Kosten en opbrengsten op gemengde bedrijven op akkerbouwbedrijven per bedrijf en per produkt : voorcalculatie 1960/61

KOSTEK EK OPBRENGSTEN OP AKKERBOUWBEDRIJVEN PER BEDRIJF EN PER PRODUCT

VOORCALCULATIE 1960/61

^ ' E C 0 %

L/ f* ONTVANGEN "g.

B i j l a g e I I I b i j

Rapport No.356

Afdeling Bedrijfseconomisch Onderzoek Landbouw

— £. —

INHOUDSOPGAVE

Biz.

INHOUD VAN DE TABELLEN (Hoofdstuk I, I I , III en IV ) HOOFDSTUK I SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN

1. Algemeen

2. Gebieden en b e d r i j v e n

3 . De r e s u l t a t e n

HOOFDSTUK II TOELICHTING OP DE KOSTEN PER HA GEWAS 1. Arbeidskosten

2. Beloning bedrijfsleiding 3. Trekkrachtkosten

4. Werktuigkosten 5. Werk door derden 6« Zaaizaad en pootgoed 7 . Bemesting

8. Grond- en gebouwenkosten 9. Overige kostenbestanddelen 1 0 . Aftrekposten wegens bijprodukt

HOOFDSTUK III TOELICHTING OP DE BEREKENDE KG-OPBRENGSTEN

PER HA GEWAS 1. Algemeen

2. Kg-opbrengsten per ha van het hoofdprodukt 3. Kg-opbrengsten per ha van het bijprodukt HOOFDSTUK IV PRODUKTIEKOSTEN PER HA VAN DE OVERIGE GEWASSEN

STATEN

3

5

5

6

7

18

18

26

27

31

35

40

42

49

49

51

55

55

55

60

75

82

STAAT I STAAT II STAAT III (a t/m d) STAAT IV

Financiële resultaten per ha cultuurgrond van

akkerbouwbedrijven 83 a. Berekening stijging arbeidskosten 89

b. Berekening van de procentuele stijging van de

loonkosten 90 Procentuele verdeling trekkrachtkosten en

wij-zigingscoëfficiënten bij prijspeil I96O/6I van

de verschillende gebieden 91

a. Onttrekkingsnormen per gewas 95:

b . Berekening van de prijzen der meststoffen

per kg zuiver, prijspeil voorcalculatie I96O/6I 96

INHOUD DEE TABELLEN EN GRAFIEKEN

A . T a b e l l e n B i z ,

HOOFDSTUK I No. 1. Aantal bedrijven en gemiddelde oppervlakte 6 2. Produktiekosten en opbrengsten per ha (gemeten maat)

van tarwe en gerst. Voorcalculatie I96O/6I 10 3. Produktiekosten en opbrengsten per ha (gemeten maat)

van haver, rogge, suikerbieten en aardappelen.

Voor-calculatie I960/6I 11 4. Produktiekosten per 100 kg overige gewassen ' 12

5< Gemiddelde resultaten per ha cultuurgrond (Uitkomsten

volgens de bedrijfsboekhoudingen) 13 6, Financiële resultaten van het gehele

bedrijf.Voor-calculatie I960/6I 16 7« Invloed van prijswijzigingen op de financiële

resulta-ten van het gehele bedrijf 17 HOOFDSTUK II 8, Loon per gewerkt uur' voor boer en gezinsleden 19

9. Aantal bedrijven met tijdschrijfadministratie 21 10. Verdeelsleutels voor de toerekening van de

arbeids-kosten 22 11. Gemiddelde arbeidskosten per ha graan (lOO eenheden) 23

12. Arbeidskosten per :ha graan (lOO eenheden)(Loonpeil,

voprcalculatie I960/6I) 24 13. Toegepaste werkmethoden 25 14. Berekening van de gemiddelde arbeidskosten voor

zomer-gerst 1960/615 Zuidwest, kleigebied. Vooroalculatie I96I 26 15. Berekende arbeidskosten per ha. Voorcalculatie 1960/ël 27 16. Verdeelsleutels voor de toerekening van de

trekkracht-kosten ; 28 17.:Trekkrachtkosten per ha graan (lOO eenheden) 29 18, Trekkrachtkosten per ha graan.Prijspeil I960/6I -30 19, Berekende afschrijvingsbedragen in vergelijking met

de jaarlijkse investeringen in werktuigen 31 20, Verdeelsleutels voor de toerekening van de,

werktuig-kosten 33 21,, Werktuigkoston per ha graan(l00 eenheden) 33

22, Werktuigkosten per- ha graan( 100 oenheden)»Voorc. 196O/6I 34

23. Kosten voor dorsen eia maaidorsen van granen 35

24.: Dorskosten per ha granen 35 25, Chemische onkruidbestrijding in gewassen 36

26, Insecten- en ziektenbestrijding in gewassen' 37 27, Kosten machinaal rooien door derden per ha 38 28, Afleveringskosten* suikerbieten per 1000 kg (netto) 38

29, Algemene werkzaamheden door derden per ha bouwland -39

4

-Biz,

HOOFDSTUK III

30. Werk door derden per ha gewas 40 31. Zaaizaad/pootgoedverbruik per ha gewas 41

32. Prijzen zaaizaad/pootgoed per 100 kg.

Voorcalculatie I96O/6I 42 33. Stikstofbemesting in kg N per ha gewas 43

34. Gift in kg per 100 onttrekkingseenheden(P20 en K O ) 44

35« Kosten fosforzuur en kali per 100 eenheden»

Voorcalculatie I960/6I 44 36. Kosten overige aangekochte meststoffen per ha

cul-tuurgrond 45 37« Stalmestkosten per ha cultuurgrond 45

38. Ondergeploegde oppervlakte in 'fo van het bouwland

(zonder klaver e.d.) 46 39« Bemestingskosten per gewas per ha.Voorcalculatie I960/6I 48

40. Kosten van grond en gebouwen in gld. per ha (gemeten

maat). Voorcalculatie I960/6I 49 41. Rente omlopend kapitaal per ha 49 42. Algemene kosten per ha cultuurgrond, 50

43. Overige kosten per ha cultuurgrond 51 44« Gemiddelde telersprijzen per 1000 kg stro 51

45» Stro-opbrengst per ha. Voorcalculatie I960/6L 52 46. Nevenopbrengsten in procenten van de bewerkingskosten 53

47» Terreinaflevering van suikerbieten en ontvangen

ver-goeding per ha (Zuidwestelijk kleigebied) 54 48, Opbrengsten tarwe kg/ha gemeten maat 56 49» Opbrengsten gerst kg/ha gemeten maat 57 50. Opbrengsten haver en rogge kg/ha gemeten maat 57

51. Opbrengsten suikerbieten ton/ha gemeten maat 58 52. Opbrengsten aardappelen kg/ha gemeten maat 59 53. Verhoudingsgetallen der stro-opbrengst per ha 60 54» Opbrengsten graanstro kg/ha gemeten maat , 60

55» Stro-opbrengst kg/ha haver (lOO eenheden) 6l 56, Stro-opbrengst kg/ha gewas. Voorcàbulatie I960/6I 6l

HOOFDSTUK IV 57. Produktiekosten en opbrengstan van een aantal gewas-sen per ha gemeten maat. Noordelijke bouwstreek.

Voorcalculatie I960/6I 76 58, Produktiekosten en opbrengsten van een aantal,

gewas-een per ha gemeten maat, Oldambt. Voorcalculatie I96O/61 78 59» Produktiekosten en opbrengsten van een aantal

gewas-sen per ha gemeten maat. Zuidwestelijk kleigebied.

Voorcalculatie 1960/61 80 B.Grafieken 1 t/m 9« Opbrengsten van de gewassen 63

1. Algemeen

Deze "bijlage "bij het rapport No.356 bevat het documentatie-materiaal voor de opstelling van de voorcalculatie I960/6I van de gewassen in enkele kleigebieden en de veenkoloniën. In ver-hand met de gewijzigde uitgangspunten welke een hergroepering van het documentatiemateriaal voor weide-, gemengde en veen-koloniale' "bedrijven noodzakelijk maakten, kon dit jaar door tijd-gebrek de bespreking in de toetsingscommissie voor akkerbouw-gewassen op klei- en veengronden niet plaatshebben.

De opstelling van de berekeningen voor de akkerbouwbedrijven geschiedde - behoudens de ingevoerde selectie voor de veenkolo-niale bedrijven - geheel overeenkomstig de gevolgde methode in voorgaande jaren. Waar mogelijk is het documentatiemateriaal aangevuld met recente gegevens uit de bedrijfsboekhoudingen over het boekjaar 1959/60. In het bijzonder zijn deze recente gegevens gebruikt voor de bepaling van het opbrengstniveau.

Evenals voor weide- en gemengde bedrijven is de groep

veenkoloniale bedrijven geselecteerd op grond van een minimumeis ten aanzien van de arbeidsefficiency, welke nader is gemotiveerd in hoofdstuk I van het samenvattend rapport No.356 "Kosten en. opbrengsten in de landbouw per bedrijf en per produkt -

voor-calculatie 1960/6I". De kostprijsberekening voor de veenkoloniën zal op grond van deze herziene uitgangspunten worden gebaseerd op bedrijven welke voldoen aan de minimumeis van 8 ha cultuur-grond per volwaardige arbeidskracht, bij het gemiddelde veen-koloniale bouwplan van de kostprijsbedrijven.

In dé tabellen zijn tot en met het boekjaar 1956/57 voor de veenkoloniën de gegevens.van de niet geselecteerde groep vermeld. Voor de jaren 1957/58 en 1958/59 zijn de gegevens van de

niet-geselecteerde groep tussen haakjes geplaatst. Na 1956/57 zijn

6

-tevens vermeld de gegevens van de geselecteerde bedrijven in de veenkoloniën, waarop ook het niveau van de voorcalculatie 1960/61 is afgestemd.

Met de aanduiding "voorcalculatie I96O/6I" is voor de ge-wassen bedoeld de oogstperiode 1961.

2. Gebieden en aantallen bedrijven

De berekeningen zijn gebaseerd op groepen akkerbouwbedrijven welke zijn gelegen in d e volgende gebieden.

Gebieden

Noordelijke bouwstreek in Groningen Oldambt

Zuidwestelijk kleigebied

(Zuidhollandse Eilanden, West-Noord-brabant en Zeeland)

Veenkoloniën in Groningen en Drente

Grootteklassen 30 ha - 50 ha 40 ha - 55 ha

25 ha - 50 ha 15 ha - 25 ha

Het a a n t a l b e d r i j v e n , dat h e e f t gediend t e r documentatie van de u i t g e v o e r d e berekeningen, i s in t a b e l 1 vermeld.

Tabel 1 1950/51 1951/52 1952/53 1953/54 1954/55 1955/56 1956/57 1957/58 1958/59 AANTAL BEDRIJVEN Noordelijke bouwstreek aan-tal 22 26 27 24 32 33 30 31 32 cult. grond ha 45,55 47,30 47,35 47,50 44,55 43,90 43,60 42,10 41,00 bouw-land ha 41,85 43,40 43,95 44,15 41,00 41,50 40,90 39,65 38,55 EN GEMIDDELDE OPPERVLAKTE Oldambt aan-tal 14 17 17 16 21 20 24 23 25 cult. grond ha 49,55 49,85 49,50 48,90 47,55 47,40 46,45 46,-47,30 bouw-land ha 47,00 46,90 47,35 46,75 45,55 45,40 44,80 44,15 45,35 Zuidwestelijk kleigebied aan-tal 25 30 29 24 46 69 113 92 102 cult. grond ha 34,30 35,90 36,50 35,45 34,50 36,60 35,-34,60 35,50 bouw-land ha 28,60 29,55 30,60 30,10 29,35 32,50 31,05 30,70 31 ,80 Veenkoloniën aan-tal 34 37 36 34 33 56 60 58 55 cult. grond ha 24,15 24,25 24,30 23,95 24,30 21,30 20_,10 r2Ö",6Ö 20,30 bouw-land ha 22,50 22,20 23,75 23,35 23,75 20,80 19., 80 20,25 19,95 De oppervlakte cultuurgrond in tabel 1 is de gemiddelde

opper-vlakte van de in het onderzoek betrokken bedrijven. De berekende

kostprijzen golden niet voor bedrijven van deze "bedrijfsopper-vlakte, maar voor bedrijven, waarvan de oppervlakte varieert binnen de begrenzing van de reeds genoemde grootteklassen.

Er zij op gewezen dat bij de bedrijfskeuze de begrenzing van de genoemde grootteklasse met enige soepelheid wordt gehan-teerd.

Verder zij opgemerkt, dat voor het Zuidwestelijk kleigebied de gekozen begrenzing vrij ruim is gesteld.

Het beschikbare documentatiemateriaal in het Zuidwestelijk kleigebied wordt beïnvloed door de overstroningsramp in februari 1953» Een groot aantal bedrijven is ten gevolge hiervan over de jaren 1950/51 t/m 1953/54 afgevallen wegens het verloren gaan van de bedrijfsboekhoudingen.

3. Resultaten

a. Kostprijzen granen, aardappelen en suikerbieten. Voor-cairalatie'Ï96Ö76~1

Een specificatie van de produktiekosten per gewas is vermeld . in de tabellen.2 en 3.

Met uitzondering van de suikerbieten, gelden de produktie-kosten voor levering "af-boerderij". Alle produktie-kosten, welke na dit tijdstip aan het produkt worden besteed, zijn dus niet in de

produktiekosten opgenomen.Dit betekent dat b.v. betaalde vracht-en drogingskostvracht-en niet in de produktiekostvracht-en zijn begrepvracht-en.

Voor de granen, geoogst met de maaidorsmachine in het Zuid-westelijk kleigebied, is wat betreft de drogingskosten een uit-zondering gemaakt. Het feit dat van jaar tot jaar de weersom-standigheden variëren (droge en natte zomers) is aanleiding om voor de granen, geoogst met de maaidorsmachine, in de produktie-kosten voor de voorcalculatie een bedrag voor drogingsproduktie-kosten op te nemen.

Over het gemiddelde vochtgehalte van de granen voor de

8

-c a l -c u l a t i e kunnen geen -c i j f e r s worden gegeven. Ook voor de

a f z o n d e r l i j k e j a r e n z i j n geen v o c h t g e h a l t e c i j f e r s van de granen

van de in h e t onderzoek "betrokken b e d r i j v e n bekend. Wel kan worden

opgemerkt dat de k o r r e l o p b r e n g s t van de granen, geoogst met de

g r a a n m a a i e r z e l f b i n d e r , b e t r e k k i n g h e e f t op de b r u t o - k g - o p b r e n g s t .

Het drogen van deze granen komt s p o r a d i s c h v o o r . Zoals reeds i s

opgemerkt, g e l d t d i t n i e t voor de met d e maaidorsmachine g e

-oogste granen, omdat h i e r b i j de weersomstandigheden in een bepaald

j a a r een b e l a n g r i j k e r o l s p e l e n . Het i s e c h t e r n i e t mogelijk g e

-weest 'van "bedrijf t o t "bedrijf u i t s l u i t e n d de n e t t o - k g - o p b r e n g s t

of u i t s l u i t e n d de b r u t o k g o p b r e n g s t in de "boekhouding t e v e r

-antwoorden. De v e r k o o p c o n d i t i e s z i j n namelijk v e r s c h i l l e n d ,

waar-b i j zowel op waar-b a s i s van e e n waar-b e p a a l d g e h a l t e (met in rekening t e

brengen drogingskosten) a l s wel t e l quel wordt v e r k o c h t , In h e t

e e r s t e geval z i j n de n e t t o k g o p b r e n g s t e n in de boekhouding v e r

-antwoord; in het l a a t s t e geval i s h e t s l e c h t s mogelijk geweest

de b r u t o - k g - o p b r e n g s t e n t e verantwoorden.

Verder i s ten behoeve van de k o s t p r i j s b e r e k e n i n g van granen

voor de n o o r d e l i j k e k l e i g e b i e d e n op grond van de a f s p r a a k tussen

h e t M i n i s t e r i e van Landbouw en h e t Landbouwschap de h a l v e

commis-sionairsvergo.eding a l s kosten voor de verkochte hoeveelheden in

rekening g e b r a c h t .

De p r o d u k t i e k o s t e n voor s u i k e r b i e t e n gelden b i j " g e b r u i k e

l i j k e a f l e v e r i n g s p l a a t s " . Vrachtkosten z i j n begrepen in de k o s t

-p r i j s voor s u i k e r b i e t e n .

Voor de v e r s c h i l l e n d e produkten kan de gemiddelde datum,

waarop de a f l e v e r i n g i s geschied, n i e t worden aangegeven. Voor de

kg-opbrengsten i s d i t van b e l a n g , omdat door bewaring v e r l i e z e n

kunnen o p t r e d e n . Een u i t z o n d e r i n g i s gemaakt voor de

consumptie-aardappelen. Het i s namelijk mogelijk de berekening .van deze

produktiekosten af t e stemmen op " h e r f s t l e v e r i n g voor

consumptie-k w a l i t e i t " . De meerdere consumptie-kosten welconsumptie-ke gemaaconsumptie-kt moeten worden voor

de bewaring van de aardappelen z i j n in de boekhoudkundige r e s u l

taten van de "bedrijven afgesplitst en niet onder de procluktiekosten in tabel 3 opgenomen. Aangezien er in de praktijk echter een grote variatie "bestaat in de termijn van aflevering en de methodiek van "bewaring van de aardappelen is het niet mogelijk geweest met "be-hulp van het "beschikbare cijfermateriaal de kosten van bewaring bij voorjaarsaflevering afzonderlijk te berekenen.

In hoofdstuk II is een toelichting gegeven op de berekende kosten per ha en in hoofdstuk III volgt een toelichting op de kg-opbrengsten per ha van de verschillende gewassen. In beide hoofdstukken worden uitsluitend die gewassen behandeld welke

zijn betrokken in het door de overheid gevoerde prijsbeleid.

CM CD X cd E H E H m tó

8

^ H

l

•=4 E H S <Ü > EH" 3 s s H r H EH VU Ï3 O _{H VO} CD ON ^ H 2 j ^ m - H - p PH cd F3 rH FH 3 O S rH H cd EH O W Fn o o S o H > m PH O ^ PH S

P

m o w

H

E H W t = n o P H P H - P M M bû H w a o N • P M FH CD bû FH CD - P £ • H > (D > FH cd - p U CD a o IS] CD > FH cd - p FH CD - P a • H > 1 • CD 13 tiD T l - H - d • H CD 0> Pi r H ' H N ^ r ^ ^ t f 1 © FH > CD O S FH O O - P S ^ œ 1 - P - r ) <£> H a O cd A i • H 1 CD FH £ CD O pi FH O O -P fe rQ ra 1 1 Ö O Ö O M : 0 O O - H 1 o CD > t«D - d H - d • H CD 0 3 rH -H IS3 A i X i _L ^ - d X I H a o cd A i -ri 1 CD FH > eu O 3 FH O O -P S r Q m 1 o CD 13 M T j - r i - t i • H CD CD 3 rH -H CS) A i X> 1 -p • H X I rH a O cd A ! r H | CD FH & CD O pi FH O O -P S x> ra UA c o CM O -HT m m O N r O O ^t" r O O CO i-O c— <3-r n UA ON PO O -st-r o rn «vl-r O i n CA r O O ^ t -r O CD - P 03 O A i 0! -tf • H O X I FH <3 10 -LT\C\J O C— LTMT> ^ J - -vt-CA r H r O V D ^ t H " = d - C O r H r H r H r H CM i n o CM ^ r—co - ^ O CA <~0 r O * 3 - i n CM -^t-CO H H H H CM l A r O C O 1 A W H H W C A - ^ r H r O V O t H O C O r H r H r H H CM m O CM O C A ^ ^ W CA r o r O v o m CM *r)- 0 0 H r H H r H CM VO CM C— CO V u r O C \ l t ~ c - H H H c o i n c o m r H r H H r H r H i n C T N C O ^ t - ^ t - C M ^ ^ t CA H CM CM CO CM " 3 - C Q H r H H r H CM i n r O c O VQ •5H-^[-r_) o C A ^ - H C M f - H O C Q r H r H H r H CM i n O CM C K H O ^ t O C A r O r < ~ ) ^ j - [ — r O - x J - C O H H r H r H CM L T i O M A O V O C — ^ V û C J N r H C M ^ l - C A C M ' v t - C O H H r H H CM L P i r ^ C O L A r i C A H O J C A ^ H r O CA r H O CO r H H H r H CM L f N O CM O C O m ^ t " CM O N r O r O v O C O r O ^ f c O r H H H H CM o r din g oste n te n erde n otgoe d bouwe n te n o - H A i ra -ri o o r a > CD -P O ft bD O H ^ ^ H \ bD A i E O f f i ü t O O t J Ö Ö £ C H C Ö - r i O c d - H O O • H T-5 FH 2 •ri cd - P t»0 Ö - H A j - P N 03 Ti - H O F n A i A i A i - r H C D Ö f H r H T H C D f H H C d S O C D O C D H C Ü C D c d C D F H > p q ^ E H ^ ^ I S I P q O O c— r— CM r H O i n r O r H CM "3" r o r H UA VO r O r H r H c o CM H t— •3-r O r H VO ^ r O H r H r— r o r H i n ir— r-O r H CA C— rn r H VO O "=t H Ö O - P ra o A i o - p 3 FH C — r H CA r H O "vt-O CM VO e** CM CM CM * H / r O CM r O v o t— M H CM C A r H H r— r o O r O St"-vl-r o r O r H CM C A r H r H O r O a\ CM rO - ^ o\ CM c o O r H <3" Q CM O N CM CM VO r o CM CT\ c— CM r O O CM O r H r O CO r O r O r O O CM r O O N CM C— o \ CM n s ijproduk t rengste n ekposte n O X i r=> FH -P ft-p 03 - P O 4H o ra cd ft bo o M C bDM CD CD - H Cd FH FH FH cd • r P (ö - f 'HH ft > O n < j o o - P CA VO H r H VO <3" r H r H r O r H H H o \ CM r H H CM O O H «3-•=HT r H r H VO r O O H r o r O O rH CM ir— r H H VO c o o H O N O H H Ö CD - P ra o M o - p • p o O O IT\ <i' O \T\ c— r O O UA r H •=t O LTN CM ^t-O O • = * r O O O r H 'Hr O O c o r O O O CA r O O O i n ^J-o i n r H «3-o i n CM ^ t oofd -h a X j \ hû -P M 03 ba-R

§ ^

FH -H £> O ft FH O O vo CM O m ^t-r O O O CA r O O O o <t-o o r ^ ^ 1 -o o •* "=J-o o r O i n o m r r -i n O O >=t ^t-o o o i n o i n o i n 1 • n cd •H X i r ° ~ > -M - P M xn bo-p

§ ^

FH r-d X! o ft FH ! 1 <^ vo CM u n i n o\ o r O O CO ffN vo CM m i n ers VO CM i n *3-«s CA CM O CA ff\ t— CM i n CM #-\ c— CM O i n os v o CM i n o o \ VO CM i n r H «\ vo CM o _{r H} VN VO CM • r H bû ra M • n • H O FH O ft H - P ra FH O ü) !2H O ftQ ft M ft rO •st-CM

S23 P3 1-3

£

P H < R W •=1 <! S H S pq E H

H

m _« H l f 3 • m ON

S

O o f t : (TN M

g

a

S H «a! V O O ^ ~ N \ £ > E n CA, < r-i <rrf S O •ri S5 " ^

8 3

pH* d S o a M O cd ^—- o u <! o W p > P H

g

fe

g

m Ü S

g

pq PH O s w s 0 2 O M

H

E H M D P i O P i PH ,y ft ffl ft • H CÖ H - d £> u cd- cd' P R CÖ 1 fi Ci) o • r i H - P CD ft ft Ei ft Î3 cd ra x) S fH o cd o cö fi • o - p 0 ' H H 0) Ä • H d UI G) t*D ttf O M U O > cd W > ! :<D fi - H 0) fi CD O > r H ! <. G) £ t«f> • d H T i • H 0) CD 3 rH -ri N Ä ^ ) I o a

3 S

_{CD fi} CD O > H 1 « CD •• Î 5 • b o -"Ci - r i T~j • H O 0 d rH -ri IS3 r ^ r = - L ' - p X) & rH S O cd s — 3 4 -- d 1 CD fn £ G) 0 d fn 0 0 - P É H r Q t û 1 O G ^ :CD fi - H CD fi CD O > H 1 0 fi S - H 0 ) fi G) O > r H 1 » G) Î 3 t»D T H -H xi • H O 0) d H - H tKJ , M n ? . 1 - P • d & rH e O cd ' T " - " " > T T H i 0D r ) £ G) 0 d h 0 0 - P ÉH r ^ M L A r— V O r O O r H C O C O C\J r H co MD C A CM "=3- «3-H CM V U CM H O C O <~0 O co r O . « * L A r O L A O N r O O ^ t r o fi G) - P C0 O M m • d • H G) r O r i «3 CM r O O t — t ^ - V O C O C O r H H r H r H C\l CM r H CM MD CM i - O O r-i ^ t L A H O C O W t - r O - H / H W W H C A I ^ t W ( M ri C M ' ^ ^ V O r O CM CM V£> MD O C A C A IT— CM C O C— r H r H CO r H r H r O < 3 - r O -cH- C O ^ 1 " r O C A O C M M D M D M C i ^ l - O r H CM r H r H CM CM r H r l O N W C O H c O r i c O C A W ^ V Û t - O O O N r H CM r H CM CM r H C M C M C ^ O H ^ r n C A C O r O C"—V£) C— < 3 " O N r-i r H r-i CM CM V O C M C — C O r H r O C M C A f - H H H i n m c o m H r H H r H r H MD CM f ~ r O L A - = d - CM C— f - H H r O i A O C O I A r H r H r H r^ r-i L A H e n C A c— 0 0 ^ 1 ^ -C A -C M -C M -CM sH- H < " 0 0 r-t r-i r-i r H CM L A r O C O O G N M D r H O O N ^ t H ^ I A H O C O r H r-i r H H CM L A 0 Cvi H r— ^ 1 - <rj- 0 C A r o r o t ~ - - 3 - - - H - ' 3 - c o r-t rH r-i H CM - d fi fi fi 0 0 bû G) O O > fi -p fi - d M d fi U -H m 0 h +> 0 0 O T J O - P d) O ^ H ^ O d Ü 51 T ) O C D C Q > O - P O ft M O r H ^ J ^ r H ^ v . fciO . M fclDWO&lOO'dfifi fi « H cd - H O cd - H O 0 • r i T - 3 f n d • d cd - P W ) fi - r i J 4 - P N t o TJ - H O f H ^ ^ ^ M - H C D f i f H r H r d O r i r i C d Ö O Q ) G ) O H G ) O c d O m > ( H P r i > > N m O O C A O CM C A H C A CM C— C A en CM co CM m CM 0 •^t-MD CM •<=]-H LTN CM C O ^ j -CM H MD CO CM r-i r— r H r O H C— •N^-r O r H r O C O r O r H 0 0 fi fi 0 CD - P -p m m 0 0 ft M M 0 0 -P u d -P H HH m <j H O O ^ r O H L P \ LCA r- H r H O CM H r -r-i 0 c -r H H L P , C A D— H r O V O r-i r O r—MD ^s-CM C A C O C O H 1—I CA en ^t-CM vo ^ c— CM - p M C d 0 • d - P O CQ U OD ft fi • r - j CD •ri u £> £> ft - p 0 CO itû CD fi tiD O - r i U ri ^ O ft > O O O [ — r H O C A H CM 0 0 r-i C— H r-i *f co r-i C A H r O r O U A CM CM O CM CM U A CM O C O CM fi O - P CO 0 ß* M • 0 fH - P < H cd r H cd cd • p 0 • p 0 CM C A •=t c— CM c— O CM CM MD *=t r-i CM r O CM L A CM O r O r O CM C A CM C A r O r O O H U A r-i r-i H m C A O H r o O r - i r-i fi O - P m 0 M 0 - p • P 0 ) O O O r O O O V O " 3 -CM O O LPv C O r O O O O C A ^4-0 0 0 c— r O O O l i A C A r O O O "-"HT r o O U A C A r O L A C— CM -N-t O i r \ r O ' H r 0 0 MO « M -1 xi HH O cd 0 , f i ^ V _M -P M m & Û - P fi M G) pi fH xi r Q O ft fH 0 0 0 ^ J -1 1 1 1 0 0 •=3-L A 0 L A CM •=3" O U A CM ^ 1 -O O r o «3-O LCA r— . -=t 1 • r j cd •ri ,fi ^ " > ÏD • P M CO 6(0+= fi M H - d r Q O ft fH » S V O U A H es H H O r O CM <T\ C\ c~-vo l A r i O C O CM ff\ »* r O V Û ^ - r H O CM CM os o>, C O MO MD r-i 1 O »» os C A M D L I A r-i O r O »* r— CM L A r-i o\ MD CM O H Os MD CM L A r-i e\ L A CM 1 V\ " v f CM a - d r H ^ bû ri O O - P ft bOrri ^J cd co Xi •1-3 O G) •ri O ^ fH O r i ftH G) - P ~ \ > J CO O - r i 0 0 d S O ftO ftMHK •P r f i O •ri > G) fH G) - P cd > fH O xi fi O

I

fH O o ft O xi fi o ^! G) H O ÖD a r o ^ H -CM

12

-b. Kostprijzen dor overige gewassen. Voorcalculatie 1^60/61 In tabel 4 wordt een overzicht gegeven van de produktie-kosten en opbrengsten van de overige gewassen, welke in de verschillende gebieden van belang zijn. Dit zijn gewassen waarvoor geen prijsgaranties gelden.

Een nadere specificatie van kosten en opbrengsten van deze gewassen is opgenomen in hoofdstuk IV,

Tabel PRODUKT IEKOSTM PEE 100 KG OVERIGE GEWASSEN

Voorcalculatie I960/6I W o o r d e l i j k e b o u w s t r e e k Groene e r w t e n V l a s ( g e r e p e l d ) Koolzaad B i e t e n z a a d P o o t a a r d a p p e l e n Oldambt Groene e r w t e n Veldbonen S p i n a z i e z a a d K a n a r i e z a a d Karwi j B i e t e n zaad Z u i d w e s t e l i j k k l e i g e b i e d Groene e r w t e n B r u i n e bonen V l a s ( o n g e r e p e l d ) B r u t o -k o s t e n g l d . / h a 1507 2117 I49I 3091 • 4488 1568 1444 1487 1347 1466 3101 1534 1945 1481 B i j -p r o d u k t g l d . / h a 165 433 4 9 127 142 277 3 281 3 7 207 105 12 N e t t o -k o s t e n g l d . / h a 1342 1684 1487 3082 4361 1426 1167 1484 1066 1463 3094 1327 I840 1469 Op-b r e n g s t k g / h a 27OO 565O 2625 2600 18700 24OO 2200 1300 235O 1600 27OO 3475 245O 8200 K o s t p r i j s g l d . / 1 0 0 kg 4 9s7 0 > 2 9 , 8 0 5 6 , 6 5 118,55 2 3 , 3 0 5 9 , 4 0 5 3 , 0 5 1 1 4 , 1 5 4 5 , 3 5 9 1 , 4 5 1 1 4 , 6 0 3 8 , 2 0 7 5 , 1 0 1 7 , 9 0

c. Gemiddelde financiële resultaten van het gehele bedrijf over

de"'jar¥n"TpÖ/5i""Vm""l"939760"" " ' "" ':

Als documentatie is in de staten I op bladzijde 85 t/m 88 . een overzicht gegeven van de gemiddelde financiële resultaten van de in het onderzoek betrokken bedrijven over de jaren 1950/51 t/m 1958/59. Voor de Veenkoloniën hebben de resultaten in de

j a r e n 1 9 5 7 / 5 8 t/m 1959/60 " b e t r e k k i n g op de o n g e s e l e c t e e r d e g r o e p b e d r i j v e n . Een t o e l i c h t i n g op d e z e r e s u l t a t e n i s b i j de s t a t e n I opge-nomen. Samengevat i s i n t a b e l 5 e° n o v e r z i c h t gegeven v a n de g e -m i d d e l d e r e s u l t a t e n p e r ha c u l t u u r g r o n d . I n h e t n e t t o - o v e r s c h o t p e r ha i s b e g r e p e n de b e l o n i n g v o o r b e d r i j f s l e i d i n g . Tabel 5 GEMIDDELDE RESULTATEN PER HA CULTUURGROND

( U i t k o m s t e n v o l g e n s de b e d r i j f s b o e k h o u d i n g e n )

1950/51

1951/52

1952/53

1953/54

1954/55

1955/56

1956/57

1957/58

1958/59v 1959/60IJ Noord.bouwe (ca.45> °

0

gld. 1274 1735 1786 1527 1594 1705 1546 I6O5 1485 1807

K

gld.

999

1173 1247 1298 14Q5 1449 1505 1519 1546 1577 treek ha) N.O. gld.

275

562

539

229

I89

256

41

86

/61

230

(oaP^V)

0

gld. 1149 1435 1375 1198 1363 1558 1241 1255 1134 1682

K

gld.

902

995

1053 1102 1189 1234 1226 1266 1279 1316 N.O. gld.

247

440

322

96

174

324

15

/11

^145

366

Zuidw.kleigebied (ca. 3550BhaJ

0

1494

1533

1698 1781

1697

1737

1565 1706

1933

2008

K

gld. 1028 1121 1168 1281 1356 1386 1482 1522 1543 1614 N.O. gld.

466

412

530

500

341

351

83

184

390

394

Veenkoloniën, (ca. 22,0 ha)

0

gld. 1528 1759 1547 1352 1525 1476 1399 1702 1673 1849

K

gl d. 1136 1164 1212 1250 1323 1345 1444 1476 1566 1559 N.O. gld.

392

595

335

102

202

131

/45

226

107

290

1) Voorlopige r e s u l t a t e n .

0 = opbrengsten per ha

K = kosten per ha

N . O . = n e t t o - o v e r s c h o t per ha

'/• - v e r l i e s

Bovenstaande t a b e l bevat t e v e n s . d e v o o r l o p i g e r e s u l t a t e n

over 1959/6O. Deze gegevens z i j n ontleend aan Rapport No,358.

"Uitkomsten van landbouwbedrijven, v o o r l o p i g o v e r z i c h t 1959/60".

De uitkomsten van d e b e d r i j v e n , z o a l s in t a b e l 5 vermeld,

worden van j a a r t o t j a a r beïnvloed door f l u c t u a t i e s in p r i j s - en

- 14

opbrengstniveau. De produktiekosten per ha vertonen een regelmatige stijging5 de opbrengsten per ha daarentegen fluctusren van jaar tot jaar. Het netto-overschot krijgt hierdoor eveneens een grillig verloop.

In hot algeneen liggen de uitkomsten in de jaren 1956/57 t/m 1958/59 beneden het niveau van de voorafgaande jaren. Als oorzaak kan.worden genoemd de lage kg-opbrengsten in 1956/57 en 1958/59» In 1956/57 waren de opbrengstprijzen eveneens laag. Het jaar 1957/58 was enigszins beter. Dit gold ook voor het jaar

1958/59 in het Zuidwestelijk kleigebied. De hogere geldopbrengsten van aardappelen en suikerbieten hebben hiertoe bijgedragen. De gunstige uitkomsten in 1959/60 zijn toe te schrijven aan de hogere geldopbrengsten van de marktbare gewassen. De opbrengstprijzen waren dit jaar relatief beter.

d. Financiële, resultaten van het gehele bedrijf, vooreeleulatie

'l96o/6"i """ ""; """" "

'

"

"

Onder c. is oen overzicht gegeven van de financiële resultaten van de bedrijven welke tot stand zijn'gekomen onder invloed van de omstandigheden in de verschillende jaren. Met behulp van de voor-gecalculeerde kosten per produkt is in deze paragraaf een bereke-ning opgenomen omtrent het te vervrachten niveau van. de financiële resultaten van het gehele bedrijf.

De in rekening gebrachte opbrengstprijzen van de verschillende Produkten zijn zo mogelijk de garantie- of richtprijzen voor

oogst i960. Voor de Produkten waarvoor geen garanties gelden, is de geschatte prijs aangehouden.

De beloning voor bedrijfsleiding is niet onder de kosten opge-nomen. In het netto-overschot per bedrijf en het arbeidsinkomen

is daarom eveneens begrepen de beloning voor bedrijfsleiding.

De waardering van het stro in de noordelijke gebieden geschiedde tegen marktprijzen. Hogere stroprijzen voor aandeelhouders- leve-ranciers van de coöperatieve strokartonfabrieken zijn ook hier

Tenslotte is nog in tabel 7 vermeld de invloed van prijs-wijzigingen op de financiële resultaten van het gehele bedrijf. Deze invloed betreft alleen het niveau van de opbrengstprijzen van de produkten. Voor een aantal Produkten is de aangehouden

opbrengstprijs nanelijk vrij arbitrair, gelet op de prijsfluctuaties welke in het verleden voorkwamen. De beoordeling van de bedrijfs-resultaten volgens de voorcalculatie 1960/61 dient dan ook te geschieden tegen de achtergrond van het aangehouden prijspeil van de produkten welke eveneens zijn vermeld in tabel 7»

- 16

Tabel 6 FINANCIËLE RESULTATEN VAN HET GEHELE BEDRIJF

Voorcalculatie I960/6I Grootteklasse I. Grondgebruik Granen Peulvruchten Handelsgewassen Aardappelen Bieten Overige gewassen Bouwland Grasland Cultuurgrond

II. Financiële resultaten a. Opbrengsten Marktbare gewassen Opbrengst rundveehouderij+voedergew. Overige opbrengsten Garantietoeslagen op granen Totale opbrengsten b. Kosten Arbeidskosten Werk door derden Werktuigkosten Trekkerkosten Zaaizaad/pootgoed Aangekochte meststoffen Aangekocht veevoer Grond en gebouwen Overige kosten " Totale kosten c. Resultaten Netto-overschot

Arbeidskosten van boer+gezinsleden Arbeidsinkomen van gezin

Arbeidskosten gezinsleden Arbeidsinkomen van de boer

Noordel. bouwstr. 3O-5O ha ha 23,70 0S80 5,70 2,40 3,35 3,55 39,50 2,50 42 gld. 62.776 8.037 738 -71.551 26.370 6.762 5.305 3o256 4.405 5.8IO 946 10.248 5.343 68.445 3.106 4.200 7.306 600 6.7O6 Oldambt 40-55ha ha 29,75 3,15 7,90 -1,35 2,95 45,10 1,90 47 gld. 64.181 3,344 410 -67.935 25.007 5.613 5.335 3.923 4.113 5.204 436 9.447 5.246 64.324 3.611 4.400 8.011 750 7.261 Zuidwest„ kleigeb. 25-50 ha ha 11,20 4,05 4,20 4,05 5,60 2,05 31,15 3,85 35 gld. 57.261 7,810 2.714 -67.785 22.303 4.893 4.202 3.473 4.339 4.824 1.497 8.540 4.412 58.483 9.302 6.600 15.902 1.800 14.102 Veen-koloniën 15-25 ha ha 10,60 -6,30 1,45 1,25 19,60 0,40 20 gld. 29.449 4.I92 346 • 1.148 • 35.135 13.904 2,426 2.175 1.328 2.854 3.915 705 3.640 I.902 32.849 2.286 7.100 9-386 850 8.536 1) Zonder beloning voor bedrijfsleiding.

2) Voor rogge en haver is eentoeslag ad f.150. - per ha in rekening gebracht,

INVLOED VAN PRIJSWIJZIGINGEN OP DE FINANCIËLE RESULTATEN VAN HET GEHELE BEDRIJP Produkt Granen s tarwe gerst haver rogge graanstro Peulvruchtens erwten "bruine "bonen Vlas s ongerepeld gerepeld Koolzaad Bietenzaad Kanariezaad Spinaziezaad Karwi j Consumptieaardappelen (herf st+voor j ..aflevering) Pootaardappelen Fabrieksaardappelen Suikerbieten

(gehalte

l6fo)

Aangehouden opbrengst-prijzen per 100 kg gld. 31,- 27,-(28,-)

25,75

21,50 58,-1)

(47,-en36,-)

45,- 90,- 22,- 25,- 45,-125,-2 ) 40,- 100,- 14,- 20,-7,10

54,-

X

>

Wijzi-gingen in de prijzen PolOO kg gld.

1,"

1,-

'1,-lo,-

1

)

1,"

1,-1,"

1,"

1,-

10,1 , -1» ~ 1 , -l - 1) x, Invloed op de financiële resultaten gehele bedrijf Noorde-lijke bouwstr. gld. 508,- 172,- 295,

-

1175,- 21, - 133,- 51,- 338, -_

337, - 117,-Oldambt gld.

638,-

186,-

359, -

1390,-

53, - 581,-

270,-

59,504, -—

-

33,-Zuidw. klei-geb i ed gld. 189,- 277,- 16,

-

275,-

118,-

14,-

103,

-

10,

-

8,-

1073,

-

245,- Veen-koloniën gld.

99,-— 164,- 103,- 490, -_ - I650,-

52,-1) Per 1000 kg.

2) Voor bieten- en spinaziezaad zijn nettoprijzen aangehouden, zonder droog-en schoningskostdroog-en.

( )prijs voor het Zuidwes graanmaaier-zelfbinder

telijk kleigebiedj voor stro kwaliteit verkregen met en met maaidorser.

. 18

-HOOFD STIK II

TOELICHTING OP DE KOSTEN PER HA GEWAS

Algemeen

De. berekening van de kosten per gewas is gebaseerd op de uit-komsten- van de 'in het onderzoek betrokken bedrijven over de jaren I950/5I V m 1958/59. Het documentatiemateriaal heeft dus betrekking

op 9 achtereenvolgende jaren.

De normalisatie van kosten- en opbrengstbestanddelen voor de voorcalculatie is op dezelfde wijze geschied als voor de berekeningen in het voorgaande rapport.

'Bij de bepaling van de kosten per gewas is onderscheid gemaakt naar:

'a. de direct toe te rekenen kosten, zoals zaaizaad, stikstofbemesting e.a.j

b. de kosten, welke met behulp van verdeelsleutels worden toegerekend (arbeid, trekkracht, fosforzuur- en kalibemesting, pacht e.a«).

De moeilijkheden bij de bepaling van de produktiekosten per gewas voor het akkerbouwbedrijf zijn voornamelijk gelegen in de ver-deling van de onder b genoemde kostenbestanddelen. De opstelling van deze verdeelsleutels heeft in het bijzonder voor de arbeidskosten, trekkrachtkosten en werktuigkosten een verdergaande studie nodig gemaakt. Bij de toelichting op de verdeling van de verschillende kostenbestanddelen wordt hierop nader ingegaan.

1. Arbeidskosten Basi sgegevens

Bij de berekening van de arbeidskosten per gewas zijn de vol-gende fasen te onderscheiden!

a. de behandeling van de basisgegevens, ni. de arbeidskosten per be-drijf in de afgelopen jaren, waarbij ook de waardering van de eigen arbeid wordt behandeld|

b. de toerekening van de totale arbeidskosten per bedrijf aan de verschillende gewassen^ de belangrijkste factor is hierbij de

opstelling van de verdeel sleutel^

c. de omrekening van de verkregen uitkomsten op het huidige loon-peil |

d. de "berekening van de kosten per gewas voorcalculatie I96O/196I, waarbij gebruik is gemaakt van de technische gegevens van de bedrijven.

De bepaling van de arbeidskosten per gewas zal in deze volg-orde wvolg-orden behandeld.

a. Arbeidskosten per bedrijf

De bedrijfsboekhoudingen geven de totale arbeidskosten per jaar. Gespecificeerd zijn de betaalde arbeidskosten voor losse en vaste

arbeidskrachten (tijdloon en akkoordloon) en de berekende

Betaalde arheidskosten

De betaalde arbeidskosten betreffen de voor het bedrijf gedane loonuitgaven, eventueel vermeerderd met de aan arbeiders verstrekte emolumenten.

Berekende arbeidskosten

De berekende arbeidskosten zijn gebaseerd op de opgave van ge-werkte uren in handenarbeid van boer en gezinsleden.

De waardering van deze gewerkte uren geschiedt tegen het loon per gewerkt uur van een vaste vakarbeider. De kosten voor wachtgeld-en werkloosheidsverzekering zijn voor de boer wachtgeld-en boerin niet opge-nomen. Voor de overige gezinsleden zijn deze sociale lasten wel in rekening gebracht.

Voor de boer is bij de berekening van het loon per gewerkt uur op grond van de huidige C.À.0, in de landbouw het basisuurloon van een vakarbeider A aangehouden. Voor de medewerkende gezinsleden is uitgegaan van het basisuurloon van een vakarbeider B.

Evenals in het verleden is gesteld dat door boer of gezins-leden een zeker aantal overuren wordt gemaakt. Verder is voor het niet-worken in akkoord de akkoorddervingstoeslag in de waardering opgenomen.

In tabel 8 is voor het grote loongebied een theoretische op-stelling gemaakt van de loonkosten per gewerkt uur. De basisgegevens voor deze theoretische berekening zijn ontleend aan de diverse

C.A.O.en.

Tabel 8 LOON EER GEWERKT UUR VOOR BOER EN GEZINSLEDEN

Leeftijdsklasse Basisuurloon

Waardering gewerkte uren à basisuurloon

255O uren à 100^ 225 " " 130^o

50 " " 15090 100 " " 200^

255O uren akkoorddervingstoeslag Totaal (a)

Vakantietoeslag 2/52 x (a) Jaarloon m.i.v* wachtgeld- en werkloosheidsverzekering (b) Jaarloon zonder wachtgeld- en werkloosheidsverzekering (c) Bij s huurcompensatie 52 x f. 3?50

Totaal (d) Sociale lasten

Over premieloon d.i. (d) verminderd met pensioenpremie

Jaarloon inclusief sociale lasten Aantal gewerkte uren

Loon per gewerkt uur

Boer (Vakarbeider 23 f. f. M 11 11 f. f, II f. , 11 11 f. II f. X . - 65 jaai" 1,61 4105,50 470,93 120,75 322,-114,75(2 5134,- 197,- 5331,- 5305,- 182,- 5487,-750,- à 6237,-2740 2,276 A) i 4è 13, ct.) 90^ Zoons (Vakarbeider 23 f. f. H 11 H f. f. 11 f. 11 f. 11 f. f. B) - 65 jaar 1.55 3952,50 453,38 116,25 310,-102,-(à 4934,- 190,- 5124,-182S - 5306,-750,-(à 6O56,-2740 2,210 4 ct.) 14,40/o)

20

-De looncompensatie i.v.m. de huurverhoging per 1/4/196O is

afzonderlijk in rekening getracht. Voor deze looncompensatie komen

in aanmerking de arbeiders van 23 tot 65 jaar en arbeiders jonger

dan 23 jaar indien zij kostwinner zijn. Bij de "bepaling van het in

te calculeren bedrag is rekening gehouden met de groep ouder dan

23 jaar.

De berekening van de sociale lasten geschiedt op basis van

het premie-uurlooni dit is het loon per gewerkt uur verminderd

met het werknemersdeel voor de pensioenverzekering (f. 1,75 P

e r

week).

De sociale lasten, welke gelden voor de verschillende

cate-gorieën arbeidskrachten zijn als volgt te specificeren:

Ziektewet

Ziekenfondsenbe sluit

Ongevallenwet

Invaliditeit s- en ouderdomsverzekering

Kinderbijslagwet

Bedrijfspensioenfonds

Totaal

In rekening gebracht voor de boer en boerin zonder

wachtgeld- en werkloosheidsverzekering 13,90

io

totaal

In rekening gebracht voor de overige gezinsleden

en voor de vaste arbeiders premie wachtgeld- en

werkloosheidsverzekering 0,5^ 14,40

i

totaal

In rekening gebracht voor de losse arbeiders

premie wachtgeld- en werkloosheidsverzekering

4,1

i

18,00

'i

totaal

Verder is bij de waardering van de eigen arbeid nog rekening

gehouden met de toeslagen voor het bezit van vaardigheidsdiploma's.

b. Toerekening van de totale arbeidskosten aan de verschillende

2 , - %

2,40 i

1,70 %

0,60 i

5,50 i°

1,70 %

13,90 i

13,90 io

Voor elk bedrijf worden de arbeidskosten met behulp van een

verdeelsleutel toegerekend aan de verschillende gewassen. Deze

toerekening geschiedt op basis van de bedrijfsgegevens, zoals de

verbouwde oppervlakte per gewas, oppervlakte grasland,

veebezet-ting en de aanvullende technische gegevens ever de wijze, waarop

bepaalde werkzaamheden zijn uitgevoerd.

Als verdeelsleutel wordt gebruikt? de normale arbeidsbehoefte

van de afzonderlijke gewassen.

De bepaling van deze normale arbeidsbehoefte per gewas is

uitgevoerd met behulp van uitvoerige tijdschrijfgegevens van een

aantal bedrijven over de afgelopen jaren.

Tabel 9 geeft het aantal bedrijven met uitvoerige

tijdschrijf-administratie in de laatste 9 jaren.

Tabel 9 M H T A L BEDRIJVEN MET TIJD SCHRIJF ADMINISTRATIE

Noordelijke "bouwstreek Oldambt Zuidwestelijk kleigebied Veenkoloniën I95O 13 9 31 19 I95I 11 7 17 15 1952 13 8 25 14 1953 10 7 16 7 1954 10 8 17 4 1955 11 7 11 1956 10 7 9 1957 8 4 9 11 1958 9 9 8 Met behulp van deze tijdschrijfadministratie zijn per gewas

voor de afzonderlijke jaren berekend de gemiddelde uren en akkoord-lonen per ha.

Aangezien het niet mogelijk is akkoordbedragen om te rekenen in vergelijkbare uren in tijdloon, zijn de manuren in tijdloon omge-rekend in geldbedragen, zodat op deze wijze de normale arbeidsbe-hoefte per gewas onder één noemer is gebracht, namelijk een geldbe-drag per ha. De omrekening van manuren in tijdloon tot geldbegeldbe-dragen geschiedt uiteraard tegen hetzelfde loonpeil als dat van de akkoord-lonen.

Op grond van de gegevens over een reeks van jaren is de

nor-male arbeidsbehoefte per gewas bepaald. Indien in de uren (tijdlonen) en akkoordionen per gewas in de reeks van jaren een trendmatig

be-loop kan worden geconstateerd, dan is hiermede bij de bepaling van de normale arbeidsbehoefte per gewas rekening gehouden.

Bij deze normalisatie is onderscheid gemaakt in de directe uren per gewas en de indirecte uren welke voor het gehele bedrijf gelden, zoals grondbewerking en algemene uren voor drooghouden, drainage, bemesting en onderhoud (werktuigen e.a.). Deze indirecte uren zijn aan de gewassen toegerekend door middel van een omslag per ha. Als directe uren per gewas zijn beschouwd de uren voor zaaien, verplegen, oogsten, dorsen, bewaren en afleveren.

De aldus berekende normale arbeidsbehoefte per gewas en per diersoort is omgerekend in verhoudingsgetallen, welke in tabel 10 zijn vermeld. Deze verhoudingsgetallen (verdeelsleutels) geven aan de arbeidsbehoefte in eenheden per ha gewas en per diersoort ten

opzichte van de arbeidsbehoefte van êón ha graan geoogst met zelf-binder, waarbij het dorsen geschiedt door derden.

Ten opzichte van het voorgaande, Rapport No. 324* zijn de ver-deelsleutels gewijzigd en aangepast aan de huidige arbeidsmethoden. Dit betekent dat de verdeelsleutels niet zonder meer vergelijkbaar

zijn met de verdeelsleutels zoals deze in het verleden zijn gebruikt.

22

-Tabel 10 VEEDEELSLEUTELS VOOR DE TOEREKENING VAI DE ARBEIDSKOSTEN

(100 EENHEDEN - ARBEIDSKOSTEN EER HA GRAAN)

-Granens

dorsen door derden maaidorsen door derden dorsen met eigen machine maaidorsen met eigen machine Erwten;

dorsen door derden dorsen met eigen machine Velcïbonens

dorsen door derden Stambonen;

dorsen door derden dorsen met eigen machine Karwi j s

dorsen door derden Suikerbietenzaads

dorsen door derden

Kool-, kanarie- en mosterdzaad? dorsen door d.erden

Suiker- en voederbieten; handgerooid

mach. gerooid door derden mache gerooid met eigen machine

Aardappelen "l) (consumptie-/pootaardappelen)s

handgerooid/werpracïrooier voorraadrooier door derden voorraadrooier eigen machine verzamelrooier door derden verzamelrooier eigen machine (fabrieksaardannelen)s

handgerooid

verzamelrooien door derden verzamelrooien met eigen machine Stekbietens

Vlast

ongerepeld handgeplukt ongerepeld eigen machine ongerepeld door derden geplukt Verhuurd land

Grasland + kunstweide Luzerne + rode klaver Melkkoeien (handmelken) Werkpaarden Noordelijke bouwstreek

100

135

125

140

370

115

375

300

315

450

400

425

330

375

685

2 0 0 ^ 140^ 1 3 0j ;

50

70

120

140

60

Oldambt

100

145

125

120

340

110

365

380

340

365

275

315

250

65O

200

140

130

50

60

100

130

55

Zuidwestelijk kleigebied

100

70

110

75

135

145

190

200

110

265

. 190 .205 , 3552) 3 2

°?

3 4

°2

255g 290 ;

175

115

105

50

40

85

125

75

Veenko loniën

100

135

360

275

290

250

I65

195

50

75

100

140

70

1) Pootaardappelen indien zelf gesorteerd 100 punten hoger,

2) Voorjaarsaflevering uit de kuil. Herfstaflevering en voorjaarsaflevering uit de bewaarplaats zijn 55 punten lager.

3) Zelf gerepeld is 135 punten hoger.

Een voorbeeld van de gevolgde werkwijze bij de toerekening van de arbeidskosten van het afzonderlijke bedrijf is hieronder vermeld.

• TOEREKENING VAN DE WERKELIJKE ARBEIDSKOSTEN EER BEDRIJF Bedrijf As Boekjaar 1958/59

Gebieds Noordelijke bouwstreek

Bouwplans granen

aardappelen (handgerooid) vlas gerepeld

(geplukt door derden) bieten grasland Veebezetting; melkvee (handmelken) jongvee werkpaarden

Totaalaantal eenheden perjbe.drijf

Totale arbeidskosten volgens-'"boekhouding Werkelijke arbeidskosten per 100 eenheden

Met behulp van de berekende arbeidskosten per 100 eenheden, namelijk f. 313,- kunnen ook de arbeidskosten van de afzonderlijke gewassen op dit bedrijf worden bepaald. Dit is echter binnen het kader van de berekeningsmethode niet nodig, daar in de verdere bewerking kan worden volstaan met de verkregen uitkomst per 100

eenheden. De.gemiddelde arbeidskosten por 100 eenheden van alle in het onderzoek betrokken bedrijven zijn in tabel 11 vermeld.

Onder verwijzing naar hetgeen reeds over de berekening van de verdeelsleutel is geschreven, heeft de uitdrukking "arbeids-kosten per 100 eenheden" dezelfde betekenis als de arbeids"arbeids-kosten per ha graan. Technische gegevens 22 ha 3 ha 5 ha 4 ha 6 ha 6 st. 6 st. . 4 st«, ouding enheden Verdeel-sleutels volgens tabel 10 100 45O 265 ' 375.

70

140

20

60

Totaal-eenheden

2200

I35O

1325

1500

420

84O

120

24O

7995

f.

25000,-f.

313,-Tabel 11 GEMIDDELDE ARBEIDSKOSTEN EER HA GRAAN (lOO EENHEDEN)

Boekje tar I95O/5I ' 1951/52 ' 1952/53 1 1953/54 1 1954/55 ' 1955/56 ' 1956/57 1 1957/58 ' 1958/59 Noordelijke bouwstreek gld. 1 9 5 , - 208,- 212,- 244,- 254,- 279,- 286,- 311,-01dambt gld. 225,- 241,- 25I,- 256,- 294,- 320,- 326,- 356,- 35O,-Zuidwestelijk kleigebied gld. . 240,- 256,- 249,- 278,- 287,- 315,- 324,- 333,- 338,-Veenkoloniën gld. 240,- 252,- 25I,- 252,- 276,-294," (347,-) 325,-(357,-)

343,24

-De verschillen in de arbeidskosten per ha graan of per 100 eenheden, welke tussen de afzonderlijke jaren bestaan, worden veroorzaakt door het verschil in loonpeil, het verschil in weers-omstandigheden welke de hoogte van kosten en opbrengsten be-ïnvloeden en de verschillen welke ontstaan onder invloed van toenemende arbeidsschaarste en mechanisatie«

c. Omrekening van de uitkomsten op het loonpeil 1960/61

De uitkomsten volgens tabel 11 gelden bij het loonpeil in de genoemde jaren.

De omrekening van de arbeidskosten tot het loonpeil 1960/61 geschiedt met behulp van de geconstateerde stijgingen in het loon-peil volgens de C..A.0, voor de desbetreffende jaren. De wijzigingen in het loonpeil, zowel voor tijd- als akkoordloon, zijn echter niet voor alle categorieën arbeidskrachten gelijk geweest. Dit heeft een nadere analyse van de arbeidskosten noodzakelijk gemaakt, In staat II is een overzjcht gegeven van het aandeel der verschillende categorieën arbeidskrachten in de totale arbeidskosten.

De omrekening van de arbeidskosten volgens tabel 11 tot het loonpeil 1960/6l, zoals gegeven in tabel 12, is geschied met behulp van de in staat II becijferde wijzigingscoëfficiënten.

Tabel 12 ARBEIDSKOSTEN PEE HA GRAAN (lOO EENHEDEN)

Loonpeil-voorcalculatie 1960/61 Boek; 1 1 1 ! 1 1 1 1 Voórc a a r 1950/51 1951/52 1952/53 1953/54 1954/55 1955/56 1956/57 1957/58 1958/59 a ï c ü ï a t i e I96O/6I N o o r d e l i j k e bouwstreek s t i j -ging * 95,3 77,7 72,0 66,9 48,9 41,8 32,6 21,9 11,8 k o s t e n g l d . 381 370 365 354 363 360 370 349 348 340 Oldambt s t i j -ging 1o 91,4 8 2 , 1 75,1 6 6 , 4 49,6 42,4 33,7 22,3 11,8 k o s t e n g l d . 444 439 440 426 440 456 436 435 391 395 Zuidwestelijk k l e i g e b i e d s t i j -ging

f

9 3 , 4 77,3 74,1 6 8 , 1 . 49,5 43,5 33,9 22*7 11,5 k o s t e n g l d . 464 454 434 467 429 452 434 409 377 385 Veenkoloniën s t i j -ging # • 101,1 84,9 78,7 73,7 5 3 , 3 44,9 35,8 2 3 , 4 1 1 , 1 k o s t e n g l d . 483 466 449 438 423 426 441 (428)401 (397)381 : 380

De arbeidskosten per ha graan of per 100 eenheden in tabel

12 zijn in de verschillende jaren onderling vergelijkbaar gemaakte Uit de cijfers van tabel 12 blijkt,'dat de arbeidskosten per 100 eenheden van jaar tot jaar schommelen. Dit wordt veroorzaakt door de bijzondere omstandigheden in het desbetreffende jaar.

&• De_kosten per gewas - voorcalculatie 1960/61

Op grond van de arbeidskosten per 100 eenheden volgens tabel 12 en de eenheden per gewas volgens tabel 10 kunnen voor elk van de gewassen de arbeidskosten worden berekend.

Hierbij dient in aanmerking te worden genomen, dat voor

enkele gewassen verschillende bewerkingsmethoden worden toegepast welke de hoogte van de arbeidskosten per gewas beïnvloeden. Reeds in tabel 10 zijn voor deze gewassen verschillende verdeelsleutels gegeven, die bij de toerekening van de arbeidskosten per bedrijf zijn gebruikt.

Uit de bedrijfsboekhoudingen blijkt in welke mate de ver-schillende werkmethoden zijn toegepast. Deze gegevens zijn voor de berekening van de gemiddelde produktiekosten per gewas genorma-liseerd. Voor de verschillende gewassen geldt het hiernavolgende overzicht van de gemiddeld toegepaste werkmethoden.

Tabel 13 TOEGEPASTE WERKMETHODEN IN # VAN DE OPPERVLAKTE

-Wintertarwes dorsen maaidorsen Zomertarwes dorsen maaidorsen Wintergerst! dorsen Zomergersts dorsen ,maaidorsen Havers dorsen maaidorsen Rogges dorsen Consumptieaardappelen? (herfstaflevering) handrooien/werpradrooien voorraadrooien verzamelrooien Fabrieksaardappelen? handrooien verzamelrooien Suikerbieten; handrooien/lichten machinaal rooien Noordelijke bouwstreek

f

100 (100) -100 (-100) -100 (-100) 100 (100) -100 (-100)

-95

5 (

5)

Oldambt

1°

100 (100) -100 (-100) -100 (-100) -100 (-100) -100 — -; Zuidwestelijk klei 60 40 60 40 -10 90 70 30 -25 50 25 -80 20 .gebied

1o

(55)

(30)

(45)

(30) (10)

(70)

(65)

(20) (10) (15) (10) Veenko-loniën af 7° -100 (-100) -100 (-100) -100 (-100)

35

65 (55)

75

25 (25)

l) De tussen haakjes geplaatste percentages zijn begrepen in de eerstvermelde percentages en betreffen de door de loonwerker behandelde oppervlakte.

26

-Met "behulp van de in tabel 10 vermelde verdeelsleutels en van vorenstaande gegevens zijn voor elk van de gewassen de gemid-delde arbeidskosten te berekenen.

Als voorbeeld zijn hieronder de arbeidskosten voor zomer-gerst in het Zuidwestelijk kleigebied berekend«

Tabel 14 BEREKENING VAN DE GEMIDDELDE ARBEIDSKOSTEN VOOR ZOMERGERST

. ZUIDWESTELIJK KLEIGEBIED Voorcalculatie 1960/61 100 eenheden = f, 385^- volgens

Toegepaste werkmethoden volgens dorsen door derden,

dorsen met eigen machine maaidorsen door derden maaidorsen met eigen machine Gewogen gemiddelde per ha

74 .-Arbeidskosten per ha T-kr x f. 100 0-tabel 12 tabel 13; lOfo 20/0 385,- = Verdeelsleutel volgens tabel 10 100 110 70 75 f« 285,-. Totaal 1 0 , - 49,-15,~

74,-Op overeenkomstige wijze zijn de arbeidskosten voor de overige gewassen en gebieden berekend. De uitkomsten zijn vermeld in

tabel 15»

Tabel 15 BEREKENDE ARBEIDSKOSTEN PER HA

Voorcalculatie 1960/6l . Norm bedrag Per gewas3 wintertarwe zomertarwe wintergerst zomergerst haver rogge suikerbieten cons.aardappc fabr.aardapp. Noordelijke bouwstreek een-heden 100 100 100 100 100 100 3713 -— bedrag gl cl. 340 340 340 340 340 340 -1262 -— Oldambt een-heden 100 100 100 100 -100 -365 -bedrag gld«. 395 395 395 395 -395 -1442 -Zuidwestelijk kleigebied een-heden 100 89 90 -IA 92 2515 269 bedrag gld. 385 343 347 -285 354 -968 1036 -Veenkoloniën een-heden 100 -100 -IOC 100 339 1977 bedrag gld. 380 -380 . -380 380 1288 -751 2. Beloning bedrijfsleiding

Volgens de thans geldende uitgangspunten is ten behoeve van de voorcalculatic I96O/6I de beloning voor bedrijfsleiding berekend met behulp van een percentage van de bewerkingskosten en rentekosten,

Voor akkertouwbedrijven in de kleigebieden (ca. 40 ha) is de norm 12n$ en voor de akkerbouwbedrijven in de Veenkoloniën (ca. 20 ha) 10% van de bewerkingskosten en rentekosten. De berekende bedragen zijn per gewas als volgt.

BELONING BEDRIJFSLEIDING PER HA Voorcalculatie 1960/61 Kleigebieden Veenkoloniën Granen 95,- 76,-Consumptieaardappelen 212,- -. Fabrieksaardappelen - 120,-Suikerbieten 191,- 162,-3. Trekkrachtkosten

De trekkrachtkosten bestaan uit de kosten van de trekkers en de paarden. Het totaal van deze kosten is te onderscheiden in be-taalde en berekende kosten.

De betaalde kosten voor de trekkers zijn de kosten van brand-stoffen, smeermiddelen en onderhoud, voor de paarden zijn het de kosten van hoefbeslag, tuigen, verzekering, veearts en aangekochte voedermiddelen..

De berekende kosten vo.or do trekkers bestaan uit de afschrij-vings- en revisiekosten en de rente.

De af schri.jvingsbcdragen worden jaarlijks bepaald met behulp van de volgende gegevenss

a. du gewerkte uren volgens opgaven der deelnemers^

b. een schatting in uren van de totale levensduur der trekkersp c. de huidige vervangingswaarde van de trekkers.

Betreffende de geschatte levensduur wordt ervan uitgegaan, dat b0v. een trekker van 20 pk tot 30 pk in totaal- gedurende de

gehele levensduur 8.000 werkuren zal maken, waarbij een minimum van ca. 530 werkuren per jaar wordt aangehouden. In gevallen, zo-als b.v. in het; eerste jaar van aanschaffing van trekker(s) - dus ingeval de trekkrachtvoorziening nog niet is aangepast aan de .trekkrachtbehoefte - ligt het:aantal werkuren per jaar veelal nog

beneden de minimumgrens van 530 uur per. jaar.

Voor de verschillende trekkers is de volgende levensduur aan-gehouden.

m^ vi, ^ m 4. T t ' J Minimumaf schrijving

Trekkers Totale levensduur . . °. e

per jaar op basis van . Beneden 20 pk 7000 uur ' 470 uur

20 t/m 30 pk 8000 uur 530 uur boven 30 pk 10000 uur 670 uur

De uitgegeven bedragen voor revisie van de trekker worden niet als kosten beschouwd in het jaar waarin deze bedragen worden betaald. In plaats daarvan wordt jaarlijks een berekend bedrag

- 28

onder de kosten opgenomen. Voor revisiekosten wordt namelijk jaar-lijks 1/3 van het afschrijvingsbedrag gereserveerd. Grote uitgaven die geen revisiekosten zijn, b.v„ voor nieuwe banden, worden over drie jaar verdeeld*

Tenslotte wordt opgemerkt, dat "bij de bepaling van de af-schrijving sbedragen geen rekening is gehouden met een eventuele residuwaarde.

De rentekosten zijn berekend tegen 4è% over de gecorrigeerde boekwaarde overeenkomstig de wijzigingen in de vervangingswaarde.

De berekende kosten voor paarden bestaan uit de afschrijving, de rente en de voedermiddelen uit het eigen bedrijf.

De afschrijving is berekend op f. ^>0}- per paard per jaar.

De rentekosten zijn berekend tegen 4g$ over de gemiddelde waarde. De haver uit het eigen bedrijf is gewaardeerd tegen de markt-prijs, f. 25j75 PGr 100 kg. De kosten van de voedergewassen en het

grasland zijn tegen het laatst bekende prijspeil in de kosten per bedrijf opgenomen«. Dit geschiedde tegen een normbedrag per werk-paard en per jong werk-paard bij het prijspeil van de voorcalculatie. Voor de-verschillende gebieden zijn de volgende normen gebruikt,

KOSTEN GRASLAND EN VOEDERGEWASSEN PER PAARD

Werkpaard Jong paard Noordelijke bouwstreek f. 380,-01 d ambt Zuidwestelijk kleigebied Veenkoloniën f. 38O,-f. 400,-f. 345," fo f. 190,-f. 200,-f. 175,-De arbeidskosten voor de verzorging van de paarden zijn'op-genomen in de totale trekkrachtkosten.

De toerekening van de totale trekkrachtkosten aan de verschil-lende gewassen geschiedde overeenkomstig de gevolgde methode bij de arbeidskosten«.

Voor elk bedrijf zijn de trekkrachtkosten berekend per 100 een-heden» Evenals bij de arbeidskosten is hierbij 1 ha graan op

100-eenheden gesteld. De verdeelsleutels zijn evenals die voor de ar-beidskosten gebaseerd op dezelfde tijdsehrijfadministraties.

De navolgende verdeelsleutels zijn ten behoeve van de toereke-ning van de kosten gebruikt»

Tabel 16 VERDEELSLEUTELS VOOR DE TOEREKENING VAN DE TREKKRACHTKOSTEN

(100 eenheden = trekkrachtkosten per ha graan)

Granen/peulvruchten Karwijzaad Bietenzaad Overige handelsgewassen Aardappelen Bieten Grasland + groenvoeder-gewassen (exel.voederb.) Verhuurd land (zaaiklaar)

Noordelijke bouwstreek 100 70 130 100 I65 I4O

55

55

Oldambt 100

65

125 100 160 160 50 50 Zuidwestelijk kleigebied 1 0 0 1 ) •

60

~ 80

I65

160 3)

55

55

Veenko-loniën 100 -87 113 2)

93

53

53

2443

1) Maaidorsen van granen door derden 85. 2) Machinaal rooien met eigen machine 200, 3) Machinaal rooien met eigen machine 180.

De totale trekkrachtkosten zijn per "bedrijf berekend per ha graan (100 eenheden), op basis van de bedrijfsgegevens en de voor-gaande verdeelsleutels. De gemiddelde kosten bedragen in de des-betreffende jaren?

Boek,

Tabel 17 TREKKRACHTKOSTEN PER HA G R A M (100 EENHEDEN)

jaar 195O/5I 1951/52 1952/53 1953/54 1954/55 1955/56 1956/57 1957/58 1958/59 Noordelijke bouwstreek gld. 101,- •110,- 112,- 115,- 108.- 108,- 113,- 122,- 128,-01dambt gld. IO5,- 131,- 123,- 118,- 116,- 132,- 130,- 139,- 136,-Zuidwestelijk kleigebied gld. 109,- 128,- 140,- 129,- 127,- 122,- 123,- 122,-119," Veenko-loniën gld. 84,-85," 94,-92,-,

96,-

99,- 108,- (104,-)103,- (112,-)109,-Op vorenstaande bedragen moet een omrekening worden toegepast

voor de wijzigingen in het prijspeil. Deze wijzigingen in het peil in de afgelopen jaren ten opzichte van het te verwachten prijs-peil zijn in staat III vermeld.

Ter toelichting op deze omrekening zij het volgende vermeld? a. de wijzigingen in de kosten voor afschrijving, revisie en rente

voor de trekkers zijn bepaald met behulp van de wijzigingen in de vervangingswaarde van de trekkers. De rentekosten zijn verder omgerekend op het rentepercentage van 4§$>

b. de kosten van de voedergewassen en grasland per paard zijn op-genomen in de kosten per bedrijf volgens tabel 17 tegen een uniform bedrag zodat ook een uniforme wijziging voor de

ver-schillende jaren is aangehouden.

De berekening van de totale kostenstijging/daling van de trek-krachtkosten bij het huidige prijspeil ten opzichte van het prijs-peil, zoals dat in de desbetreffende jaren heeft gegolden, geschiedde met behulp van de gespecificeerde kosten per bedrijf.

Een overzicht hiervan is vermeld in staat III met de gemiddelde procentuele verdeling naar de verschillende kostenbestanddelen.

De trekkrachtkosten per ha graan (lOO eenheden) in c!e ver-schillende jaren omgerekend tot het prijspeil voor 1960/61 zijn in tabel 18 vermeld, tezamen met de berekende wijzigingen in het prijs-peil volgens staat III.

- 30 Tabel 18

Boekjaar I95O/5I

Voorcj

' 1951/52

' I952/53

' 1953/54

' 1954/55

' 1955/56

1

1956/57

' I957/58

'. 1958/59.

i l c 1960/61

TREKKRACHTKOSTEN PER HA GRAAN V o o r c a l c u l a t i e 1 9 6 0 / 6 1 N o o r d e l i j k e b o u w s t r e e k s t i j -g i n -g

i n "fo

31,6

23,8

21,0

17,7

1 6 , 8 .

15,1

10,7

5,6

.S.?!

k o s

-t e n

g l d .

133 136 136 135 126 1 2 4 125 129 135 130

01flambt

s t i j

-ging

i n io

28,7

20,9

18,9

16,8

16,0

1 4 , 4

9 , 8 5 , 0 4 , 3 k o s -t e n

g l d .

135 I 5 8 I46 138 135 151 143 146 142 143

Z u i d w e s t e l i j k

k l e i g e b i e d

s t i j

-ging

i n io

30,9

2 2 , 4

22,2

19,7

16,6

1 5 , 1

9,5 4 , 8

3,6

k o s

-t e n

g l d .

143 157 171 1 5 4 148 140 135 128

. 123

125

Veen-koloniën

s t i j i k o s

-ging

i n io

3 0 , 4

24,9

21,7

21,8

17,5

1 6 , 1

11,0

5,9

4^8

t e n

g l d .

110 106 114 112 113 I I 5 120

(110)109

Cll7)ll4

112

Met behulp van de in tabel 16 vermelde verdeelsleutels zijn

de trekkrachtkosten voor de afzonderlijke gewassen als volgt berekend, TREKKRACHTKOSTEN PER HA (Voorcalculatie I96O/61)

Noordelijke bouwstreek

Granen

S u i k e r b i e t e n

Oldambt

Granen

S u i k e r b i e t e n

Z u i d w e s t e l i j k k l e i g e b i e d

Wintertarwe

Zomertarwe

Zomergerst

Haver

S u i k e r b i e t e n

Consumptieaardappelen

Veenkoloniën

Granen

S u i k e r b i e t e n

F a b r i ek saardappelen

1 , "

. 1,400

1 ,

-1,600

0,955

0,955

0,895

0,970

1,620

1,650

13

-0,930

1,217

X X X X X X X X X X X X X f. f. f. f. f. f. f* f. f. f, f. f. f.

1 3 0 ,

1 3 0 ,

1 4 3 ,

1 4 3 ,

1 2 5 ,

1 2 5 ,

1 2 5 ,

1 2 5 ,

1 2 5 ,

1 2 5 ,

1 1 2 ,

1 1 2 ,

1 1 2 ,

-= = = = = = = = = = = = = f. f. f. f. f. f. f. f. f. f. f. f. f.

1 3 0 ,

1 8 2 ,

1 4 3 ,

2 2 9 ,

1 1 9 ,

1 1 9 ,

1 1 2 ,

1 2 1 ,

2 0 3 ,

2 0 6 ,

1 1 2 ,

1 0 4 ,

1 3 6 ,

-per ha

per ha

per ha

per ha

per ha

per ha

per ha

per ha

per ha

per ha

per ha

per ha

per ha

De gebruikte verdeelsleutels per gewas zijn gewogen gemiddelde cijfers voor zover bewerkingen door derden zijn uitgevoerd.

4« W e r k t u i g k o s t e n

a « b . C .

De werktuigkosten bestaan uits

afschrijving op de werktuiginventariss

rente over het in werktuigen geïnvesteerde kapitaal| overige werktuigkosten.

Het afschrijven op de werktuiginventaris is het middel om de aanschaffingskosten van de werktuigen ten laste te "brengen van de jaren waarin de werktuigen worden gebruikt.

De afschri jvingsbedragen worden berekend op basis van ver-vangingswaarde van de werktuigen. "Voor elke soort werktuigen is een afschrijvingspercentage per jaar vastgesteld op grond van de geschatte levensduur van de werktuigen. Daar de kostprijsbedrijven slechts vijf jaar in administratie blijven is het niet mogelijk deze levensduur op deze bedrijven rechtstreeks na te gaan. Indi-rect bieden de boekhoudingen wel een beoordelingsmogelijkheid van de afschrijvingsbedragen, nl« door deze te vergelijken met de aan-koopbedragen van nieuwe werktuigen. Gemiddeld dient voldoende te worden afgeschreven om vervanging van werktuigen uit de afschrij-vingsbedragen mogelijk te maken* In tabel 19 wordt deze vergelij-king van afschrijvingen en investeringen uitgevoerd voor alle werktuigen exclusief trekkers, In deze investeringsbedragen zijn

zowel vervangingsinvesteringen als uitbreidingsinvesteringen be-grepen.

Tabel 19

BEHEXENDE AFSCHRIJVINGSBEDRAGEN IN VERGELIJKING MET DE JAARLIJKSE INVESTERINGEN IN T/ffiRKTUIGEN

(Gemiddelde u i t k o m s t e n p e r b e d r i j f ) Gem.bedri jfsgrootte in ha cultuurgrond Boekjaar 1948/49 1949/50 1950/51 1951/52 1952/53 1953/54 1954/55 1955/56 1956/57 1957/58 1958/59 Gemiddelde investe-ring in fo van de afschrijving l) Noordel„kleigebied

ca.

af- schrij-ving I4OO 1490 I43O 1610 1690 1790 1830 2000 2100 2200 224O 46,0 ha inves-tering I74O 2380 I84O 1320 1330 I46O

64O

1260

860

1280

87O

8I/0 Zuidwestel ca. 35

af- schrij-ving e • 1080 1380 1370 148O 1430 1540 1740 1920 1920

97:

»kleigebied ,0 ha inves-tering • , 1380 1360 1170 1490 1480 2140 1460 1360 125O % Veenkoloniën ca. 22,0 ha

af- schrij-ving

58O

64O

730

790

930

900

1010 1060 1060 II50 1200 inves-tering

690

46O

760

1030

830

1210

630

910

540

1080

800

92$

l ) Op b a s i s van de p e r c e n t a g e s der a f z o n d e r l i j k e j a r e n ,

2443