Je kunt met afgrijzen kijken naar de minder fraaie kanten van het bestaan. Je kunt het ook tot kunst verheffen, zoals Thirza Schaap doet met haar fotoboek Plastic Ocean.
foto’sThirza Schaap
in beeld
Lotus
MOOI VAN LELIJK- HEID
tekstArno Haijtema
21
F O T O G R A F I ETwist
in beeld
Spawn
in beeld
die onze afschuw opwekken, stoffen waarvoor we aeer voe- len, maar die ons tegelijk fascineren: ze zijn van alle tij- den. Denk aan de kruisiging. De trage marteldood van Christus door spijkers en zwaartekracht vormde in de Renaissance een dankbare bron voor grootse schilder- kunst. Of neem de gitzwarte landschappen van fotograaf Willem Diepraam: het zijn cokesbergen van wat toen Diepraam er rondliep nog de Hoogovens heetten in IJmuiden. Oorsprong van gif en monstrueus kooldioxide- surplus, maar voor Diepraams lens veranderen ze in neergevleide, mysterieuze vrouwenlichamen in de nacht.
Kijk in Michael Lights fameuze boek 100 Suns, met foto’s van Amerikaanse kernproeven. De expanderende atoom- ontploffingen zijn bronnen van grootschalige verwoes- ting, maar Light transformeert ze tot gracieuze, kleurig oplichtende reuzenkwallen in het zwerk.
De Nederlandse,in Zuid-Afrika woonachtige modefoto- graaf irza Schaap (49) voegt zich met haar fotoboek Plastic Ocean in de traditie de donkere zijde van het be- staan tot kunst te verheffen. Al jaren struint ze het strand van Kaapstad af en verzamelt de even kleurrijke als depri- merende oogst van een dolgedraaide industrie: die van het plastic. Schaap plooit en schikt haar vondsten tot stil- levens, belicht die op hun allervoordeligst en drukt af.
Wat de mensheid in het antropoceen aanscha en wordt opgedrongen in de vorm van fles, verpakking, mondkap, decoratie of slijtgevoelig gebruiksartikel eindigt in het vuur van de vuilverwerker, op eeuwige afvalbergen of wordt – halleluja – soms gerecycled. Maar een buitenspo- rige hoeveelheid verdwijnt in rivieren, kanalen en de zee, Gebeurtenissen
F O T O G R A F I E
onder het motto: wat we niet zien bestaat niet. Sinds de Romeinen hun afval, rioolwater, rottende kadavers en te- rechtgestelde misdadigers dumpten in de Cloaca Maxima, in de Tiber die het darmkanaal was van Rome, is onze mentaliteit weinig veranderd.
In tweeduizend jaar hee de samenstelling van ons afval wel een drastische transitie doorgemaakt. Wat eerst wal- mend en stinkend wegrotte en uiteindelijk verging, doolt nu voor eeuwig rond in onze oceanen. Zand, wind en golfslag vermalen met onzichtbare kaken ons plastic wel- iswaar traag, maar echt verdwijnen en ontbinden doet het nooit. Wat de oceanen nog niet of deels hebben ver- gruisd, braken ze met golven uit over onze stranden.
Aan het braaksel kunnen we, móéten we ons ergeren. We kunnen en moeten ons ervoor schamen. We kunnen en moeten actie ondernemen om de grootindustriëlen tot beterschap te dwingen. Maar dat alles vergt tijd, uithou- dingsvermogen, nieuw consumentengedrag, politieke wil en doortastendheid. Zoeken we onderwijl dus troost in de ontegenzeggelijke schoonheid die irza Schaaps composities hebben te bieden. De vale kleuren, de soms bijna menselijke vormen, de toenadering die petflessen tot elkaar lijken te zoeken: tezamen weerspiegelen ze ons kwalijke zelf. Dat we er toch naar kijken en er zelfs van kunnen genieten is de verdienste van de fotograaf. En dat ze aldus haar plastic vondsten alsnog recyclet is, hoewel a drop in the ocean, toch geluk bij een ongeluk.
Thirza Schaap: Plastic Ocean, 1605Publishers.com,
€ 50. De foto’s uit het boek worden van 5 t/m 13 juni geëxposeerd in Bildhalle Amsterdam. Schaap signeert haar boek daar op 5 juni van 12.00 tot 18.00 uur.
Al jaren struint ze het strand van Kaapstad af
23
in beeld
24
5 juni 2021 F O T O G R A F I EPour Honey
020_NLV3QU_20210605_VKM01_00_plasticocean.qxp_Opmaak 1 5/31/21 10:56 AM Page 24
25
in beeldvolkskrant.nl/magazine
Showtime Waterlilies too
in beeld
F O T O G R A F I E
Shake
Cleaning agents