Politiek uit-zicht?Was het rlehat deze week saai? Ik vond van nie

Politiek uit-zicht?

neder

!>

PARTIJEN

—

LH

W M ^ ' ^

n *

Was het debat deze week saai? Ik vond van niet. De vraag is echter wat het allemaal ..ithaait Uit liefde of uit wantrouwen vormde de regeringspartijen een muur. De reaerino i S e arhter over, verschool zich achter die muur en liet zich alleen zien als het echt moest of ais r» «r aan belang in zag. esi 0T ais ZIJ er een De PvdA hield zich rustig. Maar niet omdat men zich zo kon vinden in het oevnarrio hoioiH uot CDA hinkte, zoals gewoonlijk, op twee gedachten. De ene gedachte stemde in met het reoe- ringsbeleid. De andere gedachte gaf aan dat het toch een slag anders moest Zo leek het debat tot niets te leiden.

De W D heeft deze week een motie ingediend die de regering oproept een

ODlossina voor da

CDA-senatoren

halen bakzeil

Even leek deze week de politieke spanning niet van de Algemene Beschouwingen in de Twee­ de Kamer, maar uit de Eerste Kamer te komen. De CDA-fractie aldaar weigerde met steun van de W D de schriftelijke voorbereiding van het plan voor een andere ziektekostenverzekering voort te zetten. De kritiek van het CDA komt grotendeels overeen met de opvattingen van de WD-Tweede Kamerfractie. Dick Dees legt een en ander uit.

In juni jl legde de W D een alternatief voor de kabinetsplannen op tafel. Dit was ingegeven door het feit dat de basisverzekering van Simons een te groot collectief deel van de te betalen premies kent. Dat leidt tot nivellering, te weinig prikkels voor kostenbeheersing en on­ voldoende keuzevrijheden voor verzekerden. In het plan-Simons is 82 % van de premies af­ hankelijk van het inkomen en collectief verplicht en maar 18 % nomimaal. In het WD- verkiezingsprogramma is gekozen voor ten hoogste 70 % inkomensafhankelijke premies en ten minste 30 % premies in bedragen die in­ dividueel te beïnvloeden zijn. Bv. door te kiezen voor een eigen risico, kostenbewust gedrag, een zuiniger polis e.d. Tot nu toe hebben CDA, PvdA en D66 in de Tweede Kamer de zijde van

Simons gekozen, voor een sterkere collectivise­ ring dus. Die politieke lijn staat overigens haaks op kabinetsvoorstellen om sociale verzekerin­ gen af te slanken, minder "collectief” te maken en een groter beroep te doen op individuele verantwoordelijkheid. De tweede peiler van het WD-alternatief betrof het voorstel de nieuwe structuur eerst te beproeven op de cluster "ver­ pleging en verzorging” . Maar CDA, PvdA en D66 bleven Simons steunen om de onderdelen huisartsenhulp en geneesmiddelen onder de AWBZ te brengen.

De kritiek van het CDA in de Eerste Kamer blijkt nu te sporen met de WD-opvattingen. Op zich is dat helder. Maar wie moeten we nu geloven? Premier Lubbers die zelfs ongevraagd tijdens de Algemene Beschouwingen het plan-Simons te vuur en te zwaard verdedigt? Of de CDA Tweede-Kamerfractie die grote bezwaren heeft die zij echter niet realiseert? Of misschien de CDA Eerste-Kamerfractie die wezenlijke kritiek uitte? De vraag naar geloofwaardigheid binnen het CDA zal vooralsnog onbeantwoord moeten blijven; de vraag waar de macht ligt echter niet. Na één dag bleek de druk van Lubbers op de CDA-senatoren te groot, en haalden de fractie­ leden bakzeil. Zoals zij overigens reeds eerder bezweken voor het machtswoord van Lubbers over het huurwaardeforfait en voor eenzelfde dwang van Kok over wijziging van het gehandi­ captenbeleid. Het CDA blijft blaffen in de Eerste Kamer, maar bijten komt er nog niet van.

VERDER IN DIT NUMMER

- De Algemene Politieke en Financiële Beschouwingen - Moties bij de Algemene Politieke Beschouwingen - Het alternatief WD-beleidspakket

ALGEMENE POLITIEKE BESCHOUWINGEN

2

Inbreng eerste termijn

Frits Bolkestein stelde bij de Algemene Politieke Be­ schouwingen ten eerste het buitenlands beleid aan de orde.

” Het Nederlandse EPU-ontwerp is neergesabeld. Het is te laat ingediend en hield te weinig rekening met de werkelijke belangen in andere hoofdsteden. Onze am­ bassadeur bij de EG heeft van meet af aan gewaar­ schuwd dat een nieuw ontwerpverdrag een onbegaan­ bare weg was. Toen op de vergadering van de EG- ambassadeurs op 26 september het voorstel vernieti­ gend bekritiseerd werd, stuurde onze ambassadeur een alarmerend telegram. Toch besloten de heren Lubbers, van den Broek en Dankert drie dagen later dat ” de kar nog wel getrokken kon worden” . Toen werd het dus echt een zelfmoord-commando. Nadat het fiasco duidelijk was, gaf premier Lubbers aan dat van Nederland geen nieuwe voorstellen zouden vol­ gen. De Franse minister van buitenlandse zaken Dumas en zijn Duitse collega Genscher hebben daaruit blijkbaar de conclusie getrokken dat zij de regie kon­ den overnemen. Een pijnlijke zaak!”

Ook CDA en PvdA waren niet gelukkig met het Neder­ landse optreden, maar ” dat was nog geen reden iemand een pak op zijn broek te geven” volgens Brinkman.

F in a n c ie e l*e c o n o m is c h b eleid

"Anders dan vorig jaar is deze Miljoenennota geen ga- tenkaas. Maar hij smaakt nog steeds niet goed. Ten

eerste wil ik bekijken of de plannen zorgen voor een

betere aansluiting met de andere Europese landen. Onze collectieve lastendruk, die in 1992 nog eens met 6 miljard stijgt, steekt met kop en schouders boven de meeste landen uit. Ook de progressie in ons be­ lastingstelsel steekt internationaal ongunstig af, en wordt nog eens verscherpt door het plan voor het schrappen van de inflatiecorrectie in 1992. De VVD- fractie verlangt de toezegging van het kabinet dat de inflatiecorrectie in 1993 en '94 wel wordt toegepast. Milieuheffingen raken tevens onze concurrentiepositie. De WABM-heffing verwordt steeds meer tot een be- lastinghark ter bestrijding van het financieringstekort” . Ook het CDA wilde de WABM-heffing eerst nader te­ gen het licht houden, maar de PvdA vond het verzet ta­ melijk kortzichtig.

” Het tweede criterium voor de kabinetsplannen is dat het beleid groeibevorderend moet zijn. Het is daar­ om verontrustend dat tussen 1990 en 1992 85 % van de groei wordt opgeslokt door de collectieve sector. Minister Kok stelt een daling van de lastendruk voor 1993 en 1994 in het vooruitzicht. Maar vooralsnog wijst de prestatie in de tegenovergestelde richting. Daarom vraag ik het kabinet de daling van de lastendruk tot doelstelling van het beleid te maken.

De derde toets is dat het beleid de arbeidsparticipatie moet bevorderen. Het is goed dat het kabinet bereid is tot ingrepen in de sociale zekerheid, maar wij betwijfe­ len of dit pakket billijk en voldoende zal zijn. De VVD is dan ook met een alternatief gekomen". De PvdA bleek tijdens het debat overigens nog niet geslaagd te zijn in het vinden van een oplossing voor de zg onom­ keerbare gevallen, hoewel de fractie naarstig op zoek was. Het CDA zag helemaal geen mogelijkheid iets voor hen te doen.

SER met Kroonleden

” Het vierde criterium is doelmatigheid. Doelmatig be­ stuur is in onze overlegeconomie vaak een onderge­ schoven kind. Dat bleek weer eens bij de open­ adviesaanvraag over het ZWA/VAO-pakket aan de SER. Ik trek hieruit drie conclusies. Het kabinet heeft de SER niet serieus genomen en de SER heeft zich ook lè- ten gebruiken. De Raad had de open-adviesaanvraag onbeantwoord terug moeten sturen. Ten derde zijn de belangenbehartigers in de SER niet in staat tot objec­ tieve oordeelsvorming. De VVD heeft niets tegen over­ leg. Maar belangenbehartiging en advisering moeten van elkaar worden gescheiden. Advisering moet ge­ beuren op grond van deskundigheid en belangenbe- harting door werkgevers en werknemers kan plaatsvin­ den in de Stichting van de Arbeid. De SER zou moeten bestaan uit Kroonleden. Ook specialisten uit vakbon­ den en werkgeversorganisaties kunnen zitting nemen maar op grond van hun deskundigheid. De SER lijkt dan op de WRR, en een fusie wordt mogelijk. Tevens blijven wij van mening dat er een eind moet komen aan het automatisme van adviesaanvragen aan de SER.

M inderheden

Het oude motto van het minderhedenbeleid "integratie met behoud van eigen culturele identiteit” heeft niet gewerkt. De vraag rijst nu of de integratie van allochto­ nen in onze samenleving het best tot stand komt door verzuiling, een gescheiden ontwikkeling, of door geza­ menlijke ontwikkeling. Die vraag spitst zich toe op Moslim- en Hindoescholen. Dat het recht bestaat die scholen op te richten wordt niet betwist. Dit neemt niet weg dat die scholen de voorbode kunnen zijn van een gescheiden samenleving. Een ander belangrijk punt is de werkgelegenheid van minderheden. Het hoge mini­ mumloon biedt echter slechts ruimte voor een goed opgeleide beroepsbevolking. Met het oog op de ar­ beidsmarktpositie van laaggeschoolden en van alloch­ tonen pleit de VVD voor een verlaging van het mini­ mumloon met 30 %. Ten tweede moet de Regering kij­ ken naar een Wet Bevordering Arbeidskansen. In die wet worden werkgevers verplicht om in overleg met werknemers hindernissen weg te nemen die te­ werkstelling van allochtonen belemmeren. Zij moeten jaarlijks een plan hiertoe opstellen en de resultaten daarvan jaarlijks openbaar rapporteren. Ten derde mag van allochtonen verwacht worden dat zij zich door kennis van het Nederlands op een baan voorbereiden. Voor autochtonen past het evenzeer een en ander over andere landen en de Islam te leren. Wij dringen aan op een depolitisering van dit vraagstuk d.m.v. een natio­ naal debat. Ik ben blij dat minister Dales de hand­ schoen oppakt en snel een forum voor deze discussie biedt” .

Wöltgens (PvdA) stemde in met een zakelijke discussie over het minderhedenbeleid, terwijl het CDA zelfs voor­ stelde een minister speciaal te belasten met migranten­ zaken. Janmaat (CD), die vervolgens dacht de VVD in zijn kamp te trekken, kwam echter bedrogen uit. Frits Bolkestein diende hem fel van repliek door de verschil­ len tussen beide partijen op te noemen. "De CD wil dat de minderheden weggaan, de VVD wil dat zij integre­ ren. De CD beschouwt die mensen als zondebokken, de VVD beschouwt ze als normale mensen op weg naar burgerschap en wij willen ze daarbij helpen. Een dialoog tussen ons is onmogelijk!”

ALGEMENE POLITIEKE BESCHOUWINGEN

3

Politieke conclusies

” Dit kabinet wist vanaf het begin niet wat het wilde. Het verhoogde de uitgaven, zette de blik op oneindig en hoopte op een lager tekort. Halverwege de rit beseft het kabinet dat het anders moest, maar het kan tot nu toe op weinig bogen. Het kabinet wil een betere ar­ beidsmarkt, maar brengt nivellering in de belastingen, de gezondheidszorg en de lesgelden. Het kabinet pre­ dikt lastenverlichting in de toekomst, maar beoefent lastenverzwaring in het heden. De sociale vernieuwing is ondergesneeuwd; de inkomens van bestaande WAO-ers gaan in het vriesvak. En het PvdA-congres heeft dit als sociaal beleid aanvaard. In Nijmegen heeft die partij haar leider behouden maar het alleenrecht op de sociale rechtvaardigheid verloren. Het CDA is ogenschijnlijk ongedeerd gebleven. Deze partij zet haar politiek variété ongestoord voort. Lastenverlich­ ting wordt pijlsnel opgevolgd door lastenverzwaring. Voor het CDA is het allemaal lood om oud ijzer. Toch heeft ook het CDA iets ingeleverd, nl het mono­ polie op het politieke midden. De PvdA verhoogt de lasten, het CDA doet dat ook. De PvdA nivelleert, en zo ook het CDA. Beide partijen zijn medeplichtig aan dit beleid” .

Antwoord regering

Premier Lubbers antwoordde de Kamer op woensdag. Hij gaf toe dat het echec van de EPU-onderhande-

lingen een ernstige tegenslag was. De situatie was

verkeerd ingeschat en de signalen waren op het de­ partement van Buitenlandse Zaken niet goed politiek vertaald. Toen Frits Bolkestein vroeg of Piet Dankert nog geloofwaardig kon opereren, antwoordde Lub­ bers dat de staatssecretaris op indrukwekkende wijze zijn nek had uitgestoken en dat men hem niet te hard moest vallen. De kritiek van CDA en VVD op de hoge­

re WABM heffingen deelde hij echter niet. De concur­

rentiepositie werd er niet door in gevaar gebracht, en de verhoging kon gewoon doorgaan.

Wat betreft de WAO zegde het kabinet onder druk van VVD, D66 en PvdA toe een snellere herkeuring te be­ vorderen. Het WD-alternatief om alle gevallen te her­ keuren wees Lubbers echter van de hand. Dat was op korte termijn niet te realiseren. Op het punt van het

minderhedenbeleid bevestigde de premier dat inte­

gratie centraal moet staan. "Iedereen die in ons land woont, moet, ongeacht de eigen cultuur, de Neder­ landse fundamentele grondrechten en -plichten respecteren” . Hij voegde hier echter aan toe dat de in­ tegratie door emancipatie in eigen kring bevorderd moest worden, hetgeen Frits Bolkestein juist als verzui­ ling had betiteld. In dit kader voelde de premier weinig voor de door W D , D66 en Groen Links bepleite Wet Bevordering Arbeidskansen, maar hij zegde wel een kabinetsnotitie over de bevordering van werkgelegen­ heid voor minderheden toe. Tenslotte ging de premier in op enkele voorstellen uit het VVD-beleidspakket. De verlaging van het wettelijk minimumloon voor alle nieuwkomers wees hij af wegens "het gevaar dat goedkope arbeidskrachten de duurdere krachten gaan verdringen” . Hij hield wel de mogelijkheid open het minimumloon voor nieuwe generaties van 18 jaar met 30 % te verlagen. Ook de loonkostenreductie voor deeltijdbanen wees hij wegens fraudegevoelig­ heid van de hand.

Tweede termijn

In zijn inbreng gaf Frits Bolkestein aan niet op alle pun­ ten even tevreden te zijn met het antwoord van de re­ gering en diende hij verschillende moties in.

Zo is de W D niet gerustgesteld over de WABM-

heffingen. De industrie wordt aldus geconfronteerd

met steeds veranderende regelgeving, waardoor de betrouwbaarheid van de overheid als onderhande­ lingspartner in het geding komt. Bovendien dreigt de WABM te verworden van een bestemmingsheffing tot een doodgewone belasting. Vanwege deze denature- ring vroeg de fractievoorzitter de regering in een motie milieuheffingen niet meer oneigenlijk als belastingmid­ del te gebruiken.

Tevens zei hij te twijfelen aan de goede wil van het ka­ binet om de voorspelde daling van de lastendruk niet op te vullen met lastenverhogingen. Een voorbeeld van zo’n verhoging is het schrappen van de inflatie­

correctie in 1992. Om dit te voorkomen verzocht de

VVD de regering in een motie de inflatiecorrectie zowel in 1992 als in de jaren daarna onverkort toe te blijven passen.

Ook had Frits Bolkestein een reactie gemist op het W D-pleidooi om het wettelijke automatisme van ad­

viesaanvragen aan de SER te beëindigen. Door een

motie herhaalde hij dit pleidooi en kondigde aan dat de W D een inititief-wetsvoorstel hierover zou indienen, wanneer de motie om procedurele redenen werd af­ gestemd. Hij constateerde vervolgens dat een kamer­ meerderheid de onomkeerbare gevallen wil vrijwaren van ingrepen in hoogte en duur van de WAO-

uitkering. CDA en PvdA worstelden nog met de wijze

waarop, maar de W D had hiertoe wel voorstellen ge­ daan. Hij riep deze partijen dan ook op de WD-motie te steunen waarin de regering werd opgeroepen zich in te spannen voor een oplossing voor de onomkeer­ bare gevallen.

H et dram a van D ankert

Tenslotte sprak hij zijn erkentelijkheid uit voor de aan­ dacht die de minister-president aan zijn betoog over de

minderheden had besteed. Er bleven nog verschillen

van inzicht, maar er was alle tijd het te berde gebrachte te overwegen voordat het nationale debat over minder­ heden door minister Dales wordt georganiseerd. Ook prees hij premier Lubbers voor zijn erkenning dat er fouten zijn gemaakt bij de EPU-onderhandelingen. Het viel echter niet te ontkennen dat het aanzien en de effectiviteit van Nederland in Europa geschaad zijn, en dat de geloofwaardigheid van staatssecretaris Dankert wel degelijk is aangetast. De tussenstand van nu is niet rooskleurig, maar het definitieve eindoordeel geeft de W D pas na het Nederlandse voorzitterschap. Neder­ land moet een toontje lager zingen in Europa. Als dat de effectiviteit van het Nederlandse voorzitterschap ten goede komt, is het drama van Dankert nog ergens goed voor geweest.

Derde termijn

De inbreng bij de derde termijn bestaat uit de politieke conclusies van de gehele Algemene Beschouwingen. Deze som van het debat heeft Frits Bolkestein in zijn wekelijkse bijdrage aan de WD-Expresse reeds weer­ gegeven.

ALGEMENE FINANCIËLE BESCHOUWINGEN

4

ER GAAN STEEDS MEER STEMMEN

OP VOOR HET LIBERALISME.

Alternatief W D-beleidspakket

De W D presenteerde een alternatief beleidspakket. De resultaten zijn doorgerekend en bevestigd door het Cen­ traal Planbureau.

A. Doelstellingen:

De VVD-fractie wil:

1. de fiscale lastenverzwaringen van het kabinet met 1,5 miljard in 1992 en 4,7 miljard in 1994 met belasting­ en premieverlichtingen neutraliseren.

2. de inkomensnivellerende maatregelen ongedaan ma­ ken en ambtenaren en trendvolgers (zoals bv ver­ pleegkundigen) gelijk op laten lopen met de markt­ sector.

3. een alternatief ZW/WAO-pakket dat het ZW/ WAO- volume sneller brengt onder het niveau van eind 1989 en dat qua financiële taakstelling overeenkomt met het oorspronkelijk kabinetsbesluit.

4. de groei van de werkgelegenheid, die in 1992 tot stilstand komt, nieuwe impulsen geven.

B. Maatregelen

Uitwerking VVD-correctieplan bij de tussenbalans

1. De collectieve uitgaven worden met 1,6 miljard in 1992 en met 5,8 miljard in 1994 t.o.v. het kabinetsbeleid ver­ laagd. Dat kan door nieuwe beleidsintensiveringen ongedaan te maken, op het bestaande beleid te be­ zuinigen, en departementale subsidies in '92 nomi­ naal te bevriezen, uitgezonderd de subsidies voor be­ jaardenoorden en maatschappelijk beleid. 2. De voor 1992 voorgestelde lastenverzwaringen wor­

den ongedaan gemaakt. In de periode 1993-1994 wordt financiële ruimte geboden voor het verlagen van het huurwaardeforfait naar 1,8 % en het terug­ draaien van de verhoging van de benzine-accijns en motorrijtuigenbelasting.

3. Het hoge BTW-tarief wordt per april 1992 met 1/2 % verlaagd.

4. De beperking van de inflatiecorrectie in de inkomsten­ belasting van 1992 wordt ongedaan gemaakt. Deze inkomensnivellerende maatregel is ongewenst, om­ dat als gevolg daarvan de koopkracht wordt vermin­ derd en het investeringsklimaat wordt geschaad. 5. Er wordt een alternatief ZW/WAO-pakket voorgesteld

met een (herkeuring van alle gevallen met een ver­ ruiming van het begrip "passende arbeid” ; duurver­ korting voor de nieuwe gevallen (geen 50-jaar grens); en het buiten de duurverkorting houden van bestaan­ de arbeidsongeschikten (zie ook VVD-Expresse nr 31). Opbrengst van de maatregel: een besparing van 770 miljoen in 1994 en 4 miljard structureel t.o.v. het kabinetsbeleid, en 30.000 meer banen. Dit alterna­ tief is niet alleen sociaal (bestaande arbeidsongeschik­ ten vallen buiten duur- of hoogteverkorting) en juri­ disch (geen discriminerende 50-jaar grens) verant­ woord, maar geeft tevens een betere verhouding tussen actieven en inactieven.

Nieuwe maatregelen

6. De inkomensnivellerende lesgeldverhoging wordt on­ gedaan gemaakt.

7. De contractlonen voor ambtenaren en trendvolgers worden parallel met de marktsector verhoogd naar 3,75 %.

8. Voor het politie/justitie-apparaat en het zorgbeleid (ou­ derenbeleid, jeugdhulpverlening en vrijwilligerswerk) wordt in 1992 100 miljoen op jaarbasis meer uitge­ trokken.

Loonkostenreductles

9. Het minimumloon wordt geïndividualiseerd en met 30 % verlaagd. Deze maatregel heeft tot doel nieuw­ komers met een zwakke positie op de arbeidsmarkt aan een baan te helpen, en kan in 1994 25.000 nieu­ we banen opleveren. De maatregel geldt uitdrukke­ lijk alleen voor nieuwkomers en niet voor werknemers met een bestaand contract.

10. Het loonkostenreductiesysteem wordt uitgebreid door niet het maandloon maar het uurloon tot criterium te nemen. Het effect van deze maatregel is een werk- gelegenheidstoename van 45.000 personen in 1994. Het stimuleert vooral de groei van deeltijdbanen voor lager-betaalden.

11. De initiatiefwet-Vermeend wordt van financiële mid­ delen voorzien, waardoor belasting- en premievrije winstdelingsregelingen kunnen worden ingevoerd. Aangezien het werknemersloon hierdoor indirekt ver­ hoogd wordt, zal de maatregel positief uitwerken op de loonbeheersing.

C.

1. De collectieve lasten worden met 1,6 miljard in 1992 en met 5,8 miljard in 1994 t.o.v. het kabinetsbeleid verlaagd.

2. Het financieringstekort komt zowel in 1992 als in in 1994 uit op hetzelfde niveau als bij de kabi­ netsplannen.

3. De inkomensnivellering en achterstelling van de werk­ nemers in de collectieve sector wordt ongedaan gemaakt.

4. Door het ZW/WAO-alternatief wordt de verhouding in­ actieven/ actieven in 1994 84,5 %. Bij de kabinetsplan­ nen: 85,5 %.

5. Voor de werkgelegenheidsgroei worden gunstige perspectieven geschapen die betere kansen op een baan aan vrouwen, jongeren, allochtonen en gedeel­ telijk arbeidsongeschikten.

6. De inflatie wordt in 1992 met 0,1 % verminderd. 7. Het alternatief WD-pakket bestaat voor 1994 -i.t.t. het

kabinetspakket- geheel uit uitgavenbeperkende maat­ regelen. Het aldus vrijgekomen geld wordt besteed aan lastenverlichtingen.

Inlichtingen: Rudolf de Korte, 070-3182890.