Speciale uitgave. Oranje boekje

• Koningsbal • Lintjeskoning • Koningsbier • Majesteit • Koningsboom • Netwerkkoning • Koningsdag • Oranje strik • Koningsknaller • Oranjeakkoord • Koningsknikkertegel • Oranje- friet • Koningskoppel • Prinses der Nederlanden • Koningslied • Protestplek • Koningsnacht

• Protocolfetisjist • Koningssloep • Troonswisselingsmunt • Koningsspelen • Trixit • Kon- ingssoes • Troonswissel • Koningstegel • Tussenzegel • Koningstram

• Abdicatie • Koningstrein • Abdicatiebier • Koningsvaart • Abdicatiegebak • Koningsvlag • Abdicatiemunt • Koningswup • Alexanderboom • Koningswup • Bea bedankt-lied • Koningszoen • Bea-bedanktfeest • Kroningsboek • Beatrixbonus

• Kroningsdeksel • Commissaris van de Koning

• Kroningseuro • Droomboek • Kroningsfeest • Dubbelkop • Kroningsjurk • Gouden sloep • Kro- ningsknaller • Hoedjesoekaze • Kroningslied • Inhuldigingseed • Kroningslinde • Inhuldigings- feest • Kroningsputdeksel • Inhuldigingsmantel

• Kroningsrollade • Inhuldigingstatoeage • Kro- ningsvlag • Inhuldigingszetel • Kroningszegel • Inhuldigingsvlag • Kroonappel • Inhuldigingszegel

• Kroonkorf • Koningin-moeder • Kroonprinses

Speciale uitgave

Van Dale

Oranje bOekje

2

Van Dale

Oranje

boekje

1

Het Van Dale Oranje boekje is een onlinewoordenboek ter gelegenheid van de troonswisseling op 30 april 2013.

De veelal nieuwe woorden en uitdruk- kingen die in de aanloop naar deze histo- rische gebeurtenis in de media opdoken, zijn geregistreerd en beschreven in dit

‘Woordenboek van Oranje’. nieuwe

Oranje woorden die de tand des tijds

blijken te doorstaan, zullen opgenomen

worden in de Dikke Van Dale.

Nadat koningin beatrix op 28 januari 2013 de na- derende troonswisseling had bekendgemaakt, werd het woord abdicatie opeens algemeen bekend. Veel mensen hadden voorheen kennelijk nog nooit van abdicatie gehoord, want het woord werd hier en daar zelfs als een nieuw woord aangemerkt. In werkelijk- heid komt abdicatie al bijna 200 jaar in het Nederlands voor: de eerste vindplaats dateert uit 1824. Abdicatie is ontleend aan het Franse woord abdication. ook al was de Franse tijd in Nederland (1795-1813) toen net afgelopen, toch stond onze taal destijds nog steeds zwaar onder invloed van het Frans. Het bijbehoren- de werkwoord, abdiqueren, dat ontleend is aan het Franse woord abdiquer, dateert uit 1865. Voordien werd er natuurlijk ook weleens afstand van een troon gedaan, maar dan werd daarvoor het aan het Latijn ontleende werkwoord abdiceren gebruikt (‘ik abdi- ceer, jij abdiceert, hij/zij abdiceert’). Abdiceren, dat al sinds 1650 in het Nederlands voorkomt, is ook nu nog gewoner dan abdiqueren.

Abdicatie

Het vrijwillig afstand doen van de troon. Wordt ook wel troonsafstand genoemd.

2

Daags na de abdicatie van koningin beatrix werd in de media duidelijk dat kleine neringdoenden en grote industriëlen al nijver in de weer waren met het bedenken (en maken) van producten ter viering van de troonswisseling. een van de ‘bea- en Willem- producten’ die opvielen in de media, was het (uiter- aard oranje) abdicatiegebak van bakker Schuurmans te Leeuwarden. Inmiddels heeft hij in het hele land navolging gekregen en zijn elders al woorden als abdicatietaart en abdicatietompoes gesignaleerd.

Abdicatiebier

Zie koningsbier.

Abdicatiegebak

Gelegenheidsgebak dat gemaakt wordt ter viering van de (aanstaande) troonswisseling.

3

Abdicatiemunt

Zie troonswisselingsmunt.

4

De Akte van abdicatie is het schriftelijke stuk waarmee in Nederland een vorst troonsafstand doet. De vorst die afstand doet van de troon, tekent de Akte van abdicatie als eerste, waarna de troonopvolger en diens echtgenote de akte medeondertekenen in aanwezig- heid van diverse getuigen. Daarna wordt de Akte van abdicatie ondertekend door een aantal hoogwaardig- heidsbekleders, zoals de premier, de voorzitters van de eerste en de Tweede kamer en de vicepresident van de Raad van State.

Akte van abdicatie

Akte door ondertekening waarvan een vorst afstand doet van de troon.

5

Oranjebomen worden traditioneel geplant bij de geboorte van een Nederlandse prins of prinses of bij de troonsbestijging van een lid van de Nederlandse koninklijke familie. Vaak is het een linde, staat er een hek om zo’n boom met daarop een sierlijk bordje waarop geschreven staat ter gelegenheid waarvan de boom geplant is. bij de geboorte van Willem- Alexander zijn er weliswaar al bomen geplant, maar het woord Alexanderboom (of Willem-Alexander- boom) is nooit ingeburgerd geraakt. In tegenstelling tot Wilhelminaboom, Julianalinde en Beatrixboom staat Alexanderboom dan ook niet in de Dikke Van Dale. Tot voor kort werd verwacht dat prins Willem- Alexander koning Willem IV zou worden. In dat geval had de troonsbestijging van de prins aanleiding kun- nen geven tot het planten van Willemsbomen. Dat die er niet zullen komen, is nu wel duidelijk. of het woord Alexanderboom na de inhuldiging van Willem- Alexander alsnog ingeburgerd zal raken, moeten we nog even afwachten. Zie ook koningsboom en kroningslinde.

Alexanderboom

oranjeboom die op of rond 30 april 2013 geplant wordt ter gelegenheid

van de troonsbestijging van Willem-Alexander. Wordt ook wel Willem-

6

bij de troonswisseling op 30 april 2013 vond de traditionele balkonscène plaats na de abdicatie van koningin beatrix: op het balkon van het Paleis op de Dam stelde de net afgetreden prinses beatrix haar zoon voor aan het volk met de woorden ‘Ik ben gelukkig en dankbaar u te kunnen voorstellen aan uw nieuwe koning, Willem-Alexander’.

Balkonscène

bijzondere gebeurtenis op een balkon, met name het zwaaien door de vorst of vorstin naar het toegestroomde volk vanaf het balkon van een paleis.

Bea bedankt-feest

Feest waarbij de Prinses der Nederlanden, beatrix, wordt bedankt voor wat zij voor het land heeft gedaan toen zij nog koningin der Nederlanden was.

In april 2013 kondigde de Rijksvoorlichtingsdienst aan dat later in het jaar, in elk geval geruime tijd na de troonswisseling, een bedankbijeenkomst voor beatrix zal plaatsvinden in Rotterdam. op internet werd deze bijeenkomst bekend onder de naam Bea bedankt- feest, een woord dat overigens óók al werd gebruikt ter aanduiding van de (voorlopig) laatste koningin- nedag op 30 april.

7

Het Bea bedankt-lied is samen met het koningslied slechts een van de vele liederen die dezer dagen spontaan uit de borst des Volks zijn opgeweld.

Anders dan het koningslied en de andere inhuldi- gingsliederen is het Bea bedankt-lied specifiek bestemd voor koningin beatrix.

Bea bedankt-lied

Lied gezongen door bN’ers, waarin koningin beatrix ter gelegenheid van haar aftreden bedankt wordt voor haar diensten.

Beatrixbonus

benaming voor de extra omzet die de detailhandel verwacht te zullen maken tengevolge van de troonswisseling.

Distrifood becijferde dat de detailhandel ongeveer 50 miljoen euro extra omzet zal maken in de aanloop naar de troonswisseling waarbij beatrix plaatsmaakt voor Willem-Alexander. De benaming Beatrixbonus, afkomstig van Distrifood, is ongetwijfeld gebaseerd op de fraaie alliteratie van de b’s in het woord.

8

De functie van commissaris van de koning werd in 1848 ingesteld, al sprak de wetgever destijds nog over commissaris des Konings. Toen Wilhelmina in 1890 de troon besteeg, bleef de grondwet weliswaar spreken over commissaris des Konings, maar werd de functieaanduiding in de praktijk vervrouwelijkt tot commissaris der Koningin. Inmiddels is de grondwet ook tekstueel gemoderniseerd en heeft artikel 126 het over de commissaris van de Koning, die tot 30 april 2013 in de taalwerkelijkheid dus com- missaris van de Koningin heette. Dankzij de abdicatie van beatrix zal dat merkwaardige onderscheid tussen de wettelijke benaming en de praktische aanduiding van deze voorzitter van de Provinciale en Gedepu- teerde Staten (want dat is wat de commissaris van de koning doet) verdwijnen.

Commissaris van de Koning

Volgens artikel 126 van de Nederlandse grondwet de officiële benaming

van de vertegenwoordiger van de kroon in elk van de Nederlandse provin-

cies, ongeacht of er een man of een vrouw op de troon zit.

9

In maart 2013 maakte het Nationaal Comité Inhul- diging bekend dat er een ‘dromensite’ zou komen waarop elke Nederlander tot en met 30 april, de dag van de troonswisseling, zijn of haar toekomstdromen voor Nederland kan plaatsen. Uit een selectie daarvan wordt het Droomboek samengesteld, dat waarschijn- lijk na de zomer aan de nieuwe koning zal worden overhandigd.

Droomboek

boek met teksten die door Nederlanders zijn ingestuurd via een website,

dienend ter inspiratie van koning Willem-Alexander.

10

Dubbelkop en dubbele kop worden op dit moment in de media door elkaar gebruikt voor de speciale troonswisselingsmunt. De munt heeft zijn naam te danken aan het feit dat er twee ‘koppen’ en profil op staan: die van beatrix en die van Willem-Alexander, beatrix staat voorop, Willem-Alexander er vlak achter.

De dubbelkop heeft een waarde van 2 euro en kan in de hele europese Unie als wettig betaalmiddel worden gebruikt. Het is overigens niet de eerste keer dat de Rijksmunt dubbelkoppen in omloop brengt. ook bij de troonswisseling van juliana en beatrix werden zulke munten geslagen.

Dubbelkop

Munt waarop een muntstempel met twee koppen is geslagen (kop is een

numismatische vakterm voor de beeltenis van een koning e.d.); heet ook

wel dubbele kop.

11

Na de abdicatie van beatrix stelt de oude vorstin op het balkon van het Paleis op de Dam de nieuwe koning voor aan het volk: ‘opluchting straalt van hun gezicht. Voor beatrix dat haar taak is volbracht;

voor Willem-Alexander dat het moment waarop hij zich zijn leven lang heeft voorbereid, nu daar is. Nog eenmaal neemt de oude koningin de regie als ze het koningspaar moederlijk aanmoedigt: “even wuiven misschien.”’ De kans is groot dat prinses beatrix met

‘even wuiven misschien’ een gevleugeld woord aan het Nederlandse taaleigen heeft toegevoegd.

‘Even wuiven misschien’

Tijdens de traditionele balkonscène een aansporing van prinses beatrix

gericht tot koning Willem-Alexander om het toegestroomde volk te

begroeten.

12

De gouden sloep is een van de vele bijnamen van de zogeheten koningssloep, een woord dat in de Dikke Van Dale gedefinieerd is als ‘staatsiesloep voor de koning’. Gewoonlijk wordt met koningssloep verwezen naar de door roeiers voortbewogen sloep van Willem I. Deze gouden koets te water (een andere bijnaam van de koningssloep) doet al een tijd geen dienst meer. koningin juliana en prins bernhard heb- ben de sloep weliswaar nog gebruikt bij hun zilveren huwelijk in 1962, maar inmiddels is het een museum- stuk. er was even sprake van dat de sloep opgeknapt zou worden om dienst te kunnen doen bij de inhul- diging van Willem-Alexander, maar dat ging niet door. De aloude koningssloep wordt dus geen kroningssloep.

Gouden sloep

Naam van een galei uit 1816 waarmee de koninklijke familie zich bij bijzon- dere gelegenheden laat vervoeren.

Heraut van wapenen

Zie wapenheraut.

13

In een intern schrijven is de leden van de Staten- Generaal dringend verzocht tijdens de inhuldiging op 30 april geen hoed(je) te dragen. De reden is dat alle parlementariërs individueel trouw beloven of zweren aan het Statuut, de Grondwet en de koning en daarbij herkenbaar moeten zijn. een hoedje zou de identiteit kunnen verhullen. bijkomend voordeel van het blootshoofds bijwonen van de inhuldiging is dat de inhuldigingsdag niet zal ontaarden in een

‘hoedjesdag’ à la Prinsjesdag. op die dag dragen vrou- welijke parlementariërs nogal eens bizarre creaties, waarmee ze soms een politiek statement maken.

Hoedjesoekaze

oekaze met betrekking tot het dragen van hoeden die inhoudt dat

(vrouwelijke) parlementariërs blootshoofds aanwezig moeten zijn bij

de inhuldiging van koning Willem-Alexander.

14

Als Willem-Alexander op 30 april wordt ingehuldigd, zullen alle 225 leden van het Nederlandse parlement alsmede de gedelegeerden van Aruba, Curaçao en Sint-Maarten een plechtige verklaring uitspreken, die inmiddels bekendstaat als de inhuldigingseed: ‘Wij zweren (beloven) dat wij Uw onschendbaarheid en de rechten van Uw koningschap zullen handhaven.’

Volgens hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans spoort deze verklaring echter niet met de geest van de Grondwet: ‘In 1983 is er een herziene Grondwet in werking getreden die, op principiële gronden, een eind maakt aan het zweren van

persoonlijke eden van parlementariërs aan de koning.

Dat past niet bij moderne volksvertegenwoordigers, dat past ook niet bij modern koningschap.’

Inhuldigingseed

eed die wordt uitgesproken bij de inhuldiging van een vorst.

15

Het woord inhuldigingsfeest wordt om de zoveel jaar van stal gehaald, namelijk als er een troonswisseling plaatsvindt in Nederland of belgië (of als daarop later in de media wordt teruggekeken). Vanwege het onregelmatige gebruik van het woord én vanwege de doorzichtigheid van de samenstelling is het woord tot nog toe niet te vinden geweest in het woordenboek.

Hetzelfde geldt voor inhuldigingsfestiviteiten.

Inhuldigingsfeest

Feest ter gelegenheid van de inhuldiging van een nieuwe vorst.

16

Zodra duidelijk werd dat Willem-Alexander bij zijn inhuldiging in white tie – volgens Van Dale: rokkos- tuum met (witte) vlinderdas – gekleed zou gaan, met daaroverheen de traditionele koningsmantel van hermelijnbont, klonk meteen her en der kritiek.

Vooral tegenstanders van het dragen van bont zetten vraagtekens bij deze traditionele dracht. Daarom stelde Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren schriftelijke vragen over de koningsmantel (die nu dus ook inhuldigingsmantel heet). Andere partijen in de Tweede kamer hebben minder moeite met deze tradi- tie. Zo reageerde bram van ojik van GroenLinks nogal laconiek: ‘Ik geloof niet dat ik de dieren een plezier doe door Willem-Alexander de hermelijnen mantel te onthouden. en het risico lijkt me vrij klein dat na 30 april iedereen hermelijn gaat dragen.’

Inhuldigingsmantel

Hermelijnen mantel van een koning, gedragen bij zijn inhuldiging.

Zie ook koningsmantel.

17

‘De inhuldigingsmedaille 2013 is’, zo schrijft het Staatsblad, ‘met zilver vervaardigd en cirkelrond met een middellijn van 30 millimeter. Zij vertoont aan de voorzijde de naar links gewende beeldenaar van (…) Willem-Alexander en aan de keerzijde een gekroond monogram houdende de letters «W» en «A», de tekst

«30 april 2013», alsmede als omschrift de woorden

«Willem-Alexander koning der Nederlanden»’.

Inhuldigingsmedaille

Herinneringsmedaille die wordt uitgereikt aan personen die een bijzondere

bijdrage hebben geleverd aan de inhuldiging van de koning, en aan een

beperkt aantal personen die aanwezig zijn bij de inhuldigingsplechtigheid.

18

De inhuldigingstatoeage, bedacht door de Amster- damse tatoeagekoning Henk Schiffmacher, sluit naar zijn zeggen aan bij een fenomeen dat in Groot-brittannië al langer populair is: de coronation tattoo, een tatoeage speciaal ter gelegenheid van de kroning van een engelse vorst. De britten hadden in 1953 voor het laatst de kans om een coronation tattoo te laten zetten. Naar verluidt lieten duizenden britten destijds die kans niet onbenut voorbijgaan. Naar analogie daarvan verwacht Schiffmacher nu ook ‘dat honderden Nederlanders zo’n blijvende herinnering aan de historische gebeurtenis op hun lijf willen’.

Inhuldigingstatoeage

Tatoeage ter gelegenheid van de inhuldiging van een nieuwe vorst, i.c. Willem-Alexander.

Inhuldigingsvlag

Speciale vlag ter gelegenheid van de troonsbestijging van Willem-Alexander.

Naar mag worden verwacht, zal de inhuldigingsvlag een vlag zijn met veel oranje en natuurlijk de natio- nale driekleur erop en ongetwijfeld staat er ook de datum van het heuglijke feit op.

19

Filatelisten zullen het woord al wel langer kennen, want ook in 1898, 1948 en 1980 werden er speciale postzegels uitgegeven bij de inhuldiging van de nieuwe vorst(in), maar voor gewone stervelingen is inhuldigingszegel een onbekend woord. Daar komt binnenkort verandering in. PostNL heeft namelijk meteen na de aankondiging van de troonswisseling niet alleen een nieuwe beatrix- en een Willem- Alexander-zegel aangekondigd, maar ook een speciale inhuldigingszegel: ‘een tussentijdse zegel totdat het postbedrijf later dit jaar de permanente postzegel ter ere van de nieuwe koning presenteert’.

Als de inhuldiging nu met een kroning gepaard zou zijn gegaan, dan had de Dikke Van Dale daar al een woord voor gehad: kroningszegel.

Inhuldigingszegel

Postzegel die wordt uitgegeven bij de kroning of inhuldiging van een vorst

of vorstin.

20

ook al vindt op 30 april in Nederland een troonswis- seling plaats, een echte troon heeft het Nederlandse vorstenhuis niet. bovendien, als we al een koninklijke zetel zouden hebben, dan staat die op 30 april niet in de Nieuwe kerk, maar gewoon in de Ridderzaal. Toch zit Willem-Alexander bij zijn inhuldiging als koning van Nederland niet op een huis-tuin-en-keukenstoel, maar op een stoel met geschiedenis, die in de media afwisselend inhuldigingszetel, troonzetel en staat- siezetel wordt genoemd. De stoelen waarop koning Willem-Alexander en koningin Máxima tijdens de inhuldiging zitten, zijn vergulde armstoelen uit 1901.

Ze maken deel uit van een ameublement dat koningin Wilhelmina destijds van de inwoners van Amsterdam cadeau kreeg ter gelegenheid van haar huwelijk met prins Hendrik.

Inhuldigingszetel

Stoel waarop de prins mag zitten tijdens zijn inhuldiging als koning.

21

Tot 30 april 2013 kregen afschriften van civiele uitspraken het stempel ‘In Naam der koningin’

om volgens de wet te worden uitgevoerd. Zodra Willem-Alexander ingehuldigd is als koning van Nederland, zullen civiele uitspraken ‘in Naam des konings’ worden gedaan. ook deurwaarders zullen voortaan niet meer op pad gaan met dwangbevelen

‘in Naam der koningin’, maar met dwangbevelen

‘in Naam des konings’.

In Naam des Konings

Formule gehanteerd in de civiele rechtspraak en op afschriften van vonnis- sen en authentieke aktes ter bekrachtiging daarvan.

Koningin-moeder

Informele benaming van de moeder van de regerende koning of koningin.

een enquête onder 50.000 Telegraaf-lezers wees uit dat nogal wat mensen vinden dat beatrix na haar abdicatie zou moeten worden betiteld als koningin- moeder: ‘Prinses, dat klinkt voor velen als een degra- datie.’ In werkelijkheid zal beatrix na haar abdicatie weer ‘gewoon’ ‘Prinses der Nederlanden’ worden en zal zij formeel moeten worden aangesproken met

‘Prinses beatrix’.

22

Tot voor kort werd het woord koningsbal vooral aangetroffen in lokale krantjes in dorpen en provin- ciestadjes met een actief schuttersgilde. Daar wordt eenmaal per jaar een schutterskoning (of tegenwoor- dig ook wel een schutterskoningin) aangewezen:

meestal de persoon die bij een schietwedstrijd van het schuttersgilde de eerste prijs heeft behaald, wat vervolgens gevierd wordt met een groots konings- bal. Anno 2013 krijgt het woord koningsbal echter een totaal nieuwe dimensie als de burgemeester van Amsterdam aankondigt dat de inhuldiging van koning Willem-Alexander zal worden gevierd met een om- vangrijk ‘koningsbal’ op het Museumplein, dat voor de gelegenheid wordt omgedoopt tot ‘oranjeplein’.

Koningsbal

Groot feest ter ere van de inhuldiging van de koning.

23

Vrij snel na de aankondiging van de ophanden zijnde troonswisseling maakten diverse brouwers bekend dat ze een speciaal bier voor die gelegenheid op de markt zouden gaan brengen. Geen wonder, gezien de bijnaam die prins Willem-Alexander lange tijd heeft gehad: Prins Pils. De bieren worden onder verschillende benamingen aan de man gebracht, waaronder uiteraard de (wel erg tijdelijke) namen abdicatiebier en koningsbier.

Koningsbier

bier gebrouwen ter gelegenheid van de troonsbestijging van koning

Willem-Alexander.

24

bij de inhuldiging van koning Willem-Alexander droeg koningin Máxima een koningsblauwe creatie van de Nederlandse ontwerper jan Taminiau. een conservator van het Gemeentemuseum Den Haag zei hierover: ‘Ik begreep de keuze pas toen het koningspaar op de troon zat. Ze zijn een eenheid. Door de rode [konings-]

mantel, het witte rokkostuum en die veelbesproken japon. Samen de Nederlandse driekleur.’ (Algemeen Dagblad, 1 mei 2013)

Koningsblauw

Diepblauwe kleur, vroeger een bijna paarsblauwe tint, maar tegenwoordig

een helderder tint: kobaltblauw oftewel smaltblauw. bij de inhuldiging van

koning Willem-Alexander vervingen sommige media de term koningsblauw

door de engelse term royal blue.

25

Koningsbomen zijn meestal lindebomen, vandaar dat ook het woord koningslinde wel wordt gebruikt.

De afgelopen eeuw kenden we wel het woord koninginnenboom, dat zelfs in de Dikke Van Dale staat. Dat het woord koningsboom nu ook zijn op- wachting in het woordenboek zal maken, ligt voor de hand. In de boomkwekerij is men trouwens verheugd over de aanstaande troonswisseling. een kweker die zich jaren geleden al op dit heuglijke feit heeft voor- bereid, heeft maar liefst vierhonderd koningsbomen in de aanbieding: ‘een sierlijke boom, aangepast aan het Nederlandse klimaat. Hij loopt oranje uit en bloeit in de maanden augustus en september’ (De Gelder- lander, 31-1-2013). Wie er één wil, zal er wel zo’n 9000 euro voor moeten neertellen.

Koningsboom

boom die volgens traditie geplant wordt bij een troonswisseling.

26

In Nederland had de vorige troonswisseling weinig gevolgen voor taal en woordenboek. Zo hoefde er niet gesleuteld te worden aan de omschrijving van Koninginnedag. De toenmalige koningin (juliana) had een opvolgster (beatrix), die besloot koninginne- dag te handhaven op 30 april (de verjaardag van haar moeder). Daarmee werd de dertigste april een feest- dag met een symbolische aanleiding: niet de verjaar- dag van koningin beatrix, maar de verjaardag van de koningin der Nederlanden. Weldra zal Koninginnedag echter een historisch begrip zijn, want meteen na de bekendmaking van de troonswisseling bleek dat we vanaf 2014 Koningsdag gaan vieren. Niet op 30 april, maar op de verjaardag van Willem-Alexander zelf, op 27 april dus.

Koningsdag

Nationale feestdag ter gelegenheid van de verjaardag van de koning.

27

De koningsindex, door de Amsterdamse effectenbeurs samengesteld voorafgaand aan de inhuldiging van prins Willem-Alexander als de nieuwe koning, blijkt het in de periode dat koningin beatrix aan de macht was, beter te hebben gedaan dan de officiële AeX-in- dex: ‘Het jaarlijks rendement van de koningsindex, die thans 17 fondsen telt, lag in die periode op 6,3%’, aldus een beurstopman, die de koningsindex dan ook

‘een index met een gouden randje’ noemt.

Koningsindex

Index van beursfondsen met het predicaat ‘koninklijk’.

Koningsknaller

Speciale aanbieding ter gelegenheid van de troonswisseling waarbij Willem-Alexander wordt ingehuldigd als koning van Nederland.

Verschillende neringdoenden adverteren sinds een week of twee met koningsknallers, een woord dat een gelegenheidsvariant is op de bekende kilo- en prijsknallers. ook de variant kroningsknaller is inmiddels aangetroffen.

28

De speciale knikkertegel wordt uitgereikt aan zo’n 7200 Nederlandse basisscholen op initiatief van het House of Sports, de organisator van het Nk knikkeren.

Met de koningstegel, zoals de koningsknikkertegel ook wel kortweg wordt genoemd, kan elke school een knikkertoernooi organiseren, waarvan de winnaars mogen meedoen aan het Nk knikkeren op 22 juni.

Koningsknikkertegel

oranje knikkertegel (een soort stoeptegel met een ingebakken knikker-

putje) die ter gelegenheid van de nationale koningsspelen aan de basis-

scholen in Nederland wordt uitgereikt.

29

Koningskoppel staat weliswaar allang in de Dikke Van Dale, maar slechts in de betekenis ‘duo dat door goede samenwerking opvallende prestaties levert’. Sinds Willem-Alexander kennis heeft gekregen aan Máxima, duikt het woord ook in een andere, meer koninklijke betekenis op. Sinds 2001 is regelmatig sprake geweest van het toekomstig koningskoppel, binnenkort zijn koning Willem-Alexander en koningin Máxima het koningskoppel zonder meer. Mogelijk wordt het woord koningskoppel zelfs een acceptabel alternatief voor de net iets nettere uitdrukking koninklijk paar.

Koningskoppel

Informele benaming voor het koninklijk paar.

30

Koningslied

Lied ter ere van de koning of koningin van een land.

Het woord koningslied staat niet in de Dikke Van Dale, maar werd in het verleden nu en dan aangetroffen in de media ter aanduiding van een dynastieke hymne, zoals ‘God save the Queen’ en ‘Het Wilhelmus’. eind februari 2013 explodeerde het gebruik van het woord koningslied in de media toen het Nationaal Comité Inhuldiging bekendmaakte dat er ter gelegenheid van de troonsbestijging door Willem-Alexander

‘een koningslied komt dat heel Nederland op 30 april moet kunnen meezingen’. bovendien zou er gemakkelijk op gedanst moeten kunnen worden. Het koningslied, geschreven door john ewbank, stuitte na publicatie direct op forse kritiek. Het zou oppervlakkig zijn, grammaticale regels overtreden en een aanslag vormen op het Nederlandse taaleigen. een afgewogen kritiek had de fouten misschien aan het licht kunnen brengen, zodat er nog wat aan het koningslied te ver- hapstukken was geweest. Sommige critici brachten het lied en zijn makers echter vooral in diskrediet om zélf te kunnen stralen. Nadat de maker het konings- lied aanvankelijk had teruggetrokken in reactie op de kritiek, besloot het Nationaal Comité Inhuldiging dat het tóch gezongen zou moeten worden op de dag van de inhuldiging. Vreemde talige passages in het lied werden vervolgens goedgepraat als ‘dichterlijke vrijheden’, de critici werden vakkundig geframed als

‘zuurpruimen’ en het einde van het liedje was dat het koningslied op 30 april weerklonk door ’t ganse land.

31

De koningsmantel wordt in Nederland alleen gedra- gen bij de inhuldiging van de vorst en heet daarom ook wel inhuldigingsmantel en kroningsmantel.

Koningsmantel

Mantel van rood fluweel waarop 83 Nederlandse leeuwen met gouddraad zijn geborduurd, afgezet en gevoerd met wit hermelijn.

Koningsnacht

Nacht vóór koningsdag, tijdens welke in sommige plaatsen allerlei festiviteiten plaatsvinden.

In 2013 zal hier en daar nog Koninginnenacht wor- den gevierd, maar daarna komt er een einde aan deze traditie. Vanaf 2014 ligt het voor de hand nachtelijke oranjefeesten te organiseren in de nacht vóór Koningsdag (27 april). Die nacht zal dan van- zelf Koningsnacht gaan heten, een woord dat in de volksmond in Den Haag vervolgens wel zal worden verbasterd tot Koningsnach.

32

Koningssoes

Soes met een oranje in plaats van een chocoladekleurig glazuur.

Koningssloep

Zie gouden sloep.

De koningssoes wordt ter gelegenheid van de troons- wisseling in groten getale geproduceerd, want de soes wordt in opdracht van het Nationaal Comité Inhuldiging rond de troonswisseling uitgedeeld aan alle bewoners van verzorgingshuizen en aan de klanten van de voedselbanken.

33

Ter gelegenheid van de troonswisseling worden op 26 april 2013 koningsspelen voor schoolkinderen ge- houden. ook in het verleden werden (hier te lande en ook elders) wel koningsspelen gehouden. Soms waren die niet alleen voor kinderen, maar waren het heuse volksspelen. De koningsspelen bij de wisseling van de wacht tussen Wilhelmina en juliana werden inciden- teel ook wel kroningsspelen genoemd.

Koningsspelen

Samenhangend programma van sporten en spelletjes ter gelegenheid van de inhuldiging van de nieuwe koning.

Koningstegel

Zie koningsknikkertegel.

Koningstram

Voor de gelegenheid goudkleurig geschilderde tram waarmee het GVb voorafgaand aan de troonswisseling rondrijdt in Amsterdam.

De koningstram die dezer dagen in Amsterdam rijdt, heeft als bijnaam de Gouden koets.

34

De koningstrein symboliseert dankzij de oranje kleur en de stickers in de tinten van de nationale driekleur de verbintenis van het koningshuis met Nederland.

In de koningstrein is één coupé speciaal ingericht voor reizigers die met elkaar willen discussiëren over de toekomst van Nederland.

Koningstrein

oranje geschilderde trein die bovendien beplakt is met rode, witte en

blauwe stickers en die voorafgaand aan de troonswisseling door het

hele land rijdt.

35

Het woord koningsvaart maakte op 27 februari 2013 zijn debuut in de Nederlandse media, toen de burge- meester van Amsterdam het publieke programma bij de inhuldiging van Willem-Alexander op 30 april schetste. Hij omschreef de sfeer van het feestelijke evenement als een combinatie van een koninklijke Sail en een bevrijdingsfestival. Het publiek en het konings- paar zullen tijdens de koningsvaart kunnen genieten

‘van kunst en cultuur van hoogwaardig niveau’, aldus het ANP. Duidelijk werd meteen dat de koningsvaart niet zal plaatsvinden in de zogeheten koningssloep, maar in een wat meer stabiele en bovendien geheel waterdichte boot.

Koningsvaart

Feestelijke vaartocht door de nieuwe koning gemaakt ter gelegenheid van zijn inhuldiging.

Koningsvlag

Zie inhuldigingsvlag.

36

Koningswup

oranje wup met een gouden kroontje op zijn kop, een voor marketing- doeleinden uitgedeeld poppetje in de vorm van een kopvoeter met een staart en ogen, die door een supermarktketen wordt uitgedeeld in de periode rond de troonswisseling.

De koningswup is een van de marketingmiddelen die Albert Heijn inzet ter gelegenheid van de troonswisse- ling. op de kroon van de koningswup staat de datum van de troonswisseling.

Koningszoen

Soort van moorkop, vroeger negerzoen geheten, met een oranje in plaats van een chocoladekleurig glazuur.

Koning van wapenen

Zie wapenkoning.

Kroningsboek

Zie droomboek.

37

Net als bij de kroning van beatrix zal de Rijksmunt waarschijnlijk een flink aantal kroningsmunten gaan slaan, waarschijnlijk met de kop van de vertrekkende vorstin en die van de komende vorst erop. Kronings- euro’s zullen het zijn, maar de kans is aanwezig dat die munten in de praktijk met het al langer courante woord kroningsmunt zullen worden aangeduid.

Kroningsdeksel

Zie kroningsputdeksel.

Kroningseuro

Gelegenheidsmunt met een waarde in euro’s, geslagen ter gelegenheid van de troonsbestijging van koning Willem-Alexander.

Kroningsfeest

eigenlijk onjuiste benaming voor wat correcter inhuldigingsfeest wordt genoemd.

Aangezien er in Nederland geen werkelijke kroning plaatsvindt bij een troonswisseling, is kroningsfeest in feite geen correct synoniem van inhuldigingsfeest.

Het woord wordt sinds eind januari 2013 echter wel vaak gebruikt ter aanduiding van dit feest.

38

een ontwerpersteam maakte in het voorjaar van 2013 bekend een speciale feestjurk voor het publiek te hebben ontworpen onder de naam kroningsjurk.

De jurk is niet bedoeld voor Máxima, maar voor de gewone burger, die zich hierin op 30 april zou kun- nen uitdossen.

Kroningsjurk

jurk ontworpen ter viering van de inhuldiging van Willem-Alexander.

Kroningsknaller

Zie koningsknaller.

Kroningslied

Zie koningslied.

Kroningslinde

Zie koningsboom.

39

Kroningsputdeksels zijn riooldeksels voorzien van een gouden kroontje. Het is de bedoeling van de com- merciële partij die ze op de markt heeft gebracht, dat de putdeksels op de stadspleinen in het land worden vervangen door kroningsputdeksels. Hoewel de Rijksvoorlichtingsdienst het product (nog) niet heeft goedgekeurd, zal de kroningsdeksel op 30 april in verscheidene gemeenten in Nederland te zien zijn.

Kroningsmantel

Zie koningsmantel.

Kroningsputdeksel

Speciale deksel voor rioolputten die dient als aandenken aan de troons-

wisseling.

40

Tal van slagers en bakkers speelden na het bericht van de abdicatie in op de naderende inhuldiging van Willem-Alexander door speciale vleesjes en taartjes op de markt te brengen, zoals kroonsoesjes en kronings- burgers (hamburgers van Argentijns rundergehakt) en oranjesoesjes. bij slagers blijken vooral rollades populair. Zo zijn in Dordrecht koningsrollades en in barneveld kroningsrollades gesignaleerd. Vaak zit daar Argentijns vlees (arme Máxima!) in. Zo bestaat de barneveldse kroningsrollade uit een plak Hollandse kaas en een plak Argentijnse cornedbeef gerold in een lap rundvlees. Volgens de slager zelf is het heel smakelijk.

Kroningsrollade

Rollade ter gelegenheid van de troonsbestijging van Willem-Alexander.

Kroningsvlag

Zie inhuldigingsvlag.

Kroningszegel

Zie inhuldigingszegel.

41

Het woord kroonappel (de naam van een oud appel- ras, dat ook wel bekendstaat als aagtappel) krijgt dit jaar concurrentie van Kroonappel: een prijs die het oranje Fonds in dit jaar van de troonswisseling uitreikt aan een sociaal project in het koninkrijk. er zullen drie Kroonappels worden uitgedeeld. Deze Kroonappels zijn een variant op de Appeltjes van Oranje, eveneens bronzen beeldjes die met een geldbedrag worden uitgereikt door het oranje Fonds aan organisaties in Nederland die sociale samenhang stimuleren.

Kroonappel

Naam van een beeldje en een geldbedrag dat in het jaar van de troons- wisseling wordt uitgereikt aan een organisatie in het koninkrijk die sociale samenhang stimuleert.

Kroonkorf

boomkorf (beschermend hekwerk) die rond een koningsboom wordt

geplaatst.

42

Tot voor kort was kroonprins in de Nederlandse media een veel gewoner woord dan kroonprinses. Als kran- ten schreven over een kroonprinses ging het meestal over een buitenlands vorstenhuis. Daar komt binnen- kort verandering in: het woord kroonprins zal minder vaak worden gebruikt, het woord kroonprinses zal daarentegen gewoner worden. Met kroonprinses zal gewoonlijk worden verwezen naar Amalia, de oudste van ‘de drie A’tjes’ (Amalia, Alexia en Ariane, de doch- ters van Willem-Alexander en Máxima), die sinds het abdicatienieuws opvallend vaak voluit Catharina- Amalia wordt genoemd: ‘Het meisje Amalia is nu, van schattig prinsesje en leerlingetje van de bloemcamp- school, ineens veranderd in De Volgende koningin.

Daarom heet ze ook ineens Catharina-Amalia. een koninginniger naam bestaat niet’, schreef Aaf brandt Corstius hierover in de Volkskrant.

Kroonprinses

oudste dochter van een regerend vorst en de vermoedelijke

troonopvolgster.

43

Nu het Hare Majesteit de koningin heeft behaagd de troon over te dragen aan haar zoon, zal de vaste formule ‘Zijne Majesteit de koning’ wel courant gaan worden. over het woord majesteit is in het recente verleden veel te doen geweest. Zo waren er taal- gebruikers in de tweede helft van de 20e eeuw die zinnen verfoeiden als ‘de majesteit is bij de ceremo- nie aanwezig’, waarin het woord synoniem is met

‘vorst’ of ‘vorstin’. Toch was ‘de majesteit’ al in het verre verleden doodgewoon. Zo scheef P. C. Hooft in zijn Historiën over ‘de Majesteiten van Vrankryk en engelandt’. Inmiddels is ‘de majesteit’ helemaal terug van nooit helemaal weggeweest. In Nederland krijgen we er binnenkort zelfs een majesteit bij, want niet alleen koning Willem-Alexander, maar ook koningin Máxima zal een majesteit zijn. Met z’n tweetjes zijn zij onze majesteiten.

Lintjeskoning

Zie netwerkkoning.

Majesteit

Titel en aanspreekvorm van koningen en keizers, ongeacht hun sekse.

44

De typering ‘mensenkoning’ die na de inhuldiging van koning Willem-Alexander in de media opdook, heeft hij te danken aan de manier waarop hij zich tijdens de inhuldiging presenteerde: ‘Hij heeft zich voorge- nomen een koning te zijn van continuïteit. Dit is de traditie, maar als hij straks de Nieuwe kerk uit loopt, wil hij ook een man zijn van een nieuwe generatie.

een mensenkoning.’ (de Volkskrant, 1 mei 2013).

Mensenkoning

koning die zich in gewonemensentaal presenteert als een vorst die

dicht bij de mensen wil staan en die zich niet ongenaakbaar opstelt

achter het protocol.

45

Prins Willem-Alexander heeft de laatste jaren een paar keren duidelijk gemaakt dat hij niets voelt voor het ceremonieel koningschap. In 1993 zei hij daarover:

‘Zonder dat inhoudelijke zou het een stuk moeilijker voor mij zijn om het [koningschap] te aanvaarden. De symboolfunctie is heel belangrijk. Die moet er absoluut bij, maar zonder inhoudelijke kanten weet ik niet hoe ik ertegenover zou staan.’ Willem-Alexander wil dus geen lintjeskoning, geen lintjesknipper worden, zoals een ceremonieel koning schertsend wordt genoemd.

of hij werkelijk een netwerkkoning kan worden (de typering komt uit Reformatorisch Dagblad van 29 januari 2013), valt nog te bezien. ongetwijfeld ontstaan er de komende tijd nog wel andere samen- stellingen met koning.

Netwerkkoning

koning die in het moderne staatsbestel niet zozeer ‘regeert’, als wel via

zijn netwerk probeert invloed uit te oefenen op het openbaar bestuur.

46

Het woord oranjeakkoord is in het verleden wel vaker gevallen, maar nooit was het zo toepasselijk als begin 2013, toen het onlangs gesloten regeerakkoord alweer aan herziening toe was en bleek dat voor verdere samenwerking tussen de coalitiepartijen de steun van de oppositiepartijen gewenst is. Diederik Samsom beschouwde dit als een feest van de democratie en zei, verwijzend naar de aanstaande troonswisseling,

‘te hopen op een ‘oranjeakkoord’ dat half april zijn beslag moet krijgen’ (Leeuwarder Courant, 28-2-2013).

Oranjeakkoord

Politiek akkoord tussen de regeringspartijen (en zo mogelijk ook bepaal-

de oppositiepartijen) dat gesloten dient te worden omdat het eerdere

regeerakkoord is opengebroken en dat beoogt de stabiliteit van het kabi-

net te waarborgen in de aanloop naar de troonswisseling van beatrix en

Willem-Alexander.

47

Tot en met 30 april 2013 was Oranjedag vrijwel synoniem met koninginnedag, al is regelmatig gepoogd de naam Oranjedag een andere invulling te geven. Zo stelde een historicus in 2012 voor om koninginnedag te vervangen door Oranjedag, ‘waar- door het een feest voor zowel monarchisten als republikeinen zou worden. Het zou op 24 april moeten worden gevierd, de geboortedag van Willem van oranje’. Veel steun kreeg dit voorstel echter niet.

Vanaf 2014 zal Oranjedag vermoedelijk synoniem worden met koningsdag.

Oranjedag

benaming voor een dag waarop een oranjefeest (feest ter ere van het huis

van oranje) wordt gevierd, met name koninginnedag of koningsdag.

48

Meestal is het het voetbal, maar ook een troonswis- seling blijkt de oranje-industrie behoorlijk te kunnen aanwakkeren. In de aanloop naar 30 april zal een hele reeks oranjeproducten op de markt worden gebracht, variërend van Oranjepils (oranjebier gebrouwen voor de troonsbestijging van ‘Prins Pils’, zoals Prins Willem-Alexander in zijn jonge jaren wel oneerbiedig werd genoemd) tot Oranjeburgers: ham- burgers met een oranje touch, die dan natuurlijk ge- serveerd worden met Oranjefriet en Oranjemayonaise.

Oranjefriet

Friet die oranje (in plaats van goudgeel) van kleur is.

49

In 1813 werd in Nederland de oranjemonarchie ingevoerd. Willem I, de eerste Oranjekoning, regeerde van 1813 tot 1840, Willem II regeerde van 1840 tot 1849 en Willem III regeerde van 1849 tot 1890. Daarna kreeg het koninkrijk vrouwelijke staatshoofden, die merkwaardig genoeg nooit als Oranjekoningin worden aangeduid (het woord Oranjekoningin komt wel sporadisch voor, maar verwijst doorgaans naar een vrouw die een bijzonder sportieve prestatie heeft geleverd). In de aanloop tot het koningschap van Willem-Alexander werd hij diverse malen ‘de vierde oranjekoning’ genoemd.

Oranjekoning

benaming voor elk van de mannelijke vorsten uit het oranjehuis.

50

Net als bij andere oranjefeesten worden ter gelegen- heid van de inhuldiging van Willem-Alexander als koning van Nederland overstelpende hoeveelheden merchandiseproducten en ‘bea- en WA-souvenirs’ op de markt gebracht, die onder andere gekocht worden door ‘oranjeverzamelaars’.

Oranjeparafernalia

Voorwerpen, met name souvenirs en prullaria, die verband houden met het oranjehuis.

Oranje strik

Logo in de vorm van een oranje strik dat als keurmerk geldt voor alle officiële activiteiten die worden georganiseerd rond de inhuldiging van Willem-Alexander als de nieuwe koning van Nederland.

De oranje strik is als logo geïntroduceerd door het Nationaal Comité Inhuldiging. Topontwerpster Irma boom, die het logo heeft ontworpen, omschreef het logo als volgt: ‘Het lint kan eindeloos lang zijn en verbindt alle inwoners van zowel Nederland als het Caraïbische gebied.’

51

Terwijl Willem-Alexander koning der Nederlanden wordt, blijft zijn echtgenote Máxima formeel de titel ‘Prinses der Nederlanden’ dragen. Aanvankelijk suggereerde premier Rutte dat Máxima koningin zou worden, maar later moest hij dat enigszins nuanceren:

‘Prinses Máxima heeft en houdt een titel: Prinses der Nederlanden. Daarnaast heeft zij een aanspreekvorm:

koningin.’

Prinses der Nederlanden

Formele benaming van onder meer de echtgenote van de koning, van

de kroonprinses en van de oud-koningin.

52

Voorafgaand aan de inhuldiging maakte burgemees- ter Van der Laan van Amsterdam bekend dat het mogelijk moet zijn een tegengeluid te laten horen op de dag dat koningin beatrix aftreedt en haar zoon Willem-Alexander koning wordt: ‘Het organiseren van goede demonstratiemogelijkheden spreekt voor zich, ook op 30 april’. Wie in Amsterdam wil protes- teren, heeft er echter wel een vergunning voor nodig.

Daartoe moet de demonstratie uiterlijk 24 uur voor aanvang worden gemeld bij de gemeente.

Protestplek

Locatie waar gezagsgetrouwe critici van het koningshuis mogen protes- teren tegen de inhuldiging van Willem-Alexander als koning.

Royal blue

Zie koningsblauw.

Staatsiezetel

Zie inhuldigingszetel.

53

Als in Nederland de term theater van staat valt, heeft die meestal te maken met het koningshuis. ook bij de inhuldiging van koning Willem-Alexander speelden de betrokkenen correct hun rol in dit ‘theater’, kennelijk zelfs de kinderen van de nieuwe koning en koningin:

‘Als bijzondere verrassing zong het Nieuw Amsterdams kinderkoor een lied vanaf het middenpad, wat prinses Amalia onbedaarlijk liet gapen. opnieuw rolde er een gedempte lach langs de oude kerkbanken. Het meisje speelde een gewaardeerde bijrol in dit theater van staat.’ (Telegraaf, 1 mei 2013).

Theater van staat

benaming voor het geheel van rituelen, ceremonies, plechtigheden en

protocollen die kenmerkend zijn voor een natiestaat.

54

Het woord trixit werd op 28 januari – in de vorm #trixit – geïntroduceerd op Twitter. Zodra koningin beatrix haar vertrek per 30 april 2013 had aangekondigd, werd beatrix een trending topic op Twitter en schreven twitteraars in groten getale over haar abdicatie, vaak met steekwoord #trixit ter aanduiding van het onder- werp van hun tweet. Trixit is gevormd van Trix, de informele verkorting van beatrix, en exit (vertrek) naar het voorbeeld van andere exit-woorden die de laatste tijd zo populair zijn, zoals grexit (Griekse exit uit de eurozone).

Trixit

Informele benaming van (de aankondiging van) de troonsafstand van koningin beatrix.

Troonswissel

Variant op het gewonere woord troonswisseling.

Troonswissel werd tot begin 2013 slechts nu en dan aangetroffen in de media, maar is in korte tijd courant geworden sinds koningin beatrix aankondigde de troon te zullen overdragen aan haar zoon. Troons- wissel zal dan ook ongetwijfeld een blijvertje zijn in onze taal.

55

op 6 februari berichtte het ANP dat de eerste troons- wisselingsmunten geslagen waren. op de munten, die in een enkele krant ook als abdicatiemunt worden aangeduid, is zowel beatrix als Willem-Alexander afgebeeld. De troonswisselingsmunten zijn dan ook zogeheten dubbelkoppen.

Troonswisselingsmunt

Herdenkingsmunt ter gelegenheid van de troonswisseling op 30 april.

Troonzetel

Zie inhuldigingszetel.

56

bij de inhuldiging van koning Willem-Alexander ver- vullen drie mensen die excelleren in hun vakgebied, de rol van heraut van wapenen oftewel wapenheraut:

wetenschapper Robbert Dijkgraaf, olympisch kam- pioene Anky van Grunsven en topambtenaar Renée jones-bos. Volgens de ceremoniemeester van het ko- ningshuis heeft de kroonprins deze mensen gekozen

‘vanwege de sterke manier waarop zij zich hebben onderscheiden in hun vakgebied, en voor de manier waarop zij hun vakgebied voor een breed publiek toe- gankelijk hebben gemaakt’. De oudste wapenheraut heeft de eer buiten, voor de Nieuwe kerk, luid uit te roepen dat de nieuwe koning is ingehuldigd.

Wapenheraut

Ceremoniële functie bij de inhuldiging van een vorst: elk van de personen die vooroplopen in de stoet van de koning.

In tegenstelling tot de inhuldigingszegel zal de tus- senzegel ná de troonswisseling worden uitgegeven.

Het woord tussenzegel maakte op 28 januari 2013 zijn debuut in de Nederlandstalige media.

Tussenzegel

Postzegel die wordt uitgegeven nadat de inhuldigingszegel is verschenen

en voordat de definitieve nieuwe postzegel met de kop van het staats-

hoofd erop zal worden uitgegeven.

57

bij de inhuldiging van koning Willem-Alexander ver- vullen twee mensen die excelleren in hun vakgebied, de rol van koning van wapenen oftewel wapenkoning:

astronaut André kuipers en generaal buiten dienst Pe- ter van Uhm. beiden lopen voorop in de stoet waarin Willem-Alexander van het Paleis op de Dam naar de Nieuwe kerk gaat. De oudste wapenkoning heeft de eer tijdens de ceremonie in de Nieuwe kerk luid uit te roepen dat de nieuwe koning is ingehuldigd.

Wapenkoning

Ceremoniële functie bij de inhuldiging van een vorst: de opperste van de wapenherauten.

Witte plein

benaming voor het Waterlooplein, een van de door de gemeente Amster-

dam aangewezen ‘demonstratiepleinen’ voor de antimonarchisten, die ter

gelegenheid van de inhuldiging van koning Willem-Alexander de kleur wit

als hun symboolkleur hebben geadopteerd.

58

Nog meer Van Dale

• Geen internet nodig

• Luister naar de juiste uitspraak

• beschikbaar voor iPhone, iPad en Android

Van Dale Pocket-Apps, onmisbaar op vakantie!

• Het leukste woordenboek om uit voor te lezen!

• De eerste 1000 woorden, vanaf 2 jaar

• Tijdelijk in prijs verlaagd t/m 31 mei 2013: € 19,95 i.p.v. € 24,95

Mijn Eerste Van Dale

voorleeswoordenboek

59

• ontdek nu gratis de ongekende mogelijkheden van Van Dale online

• Altijd de beste en grootste woordenboeken per taal

• Meld u aan voor 7 dagen gratis toegang via de Van Dale-website

Van Dale Online

Taaltrainingen | Van Dale online | Woordenboeken

www.vandale.nl

www.vandale.be

60

© Van Dale Uitgevers - 05/2013

Druk- en zetfouten voorbehouden.

Aan de inhoud van dit boek kunnen geen rechten worden ontleend.

Vormgeving ontwerpstudio Spanjaard

61

Van Dale

Oranje

boekje

• Koningsbal • Lintjeskoning • Koningsbier • Majesteit • Koningsboom • Netwerkkoning

• Koningsdag • Oranje strik • Koningsknaller • Oranjeakkoord • Koningsknikkertegel • Oranjefriet • Koningskoppel • Prinses der Nederlanden • Koningslied • Protestplek • Kon- ingsnacht • Protocolfetisjist • Koningssloep • Troonswisselingsmunt • Koningsspelen • Trixit • Koningssoes • Troonswissel • Koningstegel • Tussenzegel • Koningstram

www.vandale.nl www.vandale.be

Van Dale

Oranje

boekje