendelaal' enige wel zeer juiste opmel'kingen maakte.

Jk ben het, zo verklaarde hij, niet eens met de· redenering van de heer Algra.

Ik geloof, dat, zoals wij hiel' zitten, wij allemaal in een - op bescheiden wijze - vergelijkbare situatie verke- ren als de minister, die tegelijkertijd is geworden voorzitter en bemiddelaar van de O.E.E.S. Ik bedoel dit, zo zeide hij, in deze ûn, dat el' niet velen van ons zullen zijn, die niet verschillende kwaliteiten hebben. Dit kunnen heel onbelangrijke zijn, maar het kunnen in sommige gevallen ook zeer belang- rijke zijn. Het is herhaaldelijk voor- gekomen, dat leden van de Staten- Generaal tegelijkertijd burgemeester

waren of wetbouder van een grote ge- meente of lid van Provinciale Staten of gemeentel'aad of wat ook. Verschil- lende combinaties zijn denkbaar en hebben 7;ich ook hel'haaldelijk voorge- daan.

B

^{ij elk van de} gevallen, waarin zich een dergelijke combinatie voordoet, zijn er bezwaren gehoord in dezelfde richting als die, welke nu door de heel' Algra naar voren zijn gebracht. Daal'entegen, zo ging de heer Wendelaar vool't, heb ik altijd stelling genomen en heb ik altijd verdedigd, dat juist in zulke combinaties een man zijn kal'akter en zijn gaven tot volle ontplooiing kan brengen, omdat hij moet zorgen, dat hetgeen hij op de ene plaats verdedigt, ook op de andere plaats verdedigbaar is. Dat is niet al- tijd gemakkelijk en het zal hoge eisen stellen aan zijn verstandelijke kwali- teiten en aan zijn karaktereigenschap·

pen, maar als men die heeft, dan li: a n het niet alleen, maar kan men aldus juist zoveel mogelijk bereiken.

Ik ben er, zo besloot de beer Wen- delaar dit bij de replieken volkomen geïmproviseerde wederwoord aan de heer Algra, van ovettuigd, dat de mi·

nister, als hij in de internationale con- ferenties zit en zoekt naar een rege- ling, die voor ,het algemeen belang acceptabel is, nimmel' uit het oog zal verliezen, dat deze ook in N edel' land

0 ~ezeburger

bollen, zoet mee geweest.

wolkbreuk der ere!

• * *

S

ommigen hadden nog pepleit een af.spliû;ing van bet wel'k van de ministel' van Buitenlandse Zaken. De heer Wendelaal' verklaarde, dat hij een dergelijke afsplitsing zou betreu- ren. De minister van Buitenlandse Za- ken blijve de vel'antwoordelijke man voor het geheel. Zou er eçhtel' tOch iets moeten verandel'en, dan zou het naar de mening van de heer Wende-

heeft die h.éle lijst van alle lintjes van a tot z, van Jan tot Piet, vnn de pro- cureur-generaal tot de schone schoonmaakster ge- lezen. Ilij is d{Lar een hele enkele reis Amsterdam- Den Haag, dwars door de Mensen, 1nensenlief welk een

0 t

En wilt U nu wel geloven dat ik er daar nu m,q,ar altijd niets van begrijp? Dat ik nu maar altijd niet snapper.~

kan waarom wij dat nog doen? En qat ik nog minder begrijpen kan wat die wolkbreukelingen er áán vinden?

' ⁰

~ f

0

Zo'n procureur-generaal en alle rectores-magnifici, kolonels en h.h. leden der Staten~Generaal weten voor~

uit: nou ben i k aan de beurt; nou rn.oet 't komen; n'UI komt dat spatje op mijn knoopsgat terecht en wat is daa1·

dan nog áán? Wat is daar dan nog de éé1· van?

Nee, denk niet dat ik het èrg vind en dat ik mijn medemens zijn geluk niet gun.

• Denk niet dat ik er woedend over ben, of dat ik er een vurig stukje, te vum· en te zwaard, over zou willen schrijven.

Maar ik vind het zo onzegbaar kinderachtig.

Ik vind het zo verschrikkelijk flauw.

Ik vind het een beetje triest, dat een dame die vijftig :iaa1· de stof heeft afgenomen bij een ande1·e dame, dam·

een bronzen medaille voor krijgt.

En ik vind het weer op een andere wijze triest dat een g1·ote zangeres of een uitstekende beeldhouwe1· een ster op de boezem krijgen omdat zij nu eenmaal begénadigd zijn met de gave der schoonheid. Zo iets groots en metaphy- sieks vindt immers zijn beloning in en uit zich zèlf en wordt imm,ers altijd onderbeloond met het zelfde kruis dat Jan, Piet en Klaas voor hun verdiensten ontvangen?

· Wanneer ik het geluk en het voorrecht had zulk een begenadigd kunstenaar te zijn, zou ik mij zelf véél te hoog achten voor de normen die de oer~burgers aan hun ere aanleggen.

Maar allen die het dan wèl heerlijk vinden; en ieder die er dan wèl verguld mee i$ - ik ben óók de kwaadste niet en ik kan bést de zon in de kinderkamer zien schijnen - ontvangt hierbij de recht-ha1·tetijlu gelukwensen van

DEZE BURGER.

laar alleen in deze richting kunnen zijn, dat de minister wordt ontlast van lll het werk, buiten dat van zijn De- partement door de benoeming van een minister zonder portefeuille. Het zou hem dan echter wenselijk voorkomen, dat deze minister dan "de zaken zou zien in het licht van on z e beginse- len".

. . .

H

et is van belang vast te stellen, dat minister Stikker daarover niet anders bleek te denken. Ook hij keerde zich tegen een splitsing en ook hij bleek van mening, dat wanneer er toch een minister zonder portefeuille aan Buitenlandse Zlolken bij zou ko- rn.en, het noodzakelijk zou zijn, dat de twee ministers dan van dezelfde poU- tieke richting zouden zijn. Vooral tegen- over het Departement zou het nood- zakelijk zijn, dat die twee ministers volkomen gelijk zouden denken, el- kaar zouden begrijpen en zouden aan- vullen, omdat men daar anders niet zou weten, in welke richting wordt gekoerst.

Uit hetgeen min. Stikker verder oog opmerkte bleek echter wel duidelijk, dat zijn gedachten voorlopig in 't geheel nog niet in deze richting gaan. Hij achtte de tijd, sinds welke hij de twee internationale functies thans bekleedt, nog tekort geweest om daarover een definitieve beslissing te nemen. Boven•

dien bleek hij van mening, dat, indien het te enigertijd noodzakelijk wu zijn om te komen tot een verlichting van zijn werk, dat gezocht zou moeten worden in de richting van uitbreiding van taken, welke aan de staatssecre- taris (mr. Blom dus) zijn opgedragen of wel in dé benoeming•van een twee- de staatssecretaris.

.

^::•

.

~ldjke vraagstukken bracht de

.I. beer Wendelaar nog ter sprake, o.a. het emigratievraagstuk, de Weit- Europese samenwerking en de ver- houding tot Rusland, de bemoeiingen van de ministel' van Buitenlandse Za•

ken ook met bet defe!}jJiebeleid, oe

voorlichting in Amerika en de zo ge- slaagde reis van Prins Bernbard.

Van bijzonder belang was echte!' vooral hetgeen de heer Wendelaar over ,Nieuw-Guinea zeide en de toe·

zegging, die hem daal:'bij wel'd gedaan.

Onze woordvoel'der legde er nog eens de nadruk op, dat Nieuw-Guinea nog steeds Nededands gebied is en «Uit, naar het hem voorkwam, er ook .goede kansen bestaan om dit gebied voor Nederland te behouden. Enigszins ver- ontrust toonde hij zich echter, dat in de Memorie van Antwoord wall ge•

schreven over de voor· en nadelen van een trusteeschap en hij stelde de zeer positieve vraag: Kunnen wij e~· zeker van zijn, dat ovel' Nieuw-Guinea geen beslissing zal wol'den genomen alvo- rens de Staten-Genel:'aal daarover in volle vrijheid zullen hebben kunnen oordelen?

H

et is wel zeer verheugend, dat ook hierop - in dit geval door staatssecretaris ml'. Blom - een even positief antwoord werd gegeven: Op de Unieconferentie van ministers heeft de Nederlandse delegatie zich uitdruk- kelijk voorbehouden, dat het rapport van de studiecommissie, hetwelk vóór 1 Juli zou moeten worden ingediend, geen onderwerp van bespreking tus- sen de Regering en de R.I.S. zal uit•

maken, alv<lrens dit rapport aan de Staten-G'ènel'aal is voorgelegd en bet Parlement zich hierovel' in volle vrij- heid heeft kunnen uitspreken.

In de Memorie van Antwoord was een eventueel tl'ustschap slechts ter sprake gekomen naar aanleiding van de passages in het Voorlopig Verslag daaraan gewijd, doch geenszins om- dat de Regering het voornemen zou hebben, di.t gebied onder trustschap

te brengen. A

.. •

\' &IIIIEID EN n•OO.RATO:

VliJBEID 11 DEMOCRATIE

,.,ffl<AO VAN OE YOUJPAIItu YOOif WltiJHEJO " ' IIEIMIGJIAUI

Voorzitter Redactie-comm.: Drs. H. A. Kortbals.

Ré<1'actie•secretaris: Mr. E. Jillias.

Adres: Victoria Hotel Amsterdam, Kàmer 435.

Administratie: P o s t b u s -i 3, A'foort, tel. 5267. ""' Abonnementsprijs f 1.90 p. kwartaal, t 7.50 p. jaar. ^{p .. ·} voor het zenden van abonnement&• en adverten- tie-gelden: Postgiro rt(). Z45103, ten name van de Penningmeester van de Stichting "Vrijheid en Democratie" te Amersfoort.

LOsse nummers 15 cent.

Voor advertenties wende men zich tot de admi- n .. tratie of töt de hoofdvertegenwoordiger: L.

Vlug, Geestbrugweg 69, ft.ijswijk (Z.-H.).

Weest stil

D .

^{e dageb van 5 tot 15 Mei zijn in ons land door}

de gebem1enissen van 1940-1945 gedenkda·

ren geworden van bijzondere betekenis. 10 Mei 1940:

n datum, welke nooit meer wegrevaard kan worden alt de herinnering van hen, die dit bewái!lt mee- maakten, die overval door Duitsland in het holst van de nacht van de «ende Mei op ons land. Zal iemand wel ooit verceten 'hoe blauw de hemel was, hoe stralend de dagen en hoe 1!1terk dè beklem•

minr, omdat dit ons land, ons volk werd aange-- daan? Herhitlering aan Iten, die in dle dagen vleien, la eett ongel_,ke sirijd, maar zlelt toeh bewust te vallen voor de vrijheid vari land en volk. Zal Iemand 6oU vergeten . dM eincle -van die ODfelijke strijd, na het bombardement van ltotterdatn, die iYond van de capitulatie van orut land? En toen die V"tf bittere jaren, die op ons allen een merkteken hebben gezet, jaren van groeiende onderdrukking,

vàll groeiend verzet, van een steeds toenemend jUlliltal slachtoffers, dat onder de schennende hand 4"1Ul de bezetter viel, met tienduizenden. Zij ginge~

vdorbJj, d.te 1àllfe · jUert, Jll6t de '&Ot'lgerM:irier in het Westen des lands iot besluit. Tot eindelijk de·

v~dsètpakketten boven de grote steden afgewor·

pen, de voorboden waren van een bevrijding. Heb- ben wij ooit zo gezwaaid naar vliegtuigen, ooit zo g-ehuild om vliegtuigen als in de laatste dagen van April en de eerste dagen van Mei 1945? En toen de bevrijding: de vijfde Mei 1945. Met later in het j~r

de intocht van Koningin Wilhelmina in Amster- dam, de hoofdstad en DeR Haag, de Residentie.

Wonderlijke dagen met een diepe herinnering. Wij zien nog voor ons, hoe de Koninklijke Militaire

~Kapel voor het eerst na vijf jaren, voor net gedeel·

iè in de oude uniformen van Mei 1940, onder lelding van haar dirigent, kapitein dr. C.L. Walther U.Cr, het voorplein voor Itet Paleis Noordeinde ofmarcheertle. la, als ftlé6 a&Ji die dillal JaM a.aken, dali bn MeJt aeer lfAil één ft1UIImer vaft Vtijheid en Demooratie vol schrijven met alge·

mene en persoenlijke herlnaeriqen Uil clie Mei·

a-ren van tlea ea ver ^{jdr ret.fen.}

Meld.a&'en: J'edenkdaJ'en voor ieder waarachtig Nederlander. Laten wij elk in eigen J'ezln, naast de grote herdenkingsbijeenkomsten, één OJ'enblik dtl zijn. leder Nederlander heeft wel een familielid,

em vriend te gedenken, die in de jaren van 10 Mei lM8 tot 5 Mei 1945 gevallen is in die strijd, die b1oedlge swijd tegen onderdrukking en tyrannie, vtor de vrijheid. En laten wij nooit hun offer voor oas allen vergeten. Laten wij allen heel stil zijn als

~ hen allen gedenken. Hen, die vielen, opdat wij

•. ea onze kinderen in vrijheid kunnen leven.

Vreugde

Er is alle reden om ook op deze plaats te getuigen van de vreugde dié. Zich van ons heeft meester gemaakt in verband met de be·

langrijke overwinning die de V.V.D. bij de jong- ste verkiezingen voor de Provineiale Staten heeft weten te behalen. Doch met het uiten van déte vreugde alleen komen wij er niet. Thans zal het de taak van ane afdelingen zijn, de stemmencijfers nauwkeurig te bestudeten en te all&lyseren, opdat zo spoedig mogelijk de nodige maatregelen kunnen worden genomen om de btbaalde winst niet slechts te consolideren, n:tUr Uit t~ breidén. Atlft, die ft\ &t jOilpte

verk,iezingsstrijd hun uiterste best hebben ge- daan om ooti behoorlijk resultaat te bereiken, kunnen met grote genoegdoening op de behaalde resultaten terugzien. Onze werkers weten zich gedragen door de gedachte, dat hun inspannin- gen niet te-vergeefs Zijn geweest. Het bewijs is geleverd, dat onze politieke beginselen in een toenemende mate weerklank bij ons volk vinden.

Juist daarom moet de strijd met verdubbelde

~gie worden voortgezet. Onze propagandisten weten, dat zij in toenemende mate ons volk be- reid vinden om over onze beginselen van gedach- ten te wisselen. Laten wij deze gunstige ge·

legenbeid vooral niet voorbij laten gaan. Vele nieuwe l!temmen, die de V.V.D. heeft weten te · verwerven moeten noodzakell.ik binnen het partij•

verband worden gebracht. Die kans is er en laten wij deze kans dan ook grijpen. OndeT deze nieuwe aanwinst bevindt zich voorts uitt!tekend materiaal, dat rijp is om een abonnement op ons weekblad. te nemen. Laten wij ons vooral niet in slaap sussen met de gemeenplaats .,dat het zo goed gaat", neen, het zal slechts goed blijven gaan, indien Wij van de gunstige stemming, die er ongetwijfeld in een belangrijk deel van ons volk met betrekking tot onze partij bestaat, uit- buiten. Daarom in alle afdelingen, in stad en land, aan de slag. Er is nog veel en belangrijk werk te doen, dat, mits het met energie wordt aangepakt, 2:eker tot tastbare resultaten zal leiden.

Bedenkelijk (I)

N

^{aast de} grote en begrijpelijke vreugde, die er in het democratische kamp na de jong·.

ste verkiezingen voor de Provinciale Staten be•

staat, vooral in verband met de grote neder·

laág, die aan de communisten werd toegebracht, is er toch een sehaduwZljdé, die zeer zeker ons aller aandacht verdient. Wij doelen hier op het nog te veel voorkomend absenteïsme. Doch dat niet alleen, er waren, indien wij juist zijn ge·

informeerd, bij de jongste verkiezingen boven•

dien nog meer ongeldige stemmen, dan de Vorige malen. Zowel het veelvuldig thuis blijven, als het uitbrengen, van ,st~mmen van onwaarde, is in een waarlijk democratisch staatsbestel een zee!

bedenkelijk verschljnsel. Het zou dan ook zeker aanbeveling verdienen, indien kon worden nage.

gaan, wat de oorzaak van· dit absenteïsme en va.n het uitbrengen van ongeldige stemmen eigenlijk is. Wij staan hier voor een grote en evenzeer belangrijke vraag, of - vooral bij hef uitbrengen der ongeldige stemmen - onwil, d.w.z. politieke onverschilligheid, dan wei• on- kunde in het spel is. Het is n.l. geenszins uit•

gesloten, dat vele stemmen hun waarde ver·

loren, omdat vele kiezers._nog niet Voldoende met de techniek op de hoogte waren om hun stem·

men niet van onwaarde te doen zijn. Zou deze laatste veronderstelling kunnen worden bewaar•

held, hètgeen o.m. V'ia de stembureaux alsnog :tou kunnen Wol"d.en nagegaan, dan zou het zeer wel aanbeveling verdienen, dat bij de komende verkiezingen bij herhaling en gedurende een be·

pa.&ldè perlódé er bij de burgerij op wordt ge·

J_lam~ hoe men zijn stém dient uit te brengen.

Bedenkelijk (II)

E

en andere mogelijkheid is inder~aad, dat er in de meeste gevallen, waann een stem van onwaarde werd uitwebracht, politieke Ott•

verschilligheid in het spel is. Indien dit werke·

lijk het geval mocht zijn, dan staat ons volk aan een groot gevaar bloot en is het zeer nood·

zakelijk, dat tegen deze onverschilligheid ten strijde wordt getrokken. Hiervoor zouden b.v. in de toekomst door onze partij afzonderlijke V'ét·

kiezingsmanifesten kunnen worden opgesteld.

Buitendien ligt het op de weg van een ieder, die met een: dergelijk politiek-onverschimge in aanraking komt, hem te overtuigen van de laak·

bare handeling, waaraan hij zich heeft schuldig gemaakt. Juiat door zijn passieve houding tast de niet-stemmer of de fout-stemmer de fundamen·

ten van de democratische staat aan en helpt hij aldus mede de vrijheid te belagen.

Nogmaals, het zou zeer gewenst zijn, dat een nauwkeurig onderzoek werd ingesteld, waaruit duidelijk zou kunnen worden, of het verkeerd stemmen al dan ntet in hoofdZaak werd ver- oorzaakt door een gebrek va de beheersing van

de ~técbftié1t".

~ MEI 1950- Pag. :f

Wij durven ons in deze niet aan een voor- spelling te wagen, doch het kan niet worden voorbij gezien, dat vooral op het platteland en vaak ook door oudere mensen, stemmen worden verknoeid door éen te grote ijver om op zijn stembiljet meer in te vullen dan wordt toege- staan.

Raak

Reeds vaker hebben wij op deze plaats de vrees geuit, dat het in ons land op de duur niet mogelijk zou zijn onze sociale. voor- meningen te handhaven, iQdien ons bedrijfs- leven nog langer aan de knellende banden wordt gelegd, die voornamelijk op instigatie van de Partij van de Arbeid zijn aangebracht. Bij her- haling hebben wij er voor gewaarschuwd om de kip met de gouden eieren te slachten. Voor Wie mocht menen, dat dit alleen de visie van de V.V.D. zou zijn en dat wij als partij in deze redenering dus· slechts alleen zouden staan, doet goed kennis te nemen van de rede, waarmede de heer Borst áls voorzitter enige dagen ge.

leden de algemene vergadering van het Ver- bond Van Protestant-Christelijke Werkgevers in

Nederland heeft geopend. Met recht stelde ook spr. de vraag, of onze sociale voorzieningen op de duur te handhaven zullen zijn. West-Europa (ook Nederland), zo zeide spr., zal er zich slechts bovenop kunnen werken door een lage kostprijs voor zijn industriële producten. Die lage kostprljs wordt op allerlei manier belem·

merd. Wanneer, gelijk in ons land, meer dan de helft van de hoge fiscale heffingen in de vorm van steun-uitkeringen terugvloeit naar een ge.

deelte der bevolking, is de vraag gewettigd, of het juist is aldus. .te handelen. Is er geen sprake van grove onrechtvaardigheid, zo zeide spr. ver.

volgens, teil opzichte van de met het inkomen actieve groep der ondernemers, die rusteloos pogen door betere en goedkopere productie er Nederland weer bovenop te helpen? In de strijd om goede sociale regelingen en het behoud daar- van, wetke in: ons land en niet het minst in onze eigen Christelijke soéiale kring is gevoerd, mag, aldus de heer Borst, niet worden vergeten, dat er eens een eind aan komt en dat er een limiet dient te worden gesteld.

Moge deze woorden versterkt met de onze ooi(

tot de arbeiders doordringen, opdat zij beseffen, dat, indien de bronnen waaruit de sociale voor·

zieningen moetEm worden geput, uitdrogen, alles verloren zal zijq. Daarom geldt het, op het•

zelfde aambeeld te blijven hameren, opdat voor- namelijk de arbeiders in toenemende mate zullen gaan inzien, dat zü in feite geblinddoekt voor een afgrond staan.

Zo

·zyn ze

Ofschoon men er normaal niet toe zal komen, zullen vale democratische Nederlanders de dag M de verkiezingen een exemplaar van De Waarheid hebben gekocht om te vernemen, op welke wijte de communisten hun nederlaag waarheidsgetrouw in De Waarheid zouden op·

dieneri. Het begon al met een prachtige kop .,Stormloop tegen het communisme. wederom mislukt". Daaronder "winst in Utrecht, Zaan•

dam, Leiden, Schiedam, Alkmaar en vele andere gemeenten." Andere opschriften getuigden van de volgende nonsens: "onze positie ongeschokt, gemeenten, waar wij vooruitgingen"."'Welnu, wij hebben de ·communistische propaganda altijd ge.

vaarlijk geacht, omdat zij vaak op slinkse wijze de feiten wist te verdraaien. Feiten, die het Waarheid-lezende publiek vaak niet op andere wijze kon vernemen. Als men echter van 58 zetels teru!loapt op 31 zetels en men schrijft het fraais, dat wij hierboven aanhaalden, dan zal toch de meest verstokte communist wel even zijn ogen hebben moeten uitwrijven. Onder het motief van ons is niets te dol, wordt de ar.

beider gedegradeerd tot een willoos werktuig, wa&rvan blijkbaar wordt VE1rondersteld, dat hij geen hersens en geen eigen oordeel heeft, De onwaarheden lagen opgestapeld. Zaandam b.v.

had geen winst, maar verlies. Van Ammerstol kan hetzelfde worden gezegd. En tenslotte de

"winst" 'in Utrecht, Leiden, Schiedam, Alkmaar, Kerkrade, Delft, Delfzijl, Hoorn, Ede en Zwolle, die resp. 46, 295, 43, 10, 102, 3, 3, 1, 15 en 2 stemmen bedroeg. Als de communisten ooit hebben getoond de á.rbeiders te zien als dom stemvee, dan hebben zij dit wel bewezen met hun verklezings-uîtslàgen in De Waarheid. Het verdient aanbeveling, deze wetenschap niet binnen een beperkte kring te houden, maar haar uit te dragen op fabriek, kantoor, en werkplaats, waar zich wellicht nog teveel slachtoffers be- vinden van de grote tnohd der communistiséhe dikdoeners.

..

VRIJHEID EN DEMOCRATIE 5 MEI 1950- Pag. 4

~---~,

middag verlof nam en in Bambi- ningse bosjes zoekt.

heeft U door omstandigheden

~en poosje in de steek gelaten. Nu was dat niet zo erg, want er steekt weinig prettigs in om te lezen over troebelen in Indonesië, over verga- derende stafchefs in Den Haag, over de Belgische koningscrisis; of over een jubilerende geitenfokver- eniging ..

Wat had het voor zin U die kou- de, grauwe Paasdagen voor de geest te roepen met haar verregende gele slingers.

Maar de tijd gaat verder. Onher- roepelijk. Het is nu al weer 2500 jaren geleden dat Heraklitus van Ephesus zei dat niets blijvend is;

dat men in dezelfde rivier niet

tweemaal kan neerdalen omdat het water altijd toestroomt en weer wegvloeit. Wij zeggen het tegen- woordig wat eenvoudiger. Wij zeg- gen: ,.Na regen komt zonneschijn", of ,.na de hel van Deurne komt de hemel van Amsterdam"; of ,.na Verlegh komt Joris", of ,.na een flitsende aanval van een vlijm- scherpe Mordant een fantastische zeef van Kraak".

E

n toch ondanks dit alles is de mens in zijn ware aard een oer-conservatief wezen. Zo ook deze jongere. Dat bleek hem toen hij na een ochtend werken de voor- jaarszon niet kon weerstaan, een

rUINARCHITECTUUR - BOOMKWEEKERIJEN

OntWerpen Aanleggen Onderhouden

GIJSB. VURENS

Ringvaartweg 98 - Rotterdam ,0.) - Tel. 22114

Fa. Plastirnode

Knopen en Gespen voor groothandel en industrie

AM S T E L 2 5 2 AMSTERDAM-C.

N. V. Staaldraadkabel· en Herculestouwfabriek

stijl zijn kamer uithuppelde. En hij Maar U moet daar eens even wandelde over de oude weg van buitenspel gaan zitten en al die we- Huygens, de Scheveningse weg en zens om dat terras achter hun ge- ging vervolgens in een beschut luk aan zien razen, zoals daar voor tloekje van het terras van de zo vijftig jaren ook mensen en nog oeroude en toch weer zo nieuwe eens mensen achter hun geluk aan Scheveningse Promenade zitten. Hij renden. U moet daar niet te lang zat daar op historische bodem. Hoe- blijven zitten, want dan wordt U velen waren immers niet in de loop hoogmoedig en laat dunkend; dan der jaren daarheen per koetsje, denkt u ^dat u nooit zo gek doet, promenerend of per ve~pède omdat U het nu een uttrtje niet naar toe gekomen? · doet. En als U tijd hebt moet U nog Hoevele jonggelieven, die nu van even naar Noordwijk gaan. En rus- · Drees trekken hadden daar hun af- tig naar de zee kijken, zoals U al spraakjes niet gemaakt? zo dikwijls gedaan hebt.

Zat daar niet gelijk voor vijftig jaren een kolonel der artillerie?

Zat daar niet weer een freule X met haar mama? Zat daar nièt weer als in 1917 een charmante Engelse luitenant?

U moet daar eens met het dag- boek van wijlen van Os gaan zitten, dan beseft U dat die Herak- litus niet helemaal gelijk had. Toe- gegeven, uiterlijk is er veel veran- derd, dat bemerkt U direct als Uw dwalend oog vergeefs de Scheve-

Het is een prettig gevoel om daar zo op een door de week- se dag te zitten. Het trekt U even uit de sleur van alle dag en de we- reld lijkt plotséling zo somber niet meer. U komt 's avonds thuis met het gevoel of U een verre reis hebt gemaakt. Uw rug is iets rechter ge- worden, de fiscus was even ver- geten en U gaat met de zon nog in Uw hart ter ruste. En dat is heel belangrijk ....

A. D. Olescens

QAMEN

IN TA.IL&t.TON

H.V 9ETON· ~ PLATENFABRIEK

VJH GEBRS. MYNLIEFF

TELEFOON, 206:>8 • &LOETSTA.6 • NYME6EN

H.P. Gelderman&Zonen N.V.

OLDENZ.R.RL

fabrikanten van

,:·; \ l .

·voorheen·

}. C. DEN HAAN

I

^GORINCHEM

I

N.V. Nederland1ehe C.outcihoue: en Guua- Percha.fabriek

v.h. Bakker & Zn.

Ridderkerk

'• Technil!lche rubberartikelen

AFDELINGSSECRETARISSEN: . • . . Onze administratie is gaarne be- reid met U te spreken over de mo- gelijkheid van uitbreiding van onzll lezerskring.

N. V. Lijm- en Gelatinefabriek

~~~lft"

Fabrieksmerk' TWEETORENS Tel. 106-363 . ..,.... De 1 ft

----~---~ ·--·---~

Scheepswerven en Machinefabriek

---·--·~

B 0 LN Es·

i

ruwe~·. geveilde~. gebleekte- en bedrukte.'.

katoenen·, celvezel- en kun1tzijden manufacturen

•

DE ROTTERDAMSCHE DROOGDOK MIJ. N. V.

J. en K. SMIT's

KINDERDIJK

SCHEEPSWERVEN EN MACHINEFABRIEKEN

..