Collegevoorstel
Onderwerp
Gunning uitvoering Gebiedsverkenning ’t Brook i.r.t. Energielandschap gemeente Beesel
portefeuillehouder: Marcel Roelofs
cluster/team: Grondgebied / Afval&Duurzaamheid opsteller: Geert Claessens
datum vergadering: 2 februari 2021 zaaknummer: 0889230931
Samenvatting
Begin 2020 heeft de gemeenteraad de KODE Beesel vastgesteld, kaders opwekking duurzame energie. Deze kaders gaan over opwekking van stroom door wind of zon op het vlak van landschap, locatie, omgevingsdialoog en eigenaarschap. In KODE Beesel is vastgesteld dat het gebied gelegen tussen de A73 en de landsgrens, ’t Brook, in aanmerking komt als zoekgebied voor een
energielandschap. Dit energielandschap is geen enkelvoudig doel op zich, maar richt zich op een toekomstbestendige gebiedsontwikkeling die rekening houdt met de belangen op het vlak van onder andere agrarisch, natuur en toerisme. Kan energie een bijdrage leveren aan een toekomstperspectief voor dit gebied. De verkenning wil bij de grondeigenaren, bewoners en gebruikers van het gebied enerzijds informeren en anderzijds vragen, zorgen, behoeften en kansen ophalen.
De gebiedsverkenning richt zich op de rol van zonne- en windenergie in relatie tot duurzaam
ruimtegebruik, politiek en maatschappelijk draagvlak, de mogelijkheden voor een wervend perspectief voor landbouw, ecologie, natuur, etc. en uiteraard wordt gekeken naar de economische haalbaarheid ervan .
De doorlooptijd is ca een half jaar, waarin de gebiedsverkenners het gebied intrekken en een en ander ophalen, analyseren en verwerken tot een uiteindelijke routekaart. Uiteraard gebeurt dit in nauwe samenspraak met betrokken stakeholders en worden resultaten teruggekoppeld. De verkenning is een eerste stap in een mogelijke route van realisatie van wind- en/of zonne-energie in onze gemeente.
Eind 2021 is de intentie om de bevindingen en routekaart voor te leggen aan de gemeenteraad.
De uitvoering van de gebiedsverkenning wordt gegund aan de combinatie Wiebenga Consultants en Knape Advies en gaat vanaf maart starten. Vanaf dat moment wordt ook gewerkt aan actieve communicatie rondom deze verkenning en bijbehorend proces.
Voorstel / advies
Het uitvoeren van de Gebiedsverkenning ’t Brook in het kader van het energielandschap te gunnen aan Wiebenga Consultants / Knape.
Eind 2021 presenteren en terugkoppelen bevindingen gebiedsverkenning en daaruit voortvloeiende vervolgroute.
Beslissing BenW
College gaat akkoord met het uitvoeren van de Gebiedsverkenning ’t Brook in het kader van het energielandschap en dit te gunnen aan Wiebenga Consultants / Knape.
College gaat akkoord met intentie om eind 2021 de bevindingen gebiedsverkenning en daaruit voortvloeiende vervolgroute te presenteren en terug te koppelen naar de gemeenteraad.
Toelichting BenW-nota
1. Aanleiding
In de duurzaamheidsvisie (voorjaar 2019) zijn de doelen gesteld rond opwekking van stroom door zon en/of wind. In KODE Beesel (vastgesteld januari 2020) zijn nadere kaders gesteld voor deze lokale opwekking op vlak van landschap, locatie, omgevingsdialoog en eigenaarschap. In KODE Beesel is vastgesteld dat het gebied gelegen tussen de A73 en de landsgrens, ’t Brook, in aanmerking komt als zoekgebied voor een energielandschap. Dit energielandschap is geen enkelvoudig doel op zich, maar richt zich op een toekomstbestendige gebiedsontwikkeling die rekening houdt met de belangen op het vlak van onder andere agrarisch, natuur en toerisme. Bij vaststelling KODE is afgesproken dat een verkenning opgestart mag worden nadat de RES in concept door college van B&W is geaccordeerd. Dit laatste heeft afgelopen zomer plaatsgevonden, waarna als eerste stap van de gebiedsontwikkeling de zoektocht naar een geschikte gebiedsverkenner is opgestart. In deze collegenota het resultaat van deze zoektocht en verzoek tot gunning zodat we aan de slag kunnen met deze gebiedsverkenning.
2. Doelstelling
Doel van dit voorstel is de gunning van de Gebiedsverkenning ’t Brook. Er heeft een meervoudige onderhandse aanbesteding plaatsgevonden met 3 opdrachtnemers. Uiteindelijke heeft één van de drie opdrachtnemers afgezien van uitbrengen offerte. Van de twee overgebleven opdrachtnemers is het plan van aanpak en offerte beoordeeld aan de hand van vooraf kenbaar gemaakte criteria. De combinatie Wiebenga Consultants / Knape komt als beste uit de bus. Voorstel is om deze partij de
gebiedsverkenning te gunnen.
3. Uitgangssituatie
In KODE Beesel is de aanvliegroute voor de gebiedsontwikkeling ’t Brook (energielandschap) als volgt omschreven:
Tijdens beraad met stakeholders en politiek in het ontwikkeltraject van KODE Beesel is nadrukkelijk uitgesproken dat bij de beoordeling van initiatieven voor zon of wind de belangen op het vlak van landbouw, natuur, recreatie, toerisme, waterberging en energieopwekking in onderlinge samenhang bekeken moeten worden. Credo: laat iedere ontwikkeling op de juiste plek landen. Daarnaast is nadrukkelijk meegegeven bij de inrichting, inpassing en situering rekening te houden met bestaande landschappelijke kernkwaliteiten zoals: reliëf, cultuurhistorisch erfgoed, groene karakter, visueel-ruimtelijk inpassing, etc.
SPOOR 5 OOSTELIJK van de A73
Wat gaan we doen in de periode 2020-2021 Wat gaan we doen in de periode 2022-2029
In samenspraak met inwoners, bedrijven en initiatiefnemers in het gebied verkennen van de (on)mogelijkheden voor toepassing van wind- en zonne-energie in dit gebied.
Onderdeel van de scenariostudie is een ruimtelijke en economische
haalbaarheidsstudie als ook een landschapsvisie. De verkenning leidt tot enkele scenario’s die bij 1e evaluatiemoment van KODE Beesel worden voorgelegd.
Tot die tijd geen medewerking verlenen aan initiatieven voor een wind- of zonnepark in dit gebied.
Gesprek aangaan met Enexis en TenneT tbv agendering van de capaciteitsvraagstuk aansluiting netwerk en opname dit knelpunt in de RES.
Verkennen van alternatieven voor netwerkvraagstuk.
Afhankelijk van het feit of er een keuze uit de varianten wordt gemaakt, vinden
vervolgacties plaats.
In geval van een positief besluit tot vervolg, denk dan aan activiteiten zoals: wel/niet planologisch verankeren in een structuurvisie of gebiedsvisie ‘t Brook, opstellen van een MER (milieueffectrapportage), opstart planvormingsproces en komen tot voorkeur in ruimtelijk ontwerp, planologische borging.
Vervolgens starten de ontwikkelfase, bouwfase en beheer- en exploitatiefase.
Zorgvuldig proces volgen en belanghouders in brede zin meenemen daarin
Bij de raadsbehandeling van KODE Beesel hebben we gemerkt dat met name ’t Brook in combinatie met een beoogde energielandschap tot veel verschillende beelden leidt of kan leiden. Kaartmateriaal
behorende bij KODE geeft (niet limitatief) een beeld van de (on)mogelijkheden voor opwek van zonne- of windenergie. Deze beelden en bijbehorende gevoeligheid vraagt om een zorgvuldige en transparante benadering. De gebiedsverkenning heeft mede tot doel een verfijnd inzicht te krijgen (via interviews en sessies) wat de noden, behoeften, zorgen, kansen, etc. zijn bij de in het gebied actieve bedrijven, grondbezitters en –gebruikers, actieve organisaties en inwoners.
Energieopwekking: doel, maar vooral ook middel
Dit in de wetenschap dat energietransitie een middel is en de gemeente tegelijkertijd doelen op dat vlak wil nastreven. De gebiedsverkenning levert een routekaart op met mogelijke ontwikkelingsrichtingen in het gebied inclusief logische vervolgstappen. Zelfs in geval ‘energie’ geen onderdeel uitmaakt van een perspectief op een toekomstbestendige ontwikkeling van ’t Brook, zullen de ontwikkelingsrichtingen waardevol zijn, zo is de verwachting. Denk bijvoorbeeld aan perspectief rond transitie in de landbouw, voorkomen en tegengaan ondermijning, versterking toeristisch-economische structuur, ontwikkeling van natuur, etc. We denken dat opwekking van energie juist een bevorderende en katalyserende rol kan spelen in bovenstaande vraagstukken. Opwekking van energie heeft onmiskenbaar impact op de
omgeving of dit nu ruimtebeslag door zon is of geluid en slagschaduw door wind. Maar het geeft ook een economisch perspectief. Dat er belangstelling bestaat vanuit grondeigenaren en ondernemers om tot opwekinitiatieven te komen uit het gebied zelf bevestigt dit. Tot nu leggen we uit aan deze initiatiefnemers dat we niet reactief meewerken conform KODE, maar initiatieven meewegen in de verkenning. Doel is uiteindelijk tot een of meerdere composities te komen waarmee ook daadwerkelijk meerdere doelen gediend worden en lusten en lasten in de nabijheid gedeeld worden.
Waarom een onafhankelijk en deskundige gebiedsverkenning
Uiteraard zou deze verkenning ook intern ambtelijk opgepakt kunnen worden. Toch hebben we bewust gekozen voor een derde partij in deze. Belangrijkste reden is dat betrokkenen open en vertrouwd hun verhaal kunnen doen, zowel als het gaat om voor- als tegenargumenten en bijbehorende sentimenten.
Als gemeente zijn we al snel de organisatie die met de ambities onder de arm het gesprek aangaat. Dat mag in de verkenning geen rol spelen. De partij die de bevindingen ophaalt zal ons vervolgens ook adviseren over eventuele vervolgstappen. Het mag duidelijk zijn dat in geval er kansen ontstaan voor grootschaliger opwekking in dit gebied, waarvoor we kunnen rekenen op substantiële acceptatie (we zullen het nooit iedereen naar de zin kunnen maken op dit vlak) we hier graag een vervolg aan geven.
Uitgangspunt daarbij is dat de toekomstbestendigheid van het gebied mede door energieopwekking een impuls kan krijgen. Dit uiteraard naast de uitgangspunten rond omgevingsparticipatie en eigenaarschap die zijn opgenomen in KODE rond wind en zon.
Relatie met RES en Regiovisie
In de concept-RES wordt ’t Brook aangewezen als een potentiegebied voor grootschalige
energieopwekking. In de doorontwikkeling van concept-RES naar de RES 1.0 die medio 2021 voorligt aan de regionale raden wordt verkend of ’t Brook opgeschaald kan worden van potentiegebied naar concreet projectgebied voor grootschaliger opwekking. De beoogde gebied specifieke verkenning geeft ons meer houvast om enerzijds bij te dragen aan de RES-verkenning en anderzijds lokaal de goede afwegingen te kunnen maken over de kansen en consequenties van energieopwekking in een verdere gebiedsontwikkeling.
Gemeente Beesel is in Noord-Limburg niet de enige gemeente die een gebied gaat verkennen rond de mogelijkheden voor grootschalige opwekking en deze in verband brengt met vraagstukken die in een dergelijk gebied spelen. Zo zijn ook de gemeenten Horst aan de Maas en Venray actief met
gebiedsverkenning en is de gemeente Bergen al stappen vooruit in het daadwerkelijk vorm geven van een lokaal Energielandschap (Wells Meer). Met deze gemeenten werken we aan meer samenwerking op dit vlak, zodat we opgedane kennis en ervaringen kunnen delen. In dat kader is een aanvraag voor de Investeringsagenda van de Regiovisie (De Gezondste Regio) Noord-Limburg opgesteld. Doel is dat we deze aanbesteding voor de gebiedsverkenning ook als cofinanciering inbrengen, waardoor we
intergemeentelijk waar nodig en mogelijk verdiepingsslagen kunnen maken, organisatiekracht kunnen
ontwikkelen voor volgende fasen als ook een studie kunnen verrichten naar alternatieven voor het transportvraagstuk van Enexis – Tennet.
Transportcapaciteit Enexis / Tennet
Het is genoegzaam bekend dat Enexis – Tennet kampen met transportproblemen in de regio Noord- Limburg. We zijn in directe zin en via RES continu in contact met Enexis om de consequenties hiervan voor de gemeente Beesel te monitoren. We zien de houding van Enexis ook schuiven en constateren in gezamenlijkheid dat de problematiek alleen is op te lossen door samen te werken en slimmer te werken.
Zo constateren de netbeheerders dat het aansluiten van alleen zonneparken/daken erg inefficiënt en daardoor duur is. Grofweg kost hetzelfde vermogen aan zonne-energie aansluiten 3x zoveel als windenergie. Reden voor Enexis om uitgangspunten op te stellen waarmee aansluiting op het net kansrijker en efficiënter wordt. Zo hebben vanuit aansluitcapaciteit windturbines voordelen ten opzichte van zon. Daarnaast is het voortaan mogelijk (dit was 1-2 jaar geleden bijvoorbeeld nog niet zo) om via eenzelfde kabel zon en wind aan te sluiten (zgn. cablepooling). Deze uitgangspunten nemen we graag mee in onze verkenning. Betekent feitelijk wel dat wind min of meer een must is, in plaats van een resultante zoals in de KODE gesteld. Betekent waarschijnlijk ook dat er minder ruimte is voor zonneweides in ha dan in KODE is voorgesteld.
Waar Enexis eerder rekening hield met mogelijk het bouwen van een aansluitstation nabij ’t Brook, is nu duidelijk dat er ontsloten kan worden via een kabel. Recentelijk heeft Enexis een vooranalyse gemaakt van de beschikbare capaciteit. Resultaat daaruit is dat het onderstation Maalbroek in Roermond capaciteit beschikbaar heeft en voor zover nu bekend deze ook nog niet wordt geclaimd door
ontwikkelaars in de nabijheid. Dit biedt kansen voor ’t Brook. Uitgaande van cablepooling en nog ruime beschikbare capaciteit in een bestaand onderstation (hetgeen in de regio niet of nauwelijks meer voorkomt), kan er feitelijk geanticipeerd worden op bestaande capaciteit in plaats van nog te bouwen capaciteit. Hiermee kan een tijdswinst worden geboekt van enkele jaren.
4. Rol gemeente
We willen op het vlak van opwekking het komend decennium flinke stappen kunnen zetten. Dat vraagt om lef en doorzettingsvermogen van gemeente en gemeenschap, zo stelt de Duurzaamheidsvisie 2019- 2030 terecht. KODE Beesel heeft kaders nader uitgewerkt, onder andere op het vlak van
omgevingsparticipatie en eigenaarschap (financiële participatie). Dit zijn vanzelfsprekende
uitgangspunten om ook de gebiedsverkenning ’t Brook vorm te geven. Om dit goed tot zijn recht te laten komen, nemen we als gemeente ook regie. Reden om niet reactief mee te gaan met initiatieven voor zon of wind, in de wetenschap dat ze wel al zijn dit gebied. We kiezen voor een gebiedsverkenning met oog op een vervolg in de vorm van een gebiedsontwikkeling, waarin opwekking door zon en/of wind een katalyserende rol kan hebben. Reden om als gemeente het voortouw te nemen in het organiseren van deze stappen, te beginnen met de gebiedsverkenning.
Als gemeente vinden we het wel wenselijk dat de verkenning, waarbij voor- en nadelen van zon of wind en uiteraard kansen en bedreigingen op een onafhankelijk manier worden opgehaald. Reden om een extern gebiedsverkenner aan te wijzen.
5. Toelichting
In paragraaf 3 van deze nota (uitgangssituatie) is een uitgebreidere toelichting over de aanleiding en hoe en waarom van de gebiedsverkenning ’t Brook gegeven. Gevraagd is de opdracht voor de
gebiedsverkenning te gunnen. Hieronder een toelichting op de beoordeling van de ontvangen offertes.
Criterium Weging Buiten
Organisatieadvies
Wiebenga
Consultants / Knape
Blue Hub Visie op betrekken bewoners en
belanghebbenden, procesparticipatie
40% 2.52 3.12 Nvt
Ervaring met gebiedsontwikkeling
40% 2.56 3.60 Nvt
Prijs 20% 2.00 1.34 Nvt
Totaalscore 7.08 8.06 Nvt
Wiebenga /Knape scoort op de inhoudelijke onderdelen beter dan Buiten Organisatieadvies. Deze inhoudelijke onderdelen compenseren de mindere score op prijs. Tegelijkertijd kunnen we stellen dat het aantal beoogde uren door Buiten mogelijk wat positief is ingeschat, waarbij Wiebenga / Knape vanuit een
realistischer inspanning uitgaat.
Hieronder nog een beknopte inhoudelijke toelichting met de belangrijkste argumenten waarop beide partijen zich onderscheiden in de beoordeling:
Buiten Organisatieadvies Wiebenga Consultants / Knape Visie op betrekken bewoners en
belanghebbenden, procesparticipatie
Aanpak conform uitvraag
Visie niet expliciet beschreven Expliciet beschreven visie
Aandacht voor ambtelijke sessie, intern draagvlak
Goed beeld van stakeholders Ervaring met
gebiedsontwikkeling Ervaring onvoldoende expliciet
gemaakt dan wel te achterhalen Aantoonbare ervaring op proces, ruimte en energie
Op basis van de beoordeling van de offertes aan de gunningscriteria, dient u te gunnen aan Wiebenga / Knape.
De doorlooptijd van de verkenning is ca een half jaar. Een en zal ook afhangen van de (on)mogelijkheden die samenhangen met Covid19. Intentie is om eind dit jaar de bevindingen terug te koppelen naar de gemeenteraad en een routekaart voor vervolg voor te leggen. Uiteraard vinden er ook tussentijdse terugkoppelingen plaats met alle betrokkenen.
6. Visie Blij in Beesel
De Duurzaamheidsvisie heeft specifiek het verband gelegd met onze toekomstvisie Blij in Beesel. In BiB geeft de samenleving aan wat zij belangrijk vindt. Dat is vertaald in kernwaarden zoals focus, lef en draakkracht en bijbehorende uitgangspunten. Deze kernwaarden zijn op hun beurt aangehouden en vertaald in de uitgangspunten die we hanteren als gemeente om te komen tot breed geaccepteerde opwekprojecten. Met respect voor deze uitgangspunten wordt een mogelijke situering van een energielandschap in ’t Brook nader verkend.
7. Integrale afstemming
a. Collegeprogramma
Programma stelt als ambitie een energieneutrale gemeente te zijn in 2030, met CO2- compensatie. Hiervoor gaan we direct aan de slag en zetten we onder andere krachtig in op energietransitie (terugdringen energiegebruik en omschakelen op duurzame
energiebronnen als wind en zon). Daarvoor zetten we verschillende instrumenten in, zoals: inzet op draagvlak en eigenaarschap in de gemeenschap; ondersteunen lokale initiatieven op het gebied van energiebesparing of opwekking, inzet op bewustwording (voorlichting), samenwerking (lokaal en regionaal), verbinden partners,
prestatieafspraken waarbij we inzetten op energieneutraal maken bestaande bouw.
KODE Beesel geeft invulling aan het beoogde instrumentarium. Gebiedsverkenning ’t Brook geeft invulling aan het verkennen van kansen, bezwaren, uitdagingen, etc. in en met actoren in het gebied om te komen tot een integrale gebiedsontwikkeling met daarin een rol voor opwekking van energie door zon en/of wind.
b. Financieel
De opdracht tot gebiedsverkenning ’t Brook (zijnde € 49.500) wordt bekostigd uit in de begroting (vanuit duurzaamheidsbudget) geraamd budget voor 2021 (€ 50.000) onder de noemer Gebiedsontwikkeling ’t Brook/ Energie.
c. Juridisch n.v.t.
d. Risico’s
We kunnen een aantal risico's noemen die kunnen optreden in de route naar opwekking van zon- en windenergie.
De gebiedsverkenning gaat meer inzicht verschaffen in de ontvankelijkheid van de actoren in het gebied ten aanzien van opwekking door zon en/of wind. Er is een kans
aanwezig dat er tegengestelde belangen op bepaalde onderdelen worden opgehaald.
De gebiedsverkenning maakt het mogelijk toch met elkaar in gesprek raken en blijven om op zoek te gaan naar oplossingsrichtingen. Gebiedsverkenning heeft juist ook tot doel te verkennen of eventuele lasten ook gepaard kunnen gaan met bijkomende lusten.
Ontbreken van tijdig beschikbare aansluitcapaciteit vanuit Enexis en TenneT is een risico in het realiseren van de doelen. Aansluitinfrastructuur is geen gemeentelijke aangelegenheid, reden om nauw contact te houden met de regio en Enexis. Zoals in paragraaf 3 van deze nota genoemd, doen er zich kansen voor in onderstation Maalbroek in de gemeente Roermond. Vooralsnog is hier sprake van capaciteit en lijken ook de ambities en plannen vanuit de omgeving van het station ruimte te bieden.
Garanties kunnen in dit stadium niet worden afgegeven door Enexis.
De problematiek rond de aansluitcapaciteit is reden dat we daarnaast met enkele regiogemeenten alternatieven verkennen voor de distributie en opslag van gegenereerde stroom om daarmee vroegtijdig risico’s in te perken kansen op alternatieven in distributie in beeld te hebben.
e. Communicatief (denk aan: Gemeente Info, pers, website, klantenbalie)
In redactionele artikelen gaan we uitleggen aan inwoners het waarom, wat en hoe rond de Gebiedsverkenning ’t Brook en de introductie van de gebiedsverkenner(s).
De gebiedsverkenning heeft in haar plan van aanpak expliciet aandacht voor de dialoog met de omgeving. Denk aan informeren betrokkenen, uitvoeren van interviews /
keukentafelgesprekken, terugkoppeling van hetgeen wordt opgehaald, etc. Mede
afhankelijke van de mogelijkheden in deze tijd rond plenaire bijeenkomsten e.d. wordt het proces nader ingericht.
Via onze website duurzaam.beesel.nl geven we inzicht in het te doorlopen traject, contactinformatie, tussenresultaten, etc.
Vanuit de zijde van de gemeente worden de gebiedsverkenners begeleidt door een projectgroep, hierin wordt ook een collega strategische communicatie en participatie meegenomen.
Om de gemeenteraad kennis te laten maken met de gebiedsverkenners en het beoogde gebied, stellen we voor als kick off een fietstocht te organiseren door het gebied, waarbij onderweg toelichting wordt gegeven op het te doorlopen proces van de verkenning. Dan stemmen we ook af op welke wijze op de raad op de hoogte wordt gehouden, wordt betrokken en welke vervolgstappen zijn te verwachten verderop dit jaar. Waar nodig en wenselijk stellen we tussentijds een RIB op om nader te informeren.
Intern bestuurlijk: op 3 maart staat een themasessie met het college gepland, waarbij de gebiedsverkenners zich voorstellen, plan van aanpak toelichten en wordt ingegaan op de brede doelen in het gebied. En hoe energieopwekking hier een positieve uitwerking op kan hebben.
Intern ambtelijk: mede afhankelijk van de fysieke mogelijkheden wordt er op korte termijn een thematische sessie georganiseerd met inhoudelijk betrokken collega’s in het gebied
‘t Brook en wordt nagegaan hoe we crossovers in vroegtijdig stadium mee kunnen nemen in de verkenning.
8. Toegankelijkheid
N.v.t.
9. Duurzaamheid
Gebiedsverkenning ’t Brook is nadere uitwerking van KODE Beesel. Hetgeen weer een nadere uitwerking van de Duurzaamheidsvisie 2019-2030 is met focus op lokale hernieuwbare energieopwekking door zon- of windprojecten.
Bijlagen
N.v.t.
