Voorjaarsnota 2003
14 mei 2003
Inhoudsopgave
1 Inleiding 3
1.1 Doelstelling voorjaarsnota 3
1.2 Zwaar weer scenario 3
1.3 Inhoud 3
2 Actueel financieel meerjarenbeeld 4
2.1 De beginstand 4
2.2 Onvermijdbare uitzettingen 4
2.3 Effecten jaarrekening 2002 5
2.4 Autonome ontwikkelingen 5
2.5 Budgetoverheveling belastingen 7
2.6 Ombuigingen 2003 7
2.7 Nieuwe beleidsimpulsen 8
2.8 Een recapitulatie van het meerjarenbeeld 9 3 Bijsturingsmaatregelen 10
3.1 Technische bijstellingen 10
3.2 Ombuigingen 2004 (zie bijlage 1) 10 3.3 Structurele effecten uit jaarrekening 2002 11 3.4 Heroverweging nieuw beleid 1999-2002 11 3.5 Een recapitulatie van het meerjarenbeeld 11
3.6 Specifieke opdrachten 11
3.7 Heroverweging nieuw beleid 2004-2006 12
4 Beslispunten 14
Bijlage 1: Ombuigingen 2004
1 Inleiding
1.1 Doelstelling voorjaarsnota
De Voorjaarsnota betreft de jaarlijkse herijking van het financiële meerjarenbeeld, in aanloop naar de begroting. In deze Voorjaarsnota wordt het actuele financiële meerjarenbeeld geschetst en toegelicht.
Recente berichten in de media wezen er al op: gemeenten komen financieel in zwaar weer en moeten bezuinigen. Ons college heeft u medio april op de hoogte gesteld van het zwaar weer scenario voor onze gemeente. U bent toen bericht over een mogelijk oplopend tekort tot € 20 mln in 2007.
In deze Voorjaarsnota komen we met een onderbouwd meerjarenbeeld. De aannames uit het eerdere bericht zijn waar mogelijk vervangen door onderbouwingen. Door ons college is na de berichtgeving aan u in april gewerkt om concrete oplossingen te kunnen formuleren. Onze keuzes zijn zo expliciet mogelijk gemaakt (“dat wel… en dat niet…”). Dit biedt uw raad de gelegenheid om te toetsen of de door ons college ingeslagen koers ook overeenstemt met die van uw raad.
1.2 Zwaar weer scenario
De gevolgen van de negatieve economische conjunctuur drukken zwaar op de financiën van groei- gemeenten. Negatieve effecten voor groeigemeenten doen zich op verschillende fronten tegelijk voor.
Belangrijke ontwikkeling is een kabinetsvorming waarbinnen bezuinigingen, op dit moment wordt gesproken over € 15 miljard, een centrale rol spelen. Omdat onze belangrijkste inkomstenbron, het gemeentefonds, een percentage is van de rijksuitgaven, betekent dit een aderlating voor ons en voor alle gemeenten. De vertraagde groei van onze gemeente, met als gevolg minder inwoners dan eerder geprognosticeerd, heeft een extra negatief effect op de inkomsten uit het gemeentefonds. Inwoner- aantal is namelijk de belangrijkste verdeelmaatstaf voor het fonds. Daarnaast heeft de verslechterde conjunctuur als gevolg dat de grondverkopen en huizenverkoop onder druk staan. Dit heeft
consequenties voor het Grondbedrijf en voor de belastinginkomsten.
De negatieve prognose was voor ons aanleiding tot directe actie. We hebben intensief gezocht naar mogelijkheden bij te sturen. Vrijwel iedere gemeente bereidt deze voor, omdat verhogingen van gemeentelijke belastingen vaak geen of te weinig soelaas bieden.
We hebben het hele scala aan instrumenten overwogen: van kaasschaaf tot inkomstenverhoging, van technische ingrepen tot beleidsbijstellingen. Ook de ambtelijke organisatie is onder de loep genomen, waaronder onderzoek naar structurele ombuigingen en externe inhuur. Naast deze inspanningen ontkomen wij er niet aan om verdere pijnlijke keuzes te maken; niet alleen in ambitieniveau, maar ook inhoudelijk. Immers, ontwikkelingen worden gestopt of vertraagd en harde ingrepen worden realiteit of kondigen zich aan.
In dat licht en ons Bestuursprogramma indachtig, hebben wij uiteraard gezocht naar een pakket maatregelen. Evenwichtig in de keuzes waarop dit college juist wil inzetten en evenwichtig in onze consequente keuze voor een gezonde financiële huishouding. Anders moeten we met u bij het vaststellen van de Programmabegroting in november nóg omvangrijker bezuinigen. Dat is geen besturen, maar uitstel en mogelijk definitief afstel van wensen.
In deze context is het uitgangspunt van ons college geweest dat maatregelen die de grootste afstand tot het Bestuurs- en Raadsbeleidsprogramma hebben, de voorkeur genieten. In hoofdstuk 3, waarin de ombuigingsvoornemens worden gepresenteerd, is deze lijn duidelijk herkenbaar.
1.3 Inhoud
Achtereenvolgens wordt u geïnformeerd over bijstellingen van het meerjarenbeeld voor:
• posten onvermijdbaar; onder meer areaal en indexering
• structurele negatieve effecten uit de jaarrekening 2002
• autonome ontwikkelingen; wettelijke of contractuele verplichtingen
• ombuigingen 2003
• nieuwe beleidsimpulsen 2004
Op basis van het meerjarenbeeld dat hieruit voortvloeit en dat wordt geschetst in hoofdstuk 2, worden in hoofdstuk 3 maatregelen geformuleerd om te komen tot een sluitende meerjarenbegroting. In hoofdstuk 4 zijn de beslispunten puntsgewijs weergegeven.
2 Actueel financieel meerjarenbeeld
Het meerjarenbeeld gaat zoals gebruikelijk over de eerstkomende periode van vier jaar en is op de volgende punten bijgesteld:
• onvermijdbare uitzettingen
• effecten uit de jaarrekening 2002
• autonome ontwikkelingen
• stand van zaken ombuigingen 2003
• nieuwe beleidsimpulsen 2004 2.1 De beginstand
De beginstand is de uitkomst van de begrotingsraad van november 2002. In de begrotingsraad heeft besluitvorming plaatsgevonden over de Programmabegroting 2003-2006.
(min is nadeel) (x € 1 mln)
2004 2005 2006 2007
Stand Programmabegroting 2003-2006 -0,1 0,3 0,3 0,3
Aanvullende besluitvorming in begrotingsraad * 0,2 0,0 0,0 0,0
Totaal beginstand 0,1 0,3 0,3 0,3
*) De besluitvorming betreft diverse wijzigingen in de ombuigingsvoorstellen 2003 en nieuw beleidsvoorstellen 2003-2006.
2.2 Onvermijdbare uitzettingen
Jaarlijks wordt het meerjarenbeeld bijgesteld met onvermijdbare uitzettingen. Dit zijn aanpassingen die bijvoorbeeld ontstaan door groei van het aantal inwoners en woningen, indexering, recente raads- besluiten en door de verwerking van de algemene uitkering. Voor de prognoses worden vaste variabelen en processen gevolgd, die in het verleden hun voorspellende waarde hebben bewezen.
De mate waarin de huidige (negatieve) conjuncturele ontwikkelingen zich manifesteren waren en zijn moeilijk te voorspellen.
(min is nadeel) (x € 1 mln)
2004 2005 2006 2007
Totaal onvermijdbare uitzettingen -0,8 -4,1 -10,0 -10,2
Hieronder worden de belangrijkste mutaties toegelicht. Dit betreft de belangrijkste inkomstenposten van de gemeentebegroting.
BTW-compensatiefonds 0,0 0,0 0,0 0,0
Met ingang van 1 januari 2003 is de Wet op het BTW-compensatiefonds in werking getreden. De consequentie hiervan is dat de BTW over uitbestede overheidsactiviteiten kan worden gedeclareerd bij het Rijk. Om dit te kunnen dekken op rijksniveau wordt de algemene uitkering uit het gemeentefonds gekort. In de Programmabegroting 2003-2006 is voorlopig becijferd dat dit een voordeel van € 2 mln structureel oplevert. Om definitief te kunnen bepalen wat het financieel effect is van invoering van het BTW-compensatiefonds dient meer duidelijkheid te komen over de omvang van de korting uit het gemeentefonds. Deze duidelijkheid wordt gegeven bij een afzonderlijke circulaire van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Deze was aangekondigd voor april, maar het verschijnen is verschoven naar mei/juni 2003. Vooralsnog handhaven wij onze eerdere prognose.
Reservering winstuitkering grondbedrijf -0,6 -0,7 -0,7 1,2
Jaarlijks vindt een verrekening plaats tussen de reserve grondbedrijf en de algemene dekkings- reserve. Deze wordt jaarlijks herrekend. Ten opzichte van de programmabegroting 2003–2006 is de afdracht van het grondbedrijf neerwaarts bijgesteld.
In 2003 dient op basis van de bestaande spelregels incidenteel € 8,9 mln te worden toegevoegd aan de reserve grondbedrijf. Dit is noodzakelijk om te voorkomen dat de reserve grondbedrijf onder het afgesproken minimum van € 9,1 mln zakt. Dit verklaart nagenoeg geheel het structurele nadeel.
2004 2005 2006 2007
Onroerende zaakbelasting 1,5 0,5 0,0 1,5
De inkomsten voor de onroerende zaakbelastingen worden door verschillende factoren bepaald. De factoren die leiden tot een positieve financiële bijstelling van de raming zijn:
- op basis van de in 2003 opgelegde (en nog op te leggen) aanslagen wordt een meeropbrengst verwacht van € 450.000;
- voor 2004 en volgende jaren is de OZB verhoogd met 2,7% inflatiecorrectie.
Een negatief effect op de raming hebben:
- een minder sterke areaalontwikkeling woningen;
- een negatieve bijstelling van areaalontwikkeling bedrijven.
In 2004 is op basis van uw eerdere besluitvorming rekening gehouden met een tariefstijging van in totaal 7,7% (= +5% extra verhoging + 2,7% inflatiecorrectie).
Algemene uitkering -1,8 -4,0 -8,7 -8,3
In de Programmabegroting 2003-2006 is de september-circulaire 2003 verwerkt. In verband met de coalitie-onderhandeling op rijksniveau wordt de eerstvolgende circulaire pas in juni 2003 verwacht.
Echter gezien het voornemen van het rijk om ongeveer € 15 miljard te bezuinigen op de rijksuitgaven zijn door de VNG alsmede het ministerie van BZK aanbevelingen gegeven aan gemeenten om ter bepaling van de financiële positie nu al rekening te houden met een forse negatieve bijstelling van het gemeentefonds. De systematiek is immers dat als het Rijk minder geld gaat uitgeven, de uitkering uit het gemeentefonds ook daalt. Voor een verdere toelichting verwijzen wij naar hoofdstuk 3.
Nieuwe kapitaallasten 2007 0,0 0,0 0,0 -3,5
Dit betreft een aantal investeringen die in het kader van nieuw beleid 2003-2006 in het laatste jaar van de meerjarenbegroting (2006) zijn opgenomen. De jaarlijkse lasten van deze investeringen worden thans zichtbaar in 2007.
Voorstel:
2.3 Effecten jaarrekening 2002
Een aantal negatieve effecten uit de jaarrekening 2002 is onderzocht. Op basis van het onderzoek hebben wij in het meerjarenbeeld vooralsnog rekening gehouden met de volgende structurele tegenvallers:
• uitvoering artikel 19 procedures € 307.000 Nadere info in begroting
• straatreiniging € 150.000 Nadere info in begroting
• begraafplaatsen € 113.000 Nadere info in begroting;
legesverhoging wordt overwogen
• W.V.G. € 1.700.000 Nadere info in apart raadsvoorstel
• Brandweer € 374.000 Nadere info in apart raadsvoorstel
• opbrengst rijbewijzen(leges burgerzaken) € 87.000 Nadere info in begroting
€ 2.731.000
Voor alle punten geldt dat gezocht wordt naar onderbouwing van de structurele kosten en naar bijsturingsmaatregelen. Hierover wordt u zoals aangegeven, voor of in de programmabegroting 2004-2007, nader geinformeerd.
2.4 Autonome ontwikkelingen Een autonome ontwikkeling betreft:
• een wettelijke verplichting,
• een contractuele verplichting,
• een ontwikkeling als gevolg van externe (macro-) omgevingsfactoren die niet door de gemeente is te beïnvloeden of
• een ontwikkeling die schade oplevert aan de bedrijfsvoering, indien er geen gevolg aan wordt gegeven.
1. Het financieel kader voor onvermijdbare uitzettingen in de jaarschijven 2004-2007 ad
€ -0,8 mln € -4,1 mln € -10,0 mln en € -10,2 mln vast te stellen.
De aanlevering van autonome ontwikkelingen vindt in twee tranches plaats, de eerste tranche bij deze Voorjaarsnota en de tweede tranche bij de Tussentijdse rapportage 2003. Bij de eerste tranche ligt de nadruk op de autonome ontwikkelingen groter dan € 100.000 en bij de tweede tranche op die kleiner dan € 100.000. Op deze manier kan u reeds nu een redelijk beeld worden gegeven van de meerjarige financiële ontwikkelingen. De door de toetsing als autonoom aangewezen voorstellen bedragen:
(- is een nadeel) (x € 1)
2004 2005 2006 2007
Erfpacht -73.000 -73.000 -73.000 -73.000
I.v.m. met verkoop van een golfterrein lopen de erfpachtopbrengsten terug. Hier- tegenover staat in 2002 een eenmalig voordelig verkoopresultaat.
Huren en pachten grondbedrijf 80.000 80.000 80.000 80.000 Door optimalisering van het vastgoedbeheer
wordt een hogere opbrengst gerealiseerd.
Extra stemcomputers ivm groei gemeente -4.000 -4.000 -4.000 -4.000 I.v.m. uitbreiding van het aantal stemlocaties
in Getsewoud en Floriande dienen 7 extra stemcomputers te worden aangeschaft.
Onderhoud busstation Spaarneziekenhuis -30.000 -30.000 -30.000 -30.000 De beheerslasten van het nieuwe busstation
zijn hoger dan de reguliere normen.
Daarnaast hebben de kosten betrekking op beheer- en onderhoud van het
Dynamisch Reizigers Informatiesysteem
Bijdrage geneeskundige hulpverlening -7.000 -7.000 -7.000 -7.000 De bijdrage aan de gemeenschappelijk
regeling GHOR wordt m.i.v. 2004 verhoogd.
Bijdrage ROA -51.000 -64.000 -70.000 -70.000
Binnen het ROA-overleg is ingestemd om buiten de reguliere indexering stapsgewijs toe te groeien naar een gemeentelijke bijdrage van € 2 per inwoner.
Verhoging Arbomaatregelen -7.000 -7.000 -7.000 -7.000
Voor noodzakelijke maatregelen op het gebied van Arbobeleid wordt een bedrag per medewerker ingeraamd.
Algemene bijstandswet -350.000 p.m. p.m. p.m.
25% van de bijstandsuitgaven wordt niet op declaratiebasis maar op basis van verdeelmaatstaven vergoed. Vorig jaar bleek dit 25% deel niet toereikend. De cijfers van het 1e kwartaal 2003 wijzen op een tekort van € 350.000.
Noodschool Getsewoud noord 0 -555.000 0 0
I.v.m. vertraging in de bouw van een nieuwe school is een langer gebruik van de noodschool noodzakelijk.
Leerlingenvervoer -148.000 -132.000 -132.000 -132.000
In de oorspronkelijke schatting van de Van Gilzenschool is geen rekening gehouden dat leerlingen vanaf thuis afgehaald
moeten worden in plaats van de bushalte.
Totaal autonome ontwikkelingen -590.000 -792.000 -243.000 -243.000
Voorstel:
Daarnaast zijn voorstellen ter hoogte van € 2,1 mln in 2004 aflopend tot € 1,5 mln in 2007 aangemeld waarvoor wij nog onvoldoende onderbouwing hebben of er daadwerkelijk sprake is van een autonome ontwikkeling. Indien hiervan sprake is leidt dit tot een extra negatief effect op het meerjarenbeeld. In de Bestuurlijke Tussenrapportage, dan wel door middel van een separaat voorstel wordt u door ons hierover nader geïnformeerd.
2.5 Budgetoverheveling belastingen
Tijdens de jaarafsluiting 2002 is een voordeel gemeld in het jaarverslag op de kosten belastingen. Dit heeft betrekking op de waardebepaling 2003 ten behoeve van het 3e WOZ-tijdvak. Het gaat om een bedrag van € 625.000. In 2002 heeft de Raad voor deze werkzaamheden voor de periode 2002-2004 jaarlijks een bedrag van € 1.216.000 beschikbaar gesteld.
Alvorens met een voorstel te komen tot budgetoverheveling achtten wij het wenselijk om een actualisatie van de kostenprognose en de planning te maken. De nieuwe prognose in tijd en geld is inmiddels opgesteld en geeft het volgende beeld. De totale kosten van de waardebepaling 2003, uit te voeren over de periode 2002-2004, werden oorspronkelijk geraamd op € 3.648.000. Dit bedrag wordt bij de laatste prognose verminderd met € 80.000 vanwege een besparing door inhuur om te zetten naar vaste formatie. Het stappenplan geeft aan dat:
1) de werkzaamheden binnen de gestelde termijn afgerond kunnen worden
2) dat de kosten/baten over de jaren heen binnen de totale kosten/baten voor de gehele planperiode blijven.
Derhalve kan worden geconcludeerd dat de budgetoverheveling in zijn geheel plaats dient te vinden om de werkzaamheden van de waardebepaling 2003 volgens planning te laten verlopen.
Voorstel:
Wij zullen voor een eventuele overheveling bij de jaarafsluiting 2003 eenzelfde procedure volgen als dit jaar.
2.6 Ombuigingen 2003
In de hectiek van nu mag niet worden vergeten dat vorig jaar een omvangrijke ombuigingsoperatie is voorbereid van bijna € 5 mln. Wij hebben de ontwikkeling van de realisatie van deze ombuigingen gevolgd. Uit onderstaand schema komt naar voren dat de afwijking op dit moment gering lijkt. De afwijkingen doen zich voor in 2003 en 2004 en betreffen invoeringsproblemen.
Ombuiging Correctie
2003 2004 2005 2006 2003 2004 2005 2006
Verhoging parkeertarieven 250 250 250 250 -90 0 0 0
Reclame-uitingen 150 150 150 150 -100 0 0 0
Werkzaamheden derden 100 100 100 100 -65 0 0 0
Opleidingsbudget 450 450 225 0 0 -112 0 0 -255 -112 0 0 2. In te stemmen met de autonome ontwikkelingen ter hoogte van een bedrag van:
• in 2004 € -0,6 mln
• in 2005 € -0,8 mln
• in 2006 € -0,2 mln
• in 2007 € -0,2 mln
3. In te stemmen met een toevoeging van € 625.000, geschoond voor te declareren BTW in het kader van het BTW-compensatiefonds. Een en ander ten laste te brengen van de saldireserve.
De wijzigingen voor 2003 te verwerken in de 20e begrotingswijziging voor 2003.
De verhoging van de parkeertarieven wordt beïnvloed door latere formele besluitvorming. De lagere inkomsten voor reclame-uitingen en voor werkzaamheden voor derden dreigt vertraging op te lopen.
Dit heeft als consequentie dat een deel van de vastgestelde bezuinigingen in het jaar 2003 niet gerealiseerd, het gaat resp. om € 90.000, € 100.000 en € 65.000. Dit houdt in dat € 255.000
gecompenseerd moet worden door de algemene middelen. U wordt gevraagd hiermee in te stemmen.
Met de OR/GO is een groei van het opleidingsbudget overeengekomen die enigszins afwijkt van de in het kader van de ombuigingen afgesproken groei. In plaats van de groei van het opleidingsbudget in 2004 constant te laten ten opzichte van 2003, stijgt deze in de afspraken met OR/GO, namelijk van 3 naar 3,25%. Dit heeft als consequentie het niet realiseren van een bezuiniging van € 112.000 in 2004.
Aan u wordt gevraagd hiermee in te stemmen.
Voorstel:
2.7 Nieuwe beleidsimpulsen
De wereld en daarmee de ontwikkelingen staan niet stil. Ondanks de druk van het meerjarenbeeld vragen actuele ontwikkelingen om actuele oplossingen. Ons college geeft in deze paragraaf een overzicht van nieuwe beleidsvoornemens. In de Programmabegroting worden de voornemens nader onderbouwd. In het in deze Voorjaarsnota gepresenteerde meerjarenbeeld wordt rekening gehouden met de hieraan verbonden lasten.
(- is een nadeel)
(x € 1)
2003 2004 2005 2006 2007
Schipholaccount (ONL) - -200.000 -200.000 - -
Structuurvisie - -95.000 -117.000 - -
Unie van Vrijwilligers - -11.000 -23.000 -23.000 -23.000
De Basis jongerencentrum - - -13.000 -13.000 -12.000
Jeugdwebsite -14.000 -14.000 -14.000 -14.000 -14.000
Tekort CKC -230.000 - - - -
Subsidie CKC - -163.000 -163.000 -163.000 -163.000
Museumnota - -50.000 -50.000 -50.000 -50.000
Crash - -13.000 -13.000 -13.000 -13.000
N201+ - -150.000 -150.000 -150.000 -150.000
A4 wensbeeld - -200.000 - - -
Participatie wijken en kernen - -17.000 -17.000 -17.000 -17.000
Stedenbanden - -35.000 -35.000 -35.000 -35.000
COS - 37.000 37.000 37.000 37.000
Centrum Bedrijf en Samenleving
-Foundership - -10.000 -10.000 -10.000 -10.000
Precario t.b.v. oranjeverenigingen - -15.000 -15.000 -15.000 -15.000 Totaal beleidsimpulsen -244.000 -936.000 -783.000 -466.000 -465.000 Voorstel:
4. In te stemmen met het niet realiseren van vier ombuigingsmaatregelen ter hoogte van €417.000 (incidenteel):
2003 2004
- verhoging parkeertarieven € 90.000 N -
- reclame-uitingen € 100.000 N -
- werkzaamheden derden € 65.000 N - - opleidingsbudget - € 112.000
5. De nieuwe beleidsimpulsen voor 2004 integraal af te wegen bij de Programmabegroting 2004-2007
2.8 Een recapitulatie van het meerjarenbeeld
Deze paragraaf geeft een totaalbeeld van de actuele stand van het meerjarenbeeld. Dit beeld is opgebouwd uit de componenten van hoofdstuk 2.
(min is nadeel) (x € 1 mln)
2004 2005 2006 2007
2.1 Beginstand 0,1 0,3 0,3 0,3
Actualisatie:
2.2 Onvermijdbare uitzettingen -0,8 -4,1 -10,0 -10,2
2.3 effecten jaarrekening 2002 -2,7 -2,7 - 2,7 - 2,7
2.4 Autonome ontwikkelingen -0,6 -0,8 - 0,2 - 0,2
2.5 Budgetoverheveling belastingen 0,0 0,0 0,0 0,0
2.6 ombuigingen 2003 -0,1 0,0 0,0 0,0
2.7 nieuwe beleidsimpulsen 2004 -0,9 -0,8 - 0,5 - 0,5
Totaal tekort -5,0 -8,1 -13,1 -13,3
Onzekerheden in het meerjarenbeeld
In de inleiding is al aangegeven dat er nog onzekerheden zijn in het meerjarenbeeld. De algemene uitkering is een belangrijk voorbeeld. Daarnaast blijkt uit paragraaf 2.4 ‘autonome ontwikkelingen’ dat een aantal onderdelen nog niet is verwerkt in afwachting van een nadere toelichting in de Bestuurlijke Tussenrapportage dan wel in een separate nota. In totaal is met een bedrag van ca. € 2,1 mln aan mogelijke autonome ontwikkelingen nog geen rekening gehouden in afwachting van een nadere onderbouwing.
Beheerkosten vernieuwing openbare ruimte
Uit de rapportage "Beheerkosten Vernieuwing Openbare Ruimte" van het Bureau Berenschot Osborne d.d. 25 september 2001 is gebleken dat in de huidige situatie geen geld beschikbaar is voor het vervangen van objecten als gevolg van het wijzigen van de functionaliteit. Op dit moment wordt een rapportage voorbereid waarin de knelpunten ten aanzien van de vervangen van delen in de openbare ruimte gedetailleerd in kaart worden gebracht, oplossingsrichtingen worden voorgesteld en
financieringsmogelijkheden worden bezien. Op basis hiervan zal het college voorstellen voor de programmabegroting doen.
3 Bijsturingsmaatregelen
Dit hoofdstuk gaat over de alternatieven die zijn overwogen en zijn gekozen om te komen tot een sluitende begroting. De voorstellen zijn zonder meer ingrijpend. Ingrijpend voor de verwachtingen van de burgers van Haarlemmermeer, voor uw en onze ambities en voor de ambtenaren. We komen gedwongen door de omstandigheden met elkaar te spreken over ‘heilige huisjes’ en dus over bijstelling van eerdere besluiten en verwachtingen. Onplezierig, maar desalniettemin zeer
noodzakelijk, omdat de regelgeving gemeenten verplicht om een sluitende begroting te hebben. Het accepteren van een oplopend begrotingstekort is voor gemeenten, in tegenstelling tot het rijk, geen optie.
De consequenties van maatregelen kunnen per doelgroep (burger, raad, bestuur, ambtenaren) anders ervaren worden, maar ook de mate van realiseerbaarheid loopt uiteen. Veel voorgenomen nieuw beleid in de jaarschijven 2004-2006 kan heroverwogen worden. Nieuw beleid uit de vorige college- periode terugdraaien stuit op meer problemen. Het is onderdeel geworden van het bestaand beleid, burgers zijn eraan gewend en er zijn vaak ambtenaren voor aangenomen.
In de inleiding is al gezegd dat binnen deze problematiek ons college als uitgangspunt heeft
gehanteerd dat maatregelen die de grootste afstand tot het Bestuursprogramma hebben de voorkeur genieten. Onderstaande maatregelen zijn hiernaar geordend, in de zin dat maatregelen met een grotere afstand tot het Raadsbeleidsprogramma en het Bestuursprogramma het eerst aan bod komen.
Het eerder aan u gecommuniceerde tekort van ongeveer € 20 mln was gebaseerd op grove prognoses. De nadere onderbouwing in de vorige paragraaf leidt tot een gat in de begroting van ongeveer € 13 mln in 2007.
3.1 Technische bijstellingen
• Onderuitputting kapitaallasten. De ervaring van de afgelopen jaren leert dat door verschuivingen van geplande investeringen in de tijd kapitaallasten vrijvallen. Op basis van de ervaring is het gerechtvaardigd om hiermee structureel in de begroting rekening te houden en niet ieder jaar incidenteel. Wij stellen u voor rekening te houden met een structurele onderuitputting van € 1 mln.
• Bijstelling raming Gemeentefonds: De VNG en het ministerie BZK adviseren in de raming uit te gaan van een -1% groei. Hiermee wordt voorgesorteerd op de mogelijke bezuinigingen op rijksniveau. Omdat nog grote onzekerheid bestaat omtrent de uitkomsten van de kabinetsformatie en meer nog omtrent de planning en realisatie van de bezuinigingen op de korte termijn (eerste twee jaar) is in de prognose voorlopig uitgegaan van 0% groei. 0% ten opzichte van –1% betekent een voordeel van € 2,8 mln.
• Behoedzaamheidsreserve: Jaarlijks houdt het ministerie van BZK een deel van de uitkering uit het gemeentefonds achter. Reden hiervan is om bij tegenvallende rijksuitgaven in de loop van een begrotingsjaar niet een deel van het voorschot bij gemeenten te hoeven weghalen. Net als veel gemeenten ramen we vanaf 2004 50% vrijval van deze behoedzaamheidsreserve in de begroting, hetgeen een voordeel van € 0,6 mln betekent. De provincies accepteren dit tot nu toe bij de toetsing van de relevante gemeentebegrotingen.
Voorstel:
3.2 Ombuigingen 2004 (zie bijlage 1)
Vanaf eind vorig jaar is een projectgroep aan het werk om ombuigingen voor te bereiden. Het doel is om ombuigingen ter hoogte van € 4 mln te selecteren. In het door ons vastgestelde plan van aanpak is een aantal te onderzoeken onderwerpen benoemd. Deze betreffen onder meer een doorlichting van de overhead, concentratie van de financiële administraties en beleidsextensiveringen. Aanleiding voor
6. In te stemmen met de volgende technische bijstellingen van de begroting:
• onderuitputting kapitaallasten € 1,0 mln
• accres gemeentefonds 0% € 2,8 mln
• 50% behoedzaamheidsreserve € 0,6 mln
wordt een integraal verslag gegeven van de uitkomsten van de eerste fase; verkenningen. In deze Voorjaarsnota wordt u gevraagd om een voorgenomen besluit te nemen over een aantal specifieke onderwerpen. Het doel hierachter is dat de Ondernemingsraad haar adviesbevoegdheid bij deze specifieke onderwerpen kan invullen. Het advies van de Ondernemingsraad kan dan door ons betrokken worden bij de uiteindelijke besluitvorming bij de Programmabegroting.
Alhoewel de resultaten voor de meeste onderwerpen zich nog moeilijk laten kwantificeren gaan wij er voorlopig vanuit dat € 2 mln met ingang van 1 januari 2004 kan worden omgebogen. Dat betekent dat wij vooralsnog dit bedrag als invulling van het tekort in deze Voorjaarsnota meenemen.
Voorstel:
6
3.3 Structurele effecten uit jaarrekening 2002
Zoals blijkt uit het vorige hoofdstuk is in het meerjarenbeeld rekening gehouden met een tekort van
€ 2,7 mln voortvloeiend uit de jaarrekening 2002. De nadere analyse die op dit moment loopt richt zich met name op bijsturingsalternatieven. In het vorige hoofdstuk bent u inhoudelijk geïnformeerd over deze posten en over waarvoor u, wanneer, een voorstel ontvangt.
3.4 Heroverweging nieuw beleid 1999-2002
Door ons is het nieuwe beleid, dat in de vorige collegeperiode is vastgesteld, nog eens bezien op actualiteit en op bijsturingsmogelijkheden. Een aantal onderwerpen hieruit is onderdeel gemaakt van het project ombuigingen, deelproject beleidsextensiveringen. Hierover wordt u later geïnformeerd.
Daarnaast hebben wij besloten om de gelden voor de task force veiligheid nog eens te bezien. Ons uitgangspunt blijft een veilige gemeente, met nadrukkelijke aandacht voor handhaving en
naleefgedrag. Voor of bij de programmabegroting wordt u nader geïnformeerd over het passen van het oorspronkelijke voorstel in het gedachtegoed en het beleid van het actuele integrale
veiligheidsbeleid en over het naleefgedrag.
3.5 Een recapitulatie van het meerjarenbeeld inclusief bijsturingsmaatregelen.
Deze paragraaf geeft een totaalbeeld van de actuele stand van het meerjarenbeeld inclusief
bijsturingsmaatregelen. Dit beeld is opgebouwd uit de componenten van hoofdstuk 2 en 3 (paragrafen 3.1 t/m 3.4).
(min is nadeel) (x € 1 mln)
2004 2005 2006 2007
Tekort (zie par.2.8) -5,0 -8,1 -13,1 -13,3
Bijsturingsmaatregelen:
3.1 Technische bijstellingen 1,6 2,5 3,5 4,4
3.2 Ombuigingen 2004 2,0 2,0 2,0 2,0
3.3.Structurele effecten uit jaarrekening 2002 p.m. p.m. p.m. p.m.
3.4 Heroverweging nieuw beleid 1999-2002 p.m. p.m. p.m. p.m.
totaal bijsturingsmaatregelen 3,6 4,5 5,5 6,4
Tussenstand -1,4 -3,6 - 7,6 -6,9
3.6 Specifieke opdrachten
Ter dekking van het resterend tekort hebben wij opdrachten geformuleerd. Hierbij hebben wij onder meer invulling gegeven aan een breed gedragen gevoel binnen de raad dat mogelijk besparingen gerealiseerd kunnen worden op inhuur derden. De opdracht ten aanzien van kosten inhuur derden luidt als volgt:
Opdrachtformulering:
7. Op basis van de informatie uit de bijlage over de voorbereiding van ombuigingen 2004 in het meerjarenbeeld vooralsnog rekening te houden met een voordeel van structureel € 2 mln met ingang van 1-1-2004. Het voorstel te realiseren door beleidsextensiveringen, concentratie financiële administraties, doorlichting FAD en overhead en door
kostendekkendheid tarieven.
- breng de consequenties in beeld indien met ingang van 1 juli 2003 volledig wordt gestopt met inhuur van externen.
- kwantificeer welke bezuiniging kan worden gerealiseerd op inhuur van derden
- geef oplossingsalternatieven voor de realisatie van de bezuiniging, inclusief consequenties.
Een eerste intern onderzoek is afgerond. Over de uitkomsten hiervan en van het vervolgonderzoek wordt u voor of bij de programmabegroting geïnformeerd.
De overige opdrachten betroffen:
• Heroverweging nieuw beleid 1999 - 2002
• Grondexploitaties
• VINEX
• Structurele nadelen uit de jaarrekening 2002
• Heroverweging nieuw beleid 2004-2006 3.7 Heroverweging nieuw beleid 2004-2006
Bovenstaande maatregelen leveren nog niet een volledige dekking op. We schrijven bewust ‘nog’
omdat een aantal maatregelen in onderzoek is of is gebaseerd op aannames. Vooruitlopend op deze onderzoeken en onderbouwingen moeten wij het door uw raad en ons college gekozen nieuwe beleid kritisch tegen het licht houden.
Onderstaand schema geeft een eerste indruk van onze voornemens tot bijsturing. In de inleiding hebben we gesteld dat onze keuzes zo helder mogelijk zouden zijn (dat wel, ... dus dat niet).
Het college kiest bijvoorbeeld voor een accentverschuiving van passieve naar meer actieve
cultuurbeleving. Dit betekent dat het college kiest voor uitbreiding Centrum Kunst en Cultuur (CKC) en niet voor uitbreiding van De Meerse. In lijn met ons Bestuursprogramma kiezen we ook voor
verspreide voorzieningen over onze gemeente; daarom kiezen we wel voor de sporthal- en zwembadcombinatie in Nieuw Vennep en niet voor aanpassing van het Spectrum in Hoofddorp.
We kiezen met het oog op de onder de inwoners levende behoeften voor een cultuurplein, dus onder meer voor het muziekpodium. Een en ander heeft tot gevolg dat verplichte parkeervoorzieningen in het centrum van Hoofddorp als nieuwe investering zijn meegenomen. Ook de harde sectoren ontkomen wat ons betreft niet aan keuzes. Zo wordt voor een deel het programma revitalisering bedrijventerreinen geschrapt.
Naast duidelijke keuzes kiezen we ook nadrukkelijk voor verdere fasering van investeringen. Dit sluit aan bij de vertraagde demografische ontwikkeling van onze gemeente. Door die vertraging kunnen voorzieningen later dan oorspronkelijk was aangenomen worden gerealiseerd, zonder dat dit nadrukkelijke gevolgen heeft voor onze inwoners.
Het schema geeft, zoals gezegd, een indicatie van onze voornemens tot bijsturing. De gevolgen van een en ander, financiële en overige, moeten nog in kaart worden gebracht.
(min is nadeel) (x € 1.000)
2004 2005 2006 2007
1. Fasering/vervallen Woc-voorzieningen - 500 1.000 2.000
2. Temporiseren revitalisering bedrijventerreinen - 41 81 119 3. Fasering kwaliteitsimpuls schoolgebouwen
over 5 jaar, namelijk 2004 t/m 2008 - 160 313 459
4. Vervallen aanpassing Spectrum € 14.850 - 745 1.519 1.486 5. Vervallen uitbreiding Schouwburg
De Meerse € 12.250 mln. - 370 1.835 1.815
6. Renovatie Oude Raadhuis van € 5.0 mln
naar € 1,5 mln. - - - 322
7. Verkeersluw IJweg t.l.v. VINEX 51 49 47 45
8. Vijf kunstwerken € 10 mln - - - -1003
9. Lucas Bolstraat t.l.v. VINEX 31 310 301 292
10. Bijdrage A9 € 10 mln - - - -670
11. Bijdrage Parkeren Hoofddorp centrum irt
Cultuurplein € 5 mln - - - -335
13. Specifieke opdrachten 1.000 1.000 1.000 1.000
totaal 1.082 3.175 6.399 5.825
Vanuit de specifieke opdrachten die door ons college zijn gegeven wordt een bijdrage aan de dekking van het tekort van minimaal € 1 mln verwacht. Voor het overblijvende tekort resteren een aantal oplossingen. Ten eerste kunnen zich op aannames uit deze Voorjaarsnota voordelen voordoen, bijvoorbeeld uit nader onderzoek op bijvoorbeeld structurele effecten uit de jaarrekening 2002. Ten tweede kunnen de specifieke opdrachten meer geld dan verwacht opleveren. Mochten onze
verwachtingen ten aanzien van de dekking niet uitkomen dan houden wij er rekening mee dat de OZB met ongeveer 2 a 2,5% moet worden verhoogd. Omdat het niet verhogen van de OZB ons
uitgangspunt is zal een dergelijk voorstel nadrukkelijk onze laatste optie zijn.
Voorstel:
Ringdijk
De herinrichting van de Ringdijk lijkt niet conform de oorspronkelijke doelstelling te kunnen worden uitgevoerd vanwege het vervallen van de ROA-subsidie (maximaal € 500.000). Over de
consequenties hiervan zullen wij u in een apart raadsvoorstel informeren.
8. Kennis te nemen van bovenstaande indicatie tot besparingen op nieuw beleid 2004- 2006.
4 Beslispunten
1. Het financieel kader voor onvermijdbare uitzettingen in de jaarschijven 2004-2007 ad € -0,8 mln € -4,1 mln € -10,0 mln en € -10,2 mln vast te stellen;
2. In te stemmen met de autonome ontwikkelingen ter hoogte van een bedrag van:
• in 2004 € -0,6 mln
• in 2005 € -0,8 mln
• in 2006 € -0,2 mln
• in 2007 € -0,2 mln
3. In te stemmen met een toevoeging van € 625.000, geschoond voor te declareren BTW in het kader van het BTW-compensatiefonds. Een en ander ten laste te brengen van de saldireserve.
De wijzigingen voor 2003 te verwerken in de 20e begrotingswijziging voor 2003;
4. In te stemmen met het niet realiseren van vier ombuigingsmaatregelen ter hoogte van €417.000 (incidenteel):
2003 2004
- verhoging parkeertarieven € 90.000 N -
- reclame-uitingen € 100.000 N -
- werkzaamheden derden € 65.000 N -
- opleidingsbudget - € 112.000 N
5. De nieuwe beleidsimpulsen voor 2004 integraal af te wegen bij de Programmabegroting 2004- 2007;
6. In te stemmen met de volgende technische bijstellingen van de begroting:
• onderuitputting kapitaallasten € 1,0 mln
• accres gemeentefonds 0% € 2,8 mln
• 50% behoedzaamheidsreserve € 0,6 mln
7. Op basis van de informatie uit de bijlage over de voorbereiding van ombuigingen 2004 in het meerjarenbeeld vooralsnog rekening te houden met een voordeel van structureel € 2 mln met ingang van 1-1-2004. Het voorstel te realiseren door beleidsextensiveringen, concentratie financiële administraties, doorlichting FAD en overhead en door kostendekkendheid tarieven;
8. Kennis te nemen van bovenstaande indicatie tot besparingen op nieuw beleid 2004-2006.
9. Het presidium voorstellen het voorstel ter advisering aan de gemeenteraad te agenderen voor de raadscommissie ABZ en ter besluitvorming voor de gemeenteraad.
