Voor u uw pen voorgoed uit het raam kiepert, waarschuwen
wetenschappers dat u daardoor ook wel eens een pak intellectuele bagage mee zou kunnen weggooien. Nieuwe studies benadrukken immers de
positieve invloed van het handschrift op ons brein.
Dat we met zijn allen nog amper een pen ter hand nemen, is niet bepaald
bevorderlijk voor enkele van onze intellectuele vaardigheden. Dat wordt nogmaals aangetoond door een nieuw onderzoek naar dysgrafie (het beperkt vermogen om te schrijven) en alexie (het beperkt vermogen om te lezen). Daaruit bleek dat veel mensen met dysgrafie of alexie beter reageerden op handgeschreven teksten dan op teksten die opgemaakt werden in romein, zoals de meeste teksten op een computer worden weergegeven.
De verklaring van wetenschappers luidt dat het handschrift andere delen van het brein aanspreekt. Hoe meer het handschrift verdwijnt uit de intellectuele vorming van jongeren, zoals dat in de Verenigde Staten veelal het geval is, hoe minder die delen van het brein dus geactiveerd worden.
Eerdere studies bevestigen de waarde van handschrift, bijvoorbeeld bij het proces van het leren lezen en schrijven. Al in 2012 presenteerde Karin James van de Indiana University in de VS een studie waarin ze kinderen die nog niet hadden leren lezen of schrijven vroeg om een letter te reproduceren. De kinderen die dat met de vrije hand deden, vertoonden verhoogde activiteit in drie delen van het brein, delen die bij volwassenen gebruikt worden om te lezen en te schrijven. Bij de kinderen die de letter op een computer typten, was dat niet het geval.
Maar ook voor de reeds geletterde mens loont het om nog regelmatig eens de pen op te nemen. Onderzoek van de universiteit van Washington bij jongeren van 7 tot 11 jaar toonde aan dat de leerlingen die een tekst op papier schreven, sneller woorden aanleverden en meer ideeën uitdrukten dan zij die op de computer werkten. Ook voor studenten in het hoger onderwijs niets dan goeds: zij zouden meer leren door met de hand te noteren dan met de computer te werken.
De verklaring van de intellectuele kracht van het handschrift ligt, paradoxaal genoeg, in de 'slordigheid' ervan. In tegenstelling tot het kiezen van een
voorgetekend symbool, zoals dat bij typen op een computer gebeurt, moet er bij handschrift gepland en uitgevoerd worden, een intellectuele activiteit.
Ook bij het lezen van zo'n handgeschreven tekst stimuleert slordigheid de
hersenen. Iedereen van ons schrijft de letter 'a' een beetje op zijn eigen manier, en die variabele vorm traint ons brein om verschillende vormen te associëren met eenzelfde concept, in dit geval de klank 'a'. Dat ontcijferen is een vorm van intellectuele arbeid die het lezen van een getypte tekst niet biedt.
Terwijl in de Verenigde Staten ouders klagen over hun kinderen die amper nog weten hoe ze een handtekening moeten zetten, krijgt de gemiddelde Vlaamse student nog genoeg handgeschreven teksten onder zijn neus, zegt Steven De Laet,
Do. 05 Jun. 2014, Pagina 9 De Morgen,
Uw hanenpoten zijn goed voor uw brein
coördinator van de vzw Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap. "Recent onderzoek maakt duidelijk dat ICT nog steeds maar zeer beperkt gebruikt wordt in het Vlaamse basisonderwijs."
Toch vindt hij dat het belang van handschrift ook niet ten koste mag gaan van het gebruik van nieuwe technologie. "Leerlingen die een taak mogen maken op een tablet of een laptop zijn vaak veel gemotiveerder en geïnteresseerder. Die toestellen maken nu eenmaal deel uit van hun leefwereld."
MATHIAS DECLERCQ ■
