BEHEERSEN EN SCHAMEN

en

Radiorede mr. H. van Riel

1Z1€ 03;! J

BEHEERSEN EN SCHAMEN

D

Nu kan n1.inister Anctriessen ons terecht vermanen, dat wij elkaar de prijsverhogingen niet moeten "aan- praten". 'I'och kan hij ons niet "uit- praten", dat de onrust op het prij- zenterrein begrijpelijk is. Mi". H. van Riel, de V.V.D.-fractievoorzitter, heeft er zowel in de Eerste Kamer als in een radiorede - men zie elders in dit nummer- - op gewezen, dat de verkopers en de kopers beiden de .·prijsstijgingen in de hand werkten.

En dat, wanneer zich symptomen van geldontwaarding gaan voordoen -één van die symptonen is inderdaad een snelle prijsstijging - men het recht en de plicht heeft bij de rege- ring op maatregelen aan te dringen.

Sindsdien heeft minister Anctries- sen een prijsstop voor huisbrandko- len en houten meubelen afgekon- digd. In het communiqué, bij die ge- legenheid uitgegeven door het Mi- nisterie van Economische Zaken, zet-

t~ men uiteen, dat vele prijsstijgin- . gen in de levensmiddelen-sector hun

oorzaak vinden in gestegen prijzen in de agrarische sector. Een feit is, dat nien blijkbaar bij tal van artike- len, op de loonsverhoging die nog komen moet, is vooruitgelopen. Van- daar een zekere onrust, die zich ove- rigens stellig niet tot een prij sver- . hogings-psychose ontwikkeld heeft.

* * *

I

vers-vertegenwoordiger in deze me- taal-industrie, verklaard, dat ver- mindering van winsten en van in-.

vesteringsmogelijkheden er hier en daar het gevolg van zullen zijn.

Van werknemers-zijde gaf men te verstaan, dat men bij verontrustende prijsstijgingen, nieuwe loon-eisen zou stellen. De drie vakcentrales hebben trouwens - los van de me- taal-C.A.O. - in een gemeenschap- pelijke verklaring scherper toezicht op de prijzen gevraagd.

Minister Witteveen ten slotte heeft in een rede te Amsterdam het be- drijfsleven om "een zekere discipli- ne" ten opzichte van de prijzen ver- zocht. Hier ligt in feite één der kern- punten van het gehele vraagstuk.

De kleinhandel, de groothandel, de middenstand, kortom alle betrokke- nen moeten bij deze prijzen er op be- dacht zijn, dat een momenteel, klein gewin het gevaar van het in werking treden van de gehate inflatie-spiraal

v~rgroot. Een zich beheersen op het stuk van de prijzen is een ieders plicht. Ruimer gezien is deze zelfbe- heersing ook een zaak van eigenbe- lang.

* * *

H

Niet lang geleden hebben Kamers van Koophandel in Nederland erop aanged1·ongen, dat de telefoon-mi- sère zo spoedig mogelijk een einde zou ne1nen.

ATTENTIE!

Minister Van Aartsen heeft de di- rectie van de PTT een overzicht ge- vraagd van investeringen over een aantal jaren, welke de directie nood- zakelijk en te verwezenlijken acht.

Bovendien heeft hij de suppletoire begroting 24 miljoen voor nieuwe aansluitingen gevraagd.

In de Tweede Kamer onderstreep- te de minister, dat men de grens van datgene wat technisch mogelijk is, niet uit het oog mag verliezen. Ook hebben de toeleveringsbedrijven slechts een bepaalde capaciteit.

In ieder geval heeft de minister een verstandig besluit genomen. AI kan men in een kwaad humeur soms het onbescheiden telefoon-apparaat veel onvriendelijks toewensen, toch is het niet weg te denken uit onze moderne maatschappij. In een tijd, die zozeer de aandacht vraagt voor

"communicatie-middelen" moeten de gedwongen "onthouders" op tele- foongebied zo snel als mogelijk is uit hun .isolement worden verlost.

* * *

D

Het weren van deze Delftse bur- ger, die goed bekend staat, is ge- schied op grond van een reglement van de Vereniging van Huiseigena- ren. Dit reglement voorziet onder meel' in regelen betreffende het on-

ATTENTIE!

Luistert op woensdag, 11 december a.s., over de zender Hilversum I (402 m), Yan 18.20-18.30 uur, naar

.,DE ST!EM VAN DE V.V.D."

derhoud van de woningen, mogelijke verbouwingen binnenshuis, en wat dies m~er zij. Tot dit "dies" behoort nu de bepaling, dat men de gegadig- de voor een woning kan weren, wan- neer hij niet zou passen ;,in het mi- lieu der eigenaren". Deze eigenaren, zo meldt men, zijn vooral academici en intellectuelen. En zij wensen in hun woonblokken de bevordering van een zekere "sociale homogeni- teit''.

Nadat de aspirant-verkoopstcT van het bestuurs-besluit tot wering van de heer Kwant in beroep was gegaan bij de Algemene Vergade- ring, viel na blijkbaar heftige debat- ten de decisie, die alom in den lande opzien zou baren.

Al zal men strikt juridisch mede- eigenaren van een woningvereniging waarschijnlijk niet kunnen beletten, nieuwe leden of bewoners letterlijk buiten de deur te houden, toch maakt dit uitzonderlijk geval van kliekjes- en hokjesgeest op zeer velen een pijnlijke indruk. Koningin Juliana heeft in haar televisie-rede ter her- denking van het 150-jarig bestaan van het Koninkrijk te kennen gege- ven, dat er wat de arbeidsklasse be- treft een ontwikkeling is, "die ge- lukkig heeft geleid tot volledige er- kenning van hun volwaardigheid" .

Voor de Delftse buurtbewoners is die volwaardigheid blijkbaar vastge- legd in een ondoorgrondelijk spij- kerschrift.

Men stelt zich teweer tegen ras- sendiscriminatie in Noord-Amerika.

Men keert zich tegen apartheid in Zuid-Afrika. Maar in West-Delft ont_gaat het blijkbaar een groep flat- bewoners, dat zij met oogkleppen behept zijn ten opzichte van een- voud en menselijke waardigheid.

Hun hoovaardij gaat iets te ver.

Wanneer men, zoals schrijver de·

zes, zelf tot de kring der academici - en wellicht zelfs der intellectuelen - behoort, gevoelt men plaatsver- vangend'" schaamte voor het ge- beurde in Wild West Delft. En zeker schamen wij ons ditmaal, geen tim-

merman te zijn. L. M.

; i

i i

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Vakcentrales eisen te veel

Het paard achter de wagen

(INGEZONDEN)

De looneisen zijn door de drie vakcentrales op tafel gelegd en grotendeels door de werkgevers en de regering aanvaard: 2 x 5 procent algemene loonsverhoging en een minimumloon van f 100;-.

Het is bij dit spel van vraag en aanbod dit keer een wat vreemde zaak geweest. Het stramien was nl. niet het kàn, maar het moèt.

Vertegenwoordigers van de vakbeweging zeiden, dat er weinig speelruim- te was. De leden-werknemers zouden deze in de sociale geschiedenis nog niet voorgekomen verbeteringen moeten hebben, anders zouden de bestu- ren van de vakbeweging "hun mensen niet meer in de hand kunnen hou- den". Wat dit laatste heeft betekend is ons nooit geheel duidelijk geworden.

Hoe het ook zij, de werkgevers en de regering zijn akkoord gegaan met de zeer forse verbeteringen, maar daaruit volgde allerminst, dat het ook kon. Want er zijn een paar voor behouden gemaakt.

Zo hebben de werkgevers van stonde af aan gewezen op de nood- zakelijkheid van enige prijsverho- gingen en de regering heeft dat goed gevonden. Men herinnert zich mis- schien nog, dat de president van de Nederlandse Bank - in dit soort za- ken vaak de spreekbuis van de over- heid - "geschat" heeft, dat 'n loons- verhoging van 10% met de nasleep van dien een verhoging van de prij- zen met 5% ten gevolge zou heb- ben.

Deze· mededeling moet op velen toch wel de uitwerking van een koude douche hebben gehad. Bij een verhoging van 10% zou- aldus werd in de kringen van de werkgevers geredeneerd - zwart loon wit ge- maakt worden, hetgeen betekent, dat wat nu al boven de c.a.o. uit- gaat in mindering zou worden ge- bracht op een eventuele 10% verho- ging. Een voorwaarde, die niet veel kans heeft op verwezenlijking, zo- dat dit "voordeel" de werkgevers zal ontgaan. De oorzaak waarom in een aantal bedrijfstakken zwart loon wordt betaald, wordt immers niet weggenomen door een algeme- ne ophoging van het loon-niveau.

Gevaarliike situatie

Er zijn al met al redenen genoeg om te veronderstellen, dat de door de werkgevers en werknemersver- tegenwoordigers gemaakte afspra- ken niet berusten op de nuchtere cijfers, die zouden aantonen dat er voldoende ruimte is.

Het gevolg is,· dat daarmee een hoogst gevaarlijke situatie is ont- staan, een situatie, die meer en meer aan de dag treedt. Het is nl. duide- lijk, dat bij zoveel onzekerheden en onduidelijkheden er op het gebied van de prijzen een grote onrust ontstaat. Enerzijds zullen dè werk- gevers met een niet meer zo ruirrie winstmarge in hun bedrijven ge- noodzaakt zijn de prijzen te verho- gen. Ten tweede zullen een aantal werkgevers menen, dat in de alge- mene prijsverhoging hun kans ligt om er eens een schepje bovenop te gooien. Ten derde moet men beden- ken, dat vooral de kleinere werkge- vers en de hoofden van eenmansza- ken zullen redeneren: als de lonen zo sterk worden verhoogd hebben wij ook wel recht op iets extra's.

Hoewel er van loonsverhoging nog geen sprake is, zijn de prijzen nu al flink in bewegi~g. En wie houdt ze

tegen of zegt na verloop van tijd:

"En nu is het genoeg!!"?

De leiders van de drie vakcentra- les hebben gedreigd de eis te zullen stellen, dat in de c.a.o.'s een prijs- clausule wordt opgenomen. Een plan, dat nauwelijks of niet te ver- wezenlijken is. Ons land zou daar- mee ook officieel · in de beruchte loon-prijs-spiraal terecht komen.

Tal van bedrijven zouden ge- dwongen zijn te sluiten omdat ze wel meer loon moeten betalen, maar zelf niet aan de prijsverhoging kun- nen deelnemen. Wat moet er gebeu- ren wanneer de prijzen, welke Ne- derlandse bedrijven rekenen, hoger zouden 'zijn dan die van buitenland- se? Het gevolg zou een dalende pro- duktie zijn, omdat ze niet meer met de buitenlandse bedrijven. zouden kunnen concurreren.

Het wil ons voorkomen, dat het voorstel van een prijsclausule een slag in de lucht is. De leidërs van de drie vakcentralen zien aankomen, dat er van heel die prachtige loons- verhoging niets terecht komt door de prijsstijging. Mogelijk ook zoeken zij een zondebok voor hun vergissing.

Immers wijzen de werkgevers en de regering de eis van een prijsclausule af dan kunnen zij dezen de schuld geven.

Waarschijnlijk zullen de werkne- mers echter wel begrijpen hoe de vork in de steel zit.

(Hoewel ook wij het accoord in de Stichting van de Arbeid met een ze- kere reserve hebben begroet, staan wij er veel minder sceptisch tegen- over dan de geachte inzender, wiens mening wij de lezer echter niet heb- ben willen onthouden. - Red. Vrijh.

en Democratie),

Europa-prijs voor Salvador de Maderiaga

SNIKKERS' HANDEL MIJ. N.V.

Tot onze voldoening hebben wij vernomen, dat de Europa-prijs van de Stichting Hans Deutsch, die dit jaar voor het eerst wordt verleend, toegekend is aan prof. Don Salvador de Maderiaga, voor het feit, dat hij dit jaar het beste gestalte heeft ge- geven aan 'n figuur, die "Het denk- beeld van een culturele en politieke gemeenschap in Europa" tot uit- drukking heeft gebracht.

Zoals men weet, is prof. Don Sal- vador .de Maderiaga een van de ini- tiatiefnemers geweest voor het tot stand komen van de Liberale Inter- nationale, waarvan hij thans ere- voorzitter is en nog steeds een van de bezielende krachten.

Bij de vele gelukwensen, welke hij ongetwijfeld bij deze onderscheiding heeft ontvangen, voegen wij gaarne de gelukwensen van de Nederlandse

liberalen. D. W. D.

ROTTERDAM GRONINGEN ARNHEM Buizen FITTINGS

*

"ASCOT" Gaswandketels

"HYDROTHERM''-Gasketels

"RLAFRESTRöM"-gietijzeren ketels

"MARR"-radiatoren

"N.S.K. SALLAND"-ketels

"THERMIA" -warmwaterboilers

"FLAMCO''-ophangstroppen

"FLEXCON" -expansievaten

OLIESTANDMETERS OLIETANKS

AFSLUITERS

PLINTVERWARMING

"MARK"-BUIGMACHINES VLOERHULZEN

LASBOCHTEN

en verder artikelen op het gebied van de CENTRALE VERWARMING

5 DECEMBER 1963 - PAGINA I

fint

aftershave lotion

een fantástisch geschenk!

~ 'i?

exclusief verkrijgbaar bij de kapper!

CO PIJN

GROENEI(AN

*

REEDS MEER DAN TWEE EEUWEN EEN

BEGRIP VOOR

boomkwekerij- produlden

EN

tuinarchitectuur

*

TELEFOON 08401-207

Bureau "EURO-TYP"

Eiet Rotterdamse uitzendbureau voor geselecteerde kantoorkrachten Nieuwe Binnenweg 58, Rotterdam-2

Telefoon 51763 en 59146.

Nm V. Houthandel

v.h. W~ ,KUNST

*

EEMSKANAAL Z.Z. 19 GRONINGEN Telef. 05900 • 36541•

STALEN MEUBELEN

GISPEN

CULEMBORG

Mr. H. van Ri.el voor de radio:

Een van de eerste vereisten voor een kabinet is:

Op woensdag 27 november hield mr. H. van Riel, voorzitter van de Eer- ste Kamerfractie van de V.V.D. voor de radio een rede, waaraan wij het

volgende ontlenen: ,

Ik mag nu vanavond voor u zo heet van de naald even praten over wat zich de laatste dagen in de Eer- ste Kamer heeft afgespeeld.

Het was onze eerste officiële ont- moeting met het Kabinet in zijn vol- le omvang en wij hadden gelegen- heid aan minister Marijnen te ver- tellen hoe wij tegenover zijn mini- sterie stonden. Dat varieerde natuur- lijk nogal, maar onvriendelijk was niemand.

Het viel mij persoonlijk speciaal op, dat dë heer Vos in zijn opposi- tie een kritische - dat is ook de taak van een oppositie - maar uitermate gematigde toon aansloeg.

Hij bedolf als steeds de minister on- der gedocumenteerde betogen vol cij- ferreeksen, verwachtingen, licht ge- nuanceerde beschuldigingen, maar dat allemaal op een manier, die nie- mand kwetsend kon noemen, die men zelfs in politieke zin nauwe- • lijks oppositioneel zou kunnen noe-- _men. Een kritisch man, die achter de regering stond, heb ik het vaak nog wel eens wat scherper horen zeggen dan de heer Vos het deze keer deed.

Men kan zich afvragen of deze bijzondere vriendelijkheid, waar de fractie van de heer Vos zich niet al- tijd door onderscheidt - wanneer ik bijvoorbeeld denk aan de kritiek van de heer De Niet op de minister van Buitenlandse Zaken of ook wel aan de kritiek soms van de heer Samkalden op het Kabinet - mis- schien mee geïnspireerd was en al- thans ·later haar beloning vond in de mededeling van enkele heren van de rechterzijde, dat een van de motie- ven waarom men nu niet zo graag met de Partij van de Arbeid na de verkiezingen ging samenwerken was, dat 11)-en de toon uit die hoek wel eens tè scherp had gevonden.

Een van de sprekers haalde er zelfs de socialistische pers bij. Dat vond ik nu eigenlijk zelf wel wat moeilijk; men is verantwoordelijk voor wat men in de Kamer zegt, ook voor zijn woordkeuze, voor de scherpte van zijn betogen, maar men kan een politieke partij nu niet helemaal aansprakelijk stellen voor wat de kranten van haar richting

ALGEMEEN SECRETARIAAT

V.V.D.

Koninginnegracht 61

"s-Gravenhage Telefoon ( 070) 60 48 03

(3 liinen) Giro 67880

schrijven, al zullen die kontakten bij de socialisten, die Het Vrije Volk als partijblad hebben, natuur- lijk wel wat nauwer liggen dan bij c.ns, die helemaal niet over een li- berale krant beschikken, die als zo- danig rechtstreekse relaties met de VVD onderhoudt. In zoverre had het verwijt dus misschien een zekere achtergrond van juistheid.

Nuances

In het algemeen werd door ·wat men dan de regeringspartijen noemt, de Katholieke Volkspartij, de Anti-Revolutionairen, de Christe- lijk-historischen en de VVD, het Kabinet in grote vriendelijk- heid ontvangen. Ook die vriende- lijkheid had nuances.

Ik mocht spreken voor mijn frac- tie als voorzitter en wij hebben het Kabinet eigenlijk enthousiast be- groet. Nu was het ook wel zo, dat wij van onze kant altijd al aange- drongen hadden op de voortzetting van het beleid van minister De Quay, van het ministerie onder leiding van minister De Quay, en dat wij ook voor de ver kiezingen hadden gesteld dat in die richting de oplossing zou moeten worden gezocht.

Andere partijen daartegenover hadden zich toen veel meer op een afstand gehouden; men wilde de keu-

·ze tussen de VVD en de socialisten eigenlijk openlaten, zo was mijn ge- voel. Nu heeft zich daar van- daag, gisteren moet ik eigenlijk zeg- gen in eerste instantie, al een deel van mijn betoog om afgespeeld.

Ik heb van mijn kant gesteld, dat het voor de goede politieke verhou- dingen in Nederland beter zou zijn wanneer politieke partijen vóór de verkiezingen zeiden wat ze wilden.

Wanneer dus b.v. de confes- sionele partijen met de VVD willen samenwerken, dat ze dat dan voor de verkiezingen als zodanig ook be- kend maken en dat daaraan toege- voegd wordt een kort programma, dat de kiezers dus voor hun neus krijgen en mede aan de hand waar- van zij hun stem kunnen bepalen.

Wat wij deze keer gezien hebben was immers, dat de uitslag van de verkiezing bepaald niet wees op toe- nemende sympathie voor het soci- alisme bij het Nederlandse volk, dat het dus voor de hand lag om door te gaan in de lijn van de heer De Quay, maar dat het toch een ont- zaglijke tijd geduurd heeft, dat men allerlei tussenstadia heeft ge- probeerd, tussenstadia, die tot niets hebben geleid en soms ook in zoda- nige vorm tot niets hebben geleid, dat ik me eigenlijk wel begrijpen kon, dat de socialisten er door wer- den geprikkeld.

MOED!

Ze hadden nogal wat concessies gedaan en moesten toen toch buiten de deur blijven staan. Ik kan mij indenken, dat men dan stelt: Zeg ons dan van tevoren, dat we niet mee- doen. Hetzelfde zou in het omge- keerde geval voor de VVD hebben gegolden. Wanneer de verkiezings- uitslag voor ons niet zo gunstig was geweest en wij waren erbuiten ge- bleven, had ik dat ook liever van te- voren gehoord dan dat men ons eerst mee laat praten en dan stelt: We hebben ~ niet nodig.

Meer openlijkheid

Ik dacht in het algemeen, dat wij in Nederland de richting van wat meer openlijkheid uitmoesten en dat is ook het motief-- geweest waarom ik mij veroorloofd heb ten aanzien van de ontwikkeling van het loon- en ·prijsbeleid even de hand op te steken.

Ik heb van mijn kant verteld, dat ik - en mijn hele fractie met mij - er bang voor was, dat wij op deze manier wel eens in een in- flatie-situatie zouden kunnen raken.

Nu hebben wij in de tegenwoordi- ge minister van Financiën, dat weet u allemaal, het grootste vertrou- wen, het is een lid van de VVD, wij

waren er bijzonder verheugd over, dat wij een liberale minister van Financiën kregen en wij kennen hem als een van de knapste en flink- ste financiers van het land, maar dat ontheft een Kamerfractie toch niet om van haar kant er bij de regering op aan te dringen om, wanneer zich symptomen van geldontwaarding gaan voordoen, en een van die symptomen kan een snelle prijsstij- ging zijn, dan radicale maatregelen te nemen, ook wanneer die radicale maatregelen de belangen van be- paalde groepen schaden.

Wat heeft ons allemaal zo diep ge- troffen na het plotseling overlijden van de President van de Verenigde Staten, de heer Kennedy? De heer Oud heeft dat ook zo goed gezegd:

's mans moed. Het geweldige verlies, dat de wereld leed doordat een moedig man heenging.

Lonen en priizen

En nu is, dunkt mij, een van de eerste vereisten voor een Kabinet in Nederland: Moed. Moed op het ogenblik om de situatie onder ogen te zien, moed om die loons- verhogingen te accepteren, maar dan ook de moed om die maatrege- len te nemen, die nodig zijn om te voorkomen, dat ons geld minder waard wordt en de prijzen omhoog vliegen.

Veel vertrouwen in een prijsstop als zodanig heb ik allerminst. Het publiek wil kopen, het publiek loopt vooruit op de hogere lonen en dan is het heel begrijpelijk, dat de pro- ducenten van hun kant uit ook pro- beren zo goed mogelijk zaken te doen, precies zoals de vakbon~lei­

ders dat terecht voor de arbe1ders hebben willen doen.

Dat was dan, wat ik u voor van- avond te vertellen had, ik dank u voor uw aandacht en tot de volgen- de keer.

TAAKVERDELING ASSESSOREN

Artikel 24 lid 1 van het Huishoudelijk Reglement luidt als volgt:

Het Dagelijks Be;tuur stelt voor zijn leden een taakverdeling vast. Daarbij wordt aan elk der assessoren een taak toegewezen, die door hem in samen- werking met één of meer der andere leden van het Dagelijks Bestuur zal worden verricht. De taken hebben betrekking onderscheidenlijk tot het op- treden der partij naar buiten, haar interne organisatie en haar geldmiddelen.

De taakverdeling wordt ter kennis van de partij gebracht.

In zijn vergadering van zaterdag 23 november j.l. heeft het Dagelijks Be- stuur der Partij deze taakverdeling als volgt vastgesteld:

De interne organisatie der partij en haar geldmiddelen zullen tot de zorg behoren van Mevrouw Mr. E. Veder-Smit en de heer Mr. F. 1\:orthals Altes gezamenlijk. Onder de zorg voor de geldmiddelen wordt hier in het bijzon- der verstaan de financiële verhouding tussen de afdelingen en het Hoofd- bestuur. Mevrouw Veder en de heer 1\:orthals Altes zullen hun werkzaam- heden in onderling overleg verdelen, waarbij het voor de hand ligt dat Me- vrouw Veder in de eerste plaats de contacten in het Noorden en Oosten van het land verzorgt, en de heer 1\:orthals Altes in de eerste plaats de contacten in het Westen en Zuiden.

Het optreden der partij naar buiten zal tot de zorg behoren van de heer H. J. L. Vonhoff.

De drie assessoren zullen hun taken verrichten in nauwe samenwerking met de overige leden van het Dagelijks- en Hoofdbestuur.

De Algemeen'' Secretaris:

Jhr. Mr. W. H. D. Quarles van Ufford

N.V. AANNEMERSBEDRIJF v/hl. STAM

KORTENAERSTRAAT 3 te ZWIJNDRECHT TELEFOON (01850) 2 86 63

•

WONINGBOUW

11 I

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Masaryk

;U

en Benesj

de "bevr~jders"

Onafscheidelijk zijn de namen van Thomas Garrigue Masaryk en Edvard Benesj onderling met elkaar verbonden.

Zij waren de twee staatslieden, die een groots ideaal wisten te verwezen- lijken: de stichting der zelfstandige Republiek Tsjechoslowakije, welke aan het einde van de eerste wereldoorlog in het leven werd geroepen en in 1948 een roemloos einde vond, daar zij toen ee11 satellietstaat van de Sowjet- Unie werd.

Deze korte levensduur echter doet niets af aan de brede visie en het on- verwoestbaar idealisme van haar twee stichters, die door hun humanitaire en democratische doelstellingen zich een plaast hebben verworven naast de prominente figuren van het vooroorlogse Europese liberalisme. Vandaar, dat wij hun persoonlijkheid tezamen in ons slotartikel in de. reeks van

"Grote liberalen uit het verleden" in herinnering brengen.

Er is enige overeenkomst tussen de levensomstandigheden, de we- tenschappelijke scholing en het on- afhankelijkheidsstreven van Masa- ryk en Benesj. Beiden kwa- men voort uit een zeer eenvoudig gezin: de eerste had een Slowaakse koetsier van de keizerlijke domeinen in Zuid- Moravië tot vader en een keukenmeisje tot moeder, de twee- de was de jongste van zeven kinde- ren uit een boerengezin ergens in Bohemen.

een op de voorgrond tredende rol in de toenmalige Europese politiek speelden.

Zij waren beiden radicaal in hun opvattingen, geenszins Marxistisch, maar veeleer liberaal b.1 de zin van vrijheidslievend en democratisch be- sef. Het was in de dagen, waarin de Oostenrijks- Hongaarse monarchie ten prooi was aan een verwoede strijd der onderdrukte minderheden

gelse vrienden teneinde de weste- lijke geallieerden voor de zaak der Tsjechen te winnen. Hij reisde naar Zwitserland, naar Engeland en naar Amerika om er propaganda te ma- ken, terwijl zijn voormalige leerling en medestrijder Benesj zich met dat doel te Parijs vestigde.

Men kent het verdere verloop:

toen de Centrale Mogendheden in november 1918 ineenstortten, riep de te Parijs gevormde Nationa- le Raad, die reeds geruime tijd als voorlopige regering in het buiten- land fungeerde, de Republiek uit, welker eerste President de "bevrij- der" Masaryk zou zijn. Zeventien jaren · vervulde hij deze func- tie, waarin de vroegere revo- lutionair zich deed kennen als een gematigd staatsman, wiens staat- kunde was gericht op ver- draagzaamheid ten opzichte der na- tionale minderheden en op sociale rechtvaardigheid. Hij deed tevens

Het is een wonder te bedenken, dat deze twee mannen er in slaag- den tot het middelbaar onderwijs en daar,na tot het hoger onderwijs door te dringen om - beiden - een sieraad van het Tsjechoslowaakse wetenschappelijke leven te worden:

GROTE LIBERALEN UIT HET VERLEDEN

Masaryk, de leermeester van de jongere Benesj, doceerde wijs- begeerte aan de Universiteit van Praag; Benesj studeerde letteren en filosofie in Praag, daarna staatswe- tenschappen en sociologie in Parijs en Berlijn en promoveerde in 1908 tot doctor in de rechten te Dijon op een proefschrijft over "Le problè- me autrichien et la question tchè- que", en een jaar later in Praag tot doctor in de filosofie. In 1912 had hij het tot privaat-docent in de sociologie aan de Praagse universi- teit gebracht.

Legendarische vee!zljdi9heid

De veelzijdigheid van deze twee mannen was legendarisch. Zij om- vatte niet slechts de wetenschap, maar ,e-Veneens de literatuur en de politiek. Beiden hebben veel gepu- bliceerd, maar méér nog is er over hen gepubliceerd, daar zij in de pe- riode tussen de twee wereldoorlogen

NOG MEER MATERIAAL

D^e post bracht een keurige map.

"Stichting Volk en Verdediging", staat er buitenop. ,,Nassaulaan 21". Waar?

Er zijn vele Nassaulanen. Gelukkig geeft hei bijgevoegde telefoonnumwer uitkomst:

(070) 1110 56. Dat is Den Haag.

Op onze landdag in Breda heeft mevr.

G. H. Keyser-Hardick er over gesproken.

De stichting bestond toen pas een half jaar en er viel dus nog niet veel te ver- tellen. Nu heeft men deze map met do- cumentatiemateriaal samengesteld. Niet alleen moeders van dienstplichtige zonen, maar ook de vele anderen, die totaal vreemd staan tegenover ons defensie-ap- paraat kunnen er veel van opsteken. "Oor- deelt zelve, maar leert eerst de feiten ken-

nen"~ zo staat er. De inhoud van de map geeft op die feiten een aardige"· kijk.

Ook de Marva's, de Milva's en de Luva's worden er in genoemd.

Men kan de map bij ons lenen of zich, ook voor nadere toelichting, wenden tot bovengenoemde stichting, waarvan mevr.

Keyser secretaresse is.

tegen het centrale gezag, dat Kroa- ten, Sudeten-Duitsers, Groot-Ser- viërs en de sterk nationalistisch voe'- lende Tsjechen en Slowaken door complotten en opstandige bewegin- gen de aandacht gespannen hielden.

De dubbel-monarchie begon op haar grondvesten te wankelen.

Een afbrokkeling, gevolgd door een ontbinding en door de val der eeuwenoude Habsburgse dynastie, scheen onvermijdelijk. In 1914, na- dat hij reeds verscheidene jaren aan het politieke leven had deelgenomen en had getracht de nationale aspira- ties der Tsjechoslowaken recht te doen wedervaren, ging Masaryk tot openlijk verzet tegen de Oostenrijk- se regering over en richtte zijn acti- viteiten op het verkrijgen van na- tionale onafhankelijkheid voor zijn landgenoten.

Terloops zij vermeld, dat Masa- l'Yk in het najaar van 1914, dus kort na het uitbreken. van de eerste wereldoorlog, te Rotterdam zijn eerste contact had met enkele En-

Copie voor de:z:e rubriek te :z:en- den oan: Mej. Joh. H. Springer, Alexanderstraat 16, Haarlem.

MARVA, MilVA, LUVA

~n De BiltBilthoven heeft men boven- staande vrouwenkorpsen aan de orde gesteld. De spreekster was een voodich- tingsofficier ~it Den Haag, luitenant M.

Smeenk. Er zijn heel ·veel misverstanden over deze vrouwenkorpsen. De Marva's bijvoorbeeld varen niet. Dat spijt haar

veel voor de culturele ontwikkeling van zijn volk, dat zich zelf moest vinden na een eeuwenlange achter- uitzetting.

Benesi' lijdensweg

Toen Masaryk in 1935 - 85 jaar oud - zijn ambt neerlegde (hij overleed twee jaar later) volgde Benesj hem. als staatshoofd op. Ook hij had reeds een bewogen politieke loopbaan achter zich toen hij in 1918 voor de eerste maal minister van buitenlandse zaken werd in de regering der pas gevormde Repu- bliek.

Hij is het jaren achtereen geble- ven totdat hij tot President werd ge- kozen. Zijn beleid was uiterst be- kwaam, doch niet vrij van een in die dagen voor een jonge staat als Tsjechoslowakije hachelijk politiek gemanoeuvreer. Hij trachtte de po- sitie van zijn land waar dit maar mogelijk was "veilig te stellen", met het gevolg, dat het in tal van com- binaties en verwikkelingen verstrikt

misschien wel, maar haar (aak ligt' aan de wal. De meisjes doen geen mannenwerk in die militaire mannenwereld, maar zij dQen hetzelfde soort werk, dat duizenden an- dere m-=isjes in de gewone maatschappij doen, die eigenlijk ook nog (laten wij het maar ronduit zeggen) een mannen-maat- sch::.ppij is.

Voorbeelden van haar werk zijn: ver- pleging. diëtiste, masseuse, sociaal werk- ster, radarbediende, telexiste, telefoniste, chauffeuse, administratief werk. Niets on- ge\voons dus.

Schrikken de uniformen af? Maar de KLM-stewardessen b.v. dragen toch ook

<èen uniform? Men is dan duidelijk herk<:n- baar als behorend tot een bepaalde cate- gorie en in deze categorie moeten orde ~n

regelmaat heersen. Bovendien is de draag- ster van een militair uniform volgens de conventie van 'Genève in oorlogstijd be- schennd.

Over de lezing (waarbij een film werd vertoond) kregen wij een krantelmipsel met een uitvoerig verslag.

Denkt men daar ook elders wel aan?

5 DECEMBER 1963 - PAGINA I

raakte. De oprichting der destijds invloedrijke Kleine Entente (Tsje- choslowakije, Joegoslavië en Roe- menië) was zijn werk, evenals het

"Verdrag van Vriendschap en Sa- menwerking" met Frankrijk. Ook zocht hij verbintenissen met de Sov- jet-,Unie. Maar al deze veiligheicts- waarborgen bleken geen voldoende elementen voor de consolidatie van de nieuwe staat te bevatten.

In de Volkenbond had Benesj' stem destijds groot gezag. Hij maak- te deel uit van de Raad, was voor- zitter der Assemblée (1935), hij be- hoorde tot de ontwerpers van het Protocol van Genève van 1924 ter vreedzame regeling van internationa- le geschillen en was rapporteur van de Ontwapeningsconferentie van 1932-1933.

Het presidentschap der republiek is voor Benesj niet veel meer dan een lijdensweg geweest. De snel groeiende macht van het nationaal- socialisme in Duitsland met zijn kunstmatig opgezweepte politiek te- genover de Sudeten-Duitsers, wie werd gesuggereerd, dat zij niets lie- ver wilden dan tot het Derde Rijk te behoren ("Heim ins Reich")., leidde tot het beschàmende Accoord van München, waarbij Tsjecho- slowakije onvoldoende door Frankrijk en Engeland gesteund - zich genoopt zag in de annexatie van grote delen van zijn grondge- bied te berusten.

Benesj trad af als President, ver- liet zijn land om op 16 mei 1945 terug te keren en zijn triomfante- lijke intocht als President der be- vrijde republiek te doen. Nauwelijks drie jaren duurde zijn bewind: in februari 1948 maakte een communis- tische staatsgreep er een einde aan en zag hij zijn geliefde vaderland achter het IJzeren Gordijn verdwij- nen. Nogmaals week hij uit. Enkele maanden later zou hij in balling- schap sterven.

Geestelijke grootheid

Masaryk en Benesj, twee staats- lieden bij wie geestelijke grootheid en praktische zin harmonieus sa- . mengingen, vulden elkaar aan. Met

hun bezielde overtuging, hun ver- draagzaamheid en hun idealisme heb ben zij hun land de unieke plaats weten te geven, welke het korte tijd in de wereldpolitiek heeft ingeno- men. Zij hebben de Tsjechoslowa- ken bewust gemaakt van 11un men- selijke betekenis en zij hebben hun de vrijheidsdrang gegeven, die zich - misschien - in komende tijden wederom baan zal breken wanneer de tegenwoordige "Volksrepubliek"

op haar beurt ondragelijk zal zijn geworden, zoals de Oostenrijks-Hon- gaarse voogdij dat nu reeds bijna een halve eeuw geleden werd.

L. ALETRINO

BERLIJN

Een groot aantal Groningse dames heeft geluisterd naar een verslag van mevr. v. d. Laan-Koppius over een reis naar Berlijn, die zij in gezelschap van vijf dames van andere politieke partijen.

maakte. Spreekster gaf eEn boeiende uit- eenzetting (met dia's) over de politieke betekenis van deze stad, die zij zowel voor als achter de muur bezocht.

PROVINCIALE VROUWELIJKE VRIJWILLIGE

HULPVERLENING

Overeenkomstig art. ·9 van de Slatuten van de Organisatie Vrouwen in de VVD en van art. 27b van de Nederlandse Federatie voor Vrouwelijke Vrijwillige Hplpverlening hebben wij als provinciale vertegenwoordigster voor Noord-Holland aangewezen: mej. G. van Trojen, Laan 'lt.

Insulinde 3, Heemstede. Tel. (02500) 3 42 80 en als haar plaatsvervangster: mevr. G. A.

A. Holzmüller-Teengs, Graaf Jankade 9, Alkmaar. Tel. (02200) 1 29 84.

DE MAMMOETWErf ^{EN DE} OPENBARE ^CHOOI~

MEVROUW VAN SOMEREN en haar frac- tiegenoten, die destijds hun stem aan de Mammoetwet van minister Cals op grond van dç ac1fteTStelling van het openbaar onderwijs ont- hielden, worden steeds meer door de feiten in het gelijk gesteld.

Die tegenstern was gebaseerd op onderwijskun- dige èn principiële bezwaren.

De onderwijsktmdige bezwaTen· van onze Twee- de-KamerfTactie richtten zich o.a. tegen de z.g.

brttgklas, de opzet van het gymnasium, het veT- clwijnen van de mogel~ikheid van een 5-:iaTige H.B.S. en de zelfstandige H.A.V.O.

Die onderwijskundige bezwaTen wogen zwaaT, maar de principiële bezwaren wa·ren onoverko- melijk en gaven de doorslag dat de gehele V.V.D.-fractie tegenstemde.

Laatstgenoemd'e bezwaren hadden betrekking op de scholenstichting, in samenhang met de z.g.

planproced1tre.

De minister moet volgens de Wet op het voort- gezet onderwijs (Mammoetwet) jaarlijks komen met een "scholenplan", waarin staat aangegeven, voor welke scholen ( ope1lbare en büzondet·e) in de komende drie .?a1·en s11 bsidie zaL worden ge- geven.

Daar het bijzonder onderw~js echter ook b1áten liet scholenplan om . (aanvankelijk op eigen kosten) tot oprichting van scholen kan overgaan, zou een onaanvaardbare rechtsongelijkheid voor de openbare school ontstaan.

Een door onze fractie geste1tnd amenclement van de heer Vermeer (PvdA) om het verbod aan de gemeenten om buiten het plan om op eigen kosten een openbare school opgericht te kTijgen,

·te schmppen, st1litte af op het krachtige veTzet van minister Cal.s en op het "neen" van elf< rech- terzijde. Het werd rechts tegen links verworpen.

Maar dat was nog niet alles. Het daarna aan de orde gestelde amendement, dat slechts een rem wilde zetten op een te veelmLlelig stichten van bijzondere scholen buiten het plan orn, door te bepalen, dat de.ze scholen de ee?"ste drie kalen- derjaren niet voor wbsidiëring in aanmerki.ng zouden komen, werd op dezelfde w~jze in cle Tweede Kame1· venoorpen.

* * *

WAS aanvankelijk nog verwacht, dat aL- thans een gedeelte van de P.v.d.A.-frac- tie nu eveneens tegen het ontwerp zou stemmen, tot vele1· g1·ote teleurstelling geschiedde dat niet.

De heer Kleywegt, de woordvoerder van de so- cialistische fractie, had wel dezelfde bedenkin- gen tegen cle rechtsongelijkheid, maar hij en zijn fractiegenoten sternden toch voor, zij het dan onder de verzekering, dat zij "niets zonden nalaten orn die rechtsongelijkheid toch nog zo- veel mogelijk ongedaan te krijgen".

Dat was een vet·klaring, die niet veel meer be- tekende dan een slag in de htcht. Terecht schreef mevrouw Van Sarneren dan ook in ons blad van 26 j1lli 1962: "Thans vóór een ontwerp te stem,- men, dat die rechtsongelijkheid introduceert, en

aan verklaren dat men in de toekantst die rechtsongelijkheid zal wegnemen, is nog nauwe- li}ks naïef te noemen wanneer wij bedenken, dat de rechterzijde in beide Kamers der Staten- Genemal over de rneerde1·heid beschikt."

Minister Cals, die na de aanvaa1·ding van het ontwerp in de Tweede Kamer toch kennelijk weL inzag, dat er iets mis was, wist n~et beter te doen dan zich bij brief van 26 september 1962 tot de bestaande staatscommissie-De Roos te r·ichten.

Deze "Cmnmissie beheersvonn openbaar lageT onderwijs" kreeg het verzoek van de minister

"de vraag in overweging te nemen of het wel- licht mogelijk is orn met beh011d van de in de Wet op het voortgezet onderwijs neergelegde planprocedure, een regeling inzake de opr'ïch- ting en eerste subsidiëring van scholen te t1·ef- fen, die enerz~jds aan de Grondwet en aan de gedachte van de pacificatie ook voor het voortgezet onderwijs - volledig recht laat we- dervaren, en ande1·zijds tegemoet komt aan de bezwaren, waa1·tegen de desbetrej'fencle amen- dementen van de heer Vermeer c.s. zich richten".

* * *

DE commissie-De Roos, aldus genoemd nam· de voorz·itter, de Amsterdamse so- cialistische oud-wethouder, thans lid van de Raad van State, mr. A. de Roos, stond, gezien de noodlottige beslissing in de Tweede Kamer,

kennel~ik voor een heel moeilijke, zo niet on- mogelijke taak. Want toen, in februari van dit jaar, het ontwerp eindelijk in de Eerste Kamer

NOTITIES VAN EEN INSIDER

in openb,tre behandeli1.1.g kwam, had zij. nog niet haar advies get·eecl.

Het was dus begrUpelijk, dat onze woordvoerster in die Kamer, rnevrovw SchouwenaaT-Franssen, een (als eerste door prof. Witteveen onderte- kende) motie indiende om de eindbeslissing over het ontwe·1·p aan te houden totdat het advies der commissie zou zijn gep1tbliceerd en in g1·ote lijnen bekend zou zijn in hoeverre deze tot een oplossing was gekomen en de minister aan dat advies gevolg zou ge1.Jen.

Ook hier was de houding van de socialistische fractie een tweeslachtige.· WeliswaaT liet prof.

Schermerhorn in alle toonaarden z~jn ernstige bezwaren tegen en verontrusting oveT die rechtsongel.ijkheid voor cle openbat·e school ho- ren, maar toen puntje bij pnaltje kwam, ver- klaaTde de fTactievoorzitteT van de P.v.cl.A., pmf. Samkalden, dat zijn 1ractie, zij het "na lange aarzeling", toch niet vóór de .. motie- Witte- veen-Schouwenaar zou stemmen.

Een nacleTe toelichting en verdediging van deze motie door onze fractievooTzitter rnT. Van Riel, VeTmocht de socialistische fractie al even- min over haar "aarzeling" heen te helpen.

Zo werd ook in de EeTste Kamer de Marnmaet- wet met de socialistische stem1nen voor, nwar die van de V.V.D. tegen, aanvaco·d.

* * *

EN nn, vlak vÓÓT de be.handeling van de begTotmg van OndeTWlJS, K. en W. in de Tweede KameT, kon dan het advies van de com- missie-De Roos woTden gepu.bLiceeTd.

Het bleek, dat de suggestie, waaTtoe de com- missie was gekomen, de stetm had van de com- missieleden mT. A. de Roos (P.v.d.A.), dT. Tila- mts (C.H.U.), memouw Tellegen-Veldstm (P.v.

d.A.), dr. Stokman (K.V.P.), pTof. Gielen (K.V.P.) en mT. Roosjen ( A.R.P.), maar niet die van het V. V.D.-lid mevrouw Van Someren-'Dow- neT.

Wat was het geval? De commissie was gekomen tot het vo01·stel om de gemeentebest1lt·en toch het recht te geven ondeT bepaalde vooTwaanlen een openbaTe school buiten het plan om op te richten, maaT . . . . dan moest het bijzonder on- deTwijs op dezelfde voet worden behandeld.

TeTecht betoogde mevrouw Van Somet·en, dat dit voorstel niets oplost, maar wel enerzijds een stimulans betekent tot overbodige verdubbeling of verdrievoudiging van kosten, anderzijds tot het ontstaan van plaatselijke controversen.

Men zou, zo voegen wij onzeTzijds daar aan tde, kunnen zeggen: was de stand bijzonde1· onder- wi}s-openbaaT ondeTwUs in deze kwestie eerst:

1-0. mt zou het 2-1 worden.

::: * *

DAT bedoelde ook de heer Kleywegt (P:v.

cl.A.) b~i het beg1·otingsdebat, toen h~j

betoogde, dat wanneer men een ongelijkheid wil opheffen, men er niet mee opschiet wanneer men clan beide partijen eT evenveel bijgeeft. De enige oplossing is dan immers, dat men bij het mindere wat bijdoet en van het meerdere wat aftrekt.

Hij noemde namens zijn gehele fmctie het voor- stel van de commissie-De Roos (dat dus door twee bekende socialisten was ondenchreven) clan ook onaanvaaTdbaar.

Wij geloven, dat al het voorgaande onze con- clnsie, die wij in deze beschouwing 1·eeds vooTop stelden, wel wettigt, narnelijk dat de feiten me- vrouw Van Someren steeds meer in het gel~ik

steEen. Ook de heren Kleywegt, Schermerhorn en Sarnkalclen Z1l Hen dat - nwar te laat - nu wel inzien.

Even terecht stelde mevrouw Van Someren bij het jongste begTotingsdebat vast, dat 1war poli- tieke mienden in de Eerste Kamer gelijk had- den, toen zij de eindsf?rnrning over de Mammoet- w·et wilden uitstellen tot na de bekendmaking van het rapport van de commissie-De Roos. En dat senator Scherme1·horn ongelijk had, toen hij cle commissie-De Roos een blanco chèque toe- stond. WU weten nu, wat daaruit is voortge- komen.

Op het ogenblik, dat wij dit schrijven, is· het begrotingsdebat ove1· Ondenvijs nog niet be- eindigd. Misschien dus, dat minister Bot inmid- clels het verlossende wooTd zal heoben weten te spreken. Eerlijk gezegd verwachten wij dat ech- ter niet, aL was het opvallend, dat ook mej.

Klompé (K.V.P.) kwam verklaren, voomisnog toch wel begTip te kunnen opbrengen voor de bezwaren van mevrouw Van Someren en de heer Kleywegt.

! I

"Maak ·de

Voor llw was

NAAR

BORGH

Tevens Uw adres voor Chemisch Reinigen NV STOOM- EN CHEMISCHE WASSERIJ

v.h. C. D. BORGH ^& Zn.

Bellevoysstraat 75 Rotterdom Telefoon 32631-36235

schrijvende

tel- en rekenmaeldues

Scll,rijlnuiehines

VERENIGDE NEDER.LANDSE KANTOORMACHINEHANDEL N.V.

Beukelsdijk 160 • Tel. 010-5 1 0 52 _ Rotterdam-6

UNITED DA.IR)

MEN

EXPORT VAN ZUIVELPRODUKTEN

PERSOONSDAM 18 ROTTERDAM HOLLAND

DAMMERS & liAN DER HElDE'S

Schèepvaart .. en Handelsb~drijf N. Va

Reders, cargadoors, bevrachters, expe-

diteurs, beëd~gde makelaars voor Hêt' kopen, verkepen en bouwen van schepen.

"CALANDHUIS" • Wmemskade 18 - Postbus 444 ROTTERDAM ~ 2

TELEGR. ADRES: ENERGETIC - (New Boe Code) TEL. 11.93.00 (15 lijnen) TELEX 21127 (2 lijnen)

V. V.D. sterk !f'!

Bloemsierkunst

v/h J.C. de LANGE's Koninklijke Tuinbouwinrichting Hofleverancier van H. M. de Koningin

• TEL.137977-122303

Lederwaren

Reisartikelen

Onze Vertegenwoordiger zal U gaarne, na telefonische afspraak, onze collectie voorleggen.

Lijnbaan 59 Rotterdam Telefoon 131122

A. VAN HOBOI{EN & Co.

ANNO 1774

DEVIEZENBANK

*

PARKLAAN 32-3{. • TEL. 110320 (7 lijnen) · TELEX 21170

ROTTERDAM

'tV. Scheepswerven

P

ET HEI

v.h. Fa. W. SCHRAM & ZONEN

Werven te Bolnes en Papendrecht

NIEUWBOUW EN REPARATIES V er bouwen van Sleepschepen tot Motorboten

inclusief inbouw en revisie van motoren

D W ARSHEL L IN GEN 2 X 115 meter

geschikt voor het zwaarste materiaal

D R 0 0 G D 0 K 115 X 30 meter

geheel overdek' Telephones:

Rotterdam: 194011-194332- Dordt·echt: 3774-8329-20466- Ridderkerk: 3644-3409

voor werf Bolnes Papendrecht Bolnes·