Scoren met gezondheid

(1)

Scoren met gezondheid

Werkblad beschrijving interventie op het niveau Goed Beschreven

Versiedatum: 14 september 2020

Dit is een gezamenlijk werkblad van de volgende kennisinstituten:

(2)

Ontwikkelaar / licentiehouder van de interventie

Naam organisatie: Stichting FC Twente, scoren in de wijk E-mail: scorenindewijk@fctwente.nl

Telefoon: 053-8525525

Website (van de interventie): www.fctwentescorenmetgezondheid.nl

Contactpersoon 1

Vul hier de contactpersoon voor de interventie in.

Naam contactpersoon: Bas Schreurs

E-mail: b.schreurs@fctwente.nl

Telefoon: 06-23620207

Contactpersoon 2 (indien van toepassing) Vul hier de contactpersoon voor de interventie in.

Naam contactpersoon: Jantinette van Haagen E-mail: jvanhaagen@rocvantwente.nl

Telefoon: 06-51091400

Referentie in verband met publicatie Naam auteur

interventiebeschrijving:

Titel interventie:

Databank(en):

Plaats, instituut Datum

Het werkblad is een invulformulier voor het maken van een interventiebeschrijving, geordend naar onderwerp (doelgroep, doel, enzovoort). De onderwerpen volgen de criteria voor beoordeling.

De interventiebeschrijving is een samenvatting van de beschikbare schriftelijke informatie over de interventie voor de bezoeker van de databanken effectieve interventies en voor de erkenningscommissie interventies.

De informatie is van belang voor de beoordeling van de kwaliteit, effectiviteit en randvoorwaarden van de interventie.

Gebruik bij het invullen van dit werkblad de bijbehorende handleiding.

(3)

Scoren met gezondheid / niveau GB * 3

Inhoud

Colofon ... 2

Inhoud ... 3

Samenvatting ... 4

Aanleiding voor de interventie ... 4

Korte samenvatting van de interventie ... 4

Doelgroep ... 4

Doel ... 4

Aanpak ... 4

Materiaal ... 5

Onderbouwing... 5

Onderzoek ... 5

1. Uitgebreide beschrijving ... 6

1.1 Doelgroep ... 6

1.2 Doel ... 6

1.3 Aanpak ... 9

2. Uitvoering ...13

3. Onderbouwing ...17

4. Onderzoek ...18

5. Samenvatting werkzame elementen ...18

6. Aangehaalde literatuur...20

7. Praktijkvoorbeeld ...21

(4)

0 Samenvatting

0.1 Aanleiding voor de interventie (probleemstelling in het kort)

– max 150 woorden Ongezonde leefstijl was in 2009 een maatschappelijk probleem. Scoren in de wijk stelde destijds de volgende vraag centraal: “In hoeverre kan een ‘gezaghebbende’ organisatie als FC Twente mobilisatiekracht ontwikkelen om een gezonde leefstijl te promoten onder haar achterban?”

SMG is daarom als experimenteel project per oktober 2009 gestart. De grote uitdaging was om via twee methodieken doelgroepen te bereiken om een gezonde leefstijl te bevorderen d.m.v. sport en bewegen.

Enerzijds gericht op de bewoners van de ‘supportwijken’ d.m.v. groepsbijeenkomsten in de wijk. Anderzijds voor de FC Twente supporters, die veelal woonachtig zijn in de regio Twente, werd gekozen voor afstandsonderwijs gebruikmakend van een elektronische leeromgeving.

Het resultaat van dit experiment was dat na 1,5 jaar een cursus ontwikkeld is die d.m.v. groepsbijeenkomsten succesvolle resultaten aantoonde. Na de succesvolle experimentele fase werd getracht om de groepsbijeenkomsten van SMG te continueren en in te bedden in de regio Twente.

0.2 Korte samenvatting van de interventie

– max 150 woorden

SMG is een GLI en richt zich op doelgroepen die minder makkelijk te motiveren zijn voor een gezonde leefstijl en participatie. Het is een wijkgerichte en integrale aanpak gebaseerd op de visie positieve gezondheid. Er wordt op meerdere aspecten van iemands leven ingezet om meer effect op gezondheid en participatie te bereiken.

De begeleiding is essentieel en het is een positieve methode waarmee de deelnemers hun eigen kracht ervaren, inzicht krijgen in talenten en dromen, ontmoeten en waarmee ze werken aan hun gezondheid. Er is aandacht voor sociale en fysieke factoren die bevorderen dat iemand het vermogen heeft die kracht te ontwikkelen. Sport wordt als doel en middel ingezet om te werken aan sportverhoging, gezondheid, diverse basisvaardigheden, het groepsproces en zelfvertrouwen. Positieve ervaringen en FC Twente zijn belangrijke motiverende factoren. Er worden goede resultaten geboekt omdat er een perspectief geboden kan worden op o.a. sporten, betere gezondheid, sociale contacten, onderwijs en (vrijwilligers)werk.

0.3 Doelgroep

– max 50 woorden

Kwetsbare groepen waarvoor de deelname aan de samenleving niet vanzelfsprekend is. Onder kwetsbare groepen verstaan we mensen die zich in kwetsbare situaties bevinden zoals bijvoorbeeld laaggeletterdheid, gezondheidsproblemen (lichamelijk, psychisch), lage SES, langdurig werkloosheid, niet westerse migranten, iedereen met emotioneel stressvolle situaties, sociaal kwetsbaren, armoede, eenoudergezinnen, verslavingsproblematiek, criminaliteit.

0.4 Doel

– max 50 woorden

Het bevorderen van positieve ontwikkelingen op het vlak van gezondheid en sociaal maatschappelijke participatie is het doel van de interventie. Meer specifiek: om de kans op deelname aan de samenleving te vergroten heeft de deelnemer aan het eind van het traject een positieve ontwikkeling doorgemaakt op één of meer dimensies van positieve gezondheid.

0.5 Aanpak

– max 50 woorden

Positieve, laagdrempelige, vraaggerichte, praktische, sportieve en wijkgerichte GLI gebaseerd op de visie van positieve gezondheid. Maatwerk: verbinden met de activiteiten in de wijk en de gemeente, activiteiten passend in het dagelijkse leven. Deelnemers hebben invloed op de thema’s en de sporten. Bieden van een toekomstperspectief is essentieel in de aanpak.

(5)

0.6 Materiaal

– max 50 woorden

Voorbeeldoverzicht materialen voor volledig SMG traject. Kan minder of meer afhankelijk van doelgroep, doel en beschikbare budget. De handleiding van SMG is tegen ontwikkelen materiaalkosten beschikbaar. Er zijn 3 soorten materialen op papier en digitaal beschikbaar:

1. voor voorbereiding en uitvoering 2. voor werving

3. voor evaluatie

0.7 Onderbouwing

– max 100 woorden

Het probleem dat centraal staat bij SMG is dat mensen minder makkelijk te motiveren zijn voor een gezonde leefstijl en participatie in de samenleving. In het Themarapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning, is op basis van onderzoek door De Boer et al (2014), te lezen dat gezondheid de maatschappelijke participatie kan beïnvloeden en andersom. Gezondheid staat daarom centraal in SMG. Gezondheid is in SMG gekoppeld aan de visie van Huber (2018) over zes dimensies, onder de noemer Positieve Gezondheid.

SMG richt zich op kwetsbare groepen waarvoor de deelname aan de samenleving niet vanzelfsprekend is. De toename van kwetsbare groepen is aannemelijk in 2021 en 2022 als gevolg van de coronacrisis in 2020.

0.8 Onderzoek

– max 100 woorden

Over 2019 is een kwalitatief en kwantitatief onderzoek, door middel van een vragenlijst, uitgevoerd bij respectievelijk 9 professionals en 193 deelnemers. Uit de resultaten blijkt dat de interventie SMG wordt uitgevoerd volgens plan.

De waardering en ervaringen van deelnemers zijn positief. Een belangrijke reden hiervoor is dat het programma van elk traject wordt samengesteld op basis van behoefte van deelnemers. Op het gebied van gezonde voeding, beweging, zelfbeeld, beweegnorm worden stappen voorwaarts gezet. Dit hangt samen met individuele progressie van deelnemers in relatie tot de dimensies van positieve gezondheid. Ook het uitvoerend team ervaart SMG zeer positief over haar rol en bijdrage aan deze interventie. Een aandachtspunt is om kritisch te blijven kijken naar het personeelsbestand van het uitvoerend team zodat de kwaliteit in de toekomst blijft gehandhaafd.

De succesfactoren zijn de motiverende rol van FC Twente, het verder opgebouwde netwerk, de persoonlijke benadering en het programma dat uit maatwerk bestaat. De verbeterpunten richten zich op een efficiëntere monitoring, een kwalitatief personeelsbestand behouden en om de tijdsbesteding en financiële middelen toekomstbestendig te blijven realiseren om de interventie kwalitatief goed te kunnen blijven uitvoeren.

Aanbevelingen zijn om het netwerk te blijven optimaliseren en versterken, de monitoring efficiënter uit te voeren, positieve gezondheid verder te implementeren in de interventie om SMG te versterken, een FC Twente ambassadeur te koppelen aan SMG en om te waken voor een sterk kwalitatief team van uitvoerders om het project uit te kunnen voeren.

(6)

1. Uitgebreide beschrijving

Beschrijving interventie

Het werkblad is ook geschikt voor een samenvattende beschrijving van complexe of samengestelde interventies. Dit zijn interventies die uit twee of meer afzonderlijke onderdelen bestaan. Denk aan

interventies met aparte onderdelen voor verschillende doelgroepen, zoals een leefstijlinterventie die zowel gericht is op de community als op de school als op de individuele docent. Of aan interventies met

verschillende modules die bij een doelgroep ‘op maat’ worden toegepast.

Naarmate er meer onderdelen zijn is het aan te bevelen de structuur visueel weer te geven in een schema.

Dit geldt met name voor de subdoelen en voor de aanpak van de interventie. Zie ook de aanwijzingen in de handleiding.

1.1 Doelgroep

Uiteindelijke doelgroep – max 100 woorden

Wat is de uiteindelijke doelgroep van de interventie? Beschrijf dit zo concreet mogelijk.

SMG richt zich op kwetsbare groepen waarvoor de deelname aan de samenleving niet vanzelfsprekend is.

Onder kwetsbare groepen verstaan we mensen, zowel jongeren als volwassenen uit de regio Twente, die zich in kwetsbare situaties bevinden zoals bijvoorbeeld laaggeletterdheid, gezondheidsproblemen (lichamelijk, psychisch), lage SES, langdurig werkloosheid, niet westerse migranten, iedereen met emotioneel stressvolle situaties, sociaal kwetsbaren, armoede, eenoudergezinnen, verslavingsproblematiek en criminaliteit.

Over het algemeen kan je stellen dat deze mensen te maken hebben met multi-problematiek en daardoor over het algemeen minder regie en zelfvertrouwen hebben over hun leven, financiële problemen, meer gezondheidsproblemen en minder vertrouwen in instanties is).

Intermediaire doelgroep – max 100 woorden Zijn er intermediaire doelgroepen? Zo ja, welke?

De intermediaire doelgroepen die deel uit maken van de aanpak bij SMG;

• Stagiaires: MBO N4 opleiding Sport en Bewegen, HBO Sportkunde en Social Work

• Sportaanbieders

• Voetballers/trainers FC Twente (beloningen voor de extrinsieke motivatie)

• Gastdocenten/vrijwilligers voor themabijeenkomsten om de gezonde en actieve leefstijl te stimuleren, dit is per groep anders (zie schema 3).

• De verwijzers zoals wijkteams, UWV, welzijnswerkers, jongerenwerkers, sportverenigingen, zorgprofessionals, Humanitas, Leger des Heils, onderwijs, leerplichtambtenaren, politie, Afdeling werk en inkomen Gemeenten, WMO, Reclassering, enz. Zij zijn een belangrijke intermediair om de doelgroep te bereiken en te motiveren om mee te doen aan SMG.

Selectie van doelgroepen – max 250 woorden

Hoe wordt de (intermediaire) doelgroep geselecteerd? Zijn er eventueel inclusie criteria of contra-indicaties?

Zo ja, welke?

Het vaststellen van selectiecriteria wordt gedaan door het team van SMG en het netwerk dat betrokken is.

Selectie vindt dicht bij de doelgroep plaats, door bijvoorbeeld samen op te trekken met wijkteams, UWV, welzijnswerkers, jongerenwerkers, Humanitas, Leger des Heils, sportverenigingen, onderwijs, leerplichtambtenaren, politie, zorgprofessionals, afdeling werk en inkomen Gemeenten, WMO en Reclassering. Persoonlijke benadering is erg belangrijk om de doelgroep te bereiken en meer effectief dan bijvoorbeeld advertenties of artikelen in een krant of op websites.

(7)

Scoren met gezondheid / niveau GB * 7 Bijvoorbeeld de Gemeente Enschede. Zij organiseert 1x per 6 weken in verschillende delen van de stad een zgn. DOEN Beurs en geven op deze manier een invulling aan de participatiewet. Mensen die langdurig in de bijstand zitten moeten iets bijdragen aan de samenleving. Dit kan zijn vrijwilligerswerk of een traject gericht op eigen ontwikkeling. SMG is aanwezig tijdens deze beurs en een optie voor deze mensen om aan deel te nemen.

Per doelgroep worden selectiecriteria vastgesteld zoals: leeftijd, aantal dagdelen dat iemand deel kan nemen, deelnemer moet naar de uitvoeringslocatie kunnen komen, doelstellingen, enz. Per doelgroep wordt een flyer ontwikkeld ter ondersteuning. Hierop staan de selectiecriteria genoemd.

Meestal is er geen contra-indicatie maar bij bepaalde klachten wordt de deelnemer verzocht contact op te nemen met de huisarts om deze te raadplegen of deelname verstandig is. Ook mogen deelnemers geen drugs of alcohol gebruikt hebben voor de beweegbijeenkomst of ernstige agressieproblemen hebben. De toeleiders overleggen met de coördinator van SMG of deelname aan het traject mogelijk en/of verstandig is.

Betrokkenheid doelgroep – max 150 woorden

Op welke manier was de doelgroep (eventueel) betrokken bij de (door)ontwikkeling van de interventie?

In opdracht van het ministerie van VWS, KNVB en (toenmalig) NISB is in 2009 aan Scoren in de wijk gevraagd SMG te ontwikkelen voor ongezonde en inactieve bewoners in de regio Twente.

In de experimentele fase (3 jaar) zijn diverse (intermediaire) doelgroepen betrokken geweest bij de ontwikkeling, evaluatie en bijstelling (behoefteonderzoek, klankbordgroepen, ervaring opgedaan bij diverse doelgroepen in de Gemeenten Hengelo en Enschede). Nog steeds worden de professionals rondom de deelnemers nauw betrokken bij de uitvoering en inhoud. Er hebben in de 1^e twee jaar steeds flinke bijstellingen plaats gevonden. Daarna is het een duurzaam traject geworden dat een duidelijk raamwerk biedt voor maatwerk. Tot op heden vindt bij iedere groep een T0 en T1 meting plaats. Af en toe is de monitoring uitgebreider geweest i.v.m. onderzoeken. Dit levert altijd weer waardevolle informatie op voor de doorontwikkeling. De deelnemers hebben altijd invloed op de sporten en de thema’s in het traject.

(8)

1.2 Doel

Hoofddoel – max 100 woorden

Wat is het hoofddoel van de interventie? Beschrijf dit zo concreet mogelijk in termen van gedrag van de einddoelgroep.

Hoofddoel van SMG is dat de einddoelgroep in 13-17 weken gedragsmatige structurele stappen zetten om de kans op deelname aan de samenleving te vergroten op het gebied van de zes dimensies van Positieve Gezondheid, namelijk lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren.

De deelnemers maken kennis met de zes dimensies tijdens de interventie. Na de interventie hebben deelnemers structurele stappen gezet op één of meerdere dimensies van Positieve Gezondheid, gerelateerd aan hun persoonlijke doelstellingen.

Subdoelen – max 350 woorden

Wat zijn de subdoelen van de interventie? Beschrijf deze zo concreet mogelijk. Indien van toepassing: welke subdoelen horen bij welke intermediaire doelgroepen? Geef voor elke intermediaire doelgroep minimaal één subdoel aan.

De beoogde subdoelen die bijdragen aan het behalen van de hoofddoelstelling worden hieronder benoemd a.d.h.v. elementen gebaseerd op positieve gezondheid. Afhankelijk van de doelstelling voor de groep, wordt de inhoud van het traject bepaald met de kernelementen die te zien zijn in de matrix van schema 3.

Meerdere dimensies Positieve Gezondheid 1. Sport en Bewegen (Lichaamsfuncties):

- Deelnemers voldoen na afloop aan de beweegrichtlijnen.

- Deelnemers nemen na afloop deel aan en hebben plezier in sporten beweegactiviteiten.

- Deelnemers hebben na afloop meer kennis over gezond bewegen en kennen het belang hiervan.

- Deelnemers merken de voordelen van een gezonder beweegpatroon in hun dagelijkse leven.

2. Kwaliteit van leven:

- Deelnemers beschikken na afloop van de interventie over meer kennis over een gezond voedingspatroon.

- Deelnemers passen de kennis over een gezond voedingspatroon toe in het dagelijks leven.

- Deelnemers hebben technieken geleerd en tips gekregen om meer te ontspannen en bewaren meer balans in hun leven.

- Deelnemers hebben voorlichting gekregen over de mogelijkheden om sociaal/maatschappelijk (meer) te kunnen participeren.

3. Mentaal welbevinden:

- Deelnemers hebben tijdens het traject theorie gekregen en trainingen gevolgd gericht op zelfvertrouwen, weerbaarheid, veerkracht, eigenwaarde, zingeving en empowerment voor hun toekomst.

- Deelnemers hebben na afloop meer plezier en vertrouwen in het integreren van een gezonde en actieve leefstijl in hun dagelijkse leven.

Subdoelen intermediaire doelgroepen

Professionals van sportaanbieders en stagiaires van MBO en HBO Sport en Social Work opleidingen bieden deelnemers een laagdrempelige en toegankelijke manier van beweging aan in een veilige omgeving

”Ontmoetingen met voetballers en/of trainers van FC Twente worden ingezet als beloning voor deelnemers voor de extrinsieke motivatie.

(9)

Scoren met gezondheid / niveau GB * 9 Gastdocenten/vrijwilligers voor themabijeenkomsten om de gezonde en actieve leefstijl te stimuleren, dit is per groep anders (zie schema 3). Verwijzers zoals wijkteams, UWV, welzijnswerkers, jongerenwerkers, sportverenigingen, zorgprofessionals, Humanitas, Leger des Heils, onderwijs, leerplichtambtenaren, politie, Afdeling werk en inkomen Gemeenten, WMO en Reclassering zijn een belangrijke intermediair om de doelgroep te bereiken en te motiveren om mee te doen aan SMG.

1.3 Aanpak

Opzet van de interventie – max 200 woorden

A: Wat is de opbouw van de interventie? Welke fases of stappen kun je onderscheiden?

B: Wie is de aanvrager of initiatiefnemer van de interventie en op welke manier en vanaf welke fase of bij welke stap (zie A) is deze betrokken?

C: Wat is de omvang van de interventie? (duur/doorlooptijd, aantal contacten, duur van de contacten)? Geef dit aan per fase of stap (zie A).

A. Opbouw van de interventie

Schema 1 tijdschema opzet interventie

• Fase 1 - Voorafgaand aan de organisatie (1 maand)

Wanneer het netwerk opgebouwd is, zijn met name fase 1/2 korter. Fase 2 start pas wanneer alle betrokken partijen de aanpak onderschrijven en de verantwoordelijkheid nemen voor hun aandeel en een goede samenwerking. Is dit (nog) niet het geval dan is het verstandig om eerst goed in fase 1 te investeren.

• Fase 2 – Organisatie (3 maanden)

In deze fase worden stappen ondernomen om maatwerk te kunnen realiseren, bijv. verkenning, zwakte/sterkte analyse, beschrijven samenwerkende partners, selectie en werving van de doelgroep enz.

• Fase 3 – Uitvoering (4 maanden)

De ervaring in Twente is dat deze fase, de uitvoering, ongeveer 4/5 maanden kost

Fase 1

• Bij elkaar brengen van de samenwerkende partijenrondom werving, uitvoering en borging, hieruit vormt zich een afvaardiging in een projectgroep

• Intentie van de samenwerkende partijen om mee te werken en verantwoording te dragen voor hun aandeel

• Probleemanalyse, doelstellingen en plan van aanpak worden beschreven door de projectleider

Fase 2

• Buurt/zorginstelling verkennen en in kaart brengen van de mogelijkheden en beperkingen

• Methode en selectiecriteria vaststellen voor het selecteren en werven van de doelgroep

• Organisatie op locatie dicht bij de doelgroep

• Organiseren van de bemensing (inclusief trajectbegeleider en werven studenten) voor het traject en regelen materialen

Fase 3

• Na behoefte onderzoek ontwikkelen van maatwerk voor groep van ong. 15 - 17 deelnemers

• Organiseren inhoud en begeleiding studenten

• T0 meting (o.a. gezondheidstest) en uitvoeren traject, volwassenen 13 weken a 3uur per week, jong volwassen 13 weken a 2x 3uur per week

• Thuisopdrachten ter ondersteuning van de diverse onderdelen

• Werven deelnemers voor de volgende groep

Fase 4

• T1 meting, bespreken effecten en bevindngen

• Bijstellen en voorbereiden op volgende groep

• Indien mogelijk follow up van de groepen die het traject afgerond hebben

• Deelnemers gaan verder bij sportverenigingen, zelf sporten, participeren in de wijk of met vrijwilligerswerk, educatie, opleiding of werk

Fase 5

• Dezelfde stappen voor de volgende groep

• Na de 1e cyclus is het niet meer nodig om 1 maand tussen de groepen te plannen, er kan dan gaande weg geëvalueerd en bijgesteld worden

(10)

• Fase 4 - Evaluatie en bijstelling (1 maand)

De evaluatie/bijstellingsfase is belangrijk voor de verbetering van de interventie en borging voortgang voor de doelgroep. Tevens zijn de evaluaties belangrijk voor het verkrijgen van inzicht in het proces en op de effecten van SMG.

• Fase 5 - Nieuwe cyclus groep 2

Start volgende groep. De fasen zullen elkaar sneller opvolgen en de cyclus voor de voorbereiding van een volgende groep zal parallel kunnen lopen tijdens de uitvoering van een andere groep.

Inhoud van de interventie – max 1200 woorden

A: Welke concrete activiteiten worden uitgevoerd en -indien van toepassing- in welke volgorde of fases?

Geef een korte omschrijving van de activiteiten. Het is voldoende als de lezer op hoofdlijnen een indruk krijgt van wat er gedaan wordt en hoe dit gedaan wordt. Besteed ook aandacht aan de werving van deelnemers.

B: Bij interventies op maat: geef aan welke activiteiten, op basis van welke criteria, op maat worden uitgevoerd.

C: Welke activiteiten moeten minimaal worden uitgevoerd om de gestelde doelen te behalen?

A: Welke concrete activiteiten worden uitgevoerd?

Sport als middel is de rode draad en is minimaal 1x per week onderdeel van ieder traject. De wijkgerichte interventie sluit zoveel mogelijk aan bij het doel, de behoeften en het dagelijkse leven van de groep. Daardoor ziet het traject er steeds anders uit.

De dimensies van positieve gezondheid komen in een groep in meer of mindere mate aan de orde, afhankelijk van de wensen en de doelstellingen van de groep. Iedere groep, ieder individu heeft een andere motivatie/behoefte voor deelname. Daarvoor biedt het raamwerk van SMG handvatten. De betrokkenheid van de deelnemers wordt vergroot door de invloed die ze op de inhoud kunnen uitoefenen. In schema 3 zijn in een matrix de kernelementen van SMG in beeld gebracht:

Kernelementen

Soort groep

Groeps- gesprek

Sport en Bewegen Gezondheids- test

Huiswerk Zelfredzaam (gezonde voeding, hygiëne, dagelijks functioneren)

Sociaal

Maatschappelijk participeren Volwassen

vrouwengroep

XX XX XX XX XX

Volwassen mannengroep

XX XX XX XX XX

Jong

volwassengroep

XXX XXXX XXX XXXX XXXX

Statushouders X XX X XX XX

Kernelementen

Soort groep

Gasten voor koppeling naar (vrijwilligers) werk opleidingen

hulpverlening, enz.

Basis sociale/werk vaardigheden

Weerbaarheid zelfvertrouwen ontspanning houding zelfregie

Zingeving toekomst

Taal

Volwassen vrouwengroep

XX X XX XX XX

Jong

volwassengroep

XXXX XXX XXXX XXXX X

(11)

Statushouders X X XX X XXX

Kernelementen

Soort groep

Financiële vaardigheden omgaan met weinig geld

Persoonlijke begeleiding

FC Twente Feestelijke afsluiting

Volwassen vrouwengroep

XX XX X XX

Jong

volwassengroep

XXXX XXXX XX XXXX

Statushouders X XX X XX

Schema 3: Matrix met kernelementen van Scoren met gezondheid Opmerkingen bij deze matrix:

1. De kruisjes staan voor de intensiteit waarop een kernelement aangeboden wordt.

2. Iedere groep is maatwerk maar de kernelementen geven aan welke elementen bij alle groepen in meer of mindere mate uitgevoerd worden.

3. De jongvolwassengroep heeft 3 dagdelen en 17 weken tegenover de 2 dagdelen en 13 weken bij de andere groepen. Dit maakt dat dit een intensiever traject kan zijn.

Selectie en werving

Selectiecriteria en manier van werving is vastgesteld met het netwerk. Zie hoofdstuk 1.1.

De toeleiders krijgen ondersteuning en advies van SMG en er is promotie- en informatiemateriaal beschikbaar.

De persoonlijke benadering door de toeleiders is het meest krachtig om de doelgroep te bereiken en te motiveren mee te doen met SMG. Regelmatig geeft SMG voorlichting aan de teams in het netwerk en is aanwezig op wijkmarkten, Doen! Beurzen, gezondheidsmarkten, enz. Via onze Facebook en website melden zich af en toe deelnemers omdat ze door foto’s en berichten geïnteresseerd zijn geraakt.

B: Voorbeeld SMG weekprogramma op maat

Het is belangrijk dat SMG onderdeel uitmaakt van een samenwerkingsverband met partijen die een gezamenlijke visie en doelstelling hebben voor de doelgroep en die het aanbod in de wijk en in de stad weten te verbinden. De uitvoering begint altijd zo dichtmogelijk bij de doelgroep in de wijk waar ze wonen (kantine sportvereniging, wijkcentrum, school in de wijk). In schema 2 is een voorbeeld van een weekprogramma voor een jonge moedersgroep van 2x 3 uur per week (18-27 jaar).

Week 4 1^e ochtend die week Week 4 2^e ochtend die week

8.45 Inloop met koffie/thee Inloop met koffie/thee

9.00 Start kringgesprek o.l.v. docent

• Hoe is het de afgelopen week gegaan?

• Aan de hand van het logboek bespreken thuisopdrachten (deze week p.d. 20 minuten matig intensief bewegen)

• Delen van persoonlijke ervaringen

Start kringgesprek o.l.v. docent

• Hoe is het de afgelopen week gegaan?

• Aan de hand van het logboek bespreken thuisopdrachten (deze week p.d.20 minuten matig intensief bewegen)

• Delen van persoonlijke ervaringen 9.30 Zumba (Zumba instructeur uit de wijk) GPS tocht begeleid door de stagiaires

10.30 Koffie/thee pauze

10.45 Thema: gezonde voeding voor een jong gezin (Diëtiste)

Thema: opvoedingsvraagstukken koffie/thee

11.30 Afronding bijeenkomst Afronding bijeenkomst

12.00 Mogelijkheid persoonlijke begeleiding Mogelijkheid persoonlijke begeleiding

(12)

Scoren met gezondheid / niveau GB * 12 Schema 2; voorbeeld weekschema jonge moedersgroep van 2x 3 uur per week (18-27 jaar) Toelichting

1. Sport en Bewegen als rode draad: zie doelstellingen.

Om verantwoord met de deelnemers te bewegen en om de deelnemers positieve resultaten te laten ervaren, wordt er bij de start en aan het einde een eenvoudige gezondheidstest afgenomen. Ingrediënten van deze pijler kunnen zijn: lichaamsfuncties (ken je lijf, hygiëne, risicogedrag, gezond zijn en voelen), dagelijks functioneren, stimuleren beweegrichtlijnen, ervaren van plezier aan sporten. Deelnemers kiezen de beweegactiviteiten d.m.v. een behoefteformulier. Stagiaires zetten daarna een verantwoord beweegprogramma op waarbij de intensiteit van de activiteit bij de start van de cursus lager moet zijn.

Uitvoering door: stagiaires, docenten, trainers sportverenigingen. De organisatie van de beweegactiviteiten is voor de sportstagiaire). De deelnemers krijgen per week een opbouwschema voor de beweegrichtlijnen en een eenvoudig logboek. De begeleiders stimuleren de deelnemers om onderling af te spreken in de tussenliggende week om samen te bewegen (bijvoorbeeld dansen, wandelen, fietsen, zwemmen). Tegen het einde van het traject gaan de gesprekken a.d.h.v. de doelstellingen hoe hij/zij verder wil werken aan de gezonde en actieve leefstijl. In deze fase is er nauw contact met de andere professionals in het netwerk van de deelnemer en de sportaanbieders. De deelnemer kan begeleiding krijgen bij het sportlidmaatschap naar keuze en evt. regelen van financiën hiervoor. In Enschede kunnen ze doorgaan met Life-goals. In Hengelo is er het programma Beweegmaatje. Zowel in Hengelo en Enschede zijn er beweegmakelaars aangesteld om een passend sportaanbod met de deelnemer vorm te gaan geven.

2. Kwaliteit van leven: zie doelstellingen.

Thema’s en trainingen die gericht zijn op kwaliteit van leven. Hierbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij het dagelijkse leven van de deelnemers zodat het ook realistisch is om het te integreren in hun leven. Bijvoorbeeld

‘mindfullness’, beter slapen, ontspannen, muziek, Tai Chi en Yoga krijgen binnen dit onderdeel een plek. Bij gezonde voeding spelen de favoriete gezonde recepten van de voetballers van FC Twente ook een leuke rol.

De diëtist geeft de deelnemers handvaten om bewuster met gezonde voeding om te gaan op een plezierige en eenvoudige manier. Er is altijd een kookbijeenkomst waar de groep zelf een gezond menu voor samen moet stellen en daar kunnen, in overleg met de groep, gasten voor uitgenodigd worden.

3. Mentaal welbevinden: zie doelstellingen.

De meeste aandacht gaat uit naar een positiever zelfbeeld, zelfvertrouwen en empowerment. De doelgroep krijgt meer kennis en vaardigheden door de thema’s en trainingen. Bijvoorbeeld: verantwoordelijkheid nemen, hoe kom je over, hoe wil je over komen, welke belemmeringen ervaar je om te participeren, dromen en doen, voorlichting over opleidingen en de Twentse arbeidsmarkt, bedrijfsbezoeken, financiële problemen, weerbaarheid, zelfvertrouwen, zingeving, seksualiteit, enz. Ook binnen dit onderdeel werkt de deelnemer samen met de begeleiders en de groep aan persoonlijke doelen.

Motiverende beloningen: meedoen en volhouden.

1. FC Twente: T-shirt met logo, bezoek trainingscentrum/stadion (voetballers zijn dan aanwezig), FC Twente sjaal bij de feestelijke afsluiting, soms bijwonen van een wedstrijd. Het uitvoerend team heeft de uitstraling van FC Twente qua kleding en communicatie.

2. Leuke uitjes of trainingen: bijvoorbeeld uitnodigingen voor trainingen (weerbaarheid, sollicitatie), uitstapjes (vrouwenbeurs, bibliotheek, avondvierdaagse), bedrijfsbezoek, enz..

C: Minimale activiteiten om doelen te behalen

Welke activiteiten minimaal uitgevoerd moeten worden om de gestelde doelen te behalen, is vooraf niet aan te geven vanwege het programma dat per groep maatwerk is en bij de voorbereiding/verkenning pas concrete invulling krijgt.

(13)

2. Uitvoering

Materialen – max 200 woorden

A: Welke materialen zijn beschikbaar voor de werving, uitvoering en evaluatie van de interventie?

B: Voor wie zijn de materialen bestemd en hoe verkrijgen ze de materialen? Maak eventueel een overzicht in een tabel.

Voorbeeldoverzicht materialen voor volledig Scoren met gezondheid traject. Kan minder of meer afhankelijk van doelgroep, doel en beschikbare budget. De handleiding van SMG is tegen ontwikkelen materiaalkosten beschikbaar.

Materialen voor werving.

1. Flyers, brieven, posters ter ondersteuning bij de persoonlijke benadering.

2. Informatiemateriaal voor professionals (papier, beeldmateriaal, PowerPoint).

3. Sleutelfiguren en/of ‘tolken’ die helpen bij de werving, inhoud en uitvoering.

Materialen voorbereiding en uitvoering:

1. Handleiding met cursusmaterialen die gebaseerd zijn op de dimensies van Positieve gezondheid (op papier en digitaal): stappenplan, ondersteuning voor de organisatie en uitvoering, naslagwerk voor verdieping van de doelgroep en de diverse thema’s, voorbeeld flyer, voorbeeld brieven, draaiboek met tijdsplanning, logboek, T0 en T1 vragenlijsten, begroting, enz.).

2. Sportmateriaal: matjes, muziekinstallatie, ballen, dynabands, smovey’s, badmintonspullen, tennisspullen, spelmateriaal, kickboks materialen (stootkussens en bokshandschoenen), enz..

3. Gezondheidsvragen en testjes: bloeddrukmeter, weegschaal, meetlint, privacyverklaring.

4. T-shirts voor de deelnemers en kleding voor uitvoerenden.

5. Achtergrondinformatie en cursusmateriaal thema’s: map, pen, rugtasje, logboek, foldermateriaal, readers, beeldmateriaal, presentatiemateriaal, enz..

6. Beloningen en promotiemateriaal.

7. Website/facebook Scoren met gezondheid voor inspiratie en contact.

www.fctwentescorenmetgezondheid.nl en www.facebook.com/fctwentescorenmetgezondheid Materialen voor evaluatie.

1. Format voor behoefte onderzoek.

2. T0 en T1 vragenlijsten.

3. Tijdlijnevaluatie voor evaluatie met het team, stagiaires en netwerk.

Type organisatie en locatie – max 200 woorden

A: Welk soort organisaties kunnen de interventie uitvoeren? (zie eventueel ook 1.3 voor initiatiefnemers) B: Op welk soort locaties kan de interventie worden uitgevoerd en wat zijn hierbij belangrijke

randvoorwaarden?

A; De samenstelling van professionals en stagiaires is een bewezen krachtige combinatie in de uitvoering. Het initiatief hiervoor kan genomen worden door iedere organisatie (welzijn, onderwijs, sportaanbieder, jongerenwerk, enz.) indien een probleem gesignaleerd wordt waarbij in de aanpak sport als middel gebruikt kan worden. Het raamwerk van de interventie is makkelijk te gebruiken en te vertalen voor diverse organisaties die met een aantrekkelijke en verantwoorde aanpak mensen in beweging wil brengen. Het is wel belangrijk dat de organisatie ervaring heeft met de doelgroepen en gezonde leefstijl interventies.

B: Het meest krachtig is om SMG uit te voeren dichtbij de deelnemers en in de context van de community In samenspraak met de gemeente en de structuur van de wijk/dorp waar het uitgevoerd wordt. Daarnaast zijn de locaties van FC Twente een inspirerende omgeving, met name voor de jongerengroepen.

(14)

Scoren met gezondheid / niveau GB * 14 Sport (als middel), samenwerking en maatwerk zijn succesfactoren voor SMG en daarom gaat onze voorkeur uit naar een sportvereniging en het gebruik van een sportzaal. Daarnaast is het voor de duurzaamheid en de kans op blijvende resultaten bij de deelnemers van belang om SMG te verbinden met het aanbod wat al in een gemeente voorhanden is en samen te werken met sportaanbieders.

Opleiding en competenties van de uitvoerders – max 200 woorden

A: Welk soort professionals en vrijwilligers kunnen de interventie uitvoeren? Geef aan wie

eindverantwoordelijk is en wie werkt onder verantwoordelijkheid van een projectleider of supervisor.

B: Welke specifieke competenties hebben de uitvoerders nodig in aanvulling op hun standaard professionele competenties?

A: Professionals op de werkterreinen sport, gezondheid, welzijn, gedragsverandering, empowerment, educatie. SMG vraagt om een combinatie van deskundige professionals met een opleiding op 1 of meer van deze deskundigheidsgebieden. Ervaring met de doelgroepen is belangrijk. Daarnaast stagiaires van de opleidingen op het vlak van Sport, Social Work, Gezondheidszorg en Welzijn.

Voorbeelden van cursussen die handvatten kunnen bieden aan uitvoerders:

1. ROC van Twente.

-scholing methodiek Scoren met gezondheid; theorie op basis van positieve gezondheid, uitvoering, samenwerking en organisatie, doelgroepen, begeleiding, enz..

-train de trainer op locatie voor de lokale situatie.

-Beweegkuurinstructeur; o.a. effect van voeding en bewegen op gezondheid, Motivational Interviewing, leefstijl intake, opstellen beweegplannen.

-EHBO en reanimatie diploma.

-Scholing m.b.t. de diverse thema’s binnen de interventie.

2. Olga Commandeur training “ouderen in beweging”: unieke training gericht op bewegen met ouderen maar goed te vertalen naar andere doelgroepen, toegang tot de website voor ondersteuning met informatie en adviezen van ervaren professionals.

B: Belangrijke competenties voor de uitvoerenden:

didactische vaardigheden, aanspreken op gedrag, affiniteit met sport en bewegen en de doelgroep, humor, besluitvaardigheid, creativiteit, doorzettingsvermogen, flexibiliteit, groepsgericht leiderschap, integriteit, interpersoonlijke sensitiviteit, netwerkvaardigheid, probleemanalyse, proactief, samenwerken, betrokkenheid, coachen, adviseren, diversiteit hanteren, empathie, feedback geven/

ontvangen, gespreksvaardigheid, motiveren, stimuleren, observeren.

Kwaliteitsbewaking – max 200 woorden

A: Op welke manier bewaak je als interventie eigenaar de kwaliteit van de inhoud en de uitvoering van de interventie?

B: Indien van toepassing: Op welke manier faciliteer je de uitvoerders bij kwaliteitsbewaking wanneer er een andere uitvoerder is dan de interventie eigenaar zelf?

De kwaliteit wordt op diverse manieren bewaakt.

1. Als derden willen gaan werken met SMG is het aan te bevelen om te leren van de 10 jaar ervaring van SMG: bijwonen overdracht door de interventie eigenaar, training van minimaal 1 dag om te leren werken met de methodiek, de doelgroep en te leren van de ervaringen met SMG.

2. Gebruik van de handleiding (met evaluatieformulieren) en het raamwerk van SMG zoals bedoeld (uitleg tijdens de training).

3. Verplichte systematische monitoring en proces- en effectevaluatie met de doelgroep en het samenwerkingsverband (in overleg en met begeleiding van de interventie eigenaar).

4. Helpdesk van het team SMG, voor vragen en advisering.

5. Indien wenselijk kan de interventie eigenaar zitting hebben in de stuurgroep voor advisering en het delen van ervaringen die in Twente opgedaan zijn.

(15)

Scoren met gezondheid / niveau GB * 15 6. Mogelijkheid tot een train de trainerscursus op maat, de invulling is afhankelijk van de wensen van de

opdrachtgever (op locatie coachen en ontwikkelen van maatwerk voor de lokale situatie).

7. Mogelijkheid tot intervisiebegeleiding en coaching van de interventie eigenaar.

8. Delen van goede voorbeelden en onderzoeksresultaten door Scoren met gezondheid.

Randvoorwaarden – max 200 woorden

Wat zijn de organisatorische en contextuele randvoorwaarden voor een goede uitvoering van de interventie?

Draagvlak bij de doelgroep creëren.

- Doelgroep betrekken bij werving, inhoud, uitvoering.

- Duidelijke communicatie naar/met de doelgroep en sociale en professionele omgeving.

- Aansluiten bij community, cultuur, dagelijkse leven doelgroep.

- Gebruik ambassadeurs en sleutelfiguren.

Draagvlak in de context van de deelnemer.

- Samenwerken met sociale en fysieke community (sportaanbod, wijk, gemeente, scholen, welzijnswerk, wijkcentrum).

- Community bepaalt doelgroep en doel en legt contact met potentiële deelnemers.

- Uitvoeringslocaties in de community.

- Samenwerkingsorganisaties verzorgen vanuit hun deskundigheid thema’s.

Financiering, politiek draagvlak en aansluiten bij beleidsontwikkelingen.

- Aansluiten bij politiek beleid (gemeentelijk, regionaal, landelijk niveau).

- Politiek speelt rol spelen bij initiëren interventie en motiveren stakeholders.

- Effect sport als middel voor diverse maatschappelijke en persoonlijke problemen (actievere leefstijl, meer regie over hun leven, positief effect op de leefomgeving).

Uitvoerende team.

- Specifieke deskundigheid.

- Specifieke competenties.

- Draagvlak creëren bij de diverse opleidingen voor stagiaires.

- Erkenningstraject voor MBO en HBO leerbedrijf aanvragen.

Financiële voorwaarden.

- Financiering personele kosten (b.v. bekostigd door gemeenten, bedrijven, zorginstelling, subsidies).

- Projectleider verantwoordelijk naleven financiële kaders begroting en wat daarvoor geboden kan worden.

- Kosten materialen (eenmalige aanschaf en materiaalkosten per groep).

- Locatiekosten en kosten voor voeding, koffie, thee, enz..

Implementatie – max 200 woorden

A: Op welke manier faciliteer je als interventie eigenaar de implementatie van de interventie wanneer je zelf de uitvoerder van de interventie bent? Wat gebruik je hierbij? Hoe doe je dat?

B: En op welke manier faciliteer de implementatie van de interventie wanneer er andere initiatiefnemers en uitvoerders zijn dan de interventie eigenaar zelf? Geef een samenvatting.

De interventie kan in heel Nederland uitgevoerd, geïmplementeerd en aangepast worden aan de lokale situatie. In Twente spelen FC Twente, scoren in de wijk (maatschappelijke tak van FC Twente) en het onderwijs (ROC van Twente) een belangrijke kartrekkersrol. Enerzijds vanuit hun maatschappelijke betrokkenheid en anderzijds om hun kennis, deskundigheid en de uitvoerende docenten. Ook vinden we het belangrijk dat om de stagiaires de kans te geven om in een zeer leerrijke stage te leren om met de doelgroepen te werken. Deze manier van werken heeft vele voordelen maar het kan natuurlijk ook door andere organisaties uitgevoerd worden.

(16)

Scoren met gezondheid / niveau GB * 16 Ondersteuning voor het leren werken met en de implementatie van SMG kan geboden worden door de interventie eigenaar en het team SMG. Belangrijk is om vanaf de start te werken in de context en het traject te verbinden aan organisaties en activiteiten die complementair zijn voor de doelgroep. SMG is in 2009 begonnen als experiment en na 2 jaar is het een duurzaam traject geworden en is het team gegroeid in de loop der jaren. In 2019 bestaat het team uit 8 professionals en 6 stagiaires MBO en HBO van 2 naar 12 professionals en 8 stagiaires MBO en HBO in september 2018. Zij willen hun ervaringen, de onderzoeksresultaten en deskundigheid graag delen met serieuze belangstellenden.

Kosten – max 200 woorden

Wat zijn de kosten van de interventie? Geef aan welke kostenposten er zijn en wie welke kosten betaalt.

Benoem hierbij zowel de personele kosten (in aantallen uren) als de materiële kosten. Geef ook aan welke kosten eenmalig zijn (aanschaf materiaal bijvoorbeeld) en welke kosten structureel zijn. Bijvoorbeeld bij uitvoering op meerdere locaties of bij herhaling van de interventie. Werk met een tabel waarin de kosten goed inzichtelijk zijn.

Kosten per groep

Activiteit Specificatie

Totaal aantal

uren Tarief per

uur Totaal

kosten Uitvoering door 2

docenten - 13 weken x 1 dagdeel a 3,5 uur x 2

docenten 91 € 138,10 €

12.567,10 Totaal

€ 12.567,10

Activiteit Specificatie

Totaal aantal

uren Tarief per

uur Totaal

kosten Personeel

- 13 weken x 1 dagdeel a 3,5 uur x 2

docenten 91 € 122,36

€ 11.134,60

Huur - 13 weken x 1 dagdeel a 3,5 uur 45,5 € 15,00 € 682,50

Materiele kosten - Lesmateriaal en overige € 750,00

Totaal €

12.567,10

Schema 4 Voorbeeld specificatie voor 1 groep van 13 weken Opmerkingen:

• Voorbeeld kosten SMG: groep van 15-20 deelnemers.

• Door maatwerk kan het goedkoper of duurder uitvallen (minder/meer bijeenkomsten/kosten).

• Bij deze specificatie zijn b.v. niet de implementatie kosten en de eenmalige kosten voor aanschaf van materialen meegenomen.

• Op sommige groepen wordt om diverse redenen met 2 professionals gewerkt, soms is het mogelijk een groep uit te voeren met 1 professional en stagiaires/vrijwilligers.

• Ook kan je besparen wanneer er geen kosten voor de locatie en koffie en thee zijn of bijvoorbeeld er met eigen auto’s naar uitstapjes gereden wordt.

• Bij SMG zijn er voor de deelnemers meestal geen kosten aan verbonden.

(17)

3. Onderbouwing

Probleem – max 400 woorden

Voor welk probleem of (mogelijk) risico is de interventie ontwikkeld? Omschrijf aard, ernst, spreiding en gevolgen van het probleem of risico. Baseer je tekst op enkele bronnen en benoem de bronnen in het hoofdstuk ‘Aangehaalde literatuur’.

Aard

Het probleem dat centraal staat bij SMG is dat mensen minder makkelijk te motiveren zijn voor een gezonde leefstijl en participatie. Een gezonde leefstijl is gekoppeld aan het begrip gezondheid. In SMG zien wij gezondheid als het vermogen van mensen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven (Huber et al, 2011). Huber et al (2011) zien deze omschrijving als een concept en niet als een definitie. Om te kijken hoe dit concept te operationaliseren was en breed gedragen kon worden heeft Huber (2018) dit uitgewerkt in zes dimensies, onder de noemer Positieve Gezondheid. Op basis van dit concept is gezondheid niet zozeer de ziekte zelf, als wel de gevolgen van ziekten en hoe mensen met deze gevolgen om kunnen gaan, die bepalend zijn voor participatie (Themarapport Volksgezondheid Toekomstverkenning, 2014).

Ernst

SMG richt zich op kwetsbare groepen waarvoor de deelname aan de samenleving niet vanzelfsprekend is.

Onder kwetsbare groepen verstaan we mensen die zich in kwetsbare situaties bevinden zoals bijvoorbeeld laaggeletterdheid, gezondheidsproblemen (lichamelijk, psychisch), lage SES, langdurig werkloosheid, niet westerse migranten, iedereen met emotioneel stressvolle situaties, sociaal kwetsbaren, armoede, eenoudergezinnen, verslavingsproblematiek, criminaliteit. De toename van kwetsbare groepen is aannemelijk in 2021 en 2022 als gevolg van de coronacrisis in 2020.

Spreiding

Obesitas komt volgens het rapport ‘Trends in Nederland 2019’ drie keer zo vaak voor onder de bevolking van 20 jaar of ouder dan begin jaren tachtig (van 5 procent naar 15 procent) (CBS, 2020) Het percentage Nederlanders van 25 jaar en ouder dat voldoende beweegt neemt toe met het opleidingsniveau. In 2017 was het percentage hoogopgeleiden dat voldeed aan de Beweegrichtlijnen ruim anderhalf keer zo groot als het percentage laagopgeleiden (55% versus 35%). (Volksgezondheidenzorg.nl).

Gevolgen

In het Themarapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning (2014), is op basis van onderzoek in 2013 door Boer de, A.H et al (2014) te lezen dat gezondheid de maatschappelijke participatie kan beïnvloeden en andersom. Mensen met gezondheidsproblemen participeren over het algemeen minder vaak dan mensen zonder gezondheidsproblemen. De samenhang tussen participatie en gezondheid is aangetoond bij verschillende gezondheidsmaten. Zo blijkt dat het hebben van een chronische ziekte minder van belang is voor maatschappelijke participatie dan ervaren gezondheid, psychische gezondheid en de aanwezigheid van lichamelijke beperkingen. Deelname aan maatschappelijke activiteiten kan ook een positief effect hebben op gezondheid.

Mensen met gezondheidsproblemen doen over het algemeen minder mee aan de maatschappij dan gezonde mensen. Ze kunnen bijvoorbeeld niet werken of raken in een sociaal isolement. Andersom kan meedoen aan de maatschappij een positief effect hebben op gezondheid. Dat geldt bijvoorbeeld voor school en werk.

Daarnaast hebben sociale contacten een positieve invloed op de gezondheid. Gezond zijn én blijven is belangrijk, maar niet iedereen heeft een goede gezondheid. Iemands gezondheid wordt beïnvloed door veel factoren, vooral bij complexe gezondheidsproblemen. Denk bijvoorbeeld aan overgewicht. Hierbij spelen niet alleen factoren als te weinig bewegen en ongezonde voeding een rol, ook ongunstige leefomstandigheden, een laag inkomen en werkeloosheid zijn van invloed. Bij kwetsbare groepen zoals mensen met een lage sociaaleconomische status gaat het vaak om een optelsom van deze factoren (Loketgezondleven.nl, 2018) en (Allesisgezondheid.nl, 2018).

(18)

4. Onderzoek

4.1 Onderzoek naar de uitvoering van de interventie

– max 600 woorden Wat is op basis van het beschikbare onderzoek bekend over de uitvoering van de interventie?

Beschrijf kort welke onderzoeken zijn gedaan naar de realisatie en uitvoering van de interventie. Beschrijf compact de uitkomsten van het onderzoek en geef aan op welke manier de uitkomsten van het onderzoek eventueel zijn verwerkt in de opzet en beschrijving van de interventie

Stuur bij het indienen van het werkblad de volledige publicatie van ieder genoemd onderzoek mee.

Beschrijf per onderzoek:

a) De titel, auteurs, organisatie, onderzoeksperiode en publicatiedatum (indien gepubliceerd).

Scoren met gezondheid (SMG) is een beweeginterventie van stichting FC Twente, scoren in de wijk en het ROC van Twente waarbij in 2019 onderzoek is uitgevoerd naar de uitvoering en realisatie van de interventie, door het uitvoerend team van professionals en gecoördineerd door de trajectbegeleider SMG bij jongeren en volwassen personen die aan de interventie hebben deelgenomen.

In totaal hebben 193 respondenten in 14 groepen deelgenomen aan de interventie SMG. Elke groep heeft een traject gedraaid van 13 weken. De deelnemers zijn woonachtig in de steden Almelo, Hengelo en Enschede. Dit waren jongeren en volwassenen.

b) Het type onderzoek, de onderzoeksmethode en de omvang van het onderzoek.

Het is een kwantitatief onderzoek dat bij elke groep deelnemers is uitgevoerd door middel van een T0 en T1 meting waarbij de deelnemers een vragenlijst hebben ingevuld, onder professionele begeleiding.

In de vragenlijst hebben de deelnemers antwoord gegeven op vragen binnen de volgende onderwerpen:

• Algemene medische gegevens

• Ontbijt, roken en de beweegnorm

• Voortgang

• Gezond bewegen

• Gezonde voeding

• Gezond zelfbeeld

• Organisatie

De T0 meting werd gehouden bij de eerste bijeenkomst, de T1 meting bij de laatste bijeenkomst van de groep.

Naast deze kwantitatieve data is de voortgang gemonitord door verslaglegging van de professionals die het project SMG coördineerden en uitgevoerd hebben. De 9 professionals hebben een vragenlijst ingevuld na de uitvoering van deze groepen in de eerste maanden van 2020 om te achterhalen hoe zij de interventie hebben ervaren in 2019. In totaal hebben 193 deelnemers en 9 professionals deelgenomen aan het onderzoek. De resultaten zijn niet gepubliceerd.

Het instrument waarmee onderzoek is verricht is een persoonlijke vragenlijst die handmatig ingevuld kan worden. Hier is bewust voor gekozen zodat de vragenlijst in een veilige omgeving met professionele begeleiding ingevuld kan worden door de respondenten. Daarnaast wordt de wet van privacy ook meegenomen in de werkwijze en het afnemen van de vragenlijsten door de vragenlijsten te verwerken door middel van een respondent nummer.

(19)

Scoren met gezondheid / niveau GB * 19 c) Een samenvatting van de meest relevante uitkomsten met betrekking tot inzicht in de mate waarin activiteiten zijn uitgevoerd volgens plan, het bereik van de interventie, de waardering en ervaring van de uitvoerders en doelgroep, succes- en faalfactoren, en -indien beschikbaar- de uitvoerbaarheid, de randvoorwaarden en de omgevingsvariabelen.

Uit de resultaten van de procesevaluatie SMG 2019 blijkt dat de interventie wordt uitgevoerd volgens plan. Opvallend is dat er een toename is qua werving en benadering van jongeren om deel te nemen aan de interventie. Kanttekening is dat het uitvoerend team vanwege een maatwerk programma in elk traject wel tijdsdruk ervaart om aan de behoefte van deelnemers te blijven voldoen.

De waardering en ervaringen van deelnemers over SMG zijn zeer positief te noemen. Een belangrijke reden hiervoor is dat het programma van elk traject wordt samengesteld op basis van behoefte van deelnemers. Dit zorgt voor maatwerk. Op het gebied van gezonde voeding, beweging, zelfbeeld, beweegnorm worden stappen voorwaarts gezet. Dit hangt samen met individuele progressie van deelnemers in relatie tot de dimensies van positieve gezondheid. Ook het uitvoerend team ervaart SMG zeer positief en is enthousiast over haar rol en bijdrage aan deze interventie. Een aandachtspunt is om kritisch te blijven kijken naar het personeelsbestand van het uitvoerend team zodat de kwaliteit in de toekomst blijft gehandhaafd.

De succesfactoren zijn de neutrale motiverende rol van FC Twente, het verder opgebouwde netwerk in de afgelopen jaren, de persoonlijke benadering in het project en het programma dat uit maatwerk bestaat. De verbeterpunten richten zich op de tijdsinvestering om de monitoring uit te kunnen voeren, een kwalitatief personeelsbestand te behouden en om stappen te zetten om de tijdsbesteding en financiële middelen toekomstbestendig te blijven realiseren om de interventie kwalitatief goed te kunnen blijven uitvoeren.

d) Geef tevens aan op welke manier de uitkomsten van het onderzoek en eventuele aanbevelingen zijn verwerkt in de opzet en beschrijving van de interventie. Hierbij mogen de uitkomsten van meerdere onderzoeken gecombineerd worden.

Aanbevelingen zijn om het netwerk te blijven optimaliseren en versterken, de monitoring efficiënter uit te voeren, positieve gezondheid verder te implementeren in de interventie om SMG te versterken, een FC Twente ambassadeur te koppelen aan SMG en om te waken voor een sterk kwalitatief team van uitvoerders om het project uit te kunnen voeren.

De visie van positieve gezondheid van Hubert (2015) wordt in 2020 verder geïmplementeerd in SMG door de monitoring van de T0 en T1 meting en de separate vragenlijsten van positieve gezondheid te verbinden aan elkaar.

(20)

5. Aangehaalde literatuur

Maak een alfabetische lijst van alle in deze beschrijving aangehaalde literatuur en gebruik hiervoor de APA- normen (variant met kleine letters, zie aanwijzingen in de handleiding).

Alles is gezondheid (2020). Positieve gezondheid. Binnengehaald op 14 september 2020 van http://www.allesisgezondheid.nl/content/positieve-gezondheid.

Boer de, A.H. (2014). Gezondheid en maatschappelijke participatie: Themarapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning. Binnengehaald 14 september 2020 van

https://rivm.openrepository.com/handle/10029/305628.

Centraal Bureau voor de Statistiek (2020). Trends in Nederland 2019. Binnengehaald op 14 september 2020 van https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2019/22/trends-in-nederland-2019.

Huber, M. (2018). Positieve gezondheid in perspectief. Binnengehaald op 14 september 2020 van https://iph.nl/positieve-gezondheid-en-andere-methoden-onderling-vergeleken/.

Huber, M. et al (2011). How should we define health? Binnengehaald op 14 september 2020 van https://www.researchgate.net/publication/51523299_How_should_we_define_health.

Loket Gezond Leven (2020). Cijfers en feiten sport en bewegen. Binnengehaald op 14 september 2020 van https://www.loketgezondleven.nl/gezondheidsthema/sport-en-bewegen/cijfers-en-feiten-sport-en-bewegen.

Volsgezondheid en Zorg (2020). Bewegen, Cijfers en Context, Huidige situatie. Binnengehaald op 14 september 2020 van https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/bewegen/cijfers-context/huidige- situatie#node-beweegrichtlijnen-naar-opleiding

(21)

6. Praktijkvoorbeeld

Beschrijf, indien beschikbaar, in max. 600 woorden een praktijkvoorbeeld van de uitvoering van de interventie: hoe was de situatie voor, tijdens en na de interventie?

De beschrijving van de uitvoering van deze casus heeft betrekking op een groep met 12 jong volwassenen in de leeftijd van 18 t/m 29 jaar, een groep jongeren die vastgelopen zijn in hun leven. De jongeren zijn aangemeld door jeugdhulpverleningsinstanties, Humanitas, reclasseringsambtenaren, teamdeskundigen ROC van Twente (uitgevallen MBO) en WMO consulenten/participatiecoaches/RMC medewerkers van de gemeente Enschede en Hengelo. We herkennen de volgende (multi) problematieken zoals schuldsanering, ernstig verstoorde relaties met een ouders, ex-partner (en alleenstaande moeders met kind), eenzaamheid, depressie, hoog-sensitiviteit, laag niveau, verslavingsproblematiek, psychosomatische klachten, inactiviteit e.d.

De doelen voor deze groep; werken aan hun gezondheid, leren hoe belangrijk het is om tijd voor zichzelf vrij te maken, stimuleren om te blijven sporten, meer kennis over gezonde voeding, empowerment, grenzen stellen en verantwoordelijkheid dragen voor een actieve leefstijl richting een positievere toekomst. Sport wordt bij deze groep als middel ingezet om te werken aan gezondheid, diverse basisvaardigheden zoals het verkrijgen van meer zelfvertrouwen.

De beschrijving van de casus gaat over de bijeenkomst in de 6^e week van het traject Scoren met gezondheid.

De deelnemers hadden op het behoefteformulier kickboksen aangekruist en hebben al in de voorgaande bijeenkomst actief met elkaar kennisgemaakt en vertrouwen opgebouwd.

Er zijn in de voorgaande weken verschillende samenwerkings- en vertrouwensspelen gedaan en daardoor is er veiligheid in de groep gecreëerd. Nu krijgen ze les van een kickbokstrainer die deze ochtend als gastdocent wordt ingezet. Deze trainer is Life-goals trainer en staat open om deze kwetsbare doelgroep te ontvangen in zijn sportschool. Hij heeft meerdere zelfverdedigingsgroepen die hij les geeft. Na de les wordt er geïnventariseerd wie er belangstelling heeft voor een gratis proefles. Bijna de hele groep maakt hiervan gebruik. Inmiddels is er een extra uur sport voor deze groep ontstaan. Bijna de hele groep sport nu onder begeleiding van deze maatschappelijke sportcoach een extra uur in de week in zijn sportschool. De beweegmakelaar van de gemeente ondersteunt en begeleid deze activiteit vanuit het sportbedrijf.

Hoe zag deze ochtend eruit;

Op de ochtend van de bijeenkomst komen de deelnemers vanaf 8.45 uur binnen in de kantine van de voetbalvereniging die zeer centraal in de wijk ligt. Niet alle deelnemers zijn op tijd. De docent belt 2 deelnemers op en start de groep op. Er is eerst even ruimte om belangstelling voor elkaar te tonen en bij te praten met koffie en thee. Iedereen die nog niet ontbeten heeft wordt gestimuleerd dit alsnog te doen. De docent stimuleert altijd een banaan of brood mee te nemen naar de groep

Om iets over 9.00 uur wordt er gestart met een kringgesprek waarin de thuisopdrachten van de afgelopen week besproken worden en er even tijd is voor iedereen om zijn ervaring te delen. Daarna wordt de nieuwe thuisopdracht uitgedeeld en uitgelegd. Inmiddels komen de 2 laatkomers ook binnen.

Als de kickbokstrainer is gearriveerd worden de stoelen en tafels aan de kant geschoven. De deelnemers leven zich 1 uur helemaal uit met het kickboksen. Het is duidelijk zichtbaar dat deze activiteit erg goed past bij deze jongerengroep en de trainer zorgt ervoor dat iedereen mee kan doen. De kickbokstrainer eindigt met de

‘trots’ cirkel. Iedereen krijgt aan het eind de mogelijkheid om in de kring te zeggen waarom hij trots is op zichzelf. Voor enkele is dit moeilijk, maar worden toch gestimuleerd om dit te doen. Na elke deelnemer wordt er flink geapplaudisseerd en er heerst een ‘gevoel van overwinning en blijdschap’.

Als de instructeur na een uur vertrekt wordt al gevraagd wanneer hij terugkomt. De tafels en stoelen worden weer op de plek gezet en het is tijd om wat te drinken en een banaan, broodje of een appel te eten. Als

(22)

Scoren met gezondheid / niveau GB * 22 iedereen weer zit is er nog een kort onderwijsleergesprek van 45 minuten over weerbaarheid. Welke soorten weerbaarheid zijn er en wat zijn de effecten hiervan. Dit wordt ondersteund door een presentatie met veel beeldmateriaal en er wordt ingegaan op de ervaringen en vragen van de groep.. De deelnemers krijgen informatie over de behandelde onderwerpen mee voor in hun map. Een hand-out wordt uitgedeeld.

De bijeenkomst voor de volgende week wordt uitgelegd want dan zal het thema gezonde voeding centraal staan. De gezonde lievelingsrecepten van de voetballers van FC Twente worden uitgedeeld en de deelnemers krijgen de opdracht thuis na te denken over een gezonde lunch.

Ook krijgen ze het verzoek om de volgende week weer in sportieve kleding te komen en een handdoek en flesje water mee te nemen omdat er fitness op het programma staat. Gevraagd wordt of iedereen wil helpen met opruimen en het rechtzetten van de tafels en stoelen. De bijeenkomst wordt afgesloten en de deelnemers hebben nog 15 minuten de tijd om individuele aangelegenheden te bespreken met de begeleiders. Hier wordt door een aantal deelnemers gebruik van gemaakt en sommige blijven nog even gezellig met elkaar en de docenten na kletsen.