Mr. Jacq Dutilh herdacht

Zaterdag 2 juli 1960 - No. 593

enD MDCIATIE

. 8

Mr. Jacq Dutilh herdacht

<Zie pag 3)

De evoluties van hel West-Europese socialisme

Een in zichzelf verdeelde beweging W il men de recente evoluties van het

West-Europese socialisme - weinig minder dan een volte-face! - in hun volledige consequenties begrijpen, dan is het nodig heel de ontwikkeling van het "moderne" socialisme sinds zijn ontstaan, nu ruim een

e~uw

geleden, te overzien.

Dit moderne socialisme immers dankt zijn ontstaan aan het genie Karl Marx, die alle hem voorafgegane socialistische stromingen als utopistisch afwees en meende een nieuw socia- lisme te kunnen grondvesten op zijn historisch- materialistische theorieën, vrucht van zUn .bestudering van de maatschappelijke verschijn-

selen en zijn dialectisch-wijsgerige methoden, door Friedrich Engels nader en meer stelsel- matig uitgewerkt.

·werd het "oude" socialisme (Saint Simon, :F'ourier, Louis Blanc etc.) meer door sentiment en verbeelding gedragen en gevoed, het nieuwe wilde "wetenschappelijk" zijn. Aan deze fictie dankte het zijn zelfverzekerdheid, zijn ver- meende onweerstaanbaarheid. Het leerde zijn volgelingen, dat het socialisme niet was een willekeurige conceptie van menselijk denken, doch dat het lag in de lijn der historische be- wegingen van de maatschappij zelve. M.a.w.

dat het noodwendig besloten lag in de ontwik- keling van het maatschappelijk bestel, waar- van onverzoenlijke klassenstrijd het kenmerk heette.

Slechts organisatie, straffe organisatie van het proletariaat, nationaal en internationaal, was nodig om die op zichzelf reeds onvermijde- lijke ontwikkeling in de richting van een socia- listische samenleving te stuwen en daarmee zijn historische, proletarische taak te vervul- len. Het "proletariaat" werd daartoe, ook mentaal, bereid doordat de positie van de ar- beider onder het kapitalistische stelsel steeds slechter moest worden (Verelendungstheorie).

Men begrijpt dit wel: wanneer Marx het socialisme stelt als een historische beweging, dan bedoelt· hij daarmee niet, dat het socialisme als elk ander verschijnsel zijn plaats . heeft in het geheel der dingen, dat men in zijn eeuwige voortgang "historie", ontwikkelings- gang der wereld, zou kunnen noemen en dus als zodanig historisch - of wijsgerig gespro- ken- zolang het bestaat historisch noodzake-

ATTENTIE! ATTENTIE!

Luistert op vriidag, 8 juli a.s •• over de zender Hilversv.m 11 { 298 m. l, van 19.30-19.40 uur. naar

-~

.. DE STEM VAN DE V.V.D."

Spreker: J. G. H. Cornelissen, lid van de Tweede Kamer der

Staten-Generaal.

Onderwerp: De Middenstandsnota.

Let op de zenderwisseling ! ! !

lijk is. Marx gaat veel verder: het socialisme is voor hem niet een deel van het algemene, wereldgebeuren, het is dat wereldgebeuren zelf. De samenleving richt, beweegt zich krach- tens inhaerente wet naar het economisch so- cialisme toe. Aan die overtuiging dankte het socialisme in de eerste halve eeuw van zijn bestaan zijn élan.

*

*

D at zo het socialisme voor duizenden en honderdduizenden . een pseudo-religie werd en de socialistische partij hun "kerk", is reeds hieruit alleen verklaarbaar. Ingrijpender was misschien nog, dat het historisch-materia- lisme hun persoonlijke levenshouding in deze zin beïnvloedde, dat zij de maatschappelijke toestanden niet langer afhankelijk zagen van menselijk willen en handelen.

Niet de mensen immers maken de

maat~

schappij tot wat zij is, de maats<Jlappij maakt de mensen tot wat zij zijn. Waar zo de zelf- werkzaamheid van de menselijke geest prin- .cipieel ontkend en 's mensen verantwoordelijk- heidsbesef ondermijnd wordt, verkeert ook de onweerstaanbaarheid van de beweging - eens haar bezielende kracht! - bij verandering in de maatschappelijke toestand in haar tegen- deel.

Het fatalisme, in -deze leer besloten, treedt in onze jaren in volle omvang aan de dag en manifesteert zich in verierlei vorm. Bij toene- mende welvaart neemt het socialistische senti- ment af, men heeft zijn "geloof" in het socia- lisme verloren. Agitatie kan het nu en dan nog even doen opflakkeren,- maar een socialistisch perspectief ziet men niet meer. Nu de maat- schappelijke ontwikkeling duidelijk een andere richting ingeslagen blijkt te hebben dan de door Marx geprofeteerde, vaart ook de leiding in de mist, - hoe men in de hogere partijregionen de

"nieuwe bezinning" die in wezen een verlooche- ning van de oude idealen betekent, prijzen mo- ge als moedige daad, die de levenskracht der partij zou bewijzen.

Het historisch-materialisme, al wederom, maakte de gemoederen murw voor de straffe organisatie, die men terwille van 't socialisti- sche einddoel aanvaardde. Het leert: gij zijt niet meer dan een produkt van de omstandigheden, een molecule in één schakel van de keten, die het blinde rad der historie voortbeweegt. Zo kost het de individu inderdaad weinig moeite zijn persoonlijkheid te doen ondergaan in de organisatie. Aan de bereidheid_ daartoe appel- leert het socialisme hier te lande zelfs nu nog, bijv. op het punt van de bezitsvorming, al ap- pelleert het aan de daarbij veronderstelde ar- beidsmentaliteit al meer en meer tevergeefs.

Bij toenemende geestelijke en materiële zelf- standigheid neemt de bereidheid af, de eigen persoonlijkheid en de eigen belangen te sub- stitueren door die van de organisatie. De mas- sificatie, waarover socialistische ethici zo aandoenlijke klachten aanheffen, gaat men meer en meer onderkennen als door het socia- lisme zelf mede veroorzaakt, - denk aan de massale betogingen, waarin het voorheen zijn kracht zocht.

T oont zo het socialisme heden ten dage duidelijk de tekenen van een in crisis verkerende beweging, het lijkt ons - vooral in het licht der huidige ontwikkeling - minder juist de controverse tussen Marxisten en revisionisten, die in het begin dezer eeuw de socialistische wereld beroerde, te zien als eer- ste crisis-symptoon. Wie zich nu nog eens verdiept in de geschriften, toen verschenen over het conflict waarvan Kaitskv en Bern- stein de exponenten waren, krijg( de indruk, nog- maar met spiegelgevechten te maken te hebben.

Het geschiJ heeft ongetwijfeld belangrijke consequenties gehad voor de tactiek der socia- listische partijen, maar niet- althans in veel mindere mate- wat de beginselen en het doel van het socialisme aangaat. In zijn betekenis werd het in dit opzicht alras overschaduwd door de breuk, die de verschijning van het Rus- sische communisme met zijn eigen duiding en uitwerking van Marx' theorieën in de gelederen van het internationale socialisme veroorzaakte.

Van - naar thans blijkt - grotere directe betekenis voor de sindsdien als "socialisme" of

"democratisch-socialisme" bekend staande be- weging moet men het optreden achten van wat in ruime zin het religieuze socialisme genoemd mag worden. Hier te lande waren het de man- nen van De Blijde Wereld (de predikanten S. K.

Bakker, G. Horreus de Haas e.a.) die de leuze aanhieven: .,Naast het Kruis de Rode Vaan".

Zij meenden weliswaar het socialisme inte- graal te aanvaarden, maar maakten al dadelijk op enkele punten in de socialistische doctrine een belangrijk voorbehoud. Ethische motieven méér dan economisch inzicht mogen hen heb- ben bezielû tot deelneming aan de strijd voor

"de ecónomisch zwakken en sociaal ontrechten"

socialist wisten zij zich met de andere socia- listen hierin, dat ook zij de "kapitalistische produktiewijze" zagen als de oorzaak van alle maatschappelijke ellende, die alleen door een socialistische produktiewijze kon worden op- geheven. Maar klassenstrijd, onverzoenlijke klassenstrijd nog wel, was voor hen als chris- ten-gelovigen een moeilijk te verteren brok.

Zij wilden het zó verstaan, dat het socialisme' de klassenstrijd niet predikte, doch eenvoudig constateerde.

Bezwaar hadden zij uiteraard ook tegen het historisch-materialisme, als wijsgerig stelsel met geen enkele religieuze levensbeschouwing verenigbaar. Niet Marx' filosofie, doch wel zijn

"wetenschappelijke" methoden van maatschap- pij-onderzoek en de op grond daarvan gevorm- de politiek-economische theorieën erkenden zij als juist.

*

*

D aarmede zette intussen binnen het_ socia- lisme een psychologisch proces m, dat eerst enkele tientallen jaren later

^z~jn

resultal!-- te vond in Hendrik de Man's "De psychologie van het socialisme". Dit boek kan men met meer recht dan de theoretische discussies over marxisme of revisionisme het eerste

duidel~jke

crisis-symptoom in de socialistisch·e beweging noemen. Banning is er in sterke mate door be- invloed, hij trok de lijnen, door De Man aan-

(Vervolg zie pe.g. #

VRIJHEID EN DEl\lOCRATIE % JULI 1900 - PAG. %

Weer twee socialistische moties. verworpen

D

e poging van de PvdA om te regeren met moties zal tot nu toe maar weinig bevrediging hebben geschonken.

Vorige week zijn in de Tweede Kamer weer twee moties van de PvdA verwor- pen.

Met 41 tegen 78 stemmen werd de motie verworpen, die ten doel had de renteloze voorschotten aan studenten op te heffen en waarin de regering voorts werd uitge- nodigd een wettelijke regeling te ontwer- pen, die onder voor allen gelijke eisen recht zou geven op een vergoeding van studiekosten naar draagkracht van de ouders.

De meerderheid van de Kamer achtte de tijd nog niet rijp voor de strekking van de motie, had bezwaar tegen het be- oogde automatisme en stelde nog vol- doende vertrouwen in het beurzenbeleid.

Namens onze fractie zei mevrouw ir.

Kuiper-Struijk het met de inhoud van de motie niet eens te zijn. "Bovendien is de motie in het debat op een zo laat tijd- stip ingediend en is overigens de discus- sie over het probleem zo onvoldoende tot haar recht gekomen, dat wij alleen al op deze grond geen uitspraak doen en der- halve de motie afwijzen".

Alleen PvdA en PSP stemden vóór de motie.

* * *

M

^{et 42 tegen 62} stemmen heeft de Tweede Kamer voorts de motie verworpen van de PvdA, waarin de rege- ring werd gevraagd de militaire uitgaven niet te belasten met uitbreiding van taken (gedoeld werd op Nieuw-Guinea) die niet als NAVO-taken moeten worden be- schouwd en waarin de regering tevens werd uitgenodigd bij het overleg in de NAVO uit te gaan van verkorting van de

diensttijd. ·

l Flitsen van het Binnenhof

Alleen de twee leden van de 'PSP schaarden zich weer aan de zijde van de PvdA met enig voorbehoud ten aanzien van de tekst van de motie.

. Er zat iets tegenstrijdigs .in die motie.

In de inleiding tot de conclusie werd het ongewenst genoemd, dat Nederland uit ilationaal-politieke overwegingen taken op zich neemt, die afbreuk doen aan onze

~AVO-verplichtingen. Maar artikel 5 van het Atlantische verdrag legt de verplich- ting op naast de samenwerking ook · de nationale taken te blijven vervullen. Van diverse kanten, ook van de regeringstafel, was betoogd, dat verkorting van de dienst- tijd thans nog niet mogelijk zou zijn z.on- der aan onze NA va-verplichtingen tekort te doen. En toch wilde de PvdA in het overleg met de NAVO uitgaan van ver- korting van de diensttijd, waarmee de NAVO-kracht afbreuk zou worden ge- daan.

In zijn redevoering had de heer De Kadt gezegd: "In ieder geval is de NAVO - zij moge dan gebreken hebben - voor ons het minimum, dat nodig is om de moge- lijkheden van ons voortbestaan te ver- zekeren".

Onze woordvoerder, de heer Couzy, zei niet op het standpunt te staan, dat Neder- land uitsluitend NAVO-taken moet ver- vullen. Daarom had hij aan de motie geen behoefte.

* *

*

I

n het debat over de defensienota heeft de heer De Kadt, met onder- strepingen van zijn partijgenoten, de he- ren Wieràa en Kranenburg, een aanval gedaan op de Marine en de Nieuw-Gui- nea-politiek van de regering.

Hij zei o.a.: de nota maakt de indruk, dat de regeringsopvattingen în sterke mate door nationalistische overwegingen worden bepaald. De harmonische opbouw van de defensiebijdrage wordt verstoord door een marinehoogmoed en een impe- riale waan. Men vraagt voor de komende jaren 1850 miljoen per jaar. Een bedrag van deze omvang is slechts verantwoord als aan een aantal voorwaarden is vol- daan.

Er moet o.a. bewezen worden, dat het past in de overige inkomsten en uitgaven van een nationaal beleid. Er moet bewe- zen worden, dat het niet gebruikt wordt om een verouderde nationalistische poli- tie].{ te voeren, waarin Nieuw-Guinea en de Marine belangrijker worden geacht dan de grote beginselen van de westelijke verdediging. De nota ·legt juist de nadruk op het nationale en de marine.

* * *

w i j menen, dat het mogelijk zou zijn, betoogde de heer De Kadt voorts het plafond van 1850 miljoen omlaag t~

P.v.d.A. tegen militaire versterking van Nieuw-Guinea - Aan·

val op de Marine - Propaganda met verkorting van de dienst- tiid - Socialisten binden plafond van defensielasten aan voor- waarden - Beperking tot NAVO-verplichtingen - Staatssecre- taris De Jong: nationale taken hebben niet de minste invloed op de samenstelling van de marine - Amendement van P. v .d.A.

verworpen inzake uitbreiding van Dordrecht.

lVIINISTER VISSER

brengen, indien men zich wilde beperken tot wat binnen het raam van de NAVO strikt noodzakelijk is. Wij zijn bereid aan een NAVO-verdediging alle bedragen te geven. die economisch en sociaal draag- baar zijn. Wij staan positief ten aanzien

Deze Burger

van de verdediging. Maar dat positieve betekent niet: een blanco krediet. Voor- lopig zelfs niet: een krediet van 1850 miljoen voor de eerstkomende jaren.

Het is natuurlijk niet juist, dat het pla- fond omlaag kan door het afstoten van nationale taken. De NAVO zou onmiddel- lijk redeneren: als Nederland mèt natio- nale taken een delensielast van 1850 mil- joen economisch en sociaal kan dragen, dan moet het zónder nationale taken dat bedrag ook bijdragen aan de (nog· altijd onvoldoende) NAVO-verdediging. Met de D'djging van de welvaart moet Nederland

meer bijdragen. ·

Aan de hand van de redevoering van c'e heer De Kadt weet men nu al zo on- geveer hoe de houding van de PvdA in het najaar zal zijn bij de behandeling van de begroting van defensie, wanneer moet worden beslist over de verhoging van de _defensie-uitgaven.

* * *

S

taatsse.cretaris De Jong antwoordde op de socialistische aanval, dat de PvdA wel bezwaar kan maken tegen onze nationale taken, maar dat met de Antil- len, Suriname en Nieuw-Guinea die na- tionale taken er nu eenmaal zijn. Onze marine is echter uitsluitend gebaseerd op taken in de NAVO, behoudens kleine uit- zonderingen, die echter niet de minste in- vloed hebben op de samenstelling van de marine.

De Karel Doorman is nodig, omdat voor het opsporen van onderzeeboten vliegtui-

kan yit zijn d.ak1·aampje• van zijn hoge kluizenaars kluis, precies een stukJe strand-m-de-zon zien. Er staan strandstoelen in blauwe en gele Pru:teltinten, het zand is matgoud, de zee g1·ijs-blauw en er spelen dutzend of tienduizend lieve kindertjes

Wanneer deze kluizende bu1·ger zijn vensterke-van-dieredomdijne oven zet op de zomer, hoort hij het goede ruisen van de branding en, daar boven uit, het blij gerucht, het gezwatel van vrolijke kinder- 'temmen.

Quo Vadis - mompel ik dan in mijn ar',;jze baard - waar oaat ai.i heen? Want onde1· U, clie nu met schopjes en emmntjes speelt en

i/o

rappe, rose voetekens koelt in de luidklotsende zee - onder U ziir, de grote leiders van later. Ook Oud en Visse1·, ook Korthals en Wierda bakten koekjes en bouwden, kastelen van zand. Ook Cornelissen zat:

plat op de blote bipsen,

te

kliederen

met

water. En niemand wist toen dat van al

die duize1~~en

lieverds, juist deze eens het roe1· van 't schip van Staat zouden gnJpen,

om

het do01· de branding, naar de stilte der zee te voeren.

Wie van al die lieverds zullen onze Bestevaers worden? Vreemde ge- dachten van d'oude grijsaard achter het smalle venster z1jne1· zomerse

1nansarde.

·

Doch ge1·echtvaardigd en gepast;

Zelf_:. grommelt hij in de ruigte van zijn baa1·d - zelf was

ik

immers

óók

een van al die. anonieme speelgenootjes? Vader en moeder zaten in hun stmndstoele:n en glimlachten om het driftiae doen van het mollig kereltje, dat zandtaartjes bakte, dat het een. aard was en kuilet.

groef,

o.

als eieren zo groot. De braverds! Zij droomden een g1·ote

toe-

komst voor hun blote kereltje. Misschien zou hij wel minister wo1·den!

Wel of niet?

.

't Is NIET geworden, vrienden en 't rose ke1·eltje we1·d een gmuwe dakkamerkijker, een anonieme denker. Geen mens noemt zijn naam.

Anderen, andere lieverdjes met rose buikjes en trappelenae voetJeS, hebben de droom de1· ouders tot werkelijkheid gemaakt.

Wie is ginds manneke met afzakkend badbroekje? Careltje Romme, van zandtaartjesbaRke1· tot stuurman van Staat.

Wie is het kereltje dat daar, in zijn rose bloterik op 't zand gezeten, graaft en graaft tot aan het andere eind der aarde? Manusje Tilanusje.

Van fortenbouwer tot leider in de lage landen.

En wie is dat meiske met die guitige vlechteken.s, dat juichend in

de

branding gaat? Is het de f1·eule niet? De rode freule,aivoedende moeder van 't parlement?

Glimlachend trekt deze grijze burger zich terug van

't

hoge uitkijkglas Glimlachend om het genoten genot van al 't onschuldig grut dat juicht en tiert langs Neêrlands westerstranden.

Weinigen zullen verkoren worden

die

hope te vervullen. Doch zij

ZULLEN er zijn.

_

Zaten zó niet ook Van Leeuwen en Berkhouwer in hun blote bastje in de zomerzon?

En hoe lang is het helemáál geleden dat Toxopeus om een dubbeltje voor een 'ijsje bii vader kwam?

't Kan allemaal wel mooi

verkeren peinst

-

gen onmisbaar zijn en die hebben op zee een basis nodig. De Marine Luchtvaart- dienst moet er zijn, omdat men het op- sporen van onderzeeboten niet kàn over- laten aan de gewone luchtmacht. In die opsporingstaak moet men geoefend zijn.

Het is geen werk om in de avonduren er bij te doen.

De PvdA vond zijn antwoord in alle op- zichten onbevredigend, maar de stauts- secretaris zei, dat hij tot zijn laatste snik zou volhouden te pogen ook in de harten van de socialisten een vonkje enthousi- asme te doen ontvlammen voor de marine.

*

*

*

M

inister Visser was in het debat ern- stig gehandicapt door de afwezig- heid wegens ziekte v:an de gespecialiseer- de staatssecretaris Calmeyer. Hij moest daardoor urenlang spreken over detail- zaken waarvan hij als niet-deskundige nog niet voldoende afwist. Uiteraard kwam dat aan de totaalindruk van zijn betoog niet ten goede. '

Hij moest het interessante denkbeeld afwijzen van onze geestverwant, de heer

· Couzy, die had aangedrongen op de in- voering van de Amerikaanse Pentomic- divisie, die 2500 man minder· per divisie vraagt (gepaard gaande met een kwalita- tieve versterking). Er is dan minder be- roepspersoneel nodig, waardoor de kans op verkorting van de diensttijd groter wordt.

In overeenstemming met de aanbevelin- gen van de NAVO streeft Nederland naar de Landcent-divisie, verklaarde minister Visser. Hij verzeke>·de nog eens, dat aan verkorting van de diensttijd niet kan wor- den gedacht zolang niet voldoende be- roepspersoneel is aangetrokken.

De mogelijkheid van de werving van beroepspersoneel is echter omgekeerd evenredig aan de mogelijkheid van de we,kgelegenheid. Het bedrijfsleven en het leger moeten putten uit hetzelfde re- servoir. Het is daarom eigenlijk onmoge- lijk in een tijd van hoogconjunctuur te willen streven naar verkorting van de

diensttijd. '

Invoering van de salarisverhoging voor beroepspersoneel vroeger dan 1 januari 1961, zou de minister in het kabinet be- spreken.

Het debat over het toekomstige defen- siebeleid naar aanleiding van de defen- sienota is maar een voorpostengevecht geweest. Pas in het najaar, wanneer in de begroting voor 1961 de concrete voor- stellen ter tafel liggen, vallen de be- slissingen. De regering kan vorige v.•cek echter wel de indruk hebben gekre- gen, dat de meerderheid bereid is haar in haar plannen te volgen:

* ~=

D

insdag j.l. is bij zitten en opstaan wederon1 een socialistisch amen- deinent verworpen, van de heer Sclleps, met de strekking een groter ~?;ebied

dan ongeveer duizend hectare van .Dubbeldam aan Dordrecht toe te voegen.

Hij beoogde daarmee bij eventuele uit- voering van het Drechtstedenplan een groter industrieterrein voor de belangen van Dordrecht veilig te stellen. (Eige'1lijk had de heer Scheps bij voorkeur heel Dubbeldam bij Dordrecht willen vve;pn).

Minister Toxopeus zette uiteen, dat het Drechtstedenplan voor een industrieter- rein op het grondgebied van Dubbeldam nog een volkomen zwevend geval is waar- over nog geen enkel gemeentbestuur zich officieel heeft uitgesproken. Van Dub- beldam wist de minister wel, dat het er niet aan denkt het plan te verwezenlijken.

Maar als het ooit werkelijk nog eens tot uitvoering zou komen, kunnen altijd nog de gewenste voorzieningen worden ge- troffen. Daarom moet men rekening hou- den met de belangen van kleine gemeen- ten en geen groter gebied aan Dordrecht toevoegen dan voor lange tijd voldoende is.

*

*

*

M

inister Toxopeus spreekt met een bewonderenswaardig gemak over schijnbaar saaie onderwerpen gezellig en doordat hij zijn zaken volledig beheerst, is zijn betoog altijd helder en boeiend. Hij overtuigde de Kamerleden en het amen- dement-Scheps maakte niet de geringste kans te worden aangenomen. ·

Toch werd de stemming aangehouden om eerst te laten nagaan of de door de heer Scheps aangegeven grenslijn met ingewikkelde omschrijvingen, technisch klopte. Omdat echter iedereen wist, dat het amendement ten slotte toch zou wor- den verworpen, vroeg prof. Oud onder gelach of het niet praktischer zou zijn het amendement maar direct te verwerpen.

Dat is echter dinsdag jl. pas gebeurd.

De beperkte uitbreiding van het Dordtse grondgebied ten koste van Dubbeldam, overeenkomstig het regeringsvoorstel, is daarna zonder hoofdelijke stemming aan-

genomen. V. v. D.

VRIJHEID EN DEl\'IOCRATIE

In ^{memor1am •}

Mr. Jacq Dutilh

Zaterdagavond 25 juni is in het Haven- ziekenhuis te Rotterdam overleden mr.

Jacq Dutilh, van 1927 tot 1958 lid van de gemeenteraad van zijn stad.

Bij de verkiezingen van twee jaar ge- leden, wenste de heer Dutilh zich niet meer verkiesbaar te stellen. Hij was van oordeel, dat het nu aan de jongeren was, zich te richten op medewerking aan het gemeentebestuur.

Mr. Dutilh, van wie men ook geenszins zeggen kan, dat hij een politicus was in de engere zin van het woord, heeft nooit een plaats in de Volksvertegenwoordi- ging, zelfs niet in de Staten, geambieerd.

Hij zou anders van elk parlement en van elke regering een sieraad zijn geweest.

Hij heeft naast zijn drukke werkkting op ander terrein, als advokaat, na 1931 als agent van de Nederlandse Handel Maatschappij, niet anders dan het raads- lidmaatschap van zijn vaderstad gewild.

De Dutilh's - de "h" achter hun naam wijst op hun Franse afkomst: ze waren immers hugenoten en wilden zich onder- scheiden van de familie, die Katholiek was gebleven - hadden zich rond 1700 in de stad aan de lVIaas gevestigd.

Ook zijn vader, mr. C. C. Dutilh, is raadslid geweest. Van 1899 tot 1911. In laatstgenoemd jaar overwon rechts bij de raadsverkiezingen en de eminente heer Dutilh sr. die, hoewel minder dan zijn zoon, de nu overledene, maar toch ook al vele functies op maatschappelijk gebied vervulde, viel uit. lVIr. Dutilhs oom was de verdienstelijke medicus dr. J. lVI. Du- tilh, die, voordat R,otterdam zijn Ge- neeskunçlige dienst stichtte, voorzitte.r van de Gezondheidscommissie was. Voor- gangers dus beide van de zoon en neef, ook op het politieke, sociale en maat- schappelijke terrein, waarop deze met zbveel toeweiding gewerkt heeft.

Als mederaadslid vond mr. Jacq Du- tilh, toen hij in 1927 de zaal aan de Cool- singel binnentrad, mannen als de latere minister van justitie, mr. L. A. Donker, de slagvaardige en welsprekende mr.

Walter Baa1·s, mr. J. A. de Visser, het latere lid van de Hoge Raad, de man die minister is geweest gedurende een peri- ode van veertien dagen. Voorts de knappe financier mr. S. J. L. van Aalten. De heer J. Schouten, de opvolger van Colijn als leider van de A.R.-fractie.

Wethouders waren voor de liberalen de heer L. de' Groot, de grote man van de Ken. Ned. Middenstandsbond en voor de socialisten de heren A. W. Heykoop en A. B. de Zeeuw. Al wijst de omstandig- heid, dat de heer De Groot lid van het College was, er op, dat er wat olie gestort was op de soms hoog lopende golven der Rotterdamse gemeentepolitiek, er was toch nog deining genoeg over om het nieuwe raadslid in te wijden in de poli- tieke strijd. Daarin heeft mr. Dutilh die overigens een man was van de synthese en die veel meer geneigd was te zoeken naar wat bond, dan naar wat scheid.de, zijn man leren staan.

Toen hij in 1952 zijn zilveren jubileum herdacht als lid van de raad, heeft hij voor het Historisch Genootschap Rotera- damurn een lezing gehouden over die periode in zijn leven. Het deed deugd hem toen te horen getuigen van de vol- doening, die hij er in gehad had, in de botsing der meningen zijn liberale op- vattingen te mogen verdedigen, doch ook vm de grote waarde, die hij aan het lid- maatschap vaP 'e raad, het orgaan dat volgens de wet aan het hoofd der ge- meente staat, hechtte; Als hartstocht niet geheel vreemd was aan deze figuur, die er naar streefde emotionaliteit niet te tonen, zou men zeggen dat hij daarmee een beroep deed op de jongeren om te helpen de verantwoordelijkheid voor het bestuur van de gemeentelijke gemeen- schap te dragen.

Meer nog dan voor de oorlog uit welke tijd we ons de debatten van' financiële aard tussen de heer Dutilh en de toen- malige wethouder van financiën, de heer A. B. de Zeeuw, herinneren, trad de heer Dutilh in de raad op de voorgrond na de bevrijding. Toen juist kwam zijn construc- tieve geest in het stadsbestier tot zijn recht. Herbouw van het fel getroffen Rot- terdam moet het doel geweest zijn dat hij nastreefde en hij moet in de vaste over- tuiging hebben geleefd, dat samenbun- deling van alle krachten daarvoor nodig en gewenst was.

Wel waren de omstandigheden sterk veranderd. De voor de oorlog reeds inge-

~ompen zelfstandigheid der gemeente, J.n. het bijzonder wat de :fmanciën betrof, Werkte verder en een eigen belastingge- bied bleef er voor de la·gere organen zo goed als niet {WeL Was er dus een geheel

andere tendens in de redevoeringen der sprekers in de raad, vooral uitkomende in de begrotingsdiscussies, gekomen, het bleef altijd een genoegen naar een rede van mr. Dutilh

te

luisteren, wanneer hij de huishoudrekening van de gemeente - dat ,,enorme bedrijf", zoals hij het wel uitdrukte, uiteen rafelde. Glashelder dan werd voor iedere luisteraar, wat hem tot dan toe duister was gebleven.

Een orateur was mr. Dutilh geenszins.

Maar zijn redevoeringen waren van een keurige verzorgdheid, wat taal en stijl betrof en ze werden, zelfs wanneer - wat dikwijls gebeurde bij een zo georden.

de .geest, als de heer Dutilh was - ze geheel op schrift waren gesteld, uitge-

sproken op een wijze, die ze diepere indruk deed maken dan wanneer ze ge- ladener zouden zijn ten gehore gebracht.

Wat trof was dat ze van een kenmerken.

de hoffelijkheid waren, terwijl ze toch vlijmscherp analyseren konden. Was het wonder, dat deze man het oor van de raad had, steeds wanneer hij wat te zeg- gen had - anders sprak hij niet - en dat de laatste man of vrouw, die in de kof- fiekamer zat, deze verliet: Dutilh spreekt?

Het lag zo geheel in de lijn der dingen dat de heer Dutilh, een man van zaken- doen was. Hij had dus een voorkeur voor de arbeid in de commissies van bijstand vooral ·in de belangrijke, als die voor financiën, openbare werken, havenbedrijf, en zag dan wel eens voorbij, dat de raads- vergadering doordat zoveel werk in de commissies verricht was en beslissingen feitelijk al gevallen, minder spectaculair werd. In een vertrouwelijk gasprek, dat hij wel eens wilde houden met de man op de perstribune, hebben we ons wel eens in deze zin uitgelaten, en hem gezegd,

Superfosfaat ULTRA SUPER Mengmeststoffen AS.F. KORRELS

dat hij eigenlijk op het podium (de plaats der wethouders) zou moeten zitten. Hij kon dan wel fijntjes glimlachen en een afwijzend gebaar maken.

lVIr. Dutilh was er tevreden mee, dat het doel was bereikt en de tegenstand gebroken. Hij was realist en begreep, dat het voor een partijman niet altijd aanging het volle pond van zijn overtuiging te eisen en te krijgen. Constateren we dat dit niet en nooit leidde tot prijsgeven van zijn liberale principes.

Het is geen frase, als we zeggen dat de -figuur van mr Dutilh gedurende en- kele jaren na de bevrijding, de nestor van de raad en in deze functie ook wel namens het hele college van vroeden het woord voerend en dat doende op- een altijd weer verrassend frisse wijze wist hij soms niet de diepe wijsheid van de door hem vereerde Chinese wijsgeer Lao Tse te pas te brengen? - in de raad van· Rotterdam in de herinnering zal blij- ven leven.

Toen de heer Dutilh zeventig jaar werd, hebben we in de kwaliteit van redacteur verslaggever van de N.R.C. na het over- winnen -van enkele tegenzin van zijn kant, de heer Dutilh geïnterviewd. Het gesprek werd gepubliceerd op zeven juni 1954.

De jubilaris van die dag had ten be- hoeve vah ons krantenarchief alle func- ties, die hij bekleedde, opgeschreven. Het waren er welgeteld 37. Ze waren uiteraard ook in zijn eigen oog niet alle even belangrijk. lVIaar tot de belangrijkste re.

kende hij zelf toch ook wel zijn raads- lidmaatschap. In dat interview dat· zich over een heel breed terrein bewoog, ge- tuigde hij vooral van zijn belangstelling in en liefde voor zijn vaderstad en riep hij beelden op uit dat oude Rotterdam, dat in de vlammen van de meidagen 1940 is vergaan. Hij vertelde van het oude Amicitia wel eens schertsenderwijs vergeleken bij Tammany Hall. waar in de dagen van Klein de leden van de Tweede Kamer, Provinciale Staten en ge_

meenteraact werden aangewezen door de machthebbers van het ogenblik. Maar hij gaf ons ook een inzicht in het vele werk, dat hij op velerlei gebied heeft verricht.

Naast zijn functie als president-commis- saris van Wilton-Feijenoord, de Overzeese Gas ,en van commissaris in verschillende andere ondernemingen, was hij ook voor- ziter van enkele onderwijsinstellingen, waarvan bovenaan stond die van het al- gemene bestuur van de Nederlandse Eco- nomische Hog10school. Lid van de Kamer van Koophandel was hij .en in de zaal, enige huizen verder. dan het raadhuis, in de Beurs, waar de· K. van K. bijeenkomt was hij een evim gewaardeérd spreker en medelid als in de raadzaal.

Groot zijn zijn verdiensten voor de· wo- ningbouw. De Maatschappij voor Volks- woningbouw en het beroemde tuindorp Vreewijk hadden hem de voorzittersha- mer in handen gegeven en ze zijn er wel bij gevar,en. Zijn advokaten praktijk had meegebracht, dat hij rechter-plaatsver- vanger -was, in raden van beroep zitting hád en regent was over de gevangenissen.

Laten we vooral niet vergeten als we nog even aan het opsommen zijn, wat deze man met zijn onvergelijkbare werkkracht heeft verricht in zijn arbeidzame leven, d:Ü hij spaarzaamheid als een deugd zag en dat hij de Spaarbank te Rotterdam, de Spaarbankbond in ons land, als lid van het Conseil d'administration de 1' Institut international de l'épargne het spaarbank- wezen heeft gediend.

En ten slotte mag zijn belangstelling

. Technisch Fosforzuur Dinatriumfosfaat Trinatriumfosfaat Kiezelfluornatrium

2 JULI 1960 - PAG. 3

Zijn woorden hadden groot gezag

De heer C. van der Linden en ik zijn de enige raadsleden van de hui- dige VVD-fractie, die sedert de be- eindiging van de tweede wereld- oorlog de heer mr. Jacq. Dutilh hebben medegemaakt als voorzitter der fractie en die met hem van 1945 tot 1958 hebben mogen samen-' werken. Zulk een lange tijd, waarin men praktisch om de veertien da- gen bijeenkomt voor de fractie- vergadering en de donderdag daar- op voor de raadsvergadering legt niet alleen een politieke, maar ook een persoonlijke band, die onver- getelijk is. In onze herinnering ko- men op de gesprekken met hem ge- voerd in de vergaderingen, waar- over hij de leiding had en die altijd weder een vreugde waren voor hen, die ze hebben mogen mede- beleven, omdat hij zonder ooit zijn mening op te dringen, ons telkens weer het begrip wist bij te brengen van zijn diepgewortelde liberale levensovertuiging, die voor ons al- tijd weer een openbaring was we- gens de oprechtheid ervan en de zekerheid waarmede hij haar wist uit te dragen.

Zo was het niet alleen in ons mid- den, maar ook in de gemeenteraad, waar een ieder grote achting voor hem had en zijn woorden groot ge- zag ondervonden.

Zoveel is er gezegd en zal er ge- schreven worden over zijn uitzon- derlijk talent als spreker, dat ik wil volstaan met daaraan hier slechts te herinneren, maar als men de politiek wil zien verbonde-n aan het uiterlijk leven - hoe zeer ik dat bestrijd voor deze grote per- soonlijkheid - dan wil ik tevens mijn allerhartelijkste gevoelens tot uiting brengen voor "onze" Dutilh met zijn grote belangstelling voor de problemen, zorgen en noden van zijn fractiegenoten, voor zijn steun, die hij hun niet alleen op politiek terrein, maar ook in hun persoon- lijk leven wist te geven en vast- leggen hoeveel vreugde en dank- baarheid er in ons leeft om met zulk een man voor de liberale beginse- len op de bres te hebben mogen staan.

Het lijkt niet mogelijk te moeten aanvaarden, dat de hoogst belang- rijke plaats, die de heer· mr. Jacq.

Dutilh gedurende. zovele jaren in het liberale politieke leven heeft ingenomen; voor altijd onvervuld zal blijven.

J. U. SCHILTHUIS.

voor kunst en cultuur, die o.m. ook uit- kwam in zijn lidmaatschap van de To- neelcoördinatie, welk lidmaatschap hem een grote levenswijsheid had geschonken, niet in de schaduw blijven. Evenmin als zijn presidium van ·commissarissen van de N.R.C., welk blad hij door de moeilijk- heden van de tijd na de bevrijding heeft geleid.

In mr. Jac. Dutph heeft Rotterdam een groot burger verloren, die zijn krachten heeft gegeven aan zijn stad en zijn land, aan zijn medeburgers en zijn partij en die in alle organisaties, waaraan hij zich ver- bonden heeft geweten, een drijvende kracht is geweest.

Verleden jaar heeft het gemeentebestuur van Rotterdam aan de heer Dutilh, die ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en officier in de Orde van Oranje Nassau was, de Van Oldenbarneveltpen- ning, welke aan slechts enkele verdien- stelijke Rotterdammers is toegekend, ver- leend.

Burgemeester Van Walsurn heeft bij die gelegenheid de woorden van de dichter Jan Prins geciteerd: "Wil de gemeenschap leven, dan moet de mens zich geven".

En mr. Van Walsurn voegde aan dat citaat toe: "Indien ooit, dan zijn deze woorden nu toepasselijk! Gij hebt daarnaar ge- handeld en gij ·deed dit op een geheel eigen en een heel bijzondere wijze, die ik het best kan typeren met de woorden erudiet, voornaam, mild en beminl(elijk".

Besluiten we deze poging om een beeld te schetsen van deze vooraanstaande libe-

rale Rotterdammer, met enkele slotre- gels uit een door hem aan de Schiedamse singel gewijd schetsje, die er op wijzen, dat ook een universele geest zijn genoe- gen kan hebben aan een voyage autout·

de sa chambre: "Losse grepen zijn dit uit de herinnering, die scherper is geworden door het verdwijnen van alle materiële aa.n]j:nopingspunten. Droevig is dat, maar men zoeke de goede zijde: de beleefde grote en kleine dingen komen zo sterk voor de geest, dat men meer dan ooit be- seft, hoezeer men met het verdwenene vergroeid was en_ hoezeer men het lief-

had". J. M. P.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

V raagstukken rond de tuinhouwvestiging

Tuinbouwgrond nog· ·wel aanweztg

~i

De tuinbouw neemt in Nederland, en speciaal in het Westen, wel een zeer bijzon-

<lere plaats in. Hiervoor zijn verschillende redenen. Doordat reeds eeuwen geleden de handel zich concentreèrde in die streken, welke in verbinding stonden met vaarwegen naar zee, ontstonden daar ook de steden.

Rondom deze plaatsen ontwikkelde zich ook geleidelijk een vorm van bodemcul- tuur, <lie aan de vraag naar meer fijne produkten voor directe consumptie kon vol- doen. Oorspronkelijk was deze teelt van groenten en bloemen in hoofdzaak het monopolie van ldoosters en buitenplaatsen,: maar gaandeweg ging ooll: de gewone man zich toeleggen op de teelt van die produkten, die het dagelijks menu meer af- wisseling kunnen geven, en wat betreft <le bloemen en bollenteelt, <lie het leven door kleur en schoonheid veraangenamen.

Zo groeide in ons land geleidelijk een intensieve tuinbouw die, al beslaat deze slechts 5% van de oppervlakte Neder- landse -cultuurgrond, toch een opbrengst geeft van bijna 20% van de totaal op- brengst der agrarische productie. Van deze omzet neemt Zuid-Holland bijna de helft voor zijn rekening, wat vooral ver.

oorzaakt wordt door de enorme uit- breiding van het areaal groenten onder glas.

Wat is nu de oorzaak, dat vooral in het Westen deze ontwikkeling zulke gro- te afmetingen aanneem.t? Zoals ik al op- merkte, is dit historisch terug te bren- gen tot de mogelijkheid van afzet in de dichtbij gelegen steden. Daarnaast begon zich ook reeds enkele eeuwen geleden de mogelijkheid voor te doen om sommige producten; vooral de minder bederfelij- ke als

b.v.

vroege aardappelen en uien te exporteren naar Engeland. Het vervoer te water duurde . uiteraard veel langer dan nu.

De grote stimulans tot ontwikkeling is echter vooral gekomen na 1890, toen de kwekers afzetcoöperaties stichtten en he~

door een centraal aanbod mogelijk werd meer uniforme kwaliteiten en grotere partijen aan de markt te brengen.

Stimulerende factoren in

h~t

.Westen

{De

heer

JAC SONNEVELD Lid van de Provinciale Staten van Zuid-Holland sprak vrijdag 24 ju- ni j.l. over .,Vraagstukken rond de Tuinbouwvestiging" in onze radio-

uitzenc!~ng.

Wij laten de tekst daarvan hier gaarne volgen.

\_ ..J

het vasteland van Europa. Daarnaast is als natuurlijke groeifactor de nabijlleid van de zee, waar door de winters min- der koud zijn, zodat met veel minder stookkosten vroeg in het voorjaar de kasproducten aan de markt gebracht kunnen worden. Dit geeft met het Oosten van het land een verschil van 2 à 3 weken.

De watervoorziening ten behoeve van de tuinbouw eist voortdurende aandacht.

Een gehalte van Ifz per mille zout is reeds schadelijk voor. vele tuinbouwge- wassen. Wij mogen echter zeggen, dat in de bestaande tuinbouwgronden dank zij vele goede · zorgen· de watervoorziening behoorlijk geregeld is.

... Er zijn nog enkele· factoren, die de ,-,ontwikkeling in het Westen hebben ge- -.. stimuleerd. Ik .noemde reeds de nabij-

Zo biedt de tuinbouw aan vele, in hoofdzaak kleine ondernemers op een betrekkelijk kleine oppervlakte cultuur- rrrond een' bes_télan, en meerderen zien kans om ·.c lzich • ,door hai:de arbeid als zelfstandigen eea behoorlijke plaats in de maatschappij-: ·te .,,verwerven. ,.

Nu echter komëri"'de moeilijkheden. :Oe steeds toenemèïide bevolking en de ge- weldige industriële ontwikkeling, wel];;e Nederland na 1945.doormaakt, een onw1k- keling, die noodzakelijk is voor het schep- pen van werkgelègèhheid en voor de welvaart van het land, vraagt offers van de agrarische bevolking. Alle stedeil en dorpeil zijn bezig met uitbreidings- of structuurplannen en grote oppervlakten . cultuurgrond worden in beslag genomen door terreinen voor huizenbouw en in- dustrie. De waterverontreiniging neemt hand over hand toe. De afgewerkte gas- sen van sommige industrieën vergiftigen de atmosfeer en bedreigen de tuinbouw door roetaanslag en aantasting door scha- delijke gassen.

heid van de grote steden, die tevens af- nemers zijn, en de goede verbindingen voor de export, zowel overzee als met

O.brocdcrl ,,, Van Heek N.V.

Bn•chedc

Specialisten

in

Cor~uroys en

Manchester,

o.a. bijzonder geschikt voor sport- en tuinkleding

De gemeenteliike uitbreidingsplannen

Wat voor de tuinbouw en vooral voor de glastuinbouw echter gevaarlijk is, zijn de vaak ingrijpende uitbreidingsplannen, welke de gemeenten menen te moeten maken. Ik begrijp, dat er niet aan te ont- komen is, dat hierdoor ook kostbare tuin- bouwgrond in beslag genomen wordt,

GIRAF

hoewel het zaak is deze zoveel mogelijk te ontzien.

Er dient voor gewaakt te worden, dat niet via gemeentelijke uitbreidingsplan- nen in hoofdzaak het stichten van nieuwe tuinbouwbedrijven onmogelijk wordt ge- maakt. Ook bij streek!plannen moet men niet zover gaan, dat de tuinbouw ver- hinderd wordt zich te ontwikkelen door een verbod tot het bouwen van kassen op daartoe geschikte gronden.

Wordim a·· echter uitbreidingsplannen gemaakt waarin tuinbouwbedrijven ge- legen zijn, dan dienen de ontwikkelings- kansen voor die bedrijven ·er te blijven totdat vaststaat, dat de plannen binnen korte tijd gerealiseerd zullen worden.

Komt een bedrijf in een plan te liggen en meent men dat de betreffende tuinder geen verdere 'uitbreiding aan zijn glas- opstand mag geven, dan dient hij tege- lijkertijd in aanmerking te komen voor schadeloosstelling op basis van onteige- ning, teneinde in de gelegenheid te ko- men zich een ander bedrijf te verwerven.

Het is zeer moeilijk in het Westen des lands goede tuinbouwgrond te bekomen.

Toch zijn er nog behoorlijke oppervlak- ten landbouwgrond, die zeer goed ge- schikt zijn of te maken zijn voor de in- tensieve tuinbouw.

Een der middelen hiertoe is een betere ontsluiting. Het is namelijk zo, dat een tuinbouwbedrijf - een gunstige ligging dient te hebben ten opzichte van de aan- en afvoer van producten en grondstof- fen. Ik denk hier b.v. aan de z.g. B-drie- hoek in midden Zuid-Holland, waar een vrij grote oppervlakte prima landbouw- grond ligt, die zeker voor tuinbouwves- tiging in aanmerking komt wanneer dit gebied door wegenaanleg en verkaveling goede verbindingen krijgt. Het is te ho- pen, · dat door vrijwillige onderhande- lingen met de betreffende eigenaren een zodanige overeenstemming komt, dat de- ze planhen binnenkort tot uitvoering kun- nen komen.

Verkooppriis van landbouwgrond

Een moeilijkheid bij het verkrijgen van geschikte grond van de boeren is de ma- ximum-verkoopprijs. Deze ligt namelijk voor landbouwgrond veel lager dan voor tuinland. Voor een tuinder is een hogere prijs echter veel minder bezwaarlijk, om- dat hij slechts een kleine oppervlakte no- dig heeft en de grondprijs - anders dan bij de boer - vaak slechts een betrek- kelijk kleine factor is in de totale kosten van het bedrijf. Daarom dient bij de voor tuinbouw geschikte gronden de maxi- mumprijs te worden afgeschaft. Ik ben ervan overtuigd dat daardoor het aanbod veel ruimer zou worden.

Kort samengevat zou ik dus willen zeg- gen:

1. In de bestaande gebieden dient het tuinbouwareaal te worden beschermd;

2. Voor tuinbouw geschikte gronden moe- ten niet door uitbreidings- of streek- plannen worden uitgesloten voor het stichten van bedrijven;

3. Wordt door een planologische maatre- gel de normale ontwikkeling van een bedrijf onmogelijk, dan dient de tuin-

Schiedatnse Genever

2 JULI 1960 - PAG •. ~\1!

STUDIE-INTERNAAT

voor voorbereidend Hoger en Mid- delbaar Onderwijs te Amersfoort speciaal bestemd voor jongens met behoefte aan individuele controle

en studieleiding Aanmelding voor het nieuwe eursusjaar en inlichtingen bij de directeur: Nassaulaan 22,

telefoon 0 34 90-55 25

der de keus te hebben zijn: bedrijf op onteigeningsbasis aan de betreffende instantie over te doen;

4. Een goede ontsluiting door wegenaan- leg en verkaveling dient te worden be- vorderd van percelen_ welke voor de stichting van tuinbouwbedrijven in aanmerking komen;

5. Afschaffing van de maximum-verkoop- prijs van voor tuinbouw geschikte gronden.

Bakker N.V.

MACHINIE~ABRIEK

en

ST AALGWETERIJ

RIDDERKERK

•

T .<:LEF. 01896-2541-2542

..

^{;g M}

BIJNA .JAAR

Betonpaal- funderingen

OOK IN KELDERS

STALEN PALEN DAMWANDEN GRONDONDERZOEK

OE WAALPALEN

A'DAM, GEN. VmERSTR. 58, TEL. 81810-87414 R'DAM, THURLEDEWEG 19,

TEL 65219

llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllll!ll

(Vervolg van pag. 1)

gegeven, naar alle zijden van het socialistische denken door. In het voetspoor ook van Jaurès distandeerde hij 2ich geleidelijk al meer van Marx. Aanvankelijk wilde hij boven Marx' ge- dachtenstelsel uitkomen, het in zekere zin aan- passen aan de omstandigheden van de tijd

(Marx .... en verder!) Nu mede door hem de P.v.d.A. het laatste zweempje marxistische ideologie heeft afgeschud, wordt het een "Ver- der zonder Marx".

Teerde anderzijds het socialisme nog lang op de door Marx in het leven geroepen fictie van het "internationale", ook dit bleek in de prak- tijk steeds meer illusie dan werkelijkheid.

Het socialisme nam, zelfs in de op vrijwel gelijk economisch en cultureel peil staande VVesteuropese landen, geheel eigen gestalten aan, in de toen nog functionerende "Interna-

tionale" nauwelijks als eenheid te verhullen.

Wereldoorlog I bracht op dit punt- niet al- leen praktisch - de grote desillusie. De Oos- tenrijker Karl Renner gaf hieraan destijds de meest pregnante uitbeelding in zijn nog in de oorlogsjaren geschreven "Marxismus, Krieg und Internationale".

Hoe diep ook dit insneed in de tot dan offi- cieel nog steeds gehuldigde socialistische doc- trine, blijkt uit de titels van enkele hoofdstuk- ken uit dit thans vrijwel vergeten boek: "Das relative Mittinteresse der Arbeiterklasse am Imperialismus", "Der allseitige Notstand der Proletadate zu Kriegsbeginn" enz.

* *

H ier vindt men de kiemen aangeduid van de verwevenheid, waarmede het socia- lisme zich toen al - tegen Marx' verwachtin- gen in - geïntegreerd wist in het culturele en

materiële levenspatroon van West-Europa, zo- als dit in een periode van eeuwen is gegroeid.

Het was bezig de bijl te drijven in de wortel van de boom, waarin het zich genesteld had en in diepste wezen is het bezinning op dit pro- bleem, dat het socialisme gebracht heeft tot de pricipiële frontverandering waartoe het zich thans hier zo goed als in Engeland en Duitsland genoopt zag.

Reeds een kwart eeuw geleden sprak Eige- man van "Het socialisme van Troelstra, een in zichzelf verdeelde beweging". Een beweging, die zich enkel maar denkt te kunnen handhaven wanneer zij, door de harde feiten gedwongen, de ideologie prijs geeft, waaruit ze is ontstaan, kan moeilijk het vertrouwen herwinnen, dat zij verloor, toen duidelijk werd, dat haar oude idealen bedrieglijk, haar toekomstverwachtin- gen ijdel waren.

deR.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE 2 JULI 1960 - PAG. ,;

Politiek en Volksgezondheid

Ontwerp-kernenergiewet schept problemen

Beperking wettelijke bevoegdheid van de arts, principieel onjuist

(Van onze medische medewerker).

Uit het weekblad "Medisch Contact", officieel orgaan van de Koninklijke Neder- landse Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst, kon men dezer dagen verne- men, dat het ontwerp-kernenergiewet in het hoofdbestuur is besproken ter gelegenheid van de behandeling va~ dit wetsontwerp in de Centrale Raad voor de Volksgezond- heid. Het wetsontwerp over de Kernenergie blijkt 30 januari van dit jaar bij de Tweede Kamer der Staten-Generaal te zijn ingediend. Een voorlopig verslag is nog niet uitgebracht en uit de publicatie in "Medisch Contact" blijkt, dat de Centrale Raad voor de Volksgezondheid een advies over dit wetsontwerp voorbereidt.

Deze Centrale Raad, waarin hoge ambtenaren van de Volksgezondheid zitting hebben naast vertegenwoordigers van organisaties van medici, pharmaceu'ten, ziekenhuizen, ziekenfondsen, kruisverenigingen en gemeenten, is een lichaam, dat eigener beweging of op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid de regering van advies dient over wettelijke maatregelen betreffende de volksgezondheid.

Dat er. een ontwerp-kernenergiewet bij de Staten-Generaal is ingediend is niet verwonderlijk. De atoomproeven, het be- reiden van splijtstoffen voor industriële en medische doeleinden en het toegeno- men 'gebruik daarvan maken een wette- , lijke regeling zeker nodig. Dat er door

alle publicaties over atoomsplitsing een lichte Qnrust onder de bevolkipg waar- neembaar is, ·is niet te ontkennen.

Bovendien wordt dit gevoel van onbe- hagen gevoed door kleine ongelukjes, zo- als het verlies van een stukje radium bij een meisje uit Putten en het zoekraken van een hoeveelheid radioactief cobalt uit Gouda. Meestal worden deze gebeurtenis- sen door de ochtendbladen in grote op- maak sappig verhaald hetgeen niet be- paald tot gerUststelling van het publiek bijdraagt.

Nu is het niet zo, dat er voor de kern- i' energie nog geen wettelijke bepalingen , zijn. Een aanvulling van het Hinderwet- , besluit heeft deze zaken onder de werking

van de hinderwet gebracht, waardoor be- paalde voorwaarden voor bescherming van de mensen en voor de lozing van radioactieve stoffen kunnen worden ge- steld. Het veiligheidsbesluit ioniserende stralen maakt het de' arbeidsinspectie mo- gelijk toezicht uit te oefenen, ook in zie- kenhuizen. Het radio-actieve stoffenbe- sluit geeft de instanties belast met de uit.

voering van de Warenwet vrij ver gaande bevoegdheden inzake import, produktie en gebruik.

De nieuwe wet zal al deze maatregelen samenvatten en coördineren. Het belang ervan blijkt uit de ondertekening door '- aJle ministers. Tevens wordt voorgesteld de Röntgenstralingswet van 1931, die nooit

·in werking is getreden, te laten verval- len.

Definities in het wetsontwerp

Het nieuwe wetsontwerp begint met de- finities:

Kernenergie is arbeidsvermogen, dat vrijkomt door splijting of versmelting van atoomkernen. Deze energie kan worden geiéverd door splijtstoffen, substanties, die een bepaald percentage uranium, plu.

toniurn of dergelijke elementen bevatten.

Deze stoffen worden uit ertsen verkregen.

Radio-actieve stoffen zenden ioniserende stralen 'uit, dat zijn elektromagnetische of corpusculaire stralen, die in staat zijn ionenvorming te veroorzaken., Er zijn ook toestellen, die deze stralen uitzenden b.v.

Röntgentoestellen en zelfs in een te ver- waarlozen hoeveelheid televisietoestellen en horloges met lichtgevende wijzerpla- ten.

De ontdekking van de ioniserende stra- len heeft de medische wetenschap met grote sprongen vooruit gebracht. De hulp van de Röntgenstralen is van enorme waarde voor het stellen van goede en vroege diagnoses, waaraan vele patienten hun leven hebben te danken. Radiumbe- straling kan sommige kwaadaardige ge- zwellen tijdelijk en gelukkig ook soms voorgoed doen verdwijnen, de Röntgen- bestraling heeft in dit opzicht ook een nuttige taak.

Te veel "straling" kan echter schadelijk zijn. Het onschuldigst, hoewel zeer moei- lijk te genezen zijn Röntgenzweren.

Bloedziekte (leucaemie) kan ook een gevolg zijn. Men denke aan de nawerking van de atoombommen in Japan.

Ook Röntgenologen zijn wel aan deze ziekte ten offer gevallen.

· Het gevoeligst voor ioniserende stralen zijn echter de kiemcellen waarmede de mens zich voortplant en de jonge em- bryo's. Door dergelijke straling kan het innerlijke patroon van de celkern zodanig worden verstoord, dat er misvormde we- zens kunnen ontstaan. Waarschijnlijk kun.

nen er ook erfelijke stoornissen optreden.

Het doel van de nieuwe wet is kennelijk deze genetische schade zoveel mogelijk te voorkon1en.

Er is echter voor paniek geen reden.

Zolang de wereld bestaar zijn alle leven- de wezens aan een bepaalde hoeveelheid natuurlijke ioniserende straling, blootge- steld. Op goede gronden mag men aanne- men, dat de gehele bevolking zonder ge- netische schade nog een gelijke hoeveel- heid kunstmatige straling kan verwerken.

Deze hoeveelheid '.'lürdt nog niet bereikt.

Wel levert de medische toepassing van deze stralen een kwart van deze hoeveel- heid. Vooral de mentaliteit van de men- sen, die voor alles een Röntgenfoto willen hebben, het ziekenfondssysteem dat dit alles zonder betaling verstrekt en de ge- sloten ziekenhuizen waarin niet zelden onnodig Röntgenonderzoeken worden her- haald, doen de hoeveelheid 'straling stij- gen.

Viervoudig

beschermingssysteem

Het ontwerp-kernenergiewet stelt een vier-voudig beschermingssysteem tegen straling voor. Er zal een kernenergieraad worden ingesteld voor adviezen aan de regering en voorlichting.

Bij algemene maatregeL van bestuur zal een verplichte registratie van radio-actie- ve stoffen en instellingen, die deze gebrui- ken, worden ingevoerd, terwijl de regis- tratie van toestellen verplicht kan wor- den gesteld.

Voorts kan bij algemene maatregel van bestuur het vervoeren, het produceren, bezitten en toepassen van radio-actieve stoffen en ioniserende stralen uitzendende toestellen aan een vergunningsstelsel wor- . den gebonden.

Volgens de memorie van toelichting zouden hieronder ook de artsen vallen, die da_arbij aan bepaalde' eisen van des- kundigheid moeten voldoen.

Ten slotte kunnen volgens deze wet bij algemene maatregel van bestuur voor- schriften worden gegeven over de wijze waarop ioniserende stralen worden ge- hanteerd en toegepast, waarbij controle- maatregelen kunnen worden opgelegd evenals een verplicht geneeskundig on- derzoek. Een nuttige vondst lijkt de stra- lingskaart te zijn, die eveneens kan wor- den ingevoerd en waarop alle stralen, die iemand heeft ontvangen, moeten worden opgetekend.

Veel uitvoeringswerk van deze wet zal dus in belangrijke mate worden overgela- ten aan algemene maatregelen van be- stuur.

Opmerkelijk is in het wetsontwerp, dat de toepassing van ioniserende stoffen en toestellen door artsen aan een vergun- ningsstelsel kan worden onderworpen.

Dit is in wezen een aantasting van de algemene bevoegdheid, die de arts sinds 1865 volgens de wet heeft. Begrijpen wij de strekking van de publikatie in ;,Me- disch Contact" goed, dan maakt het hoofd-

bitter-uur

UNDE

bestuur van de Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst bezwaar tegen de incidentele aantasting van de wettelijke algemene bevoegdheid van de arts door deze wet en door de daaruit voortvloeiende algemene maatregelen van bestuur.

Dit brengt ons op de vraag welke artsen eigenlijk met radioactieve stoffen en Röntgentoestellen werken. Huisartsen, die radioactieve stoffen toepassen zijn er niet en een te verwaarlozen klein aantal van deze categorie gebruikt weleens een Rönt- gentoesteL Het zijn uitsluitend de door de Maatschappij, na een langdurige degelijke opleiding erkende , specialisten, die met ioniserende stralen werken.

In de eerste plaats natuurlijk de Rönt- genologen of radiologen voor diagnostiek en therapie, vrouwenartsen, die bepaalde vormen van baarmoederkanker met ra- dium behandelen, en keel-, neus- en oor- artsen, die radium op hun gebied gebrui- ken. Dit hebben zij in hun opleiding ge- leerd en ook de veiligheidsmaatregelen daarvoor.

Eet is twijfelachtig of men daarnaast nu nog een apart vergunningsstelsel in het leven moet roepen voor artsen. Dit zal om duizenden vergunningen gaan waar- voor veel administratieve rompslomp en een kostbare uitbreiding van het ambte- lijk apparaat nodig is. Als men het aan- tal vergunningen beperkt, tast men de vrije specialistenkeuze aan.

Overbodige

contr~.

Wanneer men een voorlichtende kc,·:

energieraad krijgt, een verplichte reg stratie van stoffen en toestellen, een ver gunningsstelsel voor invoer, produktie e:

levering, dan lijkt een vergunningsstelsel voor de, toepassing door artsen met door de overheid te stellen deskundigheicts- eisen overbodig naast de specialistenregi- stratie van de Maatschappij, waarin bin- nenkort ook de Overheid een stem krijgt.

Wanneer men bovendien de controlemaàt- regelen niet zoals het ontwerp zegt bij Algemene maatregel van bestuur kan op- leggen, maar in de Wet verplicht stel', heeft men een betere waarborg voor dn bescherming tegen gevaren, dan met er vergunningsstelsel voor artsen.

Het is principieel onjuist om van , wettelijke algemene bevoegdheid van de- arts door incidentele wetgeving Óf met algemene maatregelen van bestuur tel- kens iets af te knabbelen. Wil men de al- gemene bevoegdheid van de arts opnieuw in beschouwing nemen, dan zou dat moe- ten gebeuren op de basis van een herzie- ning van_ de Wet van 1865. In eerste in- stantie zou men daartoe in overleg 'moe- ten treden met de betrokkenen: de medi- sche faculteiten, de geneeskundige, phar- maceutische en veterinaire inspecteurs van de volksgezondheid en de organisA- ties van de artsen.

...

I I

:g Uitvoerig schetste de spreekster :

I de voor- en nadelen van de I

• d •

1 vroegere rie-generatie-gezinnen :

: (ouders en niet-volwassen kin de- i

I tegenover de tegemyo01;dige an- :

i derhalf :. genèratie - gezinnen :

i (ouders en nietvolwassen kin de- i

I ren). i

~

. Nu er steeds minder kleine fa- •

i milie-bedriJ'ven gevonden worden, i

: , is de wereld van man en vrouw

• Copie voor dexP rubriek te xenden naar:

I

Mejuffr. Joh. H. Springer, Alexander-

I

straat 16, Haarle-m.

ook veelal uiteen gevallen. Dit is ..

ook mede een van de redenen, dat ·I Algemene vergadering van tal van bedrijven tegenwoordig 'I

• het bedrijf eens hlten zien, aan de

!

I ^de Nationede Vrouwenraad vrouwen van hun werl<nemers. I

! van Nederland Wat het opgroeiende kind be- :

~~.· treft, dit kan in de tegenwoordige i

~

OP 8 en 9 juni hield de Natio- verhoudingen meer de eig.en iudi- nale Vrouwenraad haar vidualiteit ontwikkelen en hoeft

: .•

: 55ste vergadering op "De Pieters- niet meer te helpen in familiebe-

i berg" te Oosterbeek. drijven, zaols boerderijen en der- I

1 Een volledig verslag van de 27 gelijke. Hoe de verhoudingen nu 1

Î punten tellende agenda zou hier ook zijn in gebieden als Afrika, :

i teveel ruimte vergen, wij willen het Midden-Oosten, Zuid-Ameri- I

• dus volstaan met enkele hiervan te ka en of het nu betreft familiege- Ï

I noemen. meenschappen, dorpsgemeen-

i Na de verkiezing van mevr. N. schappen, in wezen doen zich

i Vos-Brand tot presidente en de daarvoor of zullen zich binnen af-

! herverkiezing van mevr. M. Wai- zienbare tijd daar voor gaan doen boer-van Elteren en mej. M. E. dezelfde problemen, die wij ook Elberts Doyer als bestuursleden, kennen. Immers ook daar vallen, volgde het jaarverslag van de tengevolge van de ontwikkeling op

i penningmeesteresse. technisch gebied, de gemeen- I Hierna hield mevr. F. T. Die- schappeil uiteen, in individuele ge-

mer-Lindeboom, A.R. gemeente- zinnen. Î

raadslid van Rotterdam een eau- Bij de avond-discussie over het !

serie over het onderwerp, dat op verslag van de financiële-commis- : de a.s. Tdennial Meeting van de sie kwam duidelijk de functie en : Internationale Vrouwenraad te taak van de Nationale Vrouwen

~

Istanboel aan de orde is gesteld; Raad ook op internationaal gebied ' nl.: ., Woman and her [amily in a naar voren.

I changing world". Vervolgens werd de lijst van

I De spreekster zette uiteen hoe resoluties besproken, die zijn uit- vroeger de emancipatie van de gezonden door de nationale vrou- vrouw als een zelfstandig optre- wenraden ter bespreking op de dend verschijnsel werd gezien. Na Triennial Meeting in Istanboel in sociologisch onderzoek echter augustus van dit jaar te houden blijkt, dat dit geen zelfstandig ver- In de aan de vergadering voor- schijnsel is, maar een nauwe sa- afgaande wijdingswoorden van menhang heeft met de technische mej .dr. mr. M. H. Klomp besprak ontwikkeling van de Westerse zij de taak, die de gehuwde vrou\';

maatschappij. Nu deze ontwikke- in Nederland in de toekomst za

• ling in een versneld tempo ook in krijgen. Hierbij raakte zij aan eeP

i de zogenaamde onderontwikkelde interessant probleem n.l. het

^/te

i gebieden doordringt, zullen wij verwachten vrouwenoverschot! u 1 daar tevens het vèrschijnsel van 1985!

I de vrouwenemancipatie zien op- N W D .. L bb

t

treden. J'vl. . . ettmelJer- a er ·on

••••••••••••••••••••••••••••••••••••• ... se•••••••••••••••• .... ...-••••••••••'