E-HEALTH IN
GERMANY
E-HEALTH IN DUITSLAND
Flanders Investment & Trade Berlijn
Jürgen Maerschand, Vlaams Economisch Vertegenwoordiger Jägerstrasse 52-53, D-10117 Berlijn
Duitsland T +49 30 20 64 25 02 F +49 30 20 64 25 25 berlin@fitagency.be
www.flandersinvestmentandtrade.be
Woord vooraf
In deze studie besteden we aandacht aan de snelgroeiende e-health-sector in Duitsland.
De studie begint met een korte inleiding die u een algemeen beeld geeft van de sector, de uitdagingen en opportuniteiten. Vervolgens komen een aantal belangrijke evoluties en trends aan bod die deze veranderende sector definiëren.
In een derde sectie worden enkele opvallende of belangrijke projecten belicht die recent het e-health-landschap in Duitsland gekleurd hebben, gevolgd door een overzicht van e-health gerelateerde congressen en beurzen, vakbladen, studies en relevante organisaties.
Tot slot volgt een oplijsting van vooraanstaande CIO’s uit de gezondheidzorg en van inkooporganisaties die instaan voor ziekenhuis-IT in Duitsland.
INHOUD
1. INLEIDING 7
1.1 Gezondheidszorg in Duitsland 7
1.2 E-health 7
2. TRENDS 11
3. PROJECTEN 15
4. CONGRESSEN EN BEURZEN 19
5. VAKBLADEN EN STUDIES 23
6. ORGANISATIES 27
7. CHIEF INFORMATION OFFICERS (CIO’S) 35
8. INKOOPCOÖPERATIES 41
9. BRONNEN 43
10. DISCLAIMER 44
1. INLEIDING
1.1 GEZONDHEIDSZORG IN DUITSLAND
De zorgverlening in Duitsland staat, in vergelijking met de andere Europese landen, nog steeds aan de top en ook wereldwijd heeft de Duitse gezondheidszorg een uitstekende reputatie. Met 4,9 miljoen werknemers (2011) is de gezondheidssector de belangrijkste werkgever in Duitsland; ongeveer 1 op 9 werknemers is actief in de gezondheidszorg. In 2010 bedroegen de totale gezondheidsuitgaven 278,3 miljard euro of ongeveer 3510 euro per inwoner en 11,6% van het bbp, een stijging van 3,2% ten opzichte van 20091
Verwacht wordt dat het belang van deze sector alleen maar zal toenemen in de toekomst. De gezondheidszorg is immers wereldwijd aan een opmars bezig onder andere dankzij de vooruitgang in de medische technologie. De grootste katalysator van de groei van de gezondheidssector in Duitsland is de ouder wordende populatie. De vergrijzing van de bevolking is één van de grootste uitdagingen in het land;
in 2040 zal de helft van de Duitse bevolking ouder zijn dan 50 jaar. Deze ouder wordende bevolking wil tezelfdertijd langer zelfstandig en mobiel blijven, waardoor grote hervormingen in de Duitse gezondheidssector zich aandienen en er volop mogelijkheden zijn voor innovatieve en kostenbesparende oplossingen, zoals e-health-toepassingen.
.
1.2 E-HEALTH
E-health is een term die gebruikt wordt om het gebruik van elektronische communicatie- en informatietechnologie in de gezondheidszorg aan te duiden. Van kantoortoepassingen tot elektronische patiëntendossiers, van medische apparatuur tot complexe ziekenhuisinformatiesystemen, … zonder IT redt men het in de gezondheidszorg al lang niet meer. Artsen en verpleegkundigen komen dagelijks in contact met IT-toepassingen die de zorgverlening bevorderen.
In 2012 werden e-health-toepassingen gebruikt om het goede verloop van meer dan 18 miljoen patiëntenbehandelingen in ongeveer 2.000 ziekenhuizen en 150.000 artsen- en tandartspraktijken in Duitsland mogelijk te maken.
Oorspronkelijk werd IT vooral ingezet voor administratieve toepassingen: het verzamelen en beheren van patiënten- en behandelingsgegevens en de elektronische overdracht van facturatiegegevens aan de ziekteverzekering. De mogelijkheden zijn echter veel breder en innovaties in de sector zijn talrijk. Dankzij IT- toepassingen zal niet alleen de kwaliteit van de gezondheidszorg erop vooruit gaan, het gebruik van IT kan ook leiden tot belangrijke besparingen in de sector.
1 Statistisches Bundesamt für Gesundheit
www.destatis.de/DE/ZahlenFakten/GesellschaftStaat/Gesundheit/Gesundheit.html
E-HEALTH IN DUITSLAND - EEN MOEILIJKE START
Het introduceren van elektronische patiëntendossiers en andere e-health-toepassingen heeft al een lange geschiedenis in Duitsland. Een eerste officieel Duits e-health-beleid werd al opgenomen in de Wet tot modernisering van de wettelijke ziekteverzekering in 2003. Deze wet voorzag onder meer de invoering van de elektronische gezondheidskaart (Elektronische Gesundheitskarte).
Verschillende factoren, gelinkt aan de federale structuur van Duitsland, hebben de vooruitgang echter bemoeilijkt. In 2005 heeft het Duitse Ministerie voor Volksgezondheid een nieuwe e-health-strategie voor Duitsland2
In de herfst van 2009, onder een nieuwe federale regering, werd het e-health-project in Duitsland geherwaardeerd, dit keer met bijzondere aandacht voor veiligheids- en vertrouwelijkheidkwesties. Het was immers in grote mate de bezorgdheid over de beveiliging van medische gegevens die bepaalde e-health- toepassingen tot dan toe blokkeerde. Deze nieuwe focus op databeveiliging heeft de invoering van de elektronische gezondheidskaart in gang gezet en daarmee ook een impuls gegeven aan de rest van de e- health-sector.
ontwikkeld in navolging van het actieplan opgesteld door de Europese Commissie in 2004 (E-health - making healthcare better for European citizens: An action plan for the European e-health area). Ook hier is in de praktijk weinig uit voortgekomen.
Door de trage start loopt Duitsland nu nog steeds lichtjes achter op het schema, in vergelijking met de rest van Europa. 42% van de dokterspraktijken in Duitsland maakt gebruik van eenvoudige IT-toepassingen. In Frankrijk is dit 50%, in Engeland 63% en in Spanje 58%. Ook voor wat betreft de meer geavanceerde e-health-toepassingen is Duitsland geen voorloper in Europa. Slechts 23% van de praktijken in de primaire zorgsector geeft aan gebruik te maken van IT om informatie uit te wisselen met andere artsen (23% in Frankrijk, 46% in Engeland en 52% in Spanje)3
Maar e-health heeft sinds enkele jaren opnieuw aan belangstelling gewonnen. Daardoor is men in Duitsland aan een inhaalbeweging begonnen om op gelijke hoogte te komen met andere Europese landen.
.
MARKTOMVANG
De Duitse e-health-markt afbakenen is niet eenvoudig omdat ze erg verweven is met andere onderdelen van de gezondheidszorg. Schattingen van de Europese Commissie gaan uit van een marktomvang van ongeveer 6,5 miljard euro. Experten verwachten zelfs dat de sector de komende jaren met 10% per jaar zal groeien.
Vooral in de telegeneeskunde wordt een grote groei van ongeveer 20% per jaar verwacht4
Een studie van het Instituut voor Oprichting en Innovatie van de Universiteit Potsdam geeft aan dat de gezondheidsuitgaven in Duitsland in 2025 574 miljard euro zullen bedragen. Het aandeel van ICT-toepassingen in de totale omzet zal volgens dezelfde studie ook sterk stijgen. In 2010 waren . Ook andere bronnen voorspellen dat de e-health-sector in Duitsland zijn hoogtepunt nog lang niet bereikt heeft.
2 www.ehealth-era.org/database/documents/German_eHealth_Strategy_July-2005.pdf
3 Accenture, Connected Health in Germany, 2012.
www.accenture.com/SiteCollectionDocuments/PDF/Accenture-US-Connected-Health-in-Germany-Toward-a-better- system.pdf#zoom=50
ICT-toepassingen goed voor 12,3% van de totale omzet in de gezondheidszorg. In 2015 zal dit al 38,3% zijn en in 2025 maar liefst 43%. De totale omzet in de e-health-sector in Duitsland wordt dus geschat op 246,8 miljard euro in 20255
Een studie van Roland Berger Strategy Consultants en het Zukunftsinstitut schat de omzet in de e-health-sector in 2011 op 27,3 miljard euro en voorspelt dat dit cijfer zal stijgen tot 37,3 miljard in 2014
.
6
Ook het medisch personeel in Duitsland is overtuigd van de positieve bijdrage van IT aan de gezondheidszorg. Een studie van Accenture in 2012 wijst uit dat 62% van de artsen in Duitsland de invloed van IT-toepassingen op hun praktijk en hun patiënten positief inschatten. Enkelen in Spanje en Singapore worden e-health-toepassingen nog beter onthaald door het medisch personeel
. Hoewel het dus moeilijk is om de precieze grootte van de e-health-sector in de toekomst te bepalen, lijkt men het erover eens dat de sector sterk zal groeien.
7
5 Zukunftsperspektiven und Kompetenzentwicklungen in der Medienbranche – Eine Szenarioanalyse. Universität Potsdam Institut für Gründung und Innovation.
.
6 Seitz J., Kühmayer F., Kirig A., Huber J., Huber T., Gatterer H., Healthness, 2012.
www.zukunftsinstitut.de/verlag/studien_detail.php?nr=101
7 www.accenture.com/SiteCollectionDocuments/PDF/Accenture_Physician_Survey_Connected_Health.pdf
2. TRENDS
De e-health-sector is continu onderhevig aan veranderingen en nieuwe evoluties. In wat volgt komen enkele van de belangrijkste trends en evoluties in de e-health-sector in Duitsland kort aan bod.
M-HEALTH
In totaal zijn er 61 miljoen gsm-gebruikers in Duitsland. Ook de oudere generatie blijft hier niet in achter, 72% procent van de Duitse 65-plussers geeft aan een mobiele telefoon te gebruiken8
Door middel van mobiele applicaties kunnen patiënten van thuis uit informatie doorgeven aan de behandelende arts. Dit heeft verschillende voordelen. Studies hebben uitgewezen dat patiënten het achteraf vaak moeilijk vinden om een bepaalde pijn of kwaal te beschrijven. Door dit onmiddellijk na het opduiken van het symptoom te doen, kan men een meer accurate beschrijving en dus betere behandeling bekomen.
. Het is dan ook niet verwonderlijk dat IT-toepassingen in de medische sector hun weg vinden naar de mobiele wereld; e- health wordt dan m-health (mobile health).
Ook voor chronisch zieke patiënten zijn er veel voordelen. Zij kunnen nu van thuis uit bepaalde vitale functies registreren en doorgeven aan het ziekenhuis. Door het monitoren van patiënten vanop afstand worden onnodige ziekenhuisbezoeken vermeden en kosten bespaard.
M-health applicaties winnen snel aan populariteit, wereldwijd en ook in Duitsland. In 2012 maakten wereldwijd 247 miljoen mensen in meer dan 90 landen gebruik van mobile health applicaties en verwacht wordt dat dit aantal alleen maar zal stijgen.
Meer info: www.asklepios.com/upload/Der_Weg_zu_mHealth_2773.pdf COMPUTERGEASSISTEERDE CHIRURGIE
Al sinds 20 jaar worden patiënten in het Zuse-Institut in Berlijn (ZIB) mathematisch gemodelleerd en worden procedures voor medische therapie- en operatieplanning onderzocht, ontwikkeld en gebruikt. Dit soort computergeassisteerde chirurgie zet de generatie van patiëntspecifieke, anatomische modellen voorop en omvat doelgerichte modificatie en simulatie van de daaruit volgende resultaten aan de hand van wiskundige modellen. De baanbrekende en innovatieve benadering uit Berlijn vindt nu wereldwijd navolging. Vandaag de dag gebruiken meer dan 60 ziekenhuizen in heel Europa dit soort modellen.
De algoritmen om individuele planningsmodellen te generen worden voortdurend verder ontwikkeld en zijn in internationale vergelijkingen al meermaals zeer succesvol bevonden. De waaier aan toepassingen van deze wiskundige modellen is zeer breed en worden onder meer gebruikt in de mond- en kaakchirurgie, in kankerbehandelingen en in de orthopedische chirurgie.
Meer info: www.zib.de/de/projekte/aktuelle-projekte/projekte-detail/article/matheon-a17.html
MEDISCHE TEXTIELTOEPASSINGEN
De vele mogelijke toepassingen van textiel zijn uitgegroeid tot een drijvende kracht voor innovaties in de medische technologie. Vitamine C T-shirts, avondkledij met massagefunctie of wondverbanden met geautomatiseerde afgave van medicijnen, … er zijn talrijke mogelijkheden en ook de e-health-sector kan hier een belangrijke rol in spelen. Veel medische textieltoepassingen zijn al binnen handbereik, maar anderen zoals, in textiel ingebouwde kunstspieren, klinken nog utopisch. Maar de ontwikkelingen tonen aan dat textieltoepassingen meer en meer in onze medische verzorging zullen opduiken.
Een voorbeeld hiervan is een intelligent kruippakje, ontwikkeld door onderzoekers aan ITV Denkendorf dat de vitale parameters van baby’s registreert en zo kan verwittigen indien er zich wiegendood of andere problemen zouden voordoen. De geregistreerde gegevens worden aan een computer doorgegeven, waar ze vergeleken worden met drempelwaarden en indien nodig wordt er een alarm geactiveerd.
Ook het textielonderzoeksinstituut Thüringen-Vogtland is bezig met onderzoek naar smart textiles. Het instituut ontwikkelde onder meer geleidend textiel voor gebruik in steunkousen.
Gezondheidsgegevens vastleggen met behulp van textiel is echter slechts de eerste stap. De gehele transmissieketen van de signalen tot bij de medische contactpersoon moet foutloos verlopen en de immense hoeveelheid gegevens moet worden gefilterd. Hier kunnen medische IT-toepassingen meehelpen deze systemen te optimaliseren, kosten te besparen en risicopatiënten beter op te volgen.
Meer info: www.itv-denkendorf.de/images/ITV/forschung/innovationen/babybody.pdf
www.titv-greiz.de/index.php?id=textile-mikrosystemtechnik&L=%2Fproc%2Fself%2Fenviron
MULTIMEDIA TERMINALS IN PATIËNTENKAMERS
Multimedia terminals zijn goed op weg om een standaardvoorziening te worden in Duitse ziekenhuiskamers. Naast meer comfort voor de patiënten, biedt de integratie van deze terminals in het communicatienetwerk van de ziekenhuizen ook toepassingen die het ziekenhuispersoneel ontlasten.
Het BGU ziekenhuis in Frankfurt am Main heeft in 2006 als eerste ziekenhuis in Duitsland elk patiëntenbed uitgerust met een eigen touchscreen-monitor die toegang geeft tot een hele waaier aan multimediatoepassingen zoals TV, radio, telefoon, internet en zelfs spelletjes. Op dit ogenblik zijn naar schatting een derde van de Duitse ziekenhuizen met gelijkaardige multimedia terminals uitgerust.
Naast klassieke multimediatoepassingen bieden deze terminals vaak ook een beveiligde interface aan naar het ziekenhuisinformatiesysteem en de mogelijkheid om eten te bestellen, verplegend personeel te bereiken of om kamerinstellingen (zoals licht en jaloezieën) te bedienen. Deze toepassingen werken tijdbesparend voor het verzorgend personeel aangezien de patiënt nu in grotere mate voor zijn eigen comfort kan instaan.
Innovatieve nieuwe toepassingen voor dit soort terminals worden volop ontwikkeld. De firma BEWATEC is bijvoorbeeld de eerste aanbieder van een volledig online en cloud-based platform, ‘MyMediNet’. Via een applicatie winkel worden voor dit platform voortdurende nieuwe applicaties beschikbaar gesteld om het systeem up-to-date te houden. Ook de verbinding van de terminals met medische techniek is een actueel thema.
Meer info: https://mymedinet.bewatec.de
IT-BEDRIJVEN ZETTEN IN OP GEZONDHEIDSZORG
De grote spelers in de IT-industrie erkennen de gezondheidszorg steeds meer als winstgevende sector en investeren dan ook volop om hun toekomst in deze industrie te verzekeren. Ziekenhuizen worden voor grote IT-bedrijven zoals Microsoft, HP en IBM steeds belangrijkere partners. Zo heeft bijvoorbeeld IBM ongeveer 100 miljoen dollar geïnvesteerd in het programma Smarter Healthcare, een programma dat de kwaliteit van zorgverlening zou verbeteren aan de hand van IT-toepassingen. Microsoft heeft een samenwerkingsakkoord afgesloten met het Zwitserse Quali Medical voor de ontwikkeling van ziekenhuisinformatie- en beeldarchiveringssystemen. Ook Health Group, een onderdeel van Microsoft, houdt zich bezig met het ontwikkelen van op maat gemaakte portal oplossingen, producten voor de server en het kantoor, het beheer van ziekenhuizen en andere gezondheidsinstellingen.
Smarter Healthcare:
www.ibm.com/smarterplanet/us/en/healthcare_solutions/ideas/index.html Microsoft – Quali Medical:
www.microsoft.com/de-de/business/public-sector/government/archiv/quali-medical.aspx Microsoft Health:
www.microsoft.com/health/en-us/Pages/index.aspx
LIVE CHIRURGIE
Een andere evolutie in de sector is het live uitzenden van operaties en deelnemen aan operaties via live uitzending. De uitzending wordt gecontroleerd in de operatiekamer en kan op een andere locatie live gevolgd worden. eSaturnus heeft onder de naam NUCLeUS een intelligente, digitale operatiezaal ontwikkeld, die op verschillende manieren chirurgen assisteert met behulp van IT-toepassingen. Een belangrijk onderdeel van dit platform is het delen van videobeelden. Door live streaming van operaties kan een chirurg bijvoorbeeld gemakkelijk een collega raadplegen tijdens de operatie; er is geen bijkomende verplaatsing naar de operatiezaal nodig, en omkleden en steriliseren kan vermeden worden. Deze techniek biedt ook educatieve mogelijkheden en het tijdsmanagement in ziekenhuizen kan verbeterd worden doordat men de voortgang van elke operatie in realtime kan volgen.
Meer info:
www.esaturnus.com/products/extensions/conferencing?add_eid=60387&add_ciid=47&add_cid=19275&p k_campaign=5%20reasons%20for%20live%20surgery
‘KRANKEN-WAGEN’
In de toekomst zal medische technologie meer en meer in passagiersauto’s geïntegreerd worden. Zo heeft autoproducent Ford een autostoel ontwikkeld die met behulp van zes ingebouwde sensoren de hartslag van de bestuurder controleert en een electrocardiogram (ECG) afneemt. Als het hartritme verstoord is, wordt het dichtstbijzijnde ziekenhuis via de smartphone van de bestuurder op de hoogte gebracht.
Wanneer de bestuurder niet meer in staat is verder te rijden, rijdt de wagen automatisch naar de kant van de weg. Patiënten met cardiovasculaire aandoeningen hebben 23% meer kans om een verkeersongeval te veroorzaken en zouden dus zonder twijfel baat hebben bij deze toepassing.
Ook Ford ontwikkelt applicaties die het on-board communicatiesysteem in de auto verbinden met medische technologie. De meeste van deze apps zijn hulpmiddelen voor astma patiënten en diabetici. In
samenwerking met Medtronic is een systeem tot stand gekomen dat de bloedsuikerspiegel van de inzittende met behulp van een huidsensor meet en op het dashboard toont. Ook patiënten met allergieën mogen een intelligent navigatiesysteem verwachten dat met de pollendienst in contact staat en zo aangeeft wanneer het wenselijk is het raam te sluiten of de airco op binnenlucht in te stellen.
Meer info:
http://media.ford.com/news/fordresearchersdevelopcarseatthatmonitorsdriversheartactivity.htm www.medtronic.com/promotions/mobile-health/index.htm
3. PROJECTEN
Hier volgt een lijst met projecten in verband met e-health in Duitsland. Deze oplijsting heeft niet de bedoeling exhaustief te zijn, maar biedt een eerste overzicht van wat er actueel is in de e-health-sector in Duitsland.
E-HEALTH INITIATIVE DES BUNDESMINISTERIUMS FÜR GESUNDHEIT
Dit is een initiatief dat in 2010 is opgericht binnen het Bundesministerium für Gesundheit met als doel het wijdverspreide gebruik van e-health-toepassingen te vergemakkelijken door de ontwikkeling van een informatie- en ondersteuningssysteem voor telemedische toepassingen. Door het ter beschikking stellen van ondersteunende informatie en diensten wil het Bundesministerium für Gesundsheit projectontwikkelaars in de sector bijstaan door gestructureerde informatie ter beschikking te stellen om zo dubbel werk te voorkomen en doelgerichte innovaties mogelijk te maken. Dit project omvat vele kleinere, concrete initiatieven, waaronder ook de invoering van de elektronische gezondheidskaart.
Meer info: www.bmg.bund.de/ministerium/presse/pressemitteilungen/2011-04/ehealth-und-telemedizin- im-fokus.html
IKK HERZSTARK
In april 2012 is IKK Südwest, een Duitse ziekteverzekeraar, samen met partner SHL Telemedizin van start gegaan met het IKK Herzstark Project. Dit is een project voor mensen die lijden aan chronisch hartfalen.
Deelnemende patiënten krijgen afhankelijk van de ernst van hun aandoening bepaalde instrumenten, zoals een weegschaal, een bloeddrukmeter en eventueel een ECG-apparaat ter beschikking. Op die manier kunnen zij op regelmatige basis hun vitale functies op elektronische wijze controleren en doorgeven aan een centraal meldpunt. Patiënten kunnen zich zo aan de hand van IT-toepassingen zekerder en veiliger voelen in hun dagelijks leven en een grotere bewegingsvrijheid verkrijgen, wat hun levenskwaliteit aanzienlijk kan verhogen.
Meer info: www.ikk-suedwest.de/2012/04/%E2%80%9Eikk-herzstark%E2%80%9C-schenkt-versicherten- mehr-lebensqualitaet
FONTANE PROJECT
Het Fontane project heeft tot doel de kwaliteit van de zorg voor hartpatiënten te verbeteren in achtergestelde landelijke gebieden van Noord-Brandenburg door middel van crosssectoraal gebruik van moderne informatietechnologieën. Procesinnovaties, (zoals het Point-of-Care @ Home concept) en productinnovaties, zoals een (home-care platform) ondersteunen dit nieuwe zorgmodel. Dit project is opgevat als een studie die tot doel heeft de superioriteit aan te tonen van een telemedische behandeling voor patiënten (op het gebied van ziekenhuisopname, overlijden en levenskwaliteit) met chronisch hartfalen in vergelijking met een traditionele therapie. Het tweede doel is om de gelijkwaardigheid van een telemedische behandeling bij patiënten met chronisch hartfalen en comorbiditeiten in achtergestelde plattelandsgebieden en in stedelijke regio’s aan te tonen. Concreet vertoont het project een grote gelijkenis met IKK Herzstark. Patiënten hebben thuis een koffer met medische apparatuur om ECG-waarden en bloeddruk te meten. Die data worden dagelijks geregistreerd en naar het behandelende ziekenhuis gestuurd. Het doel is om 1.500 patiënten in het project op te nemen en daarvan de helft
telemedisch op te volgen. Dit zou dan één van de grootste klinische studies rond e-health-toepassingen zijn tot nu toe. Voor deze studie die loopt tot 2015 werd 21 miljoen euro vrijgemaakt.
Meer info: www.gesundheitsregion-fontane.de/index.php?id=7 ELEKTRONISCHE GESUNDHEITSKARTE
De Duitse gezondheidssector is volop bezig met de invoering van de elektronische gezondheidskaart. Alle ziekenhuizen, artsenpraktijken en apotheken worden uitgerust met een kaartlezer en ook bij alle patiënten wordt de klassieke verzekeringskaart vervangen door de elektronische versie. Dit is een belangrijke stap in de ontwikkeling van de IT-infrastructuur in de gezondheidssector. De bedoeling is om tot een volledig informatienetwerk te komen waarbij alle medische gegevens op de kaart worden opgeslagen en zo snel en veilig ter beschikking gesteld kunnen worden van de behandelende arts. Informatiekosten worden zo verminderd en de behandeling van de patiënt verbeterd.
De invoering van de elektronische gezondheidskaart was oorspronkelijk gepland voor 2006, maar is uiteindelijk met veel vertraging in 2011 van start gegaan. Sinds oktober 2012 wordt de kaart in alle medische instellingen geaccepteerd. Het is wettelijk vastgelegd dat ten laatste tegen maart 2013 minstens 70% van alle Duitsers over een elektronische gezondheidskaart moet beschikken.
Meer info: www.gesundheitskarte.net HEALTHVAULT
HealthVault is een persoonlijk en beveiligd online-gezondheidsplatform dat het mogelijk maakt om gezondheidsgegevens op te slaan, te beheren en te delen met zorgverleners. In de VS is het platform al sinds 2007 online. Sinds de zomer van 2010 is het ook in Duitsland, als eerste Europese land, beschikbaar.
Microsoft en Siemens IT Solutions hebben een licentieovereenkomst gesloten voor de lancering van het platform in Duitsland. Patiënten kunnen op HealthVault zelf hun documenten en informatie beheren en delen met wie ze wensen.
HealthVault is nog steeds op zoek naar partners. Aanbieders van IT-oplossingen voor de gezondheidszorg die geïnteresseerd zijn in een samenwerking met Healthvault worden verzocht contact op te nemen via het HealthVault Developer Center.
Developer Center: http://msdn.microsoft.com/de-de/healthvault www.microsoft.com/de-de/healthvault
TELERADIOLOGIEVERBUND-RUHR
Een samenwerkingsproject dat in 2010 is opgestart door vijf partners in de Ruhr-regio. Het doel is om het delen van foto’s te vergemakkelijken door gebruik te maken van een vendor-onafhankelijk ‘standard- compliant platform’ en zo voor een betere verzorging van patiënten te zorgen en een economische meerwaarde voor de gebruikers te realiseren. Sinds januari 2013 communiceren ongeveer 50 instellingen in het Ruhrgebied met elkaar aan de hand van dit netwerk. Vooral radiologische beelden worden uitgewisseld, maar het netwerk wordt ook gebruikt in cardiologische en neurologische afdelingen, alsook op spoedafdelingen.
Meer info: www.medecon-telemedizin.de
MODELLREGION OWL
Dit is een initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Emancipatie, Zorg en Vergrijzing van de deelstaat Noordrijn-Westfalen om in de regio Ostwestfalen-Lippe tot een meer holistische aanpak in de e- health-sector te komen.
Meer info: www.telemedizin24.de/tm24inhalte/content/modellregion_owl/index_ger.html HANA ONCOLYZER
In dit interdisciplinair onderzoeksinitiatief hebben het Instituut voor Pathologie van Charité (Universitair Hospitaal Berlijn), het SAP Innovation Center Potsdam en het Hasso Plattner Instituut zich tot doel gesteld om de ‘in-memory software’ technologie, die tot op heden in de eerste plaats gebruikt wordt voor zakelijke software, ook voor medisch gebruik geschikt te maken. Een geoptimaliseerde Ipad-applicatie voor ziekenhuizen is een eerste resultaat van dit onderzoeksproject. Deze applicatie combineert gegevens uit verschillende ziekenhuisinformatie-systemen voor artsen en wetenschappers in translationeel kankeronderzoek.
Meer info: http://epic.hpi.uni-potsdam.de/Home/HanaOncolyzer ASKLEPIOS FUTURE HOSPITAL
De herstructureringen in de Duitse gezondheidszorg en de veranderingen in de zorgmarkt zorgen voor grote uitdagingen in Duitsland. Het Asklepios Future Hospital Program (AFH) is een industrie- overschrijdend netwerk dat 25 medische IT- en technologiebedrijven verenigt om geneeskunde, medische technologie en IT samen te brengen en samen op zoek te gaan naar innovatieve ‘cutting edge’
antwoorden. Het AFH programma zet daarbij in op IT-netwerken om de communicatie tussen alle partijen, bijvoorbeeld huisarts – patiënt – ziekenhuisarts, op de best mogelijke manier te laten verlopen. Eén van de eerste projecten binnen AFH was OneIT, waarbij alle computers, netwerken en basisprogramma’s gestandaardiseerd werden om zo een superieure stabiliteit van het informatiesysteem te garanderen.
Bovendien heeft elke arts met behulp van slechts een muisklik en een webcam toegang tot een live videoverbinding en dus tot de kennis van collega’s in de hele ziekenhuisgroep. De voordelen zijn duidelijk:
verminderde wachttijden voor patiënten, het vermijden van dubbel werk en betere resultaten.
Meer info: www.asklepios.com/AFH_Startseite_neu.Asklepios GREEN HOSPITALS
In 2010 is de Asklepios Groep, samen met meer dan 25 toonaangevende partners uit de industrie, met een eigen “Green Hospital Program” van start gegaan.
Dit programma is gebaseerd op drie kerngebieden: verantwoordelijkheid voor het milieu, preventieve geneeskunde en het ecologisch omgaan met energie in de nieuwbouw en de renovatie van ziekenhuizen.
Het programma is uniek in Duitsland en in Europa en is bedoeld om model te staan voor de wereldwijde promotie van groene ziekenhuizen. Het programma is gebaseerd op innovatie en ondersteunt tal van onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten op het gebied van: Green Building, Green Healthcare, Green patiënt en Green IT.
Voor efficiënt gebruik van natuurlijke middelen, de ontwikkeling en het gebruik van hernieuwbare energietechnologieën, alsook het gebruik van gezondheidsbevorderende, milieuvriendelijke materialen in
de bouw van ziekenhuizen, stelt het Green Hospital Program zich tot doel om campagne te voeren voor duurzaamheid en verantwoordelijkheid in de gezondheidszorg en zo de bescherming van het milieu en het welzijn van de patiënt voorop te zetten.
Meer info: www.asklepios.com/greenhospital.Asklepios Lothar Dörr, Director Green Hospital Program
Habsburgerstrasse 3 80801 München
Tel.: +49 (0)89 38380784 Mobiel: +49 (0)173 469 5767
TEMPIS
l.doerr@green-hospital.de
Het „Telemedizinisches Projekt zur integrierten Schlaganfallversorgung in der Region Süd-Ost- Bayern“(TEMPiS) werd opgestart om een betere behandeling van beroertes in het landelijke Zuid-Oost- Beieren te verzekeren. 15 regionale ziekenhuizen en twee gespecialiseerde centra maken deel uit van een netwerk dat door middel van e-health-toepassingen met elkaar in verbinding staat. Zo hebben artsen in regionale ziekenhuizen bij het behandelen van patiënten met een beroerte toegang tot ondersteuning van specialisten uit het ziekenhuis München-Harlaching en het Universitair Ziekenhuis van Regensburg, en dit op elk moment van de dag of nacht. Dankzij dit project kunnen nu jaarlijks meer dan 6.000 patiënten met een beroerte behandeld worden in regionale ziekenhuizen in Zuid-Oost-Beieren. Enkele andere regio’s in Duitsland hebben sindsdien gelijkaardige projecten opgezet (HELIOS Neuro-Net, TASC, SOS-Net, TESSA, TNS, STENO, ...)
Meer info: http://tempis.de
4. CONGRESSEN EN BEURZEN
Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste congressen en beurzen in verband met e-health. Enkele van deze evenementen vonden al plaats, maar gezien het vaak om jaarlijkse evenementen gaat, kan u de data voor de volgende edities en verdere informatie steeds terugvinden via de bijgevoegde link.
OMNICARD
Conferentie over elektronische identiteit en databeveiliging. De invoering van de elektronische gezondheidskaart was een belangrijk thema op deze editie.
15-17 januari 2013, Berlijn www.omnicard.de
VERNETZTE GESUNDHEIT
Jaarlijks congres dat het belang van netwerken in de gezondheidszorg in de verf zet. In 2013 was mobiele gezondheidszorg het centrale thema.
16-17 januari 2013, Kiel www.vernetzte-gesundheit.de
EHEALTOPEN
Jaarlijks congres over de trends in de gezondheids-IT waar geïnteresseerden en deskundigen uit Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland elkaar ontmoeten.
21-22 januari 2013, Schliersee www.schliersee-konferenz.de
MEDIZIN
Medizin is het belangrijkste forum voor artsen en zorgverleners in het zuiden van Duitsland. De combinatie van beurs- en congrescentrum maakt het evenement tot een uniek informatie- en educatieplatform.
Artsen, medische studenten, therapeuten en medisch assistenten kunnen zich informeren over de laatste ontwikkelingen in de industrie en technische kennis uitwisselen. Ook e-health komt uitgebreid aan bod tijdens deze beurs.
25-27 januari 2013, Stuttgart www.messe-stuttgart.de/medizin ENTSCHEIDERFABRIK
Event voor IT-managers in de gezondheidszorg, waar ervaringen worden uitgewisseld over het bereiken van zakelijk succes door het optimaal gebruiken van IT-toepassingen.
6-7 februari 2013, Düsseldorf www.guig.org
EHEALTH-KONFERENZ: BESSERE VERSORGUNGS- UND BESCHAFFUNGSPROZESSE IM GESUNDHEITSSYSTEM
De 15de e-health-conferentie georganiseerd door BVMed. Deze editie focust op het gebruik van eStandards om de processen in de zorgmarkt te verbeteren.
26 februari 2013, Düsseldorf www.bvmed.de/Start
LANDESKONFERENZ „TELEMATIK IM GESUNDHEITSWESEN“
Conferentie over ontwikkelingen en vooruitzichten op het gebied van e-gezondheid in de deelstaat Brandenburg georganiseerd door Telemed-Initiative Brandenburg.
27 februari 2013, Potsdam www.telemed-initiative.de
CEBIT
CeBIT is de grootste ICT-beurs ter wereld, ook medische software is onder de noemer ‘Telehealth’
inbegrepen in het grote aanbod. Het ‘Health & Vitality’ forum vindt jaarlijks plaats in hal 8 en is op deze beurs het centrale ontmoetingspunt voor beleidsmakers in de gezondheids-IT.
5-9 maart 2013, Hannover
www.cebit.de/de/ueber-die-messe/programm/cebit-gov/telehealth
GESUNDHEITSKONGRESS DES WESTENS
Jaarlijks congres dat zich in eerste instantie richt tot beslissers in de gezondheidszorg, managers van ziekenhuizen en revalidatiecentra, senior vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, verenigingen en politici.
De volgende editie van het congres zal het thema ‘Kwaliteit in de gezondheidszorg’ op de voorgrond zetten.
Hierbij zal ook e-health uitvoerig aan bod komen.
20-21 maart 2013, Bonn
www.gesundheitskongress-des-westens.de
FACHTAGUNG „TELEMEDIZIN IN THERAPIE & AAL“
De Conferentie "Telemedizin in therapie & AAL" toont aan de hand van succesvoorbeelden uit de praktijk het belang van telegeneeskunde aan. Deelnemers kunnen nieuwe technologieën en verzorgingsmodellen leren kennen en ervaringen delen met andere deskundigen.
22 maart 2013, Nürnberg
https://medical-valley-emn.de/node/4362
CONHIT
Vakbeurs voor de IT-gezondheidssector. In 2012 namen 270 exposanten en 5.357 bezoekers deel. In 2013 is België partnerland.
9-11 april 2013, Berlijn www.conhit.de
SPEZIAL-SEMINAR „SOFTWARE ALS MEDIZINPRODUKT“
Seminarie over de formeel-juridische achtergrond van software als medisch hulpmiddel. De deelnemer leert hoe software als medisch hulpmiddel in de handel gebracht kan worden.
22 april 2013, Düsseldorf
EHEALTHFORUM FREIBURG www.ztg-
nrw.de/content/veranstaltungen/veranstaltungen_2013/spezial_seminar_software_als_medizinprodukt__
_meddev_21_6___bedeutung_fuer_klinische_informationssysteme_pdms/index_ger.html
Conferentie en forum waar exposanten hun producten, diensten en expertise op het vlak van medische IT voorstellen aan beleidsmakers uit de gezondheidszorg.
4 mei 2013, Freiburg
www.ehealth-forum-freiburg.de
TELEMEDIZIN-FACHTAGUNG BAYERN
Jaarlijkse vakbijeenkomst rond e-health. Elk jaar komt een ander thema aan bod. De editie van 2013 zal de GKV-verzorgings structuurwet (“GKV-Versorgungsstrukturgesetz”), die sinds 2012 van kracht is, evalueren.
7 mei 2013, München
www.dgtelemed.de/de/veranstaltungen/telemedizin-fachtagung-LV-Bayern
WÜMEK, TECHNOLOGIEMANAGEMENT IM KRANKENHAUS- KOSTEN UND RISIKEN SENKEN
Dit evenement biedt een forum voor een verscheidenheid aan bedrijven, organisaties en personen die actief zijn in de gezondheids- en milieu-industrie en wensen contacten te leggen, hun netwerk uit te breiden en ervaringen uit te wisselen.
13-14 mei 2013, Würzburg http://wuemek.org
KOMPAKTSEMINAR: USABILITY-ENGINEERING IM GESUNDHEITSWESEN
Seminarie over het systematisch en effectief integreren van usability engineering in IT-projecten in de gezondheidszorg.
3 juni 2013, Düsseldorf
TELEMED
www.ztg-nrw.de/content/veranstaltungen/veranstaltungen_2013/
kompaktseminar_usability__engineering_im_gesundheitswesen_juni/index_ger.html
Nationaal forum voor e-health. De editie van 2013 zal zich toespitsen op het delen van gegevens en klantgerichtheid binnen e-health.
3-4 juli 2013, Berlijn www.telemed-berlin.de
JAHRESTAGUNG DER DEUTSCHEN GESELLSCHAFT FÜR MEDIZINISCHE INFORMATIK, BIOMETRIE UND EPIDEMIOLOGIE (GMDS) E.V.
Conferentie over het methodologische en toegepast onderzoek in de medische informatica, biostatistiek, Epidemiologie en medische documentatie. Het thema van GMDS jaarvergadering 2013 is: "In Focus leven - Interdisciplinair onderzoek voor de patiëntenzorg van de toekomst."
1-5 september 2013, Lübeck www.gmds2013.de
IT-TRENDS MEDIZIN/HEALTH TELEMATICS
Met meer dan 400 deelnemers is IT-Trends Medizin/Health Telematics het grootste vakcongres over gezondheids-IT. In slechts een dag krijgt u hier een uitgebreid overzicht van de laatste ontwikkelingen op het gebied van telematica en telegeneeskunde gebracht door de meest vooraanstaande experts uit Duitsland.
25 september 2013, Essen www.it-trends-medizin.de
NATIONALER FACHKONGRESS TELEMEDIZIN
Vakcongres voor de IT-gezondheidssector georganiseerd door DGTelemed. In 2012 namen 280 deelnemers uit 14 landen deel aan dit congres. Ook wordt hier elk jaar de Karl Storz Telemedizinpreis uitgereikt aan een organisatie of project dat een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de sector.
7-8 november 2013, Berlijn www.telemedizinkongress.de
MEDICA
‘s Werelds grootste internationale beurs voor de medische industrie. In 2012 waren er 400 exposanten uit de e-health-sector aanwezig om hun producten voor te stellen. Een overzicht van deze exposanten vindt u hier: www.medica.de/info_comm2. In 2013 zal het health-IT forum ‘Medica Media’ plaatsvinden in hal 15.
20-23 november 2013, Düsseldorf 12-15 november 2014, Düsseldorf www.medicamedia.de
DEUTSCHE MEDIZINMESSE
Een online beurs voor de medische sector waarop exposanten het hele jaar door hun producten, diensten en oplossingen tonen. Hal 1 van deze virtuele beurs is toegewijd aan informatietechnologie. In een virtueel conferentiecentrum worden ook presentaties en workshops aangeboden.
www.deutsche-medizinmesse.de/index.php?P=18
5. VAKBLADEN EN STUDIES
Een overzicht van vakbladen en studies waarin u meer informatie over e-health in Duitsland kan terugvinden.
ÄRTZEBLAD
Officieel magazine van de Duitse Medische Associatie en de Nationale Associatie van Statutaire Ziekenfondsartsen dat artikels publiceert uit alle takken van de klinische geneeskunde. Daarnaast bevat het blad ook een sectie gewijd aan wetenschappelijke discussie.
www.aerzteblatt.de
De artikels gerelateerd aan e-health vindt u in het e-health-dossier:
www.aerzteblatt.de/dossiers/ehealth
BRANCHENBAROMETER 2012 (BUNDESVERBAN GESUNDHEITS-IT, BVITG)
Deze studie onderzoekt hoe artsen in Duitsland gezondheids-IT ervaren en welke voordelen en evoluties ze zien voor de toekomst. Verder wordt ook aandacht besteed aan de ontwikkeling van de markt en worden enkele nieuwe trends in de sector besproken.
www.bvitg.de/branchenbarometer.html
BRANCHENFÜHRER 2013 HEALTHCARE IT
Een compact overzicht van de gezondheids-IT sector, bedoeld voor beleidsmakers in ziekenhuizen en andere gezondheidsondernemingen om hen te helpen zich te oriënteren in deze markt.
www.e-health-com.eu/e-health-compendien/branchenfuehrer-healthcare-it
BROSCHÜRE E-HEALTH NIEDERSACHSEN 2012/2013
Uitgebreide brochure over de e-health-sector in de Duitse deelstaat Niedersachsen.
CONNECTED HEALTH STUDY (ACCENTURE)
www.nordmedia.de/content/digitale_medien/ehealth_niedersachsen/informationsmaterial/subcontent/br oschuere_ehealth_niedersachsen_2012_2013/index.13347.html
Een studie waarbij 3.700 artsen uit acht landen, waaronder Duitsland, ondervraagd werden over hun mening met betrekking tot de voordelen en de toekomst van IT in de gezondheidszorg. Op basis hiervan wordt dan onderzocht wat de beste manieren zijn om tot een nationaal, geïntegreerd e-health-netwerk te komen.
www.accenture.com/de-de/Pages/insight-physician-survey-connected-health.aspx
E-HEALTH: ENORMES MARKTPOTENZIAL, SCHLEPPENDE ENTWICKLUNG (DELOITTE) Studie over de mogelijkheden en uitdagingen in de markt van de gezondheids-IT.
www.deloitte.com/assets/Dcom-
Germany/Local%20Content/Articles/12_TMT/2011/DE_TMT_Report_Vertikale%20Wachstumsstrategien.p df (p9-12)
E-HEALTH-COM
E-HEALTH-COM is een onafhankelijk vaktijdschrift voor e-gezondheid, telegeneeskunde en gezondheids-IT voor Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Dit 2-maandelijks magazine bericht over actuele ontwikkelingen, nieuwe toepassingen, achtergrond thema's en debatten in de e-health-sector.
www.e-health-com.eu
E-HEALTH-COMPASS
Eenmalige bijlage E-Health-Com bij het magazine over e-health-toepassingen in de cardiologie.
www.e-health-com.eu/fileadmin/user_upload/dateien/Mediadaten/Mediadaten_E-HEALTH-COMPASS- Kardiologie.pdf
E-HEALTH-COMPENDIUM 2010/2011
Dit jaarboek belicht de laatste ontwikkelingen en ervaringen uit de e-health sector, geeft een gestructureerd overzicht van bestaande projecten en toepassingen, en biedt uitgebreide service- en productinformatie. Het jaarboek wordt uitgegeven als een speciale bijlage bij het tijdschrift E-HEALTH-COM.
www.e-health-com.eu/e-health-compendien/telemonitoring
GMDS-PRAXISLEITFADEN
2-maandelijks magazine over het gebruik van document management, digitale archivering en elektronische handtekeningen in de gezondheidszorg.
www.medizin-edv.de/modules/PDdownloads/singlefile.php?cid=6&lid=5534
IT-REPORT GESUNDHEITSWESEN 2012 (HOCHSCHULE OSNABRÜCK)
Deze studie is gebaseerd op een online enquête bij IT-managers en belicht de voortgang van de digitalisering van de Duitse ziekenhuizen.
www.nordmedia.de/content/digitale_medien/ehealth_niedersachsen/informationsmaterial/subcontent/it- report_gesundheitswesen_2012/index.13353.html
KRANKENHAUS-IT JOURNAL
2-maandelijks magazine, bedoeld voor IT-managers in de gezondheidszorg, dat ontwikkelingen en trends in informatie- en communicatietechnologie in ziekenhuizen, klinieken en revalidatiecentra in Duitsland en Oostenrijk belicht.
www.medizin-edv.de
KRANKENHAUS-IT TESTIMONIALS
Dit jaarlijks naslagwerk bevat case studies en praktische voorbeelden van IT-toepassingen in verschillende ziekenhuizen.
www.medizin-edv.de/testimonials
KTM KRANKENHAUS TECHNIK + MANAGEMENT
Onafhankelijk vaktijdschrift dat rapporteert over nieuws, ontwikkelingen en interessante projecten in verband met management, techniek en IT in de gezondheidsindustrie.
www.ktm-journal.de
6. ORGANISATIES
Een oplijsting van de belangrijkste (beroeps-)organisaties die bedrijven of belanghebbende uit de e-health-sector verenigen en vertegenwoordigen, alsook van enkele belangrijke officiële instanties. Waar relevant en/of beschikbaar wordt een link naar de ledenlijst gegeven.
BVITG
Het Bundesverband Gesundheits-IT vertegenwoordigt toonaangevende IT-aanbieders in de Duitse gezondheidszorg. Haar leden vertegenwoordigen 90% van de klinische, poliklinische en tandheelkundige IT- markt. De associatie is ontstaan in 2011 uit de fusie van VDAP en VhitG. Voor haar leden is de organisatie een belangrijk informatienetwerk. Naar de buitenwereld toe is het bvitg een belangrijk aanspreekpunt voor de sector, een deelnemer in constructieve technische discussies en een begeleider voor het ontwerp van industrierelevante regulering.
www.bvitg.de
Indien u op zoek bent naar partners in de e-health sector kan u een lijst met leden van het bvitg vinden via de volgende link:
www.bvitg.de/mitglieder.html Contact:
Taubenstraße 23 10117 Berlin
Ekkehard Mittelstaedt, Geschäftsführer T +49 (0)30 206 22 58 20
F +49 (0)30 206 22 58 69
ekkehard.mittelstaedt@bvitg.de
BUNDESMINISTERIUM FÜR GESUNDHEIT Het Duitse Ministerie voor Volksgezondheid.
www.bmg.bund.de/ministerium/presse/pressemitteilungen/2011-04/ehealth-und-telemedizin-im- fokus.html
Contact:
Hoofdadres:
Rochusstr. 1 53123 Bonn Nevenadres:
Friedrichstraße 108 10117 Berlin
T +49 (0)30 18441 0 F +49 (0)30 18441 4900 info@bmg.bund.de
BVMED
BVMed is het vakverbond van de medische technologiesector en vertegenwoordigt meer dan 230 industriële en commerciële ondernemingen uit de medische technologie-industrie.
www.bvmed.de Ledenlijst:
www.bvmed.de/wir/Mitgliedsunternehmen Contact:
Reinhardtstr. 29 b 10117 Berlin
Monika Ridder, Assistentin der Geschäftsführung T +49 (0)30 246 255 11
ridder@bvmed.de
BVMI
Het Berufsverband Medizinischer Informatiker verdedigt de professionele belangen van haar meer dan 600 leden in de medische IT-sector.
www.bvmi.de Contact:
Postfach 101308 69003 Heidelberg
Dr. Carl Dujat, Vorstandsvorsitzender T +49 (0)2431 948438 0
F +49 (0)2431 948438 9 GSM +49 (0)172 2571217 dujat@promedtheus.de
CHARITÉ – INSTITUT FÜR MEDIZINISCHE INFORMATIK
Onderzoeksdepartment van het universitair ziekenhuis Charité dat zich onder andere focust op magnetische resonantie elastografie, computerondersteunde planning van radiotherapie voor oculaire tumoren, vroegtijdige diagnose van ischemische herseninfarcten, de problemen in verband met beeld gegevensbescherming en intra-operatieve navigatie. Het instituut biedt ook trainingen aan voor artsen die een aanvullende kwalificatie of een certificaat in de medische informatietechnologie willen verkrijgen.
http://medinfo.charite.de/en/institute Contact:
Hindenburgdamm 30 12200 Berlin
Prof. Dr. Thomas Tolxdorff, directeur T +49 (0)30 450 544501
F +49 (0)30 450 544901
DGTELEMED
Het Deutsche Gesellschaft für Telemedizin is een nationale vereniging, die als doel heeft innovatieve ontwikkelingen, oplossingen en producten in de e-health-sector te promoten, te verspreiden en op de markt te brengen. De leden zijn ziekenhuizen, artsen, wetenschappers, universiteiten, onderzoeksinstellingen, medische technologiebedrijven, farmaceutische, IT- en dienstverlenende bedrijven, consultants, medische instanties en verenigingen, de verplichte ziekteverzekeringorganisaties en particulieren.
www.dgtelemed.de Contact:
Rhinstraße 84 12681 Berlin
Voorzitter: Prof. Dr. Hans-Jochen Brauns T +49 (0)30 - 54701821
F +49 (0)30 – 54701823 info@dgtelemed.de
DIMDI
Deutsches Institut für medizinische Dokumentation und Information. Dit instituut is verantwoordelijk voor de publicatie van officiële medische classificaties zoals ICD-10-GM en OPS.
www.dimdi.de Contact:
Waisenhausgasse 36-38a 50676 Köln
T +49 (0)221 4724 1 F +49 (0)221 4724 444 Direktor: Dr. Dietrich Kaiser FORUM MEDTECH PHARMA
Het grootste netwerk in de gezondheidszorg in Duitsland en Europa. Het doel is het bevorderen van samenwerking, het delen van contacten en het verspreiden van de nieuwste trends en innovaties door middel van workshops, symposia, conferenties en trainingen. Het forum werkt rond een aantal thema’s, waaronder elektronica en IT, en heeft meer dan 600 leden uit de academische wereld, de industrie en de gezondheidszorgafkomstig uit Duitsland en 12 andere landen.
www.medtech-pharma.de/deutsch/unser-angebot/themenschwerpunkte-technologien/elektronik---it.aspx Contact:
Gewerbemuseumsplatz 2 90403 Nürnberg
Aanspreekpartner electronica en IT: Dr. Matthias Schier T +49 (0)911 206 71 335
F +49 (0)911 206 71 788 schier@medtech-pharma.de
FRAUNHOFER INSTITUT
Europa’s grootste toepassingsgerichte onderzoekscentrum. Binnen het instituut zijn er verscheidene afdelingen gewijd aan onderzoek met betrekking tot IT-toepassingen in de gezondheidszorg.
www.fraunhofer.de Fraunhofer MEVIS
Onderzoeksafdeling gespecialiseerd in computerondersteuning voor image-based geneeskunde.
www.mevis.fraunhofer.de Contact:
Universitätsallee 29 28359 Bremen
T +49 (0)421 218 59 122 F +49 (0)421 218 59 277 office@mevis.fraunhofer.de
Präsident Vorstand: Prof. Dr. Reimund Neugebauer Fraunhofer FOKUS
Departement binnen het Fraunhofer instituut voor open communicatie, dat gewijd is aan e-health. Het Competence Center e-health richt zich met een team van 30 medewerkers op de ontwikkeling van compatibele ICT-systemen voor de gezondheidszorg. Een ander onderdeel van Fraunhofer FOKUS is de Deutsches Telemedizin-Portal, een database die informatie over e-health-oplossingen, betrokken instituten, projecten, etc. beschikbaar stelt.
www.fokus.fraunhofer.de Deutsches Telemedizin-Portal
http://telemedizin.fokus.fraunhofer.de Contact:
Kaiserin-Augusta-Allee 31 10589 Berlin
Head of Department Competence Center E-HEALTH: Dr. Jörg Caumanns T +49 (0) 30 243 06428
joerg.caumanns@fokus.fraunhofer.de
GMDS
Het Deutsche Gesellschäft für medizinische Informatik, Biometrie und Epidemiologie. De afdeling 'Medische informatica' vertegenwoordigt actuele thema's in de medische informatica en coördineert de werkgroepen uit het vakgebied.
www.gmds.de/fachbereiche/informatik/index.php
Via de volgende link vindt u een lijst met de belangrijkste en corporate leden:
www.gmds.de/organisation/mitglieder/foerdernde.php Contact:
Industriestraße 154 50996 Köln
T +49 (0)221 37994755 F +49 (0)221 37994756 info@gmds.de
Nationale vertegenwoordigers: Prof. Dr. J. Michaelis en Prof. Dr. T. Tolxdorff michaelis@imsd.uni-mainz.de
KH-IT
tolxdorff@medizin.fu-berlin.de
Het Bundesverband der Krankenhaus-IT-Leiterinnen/Leiter is een non-profit organisatie die instaat voor het bevorderen van de uitwisseling van ervaringen en informatie tussen haar leden en het ontwerp van aanbevelingen voor de gezondheids-IT. Een lijst met de belangrijkste leden van deze organisatie vindt u via deze link: www.kh-it.de/foerdermitglieder.html.
www.kh-it.de Contact:
Cornichonstr. 4 76829 Landau
Voorzitter: Heiko Ries T +49 (0)6341 17 6021 F +49 (0)6341 17 3535 ries@kh-it.de
NEST
Het Netzwerk für eHealth Systeme und Telemedizin is een vereniging van particuliere bedrijven, onderzoeksinstellingen en ziekenhuizen. NEST promoot innovatie om zo patiëntenzorg te verbeteren en stelt zich tot doel zorgmanagement efficiënter te maken door middel van de ontwikkeling, productie en gezamenlijke marketing van producten en diensten.
www.nest-telemedizin.de Ledenlijst:
www.nest-telemedizin.de/index.php?id=37&L=1 Contact:
Schönhauser Allee 10-11 10119 Berlin
Bestuurslid: Markus Schröder T +49 (0)30 4303 3117 F +49 (0)30 4303 3122
schroeder@nest-telemedizin.de
POMERANIA TELEMEDIZIN
Non-profit organisatie die verschillende e-health-projecten op poten zet in de regio Pommeren om de gezondheidszorg in deze landelijke en schaars bevolkte regio te verbeteren. Deze projecten worden gefinancierd door de EU. Een controlegroep, samengesteld uit Duitse en Poolse experten, bepaalt de allocatie van fondsen aan de verschillende projecten.
www.telepom.eu
Contact:
Ferdinand-Sauerbruch-Str.
17475 Greifswald
Voorzitter: Prof. Dr. Norbert Hosten T +49 (0)3834 86 19 0 75
F +49 (0) 3834 86 70 97 info@telepom.eu
TELEMED-INITIATIVE BRANDENBURG
Competentiecentrum voor conceptuele, juridische, technische en wetenschappelijke expertise met betrekking tot de IT-gezondheidssector in Brandenburg.
www.telemed-initiative.de Contact:
Potsdamer Straße 18a 14513 Teltow
Voorzitter: Jürgen Heese T +49 (0)3328 390 1594 F +49(0)3328 390 1591 info@telemed-initiative.de
TMMC
Het Telemedizinzentrum der Charité is de afdeling van het Charité universitair ziekenhuis die toegespitst is op het ontwikkelen van e-health-oplossingen en diensten.
http://tmcc.charite.de Contact:
Charitéplatz 1 10117 Berlin
Projectmanager: Christine Carius-Duessel T +49 (0)30 450 536 206
F +49 (0)30 450 7 536 222 ZTG
Het Zentrum für Telematik im Gesundheitswesen is het neutraal expertisecentrum voor e-gezondheid. De organisatie streeft naar de ontwikkeling van moderne informatie en communicatietechnologieën voor de gezondheidszorg. Aandeelhouders in deze unieke privaatpublieke samenwerking zijn toonaangevende informatie- en communicatietechnologie providers en andere belanghebbenden uit de gezondheidszorg.
www.ztg-nrw.de Contact:
Universitätsstraße 142 44799 Bochum
Geschäftsführer: Rainer Beckers T +49 (0) 234 97 35 17 - 0 F +49 (0) 234 97 35 17 - 30
info@ztg-nrw.de
ZVEI
ZVEI is één van de belangrijkste industriële verenigingen in Duitsland. De organisatie vertegenwoordigt de belangen van de hightech industrie met een zeer breed en zeer dynamische productportfolio. De ZVEI is opgedeeld in verschillende gespecialiseerde vakverbonden, waaronder het vakverbond voor elektromedische techniek.
www.zvei.org/Verband/Fachverbaende/ElektromedizinischeTechnik Contact:
Lyoner Straße 9
60528 Frankfurt am Main
Hans-Peter Bursig, Geschäftsführer Fachverband Elektromedizinische Technik T +49 (0)69 6302 206
bursig@zvei.org
7. CHIEF INFORMATION OFFICERS (CIO’S)
Hieronder volgt een overzicht van de top CIO’s uit de gezondheidssector, samengesteld op basis van een rangschikking van www.cio.de 9
Martin Stein, CIO Asklepios .
Asklepios Kliniken GmbH Rübenkamp 226
22307 Hamburg
T +49 (0) 40 18 1882 66 96 F +49(0) 40 18 1882 67 99 zentrale@asklepios.com m.stein@asklepios.com www.asklepios.com
Gerald Götz, CIO Klinikum München Städtisches Klinikum München GmbH Thalkirchner Straße 48
80337 München T +49 (0)89 51476010 F +49 (0)89 51476703
geschaeftsfuehrung@klinikum-muenchen.de www.klinikum-muenchen.de
Kurt Kruber, CIO Klinikum der Universität München Klinikum der Universität München
Campus Großhadern Campus Innenstadt
Marchioninistraße 15 Lindwurmstraße 2a
81377 München 80337 München
T +49 (0)89 70950 T +49(0)8951600
info@klinikum.uni-muenchen.de Kurt.kruber@med.uni-muenchen.de www.klinikum.uni-muenchen.de
Klaus Kieren, CIO Fresenius Netcare Fresenius Netcare GmbH
Else-Kröner-Str. 1 61352 Bad Homburg T +49 (0) 61726080 F +49 (0) 61726087590 info@fresenius-netcare.com
Kurt Marquardt, CIO Rhön Klinikum AG www.fresenius-netcare.de
Neurologische Klinik GmbH Von-Guttenberg-Straße 10 97616 Bad Neustadt a. d. Saale T +49 (0)97719080
F + 49 (0)9771991464
gf@neurologie-bad-neustadt.de
Kurt.marquardt@neurologie-bad-neustadt.de www.rhoen-klinikum-ag.com
Dirk Herzberger, CIO Helios Kliniken HELIOS Kliniken GmbH
Friedrichstr. 136 D-10117 Berlin
T +49 (0)30 521 321 430 F +49 (0)30 521 321 199 info@helios-kliniken.de
dirk.herzberger@helios-kliniken.de www.helios-kliniken.de
Uwe Pöttgen, CIO Malteser Malteser Hilfsdienst e.V.
Kalker Hauptstraße 22-24 51103 Köln
T +49 (0)221982201 F +49 (0)221982278391 malteser@malteser.org www.malteser.de
Bernd Christoph Meisheit, CIO Sana Kliniken Sana IT Services GmbH
Oskar-Messter-Straße 24 85737 Ismaning
Geschäftsführung: Bernd Christoph Meisheit Sekretariat: Franziska Schmitter
T +49 (0)89 678204400 F +49 (0)89 678204489 franziska.schmitter@sana.de www.sana.de
Helmut Greger, CIO Charité Berlin Charité - Universitätsmedizin Berlin Charitéplatz 1
10117 Berlin T +49 (0)30 450 50 www.charite.de
Gunther Nolte, CIO Vivantes-Klinik Vivantes – Netzwerk für Gesundheit GmbH Oranienburger Str. 285
13437 Berlin
T +49 (0) 30 41 94 74 23 F +49 (0) 30 41 94 76 05 info@vivantes.de
gunther.nolte@vivantes.de www.vivantes.de
Stefan Müller, CIO SRH Holding SRH Holding (SdbR)
Bonhoefferstraße 1 69123 Heidelberg T +49 (0) 62 21 82 230 F +49 (0) 62 21 82 23109 info@srh.de
stefan.mueller@srh.de www.srh.de
Bernhard Wieser, CIO Schön Klinik Schön Klinik Verwaltung GmbH Seestraße 5a
83209 Prien am Chiemsee T +49 (0)8051 6950 F +49 (0)8051 695101 info@schoen-kliniken.de www.schoen-kliniken.de Hermann Steppe, CIO Mediclin Cortex Software GmbH
Okenstraße 27 77652 Offenburg T +49 (0)781 488 500 F +49 (0)781488 509 www.mediclin.de
Helmut Schlegel, CIO Klinikum Nürnberg Klinikum Nürnberg
Prof.-Ernst-Nathan-Str. 1 90419 Nürnberg
T+49 (0)9113982834 F +49 (0)9113982692
schlegel@klinikum-nuernberg.de www.klinikum-nuernberg.de
Udo Poth, CIO Klinikum rechts der Isar
Klinikum rechts der Isar der Technischen Universität München Ismaninger Straße 22
81675 München T +49 (0)89 4140 1
MAG-Ausschreibung@mri.tum.de www.mri.tum.de
Hans-Ulrich Prokosch, CIO Uniklinikum Erlangen Klinikums Medizinisches IK-Zentrum
Krankenhausstraße 12 91054 Erlangen
T +49 (0)9131 85 36700 F +49 (0)9131 85 36799
hans-ulrich.prokosch@uk-erlangen.de www.mik.uk-erlangen.de
Peter Gocke, CIO Universitätsklinikum Hamburg-Eppendorf Universitätsklinikum Hamburg-Eppendorf
Martinistraße 52 20246 Hamburg T +49(0)40 42803 7777 F +49 (0)40 42803 7410 gocke@uke.uni-hamburg.de www.uke.uni-hamburg.de
Udo Timmermann, CIO Uniklinik Freiburg
Universitätsklinikum Freiburg Klinikrechenzentrum Agnesenstrasse 6-8
79106 Freiburg
T +49 (0)7 612 70 22 050
udo.timmermann@uniklinik-freiburg.de www.uniklinik-freiburg.de
Christian Madeja, Oberarzt Institüt für Radiologie, Leitender Oberarzt Teleradiologie Unfallkrankenhaus Berlin
Unfallkrankenhaus Berlin Warener Strasse 7 12683 Berlin
T +49 (0)30 5681 3815 Christian.madeja@ukb.de www.ukb.de
Michael Thoss, Leiter Informationstechnik DRK Kliniken Berlin DRK Kliniken Berlin
Spandauer Damm 130 14050 Berlin
T +49 (0)30 3035 5040
m.thoss@drk-kliniken-berlin.de www.drk-kliniken-berlin.de
8. INKOOPCOÖPERATIES
Voor een groot gedeelte van de inkoop in ziekenhuizen zijn in Duitsland inkoopcoöperaties -
"Einkaufsgemeinschaften" - verantwoordelijk. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste spelers in deze sector.
EK Unico GmbH
Belangrijkste inkoopgroep voor de Duitse gezondheidszorg. Deze groep vertegenwoordigt onder meer de belangen van 13 universitaire ziekenhuizen in Duitsland. Wereldwijd zijn er 300 gespecialiseerde ziekenhuizen en meer dan 240 andere instellingen bij deze groep aangesloten.
Vertegenwoordiger van EK Unico in het universitair ziekenhuis van Münster:
Albert -Schweitzer- Campus 1, Gebäude A5 48149 Münster
T +49 (0)251 83 48716
Verena.Vollrathdrees@ukmuenster.de www.ek-unico.de
AGKAMED GmbH Ruhrallee 175 45136 Essen
T +49 (0)2 01 18 55 0 F +49 (0)2 01 18 55 1 99 dispo@agkamed.de www.agkamed.de clinicpartner eG Am Wiesenbusch 2 45966 Gladbeck T: +49 (0)2043 93240 F: +49 (0)2043 9324499 info@clinicpartner-eg.com www.clinicpartner-eg.de
P.E.G. Einkaufs- und Betriebsgenossenschaft eG Kreillerstr. 24
81673 München T +49 (0)89 623002 0 F +49 (0)89 623002 40 info@peg-einfachbesser.de www.peg-einfachbesser.de
Dienstleistungs- und Einkaufsgemeinschaft Kommunaler Krankenhäuser eG im Deutschen Städtetag
Gereonstraße 18-32 50670 Köln
T +49 (0)221 34 03 99 0 F +49 (0)221 34 03 99 50
info@einkaufsgemeinschaft-kommunaler-krankenhaeuser.de ww.einkaufsgemeinschaft-kommunaler-krankenhaeuser.de
9. BRONNEN
Accenture, Connected Health Study, 2011.
www.accenture.com/SiteCollectionDocuments/PDF/Accenture_Physician_Survey_Connected_Health.pdf#z oom=50
Artmann J., Giest S., Stroetmann K.A. „E-health Strategies - Country Brief: Germany“. European Commission, Empirica. Oktober 2010.
www.ehealth-strategies.eu/database/documents/Germany_CountryBrief_eHS_12.pdf
Artmann J., Stroetmann K.A., Stroetmann V.N., „European countries on their journey towards national ehealth infrastructures“. European Commission, Empirica. January 2011.
www.ehealth-strategies.eu/report/eHealth_Strategies_Final_Report_Web.pdf
Berliner Wirtschaftsgespräche e.v. „Gesundheitsstandort Berlin-Brandenburg, Themenbroschüre 2012“.
Bundesministerium für Wirtschaft und Technologie (BMWi). „Monitoring-Report Deutschland Digital 2011 – Der IKT-Standort im internationalen Vergleich“. November 2011.
www.tns-infratest.com/monitoring-deutschland-digital/pd-mdd/Monitoring-Report-Deutschland-Digital- 2011.pdf
Bvitg, Bundesverband Gesundheits-IT, “bvitg-Broschüre 2012”. www.bvitg.de/verband.html Bvitg, Bundesverband Gesundheits-IT “Branchenbarometer 2012”.
www.bvitg.de/branchenbarometer.html
Deloitte, „eHealth: enormes Marktpotenzial, schleppende Entwicklung“, 2011.
www.e-health-com.eu/fileadmin/user_upload/dateien/Downloads/Deloitte_TMT_Report.pdf TSB Innovationsagentur Berlin GmbH. „Medizintechnik in Berlin-Brandenburg - Report 2012-2013“.
www.tsbmedici.de/fileadmin/downloads/TSB_Report-Medizintechnik_2012-13.pdf
10. DISCLAIMER
De informatie die u in deze publicatie vindt is bedoeld als achtergrondinformatie die u moet in staat stellen een beeld te vormen met betrekking tot de hierin behandelde materie. Zij is met de grootste zorg verzameld op basis van de beschikbare data en documentatie op het ogenblik van de publicatie. Deze publicatie heeft bijgevolg niet de ambitie van volledigheid of geldigheid voor uw specifieke situatie. Zij kan bijgevolg nooit beschouwd worden als een juridisch, financieel of ander gespecialiseerd advies. Flanders Investment & Trade (FIT) kan in die zin nooit verantwoordelijk gesteld worden voor gebeurlijke foutieve vermeldingen, weglatingen of onvolledigheden in deze publicatie. FIT kan evenmin verantwoordelijk worden gesteld voor het gebruik of de interpretatie van de informatie in deze publicatie. De verwijzingen in deze publicatie naar bepaalde entiteiten, bedrijven en/of personen houden geen bijzondere aanbevelingen in die voor Flanders Investment & Trade enige verantwoordelijkheid zou kunnen teweegbrengen.
Datum van publicatie: maart/2013
The information in this publication is provided for background information that should enable you to get a picture of the subject treated in this document. It is collected with the greatest care on the bases of all data and documentation available at the moment of publication.Thus this publication was never intended to be the perfect and correct answer to your specific situation. Consequently it can never be considered a legal, financial or other specialized advice. Flanders Investment and Trade (FIT) accepts no liability for any errors, omissions or incompleteness’s, and no warranty is given or responsibility accepted as to the standing of any individual, firm, company or other organization mentioned.
Date of publication: March/2013
