1
Praktijkgericht onderzoek
2
The Lean Start Up
3
25-09-2019
4 5 6 7 8
9 10 11 12 13
Kim Vereijken 2139062
14
Maartje van Buuren 2125162
15
Docent: Lidwien Jacobs
16
17
2
VOORWOORD
18
Voor u ligt het praktijkgericht onderzoek over de Lean Startup methode. Het onderzoek is geschreven voor het
19
vak PGOZ, K1 fase in het tweede jaar van de opleiding Business Innovation. Voor een Business Innovator is het
20
belangrijk om weloverwogen beslissingen te kunnen nemen. Hierbij is het onderscheiden van betrouwbare
21
bronnen en feiten van meningen zeer belangrijk. Het schrijven van een beschouwing sluit hierop aan, door een
22
thema vanuit verschillende perspectieven te bekijken.
23 24
Bij deze willen wij onze docent Lidwien Jacobs bedanken voor de begeleiding tijdens het vak.
25 26
Wij wensen u veel leesplezier toe.
27 28
Kim Vereijken & Maartje van Buuren
29
’’s-Hertogenbosch, 17 september 2019
30
3
INHOUDSOPGAVE 31
Voorwoord ... 2
32
Inleiding ... 4
33
Afbakening ... 4
34
Methode ... 4
35
Literatuur ... 4
36
Beschouwing ... 5
37
Bibliografie ... 9
38
Bijlagen ... 10
39
40
4
INLEIDING
41
In dit onderzoek wordt er een beschouwing geschreven over de innovatiemethodologie Lean Startup. Deze
42
gekozen innovatiemethodologie zal worden vergeleken met een andere methodologie; Design Thinking. De
43
centrale vraag luidt hierom als volgt: “Zorgt de Lean startup methode ervoor dat het juiste product gebouwd
44
wordt, die aan de klantbehoefte voldoet?”.
45 46
Het correct kunnen schrijven van een beschouwing is belangrijk voor een Business Innovator. Hij of zij moet
47
namelijk in zijn/haar loopbaan belangrijke beslissingen kunnen maken op basis van betrouwbare informatie.
48
Het is hierbij dus belangrijk om betrouwbare bronnen te kunnen vinden en feiten te kunnen onderscheiden van
49
meningen. Hierom is het schrijven van een beschouwing een goede oefening om te leren kijken vanuit
50
verschillende perspectieven naar een thema.
51 52
De beschouwing is met een kritische blik geschreven en gebaseerd op verschillende bronnen. Het thema wordt
53
vanuit verschillende invalshoeken belicht.
54
AFBAKENING
55
De beschouwing zal geschreven worden over de innovatiemethodologie: de Lean Startup.
56 57
Door middel van het gebruik van een centrale vraag binnen de beschouwing met betrekking tot de
58
klantbehoefte, wordt er al enigszins een afbakening gecreëerd. Om deze afbakening te versterken zal er binnen
59
het onderzoek een focus worden gelegd op de volgende aspecten:
60 61
• Concept testing
62
• Chronologische volgorde van het volgen van stappen
63
METHODE
64
Het onderzoek zal gedaan worden door middel van deskresearch. Er zullen bronnen gebruikt worden uit de
65
databanken van Hogeschool Avans, waaronder Kaluga en Explora. Ook worden er bronnen uit GoogleScholar66
verzameld.
67 68
De bronnen zijn met verschillende zoekwoorden gezocht. De zoekwoorden zijn toegevoegd in de bijlagen.
69
LITERATUUR
70
In de literatuurlijst bevindt zich informatie wat al bekend is over het onderwerp. De literatuurlijst zal bestaan
71
uit 14 bronnen. Hier worden vijf wetenschappelijke artikelen gepresenteerd waarvan er drie Engelstalig zijn.
72
Verder komen twee bronnen uit boeken. Daarna wordt er afgesloten met twee publicaties van
73
toonaangevende onderzoeksinstituten. De bronvermelding zal in APA-stijl zijn.
74
5
BESCHOUWING
75
“De meeste Startups falen omdat ze te veel tijd en geld verspillen aan het bouwen van het verkeerde product.”
76
Zegt HBS-hoogleraar ondernemingsmanagement Thomas R. Eisenmann. (Nobel, 2011). De Startups kunnen
77
vaak wel het product bouwen, wat ze wilden bouwen. Dit betekent alleen niet dat ze het goede product
78
bouwen. Doordat ze er te lang over doen wordt er veel geld verspild en tijd is gelijk aan geld. Vroeger leek alles
79
wat nodig was voor een succesvol bedrijf te lanceren: een vaag idee. Dit is in de loop van de jaren drastisch
80
veranderd.
81 82
Dit artikel zal de Lean Startup methode centraal stellen met de vraag: “Zorgt de Lean startup methode ervoor
83
dat het juiste product gebouwd wordt, die aan de klantbehoefte voldoet?”. Uiteindelijk zal de Lean Startup
84
methode afgezet worden tegen de Design Thinking methode. Daarna zal er een link gelegd worden tussen de
85
methodieken en een circulaire economie.
86 87
Het principe van de Lean Startup methode komt uit de tijd van de vroege jaren zeventig. De methode is
88
ontworpen binnen Toyota, in Japan. Het idee achter de eerste versie van het Lean principe ging voornamelijk89
over het efficiënter maken van het proces. Ook moest het proces ervoor zorgen dat er zo min mogelijk
90
materialen worden verspild. In de jaren zeventig waren de Lean principes voornamelijk belangrijk voor de auto-
91
motive industrie. Nu, op de hedendaagse dag is het Lean principe belangrijk geworden voor meerdere soorten
92
industrieën, waaronder bijvoorbeeld de IT-sector. Uit het Lean Principe ontstond uiteindelijk de Lean Startup
93
methode. Dit is een innovatie methodiek die zich voornamelijk richt op beginnende bedrijven (startups). Deze
94
methodiek beweert dat een innovatie het meeste efficiënt is wanneer er een goede focus op de klant ligt. Op
95
deze manier zou er geen product gemaakt worden die niet gewenst is in de markt. (The Design Management
96
Institute, 2012). Uiteindelijk zou de Lean Startup methode er dus voor zorgen dat de klant het gewenste
97
product zo snel mogelijk in handen heeft. Volgens Eric Ries is het namelijk zo dat veel beginnende bedrijven de
98
fout maken om te denken dat zij een product produceren wat de klant graag zou willen gebruiken. Deze
99
situatie zou ontstaan wanneer er geen gebruik gemaakt zou worden van de Lean Startup methodiek. Deze
100
bedrijven spenderen dan veel tijd aan het doordenken, het maken van designs, implementeren etc. Terwijl dat
101
de doelgroep het product, waar zoveel tijd in is gestoken, niet eens wil kopen (Ries, 2013).
102 103
Een ander belangrijk onderdeel binnen de Lean Startup methode, is het feit dat er binnen het proces van het
104
maken van het product al gauw belangrijke informatie naar boven komt. Zo is er al gauw te zien of het product
105
mogelijk faalt en wat er precies mis is. Deze inzichten zorgen ervoor dat fouten verbetert kunnen worden en
106
het concept hierop aangepast wordt. Het eerste product dat binnen het proces faalt wordt een Minimum
107
Viable Product genoemd, ook wel een MVP. Er wordt altijd gestart met het ontwerpen van een Minimum
108
Viable Product. Door deze eerste startversie ontstaan er verschillende inzichten waar je van kan leren. Er wordt
109
naar de doelgroep gegaan, om daar het product te testen onder de klanten. Hier wordt duidelijk hoe het
110
product precies ligt onder de klanten. Op basis van de informatie die verkregen wordt tijdens het testen van de
111
MVP, worden er verbeteringen toegepast (Ries, 2013). Vandaar dat er gezegd kan worden dat de Lean Startup
112
methode uit drie fasen bestaat: Build, Meassure en Learn. Er wordt allereerst gestart met het maken van een
113
Minimum Viable Product. De MVP wordt getest en uiteindelijk wordt er geleerd van de resultaten. Dit wordt
114
vervolgd door de fase ‘Build’. De MVP wordt hier aangepast en tot een beter product gecreëerd. Tot slot wordt
115
het product weer getest waar weer van geleerd wordt. Op deze manier gaat dit proces door, wat oneindig door
116
kan gaan (Ries, 2013).
117 118
Uit recent onderzoek blijkt dat hoewel de aanpak van Lean startup effectief kan zijn, het belangrijker is om een
119
sterke strategie te hebben dan het uitvoeren van markttests. De Lean startup methode kan valse negatieven
120
produceren. Hierdoor worden juiste ideeën wellicht onterecht afgewezen. Er wordt dan niet duidelijk
121
aangegeven wanneer het testen moet stoppen en de productie bijvoorbeeld moet worden opgeschaald. (Ladd,
122
2016). Het is daarnaast ook lastiger om de Lean Startup methode toe te passen in het veld van web-gebaseerde
123
startups dan in de schone bio-tech velden. Hier is veel tijd en kapitaal nodig om elk werkbaar product te
124
creëren. (Nobel, 2011)
125 126
De Lean Startup methode zorgt ervoor dat de productiviteit op een andere manier gemeten wordt. Het doel
127
van een startup is om uit te zoeken wat het juiste product is om te ontwikkelen. Het product moet aan de eisen
128
van de klant voldoen, die er bereid is om voor te betalen. Eric Ries formuleert de volgende uitspraak: “Als we
129
niet weten wie de klant is, weten we ook niet wat de kwaliteit is.” De Lean Startup zorgt hierbij voor een
130
6
nieuwe manier van kijken naar de ontwikkeling van nieuwe producten. Hierbij ligt de nadruk op bepaalde
131
snelle handelingen herhalen en klantinzicht. Daarnaast is een brede visie en een grote ambitie belangrijk (Ries,
132
2013). Een sterk punt van de Lean Startup methode is dat het de mogelijkheid geeft om continue aanpassingen
133
toe te voegen. De feedbackcyclus van bouwen-meten-leren, vormt de kern van het model. Deze manier leert
134
startups wanneer het tijd is om zaken bij te stellen. De startups moeten sneller bouwen, zichzelf sneller meten
135
en leren sneller. Tijdens het hele proces is er een duidelijk beeld van waar je naartoe gaat. (Ries, 2013)
136
Daarnaast helpt een minimaal levensvatbaar product ondernemers om een begin te maken met het leerproces.
137
Het gaat hierbij om de snelste manier vinden om de feedbackcyclus te doorlopen.
138 139
Naast de Lean Startup wordt de methodologie Design Thinking besproken. De ontwerpstrategie Design
140
Thinking heeft een kort-cyclisch karakter. Er wordt van problemen naar oplossingen geredeneerd en weer
141
terug. De methode is een geschikt onderzoek ontwerp om complexe problemen op te lossen. (Smit, 2018). Zeer
142
weinig bedrijven brengen exploitatie en exploratie in evenwicht. De Design Thinking bedrijven kijken continue
143
terug naar de vorige stappen. Bedrijven die Design Thinking toepassen onderscheiden zich in hun wilskracht
144
om hun bedrijf continue opnieuw te ontwerpen. Ze creëren vooruitgang in zowel innovatie als efficiëntie. Deze
145
combinatie zorgt voor het krachtigste concurrentievoordeel (Martin, 2009). Design Thinking wordt vooral
146
gebruikt om divergerend denken te stimuleren. Ook beschrijft Brown, Design Thinking als een mensgerichte
147
benadering van probleemoplossing. Er wordt allereerst gericht op de behoeften en ervaringen van echte
148
mensen, bij het ontwikkelen van een product of service. Dit zorgt ervoor dat het een menselijke ervaring is wat
149
een natuurlijk hulpmiddel voor service-innovatie is. Desing Thinking is uiteindelijk meer cultuur dan
150
methodologie en bouwen (Gobble, 2014).
151
Niemand bezit technisch gezien de methode Design Thinking als handelsmerk. De methode wordt dus niet
152
auteursrechtelijk beschermd. Hierdoor zijn er verschillende versies ontstaan. Dit leidt tot verschillende
153
contexten en daarbij verschillende toepassingen. In verschillende versies wordt Design Thinking beschreven als
154
een methode, methodologie of een tool. Toch kunnen er sleutelconcepten worden samengesteld die Design
155
Thinking benaderen en hierbij de meeste contexten overstijgen (Gobble, 2014).
156
Deze methodologie combineert mensen, business en technologische factoren in het oplossen, vormen en het
157
ontwerpen van problemen. Daarnaast promoot Design Thinking, net als de Lean Startup methode, het snel
158
leren via het maken van prototypes (Gobble, 2014).
159
Design Thinking is een discipline die gebruik maakt van de gevoeligheid van de ontwerper. De behoeften van
160
mensen worden gekoppeld met wat technologisch haalbaar is. Hierop worden ideeën gecreëerd die beter161
voldoen aan behoeften en wensen van de klant. Het is het resultaat van hard werken samen met een creatief
162
mensgericht ontdekkingsproces. Dit wordt vervolgd door een cycli van prototypen, testing en verfijning
163
(Brown, 2008). Design Thinking wordt vaak neergezet als een proces met 5 hoofdfases. Zoals op de afbeelding
164
te zien is op deze pagina. Aan de linkerkant worden de fases zoals ze theoretisch bestaan weergeven. Aan de
165
rechterkant wordt het gebruik van Design Thinking in een situatie die veel dichter bij de realiteit ligt weergeven
166
(Plattner, Meinel, & Leifer, 2011).
167
168
(Plattner, Meinel, & Leifer, 2011)169
7
De fases binnen Design Thinking zijn eigenlijk vrij eenvoudig maar het toepassen ervan gebeurt dus niet altijd
170
met gemak, zoals te zien is op de afbeelding. Er is namelijk veel achterliggende kennis nodig om de juiste stap
171
te vinden die het best aansluit op de volgende. Om dit te kunnen moet je veel oefenen en toepassen in de
172
praktijk (Rowe, 1996).
173 174
Een ander kritiekpunt van Design Thinking is de veronderstelling dat iedereen met hetzelfde niveau van
175
interesse zal deelnemen. Daarnaast speelt ook mee dat er een reeks vaste regels gelden voor de betrokkenen.
176
Wanneer Design Thinking wordt gebruikt als een regelboek, bevordert dit slechte gewoontes. Het regelboek
177
zorgt er ook voor dat empathie geen sleutelrol speelt bij het Design Thinking. Bij Design Thinking ontbreekt
178
over het algemeen een kritische, retorische en methodologische structuur zegt Rebecca Burnett. Hierdoor is er
179
geen ruimte voor een “inhoudelijk conflict”. Transparantie is hierbij ook een belangrijk aspect. Het gebrek
180
hieraan zorgt voor een te kort model. Het geven van alle voorbeelden vermindert de effectiviteit van Design
181
Thinking. (Greenwood, Lauren, Knott, & DeVoss, 2019)
182
Wanneer we kijken naar een circulaire economie kunnen er de volgende dingen gezegd worden.
183
Cyclussen van water en voedingsstoffen zijn rijk van aard. Een teruggooi hiervan wordt een nieuwe bron voor
184
anderen. Toch blijven mensen deze grondstoffen weggooien wanneer een product is gebruikt. Wereldwijd
185
wordt een derde van het plastic afval niet ingezameld. Een circulaire economie is hier de oplossing voor.
186
Goederen die aan het einde van hun levensduur zijn, worden omgezet in hulpbronnen voor anderen. Hierdoor
187
wordt afval geminimaliseerd. Alles wat hergebruikt kan worden, wordt hergebruikt. Wat niet kan worden
188
hergebruikt wordt gerecycled. Wanneer iets kapot is, wordt dit gerepareerd. Dit zijn de hoofdpunten voor een189
circulaire economie. Het opnieuw verwerken van goederen en materialen levert banen op en bespaart energie,
190
terwijl het verbruik van hulpbronnen en afval wordt verminderd. Hierom is een circulaire economie een
191
belangrijke en soms zelfs bijna noodzakelijke manier van leven. (Stahel, The circular economy, 2016).
192 193
Uit een studie van 7 Europese landen bleek dat een verschuiving naar een circulaire economie, de uitstoot van
194
broeikasgassen per land met maximaal 70% zou verminderen. Toch is er veel angst voor het onbekende,
195
hierom is de circulaire economie traag van begrip. De landen China, Zuid-Korea en de Verenigde Staten zijn
196
onderzoekprogramma’s gestart voor het bevorderen van circulaire economieën. Europa neemt hierin
197
babystappen. Nederland neemt een vooraanstaande positie in Europa, wanneer het gaat om afvalverwerking.
198
In Nederland recyclen we al 78% van het afval en 19% wordt verbrand, slechts 3% wordt gestort. (Behavioural
199
and Societal Sciences, 2013). Het realiseren van een circulaire economie, zal op verschillende fronten
200
verbetering met zich mee brengen. Hierbij zijn onderzoek en innovatie op alle niveaus nodig (Stahel, The
201
circular economy, 2016). Een voorwaarde voor de overgang naar een circulaire economie is het vermogen tot
202
innoveren. De bedrijven in Nederland zijn erg innovatief, in vergelijking met andere landen. Daarentegen groeit
203
het aandeel innovatieve bedrijven niet. (Behavioural and Societal Sciences, 2013).204 205
Binnen de Lean Startup methode is er naar onze mening veel ruimte voor een toepassing van een circulaire
206
economie. Dit is omdat de Lean Startup methode uit verschillende fases bestaat; ‘build’, ‘meassure’ en ‘learn’
207
(Ries, 2013). Deze fasen binnen de methodiek zorgen ervoor dat het concept blijft vernieuwen. Dit gebeurt aan
208
de hand van het “leren” van het testen van het idee. Wanneer er een test binnen dit proces aan zou geven dat
209
het product te veel afval achter zou laten of grondstoffen zouden niet goed genoeg gebruikt worden, kan er
210
binnen de fase na ‘learn’, ‘build’, het idee van de circulaire economie toegepast worden. Dus bijvoorbeeld211
ervoor zorgen dat de afvalstroom van het product verkleind wordt, of dat er door middel van het product
212
goederen die aan het einde van hun levensduur zijn omgezet worden in hulpbronnen voor anderen.
213
Bovendien wordt er door The Design Management Institute bewezen dat het principe van de Lean Startup
214
methode afgeleid is van een eerdere Lean methodiek (The Design Management Institute, 2012). Deze
215
methodiek zou er destijds al voor zorgen dat de afvalstromen verminderd werden. Dit is natuurlijk een van de
216
hoofdzaken als er gekeken wordt naar de betekenis van een circulaire economie (Stahel, The circular economy,
217
2016).218 219
Wanneer er gekeken wordt naar Design Thinking, kan er gezegd worden dat deze methodiek de sleutel is die kan
220
leiden naar circulaire werkwijzen in bedrijven en instellingen. Met design wordt het werkwoord ontwerpen
221
vooral benadrukt. Dit geldt voor circulair design nog sterker: “Het gaat om het combineren van inhoudelijke,
222
multidisciplinaire kennis en om het proces, de aanpak om tot een goed, gedragen ontwerpen te komen”. Design
223
thinking richt zich vooral met name op de realisatie van services voor de implementatie van een circulaire
224
8
economie. Daarbij geeft de methode vorm en inhoud aan een actieve implementatie van een circulaire
225
economie. (Ice Amsterdam, 2019)
226 227
Om ten slotte een antwoord te vormen op de centrale vraag; “Zorgt de Lean startup methode ervoor dat het
228
juiste product gebouwd wordt, die aan de klantbehoefte voldoet?”, herhalen we de belangrijkste punten nog
229
een keer.
230 231
Ten eerste hebben beiden methodes als doel om innovaties te bevorderen. Hierbij gebruiken beiden methodes
232
de perspectieven van gebruikers. Er wordt snel feedback verzameld door het testen van een prototype. (The
233
Design Management Institute, 2012). Maar naast de vele overeenkomsten verschillen de methodieken ook
234
sterk van elkaar. Zo worden er bij de Lean Startup methode al gauw inzichten verzameld door het Minimum
235
Viable Product, ook wel een MVP genoemd. Deze MVP is de allereerste versie van je idee/concept. Het sterke
236
punt van de methode is dat er continue aanpassingen kunnen worden toegevoegd omdat de methode de vorm
237
heeft van een cirkel die door blijft lopen. De cirkel bestaat uit drie fases; ‘Build’, ‘Meassure’ en ‘Learn’. De MVP
238
wordt getest in de fase ‘Meassure’ en uiteindelijk wordt er geleerd van de resultaten gedurende ‘Learn’. Dit
239
wordt vervolgd door de fase ‘Build’. De MVP wordt hier aangepast en tot een beter product gecreëerd. Tot slot
240
wordt het product weer getest waar weer van geleerd wordt. Op deze manier gaat dit proces door, wat
241
oneindig door kan gaan. (Ries, 2013).
242 243
Ook kan de circulaire economie binnen de Lean Startup methode geplaatst worden. Dit is omdat de eerdere
244
versies van de methodiek er al voor wilden zorgen dat de afvalstromen binnen het proces verminderd werden.
245
Daarnaast is er binnen de ‘Build’, ‘Meassure’ en ‘Learn’ cirkel veel ruimte om de circulaire economie toe te
246
passen. Maar daarentegen zijn er ook kritiekpunten te benoemen over de Lean Startup methode. Zo blijkt er
247
uit recent onderzoek dat een sterke strategie binnen een bedrijf hebben belangrijker is dan het uitvoeren van
248
markttests. De Lean Startup zou namelijk valse negatieven kunnen produceren, waardoor de juiste ideeën dus
249
onterecht afgewezen kunnen worden en hierdoor zou het dus zo kunnen zijn dat er geen product
250
geproduceerd wordt wat aan de klantbehoefte doet. Daarnaast zou er niet duidelijk aangegeven worden251
wanneer het testen moet stoppen en de productie bijvoorbeeld moet worden opgeschaald (Ladd, 2016). Ten
252
slotte is het ook lastiger om de Lean Startup methode toe te passen in het veld van web-gebaseerde startups
253
dan in de schone bio-tech velden. Hier is veel tijd en kapitaal nodig om elk werkbaar product te creëren (Nobel,
254
2011).
255 256
De methode Design Thinking, daarentegen, start al snel met de perspectieven van de gebruikers. Er wordt van
257
problemen naar oplossingen geredeneerd en weer terug. De methode is uiterst handig bij het oplossen van
258
complexe problemen. Bij het ontwikkelen van producten of een service wordt er gericht op de behoeften en
259
ervaringen van echte mensen. Dit zorgt ervoor dat het een menselijke ervaring is, wat een natuurlijk
260
hulpmiddel voor service-innovatie is. Wanneer we kijken naar Design Thinking, kan er gezegd worden dat deze
261
methodiek de sleutel is die kan leiden naar circulaire werkwijzen in bedrijven en instellingen, waaronder dus
262
een circulaire economie. Echter heeft deze methodiek ook zo zijn valkuil. Volgens Plattner, H., Meinel, C., &
263
Leifer, L. in het artikel Design Thinking uit 2012 is het namelijk zo dat het vinden van de best aansluitende
264
volgende stap na afloop van de vorige, een lastige vaardigheid is. Niet iedereen gaat dit dus vlekkeloos af en
265
om dit dus goed te kunnen vergt dit veel oefening (Plattner, Meinel, & Leifer, 2011). Wanneer je de fout in gaat
266
door een enigszins ‘foute’ opeenvolgende stap te kiezen, zou je een product kunnen bouwen die minder of
267
misschien zelfs niet aan de klantbehoefte voldoet.
268 269
Tot slot hebben de methodes ook veel vlakken waar zij overeenkomen. Zo hebben beide methodes een
270
procesmodel van 3 of meer stappen. Zowel de Lean Startup als de Design Thinking methode hebben als doel:
271
het bevorderen van innovaties. Beiden methodes gebruiken de perspectieven van de gebruikers en houden
272
zich daarbij bezig met gebruikerstests. Hier wordt al snel feedback van gebruikers verzameld, die het prototype273
testen. Hierbij is er een belangrijke overeenkomst tussen de 2 strategieën: er is sprake van een snelle
274
herhaling, waarbij het probleem nog vrij onduidelijk is. Er wordt met een extreme onzekerheid een prototype
275
ontwikkelt (The Design Management Institute, 2012). Het grote verschil is dat bij de Lean Startup het in een
276
cirkelvorm loopt, terwijl het proces bij Design Thinking geen chronologie heeft. De stappen binnen een project
277
kunnen dan hoe en wanneer je wil gepland worden.
278 279
280
9
BIBLIOGRAFIE
281
Behavioural and Societal Sciences. (2013). Kansen voor de circulaire economie in Nederland. Retrieved from
282
http://www.circulaireeconomiebouw.nl/wp-content/uploads/2016/02/Kansen-voor-de-Circulaire-
283
Economie-TNO-rapport.pdf
284
Brown, T. (2008). https://fusesocial.ca/wp-content/uploads/sites/2/2018/06/Design-Thinking.pdf. Harvard
285
Business Review.
286
Gobble, M. M. (2014). Design Thinking Resources. Retrieved from Research Technology Management:
287
https://content.ebscohost.com/ContentServer.asp?T=P&P=AN&K=95827944&S=R&D=bsh&EbscoCont
288
ent=dGJyMNXb4kSep7Y40dvuOLCmr1GeprZSsaa4SLaWxWXS&ContentCustomer=dGJyMOzprkiwp65J
289
uePfgeyx43zx
290
Greenwood, A., Lauren, B., Knott, J., & DeVoss, D. N. (2019). Dissensus, Resistance, and Ideology: Design
291
Thinking as a Rhetorical Methodology. Journal of Business and Technical Communication.
292
Ice Amsterdam. (2019). Design thinking Circular Economy:. Retrieved from Ice Amsterdam: http://www.ice-
293
amsterdam.nl/design-thinking-circulaire-economie/
294
Kolko, J. (2015). Design Thinking Comes of Age. Harvard Business Review.
295
Ladd, T. (2016). The limits of the lean startup methode. Retrieved from Harvard Business Review:
296
https://hbr.org/2016/03/the-limits-of-the-lean-startup-method
297
Martin, R. (2009). The Design of Business. Boston Massachusetts: Harvard Business Press.
298
Nobel, C. (2011, 4 11). Working Knowledge. Retrieved from Havard Business School:
299
https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/38971773/teachLeanStrategy.pdf?response-
300
content-disposition=inline%3B%20filename%3DTeach_Lean_Strategy.pdf&X-Amz-Algorithm=AWS4-
301
HMAC-SHA256&X-Amz-Credential=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A%2F20190915%2Fus-east-1%2Fs3%2
302
Plattner, H., Meinel, C., & Leifer, L. (2011). Design Thinking. Springer Heidelberg Dordrecht London New York.
303
Ries, E. (2013). De Lean Startup.
304
Smit, A. J. (2018). Complexe problemen oplossen: design thinking of ontwerpgericht onderzoek?
305
Onderwijsinnovatie.
306
Stahel, W. R. (2016). The circular economy. Retrieved from Nature : https://www.nature.com/articles/531435a
307
The Design Management Institute. (2012). Leading Innovation Through Design.
308
309
10
BIJLAGEN
310
De bronnen zijn gezocht met behulp van de volgende keywords:
311
• Lean Startup
312
• Design Thinking
313
• Concept testing
314
• The five stages
315
• Out of order use
316
• Onzekerheid
317
• Process Lean Startup
318
• Process Design Thinking
319
• Measure
320
• Build
321
• Learn
322
• Cirkel proces
323
• Concepten
324
• Lean Startup Eric Ries
325
• Lean Startup methodology
326
• Circulaire economie
327
• Circular Economy328
• Circular Design Thinking
329
• Lean Startup Circular
