Cover Page
The handle http://hdl.handle.net/1887/67106 holds various files of this Leiden University dissertation.
Author: Kamp, J.M.
Cover illustration: Scene of the Römerberg, Frankfurt 1754, by Christian Georg Schütz, Historisches Museum Frankfurt
Crime, Gender and Social Control
in Early Modern Frankfurt am Main
Proefschrift
ter verkrijging van
de graad van Doctor aan de Universiteit Leiden, op gezag van Rector Magnificus prof.mr. C.J.J.M. Stolker,
volgens besluit van het College voor Promoties te verdedigen op donderdag 29 november 2018
klokke 13.45 uur
door
Promotores:
prof.dr. M.C.P. van der Heijden (Universiteit Leiden)
prof.dr. L.A.C.J. Lucassen (Universiteit Leiden/Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam)
Promotiecommissie:
prof.dr. M.L.J.C. Schrover (Universiteit Leiden) prof.dr. A. Schmidt (Universiteit Leiden) prof.dr. M.R. Prak (Universiteit Utrecht)
prof.dr. J. Eibach (Universität Bern)
CRIME,GENDERANDSOCIALCONTROL
1
Acknowledgements
Geen enkel proefschrift komt tot stand zonder de onmisbare steun en advies van begeleiders, collega’s, vrienden en familie. Mijn dank gaat daarbij allereerst uit naar Manon van der Heijden, voor het vertrouwen dat zij mij heeft geschonken en voor de onvoorwaardelijke steun bij de afronding van mijn onderzoek. De discussies met Manon en mijn tweede promotor Leo Lucassen hebben mij telkens weer gestimuleerd verder te gaan en de analyse van mijn onderzoek te verdiepen. Dit geldt uiteraard ook voor de andere leden van team Crime and Gender, die altijd bereid waren om mijn werk te lezen en van commentaar te voorzien: Ariadne Schmidt, Jaco Zuijderduijn, de expert committee en de deelnemers aan de congressen die in het kader van het project zijn georganiseerd. In het bijzonder wil ik daarbij Marion Pluskota en Sanne Muurling noemen: zij zijn zo veel meer voor mij geworden dan collega’s en ik koester hun vriendschap.
Vanzelfsprekend gaat mijn dank ook uit naar de collega’s in de vakgroep sociaaleconomische geschiedenis, dankzij wie ik me altijd thuis voelde aan de universiteit en die mij kansen hebben geboden mijn onderwijsvaardigheden te ontwikkelen. Het N.W. Posthumus en het Duitse netwerk voor criminaliteitshistorici boden een optimale omgeving om met ervaren onderzoekers in contact te komen en hebben veel bijgedragen aan mijn academische vorming. Gelukkig was ik omringd door medepromovendi die mij tijdens de vrijmibo’s bij Schommelen of in de Pub telkens weer van nieuwe moed en inspiratie hebben voorzien: Eli, Julie, Aniek, Bram, Joris, Kate, Erik, Edgar, Kaarle, en Evelien. Giuseppe, bedankt voor alle hulp en gezelligheid in Frankfurt.
CRIME,GENDERANDSOCIALCONTROL
CRIME,GENDERANDSOCIALCONTROL
3
Contents
Acknowledgements 1
I. Introduction 7
Forgotten women: putting gender in histories of crime 9
Crime, gender and social control 13
Crime and the city 15
History of crime in early modern Frankfurt 19
Composition of the book 21
Setting the scene: Frankfurt am Main as a case study for female crime 23
Sources 30
II. A multi-layered legal system. Criminal justice in early modern Frankfurt 35
The administration of justice in a multifaceted legal landscape 37 Investigation of criminal offences: about the formation of the Verhöramt 40
Prosecuted crimes and boundaries of jurisdiction 43
Criminal Procedures 50
Policing and social control 54
Conclusion 58
III. Gender and recorded crime. Long-term patterns and developments 61
Women in Recorded Crime 62
Urban factor 66
Early modern criminal records and quantification: problems and opportunities 69
Development of crime in early modern Frankfurt 76
Gendered Patterns of Crime 79
Fluctuations over time 85
CRIME,GENDERANDSOCIALCONTROL
4
IV. Transcending dichotomies. Gender, property offending and the ‘open house’ 99
Female property offending and the public/private dichotomy 100
Legal norms and prosecution practices 105
Gendered patterns of property crimes 109
Social profile of property offenders 113
Locations of theft: transcending the private and the public 121 Between necessity and fashion: stolen items in eighteenth-century Frankfurt 133
Distributing of stolen goods 139
Domestic theft 149
Criminal prosecution and household control 158
Conclusion 162
V. Between control and agency? The prosecution of sexual offences 165
Disciplining or assisting? Women and the regulation of morals 168
Legal and institutional developments 171
Prosecution of morals in practice 180
Consistory versus Verhöramt - sin versus crime or institutional differentiation? 188
Changes in time: from adultery to illegitimacy 193
Unwed mothers before the court 197
Between plaintiff and defendant: women and the prosecution of illegitimacy 201
Infanticide, abortion and child abandonment 210
Conclusion 217
VI. Transgressing social order. Mobile men and women 219
Reforming poor relief: the importance of settledness 222
Vagrancy laws and the labelling of unwanted mobility 229
Controlling male and female mobility: diverging approaches 236
CRIME,GENDERANDSOCIALCONTROL
5
Precarious independence 254
The Malefizbuch, an example of gendered framing of unwanted mobility 256 Penal exclusion: the importance of banishment in early modern criminal justice 263
Legitimising infractions and clashing perceptions 270
The practice of returning – a reflection of female settledness? 276
Conclusion 283
VII. Conclusions 285
The case of Frankfurt and the European pattern of female crime 287
Impact of authoritative social control structures 289
Agency of women 292
Future perspectives 294
VIII. Appendix 297
IX. List of tables, figures and maps 305
X. Sources 307
Archival Sources 307
Printed Sources 307
XI. Bibliography 309
XII. Summary in Dutch 349
