Stooktomaten doortelen of een nateelt zetten?

P.G.A. Weber

STOOKTOMATEN DOORTELEN OF EEN NATEELT ZETTEN?

Mededelingen en Overdrukken c \ v ^ " *"Ojb

No. 14 ^ ^ ^ DEN HAAG £ .

S f? ïl JUNI Î969

* PlbLIJTHEEK •

4x? %ITU*V

Landbouw-Economisch Instituut

Conradkade 175 - Den Haag - Tel.: 61.41.61

I n l e i d i n g

De uitkomsten van de vroege tomatenteelt zijn de laatste jaren minder rooskleurig. Deze verminderde uitkomsten zijn enerzijds een gevolg van de nauwelijks gestegen opbrengsten en anderzijds van de relatief sterk gestegen kosten. Vooral de arbeidskosten namen sterk toe.

Door middel van een doorteelt van tomaten of een nateelt kan de op-brengst per m2 per jaar en de arbeidsproduktiviteit verhoogd worden. Het behoeft geen verwondering te wekken, dat de belangstelling voor een doorteelt of een nateelt de laatste jaren is toegenomen.

De ondernemer heeft de keus uit een aantal nateelten. Men kan de to-maten doortelen, of sla, toto-maten, komkommer of paprika als nateelt te-len. We spreken hier dan nog niet over de mogelijke nateelt van bloemen (o.a. chrysanten).

De keuze van de nateelt hangt ook sterk af van o.a. de kwaliteit van de grond, het type warenhuis en de bekendheid van de ondernemer met de teelt. Op deze specifieke omstandigheden wordt in dit artikel niet inge-gaan. Er wordt verondersteld dat men technisch alle nateelten even goed kan uitoefenen. Bovendien is ervan uitgegaan dat de bestaande marktver-houdingen tussen de verschillende nateelten zich niet wijzigen.

In het eerste artikel worden de kosten en opbrengsten van de verschil-lende nateelten gegeven. In een tweede artikel zullen de kosten en op-brengsten van de hoofdteelt en de doorteelt van tomaten worden bespro-ken. De plantdatum van de hoofdteelt ligt rond 1 januari. Ook zal inge-gaan worden op de omstandigheden die de keuze van de nateelt beïnvloe-den. Het zal blijken dat de omvang van de vaste arbeidsbezetting van doorslaggevende betekenis is voor de keuze.

K o s t e n en o p b r e n g s t e n v a n d e v e r s c h i l l e n d e n a t e e l t e n Het L.E.I. is in 1967 in het Westland gestart met van een groep be-drijven de verbruikte materialen en arbeid en de verkregen opbrengsten van de nateelten sla, tomaat, komkommer en paprika te documenteren. De documentatie is in 1968 voortgezet. Deze gegevens, aangevuld met een mondelinge enquête, die begin van dit jaar is gehouden, vormen de basis voor dit artikel.

I O p b r e n g s t e n (zie tabel 1) a. Nateelt tomaten

De opbrengsten hiervan zijn afkomstig van bedrijven die rond 1 juli hun hoofdteelt beëindigden.

De belangrijkste teeltkenmerken waarvan uitgegaan is, zijn: Plantmateriaal gekocht in perspot; ongeënt Plantdatum 27 juni - 10 juli

Plantverband 46 x 80 cm

Stookperiode half augustus - half november Oogstperiode begin september - half november

Rassen Bleke Groene Hybride Half groene Hybride

1967 11% 8- 81-1968 4% -

96-Wanneer we de opbrengsten van beide jaren vergelijken, dan zien we dat de gemiddelde prijs in 1968 f. 0,20 per kg hoger lag. De kg-opbrengst was iets lager, nl. 6 300-6 000 kg = 300 kg per 1000 m2. Daarentegen lag de geldopbrengst f. 5400,- - f. 4400,- = f. 1000,- hoger. De gemiddelde opbrengst over beide jaren was f. 4 900,- per 1000 m2.

b. Nateelt paprika's

De opbrengsten van deze nateelt zijn ook afkomstig van bedrijven die rond 1 juli hun hoofdteelt beëindigden.

De belangrijkste teeltkenmerken zijn: Plantmateriaal gekocht in perspot Plantdatum 1 juli - 13 juli Plantverband 50 x 80 cm

Stookperiode half augustus - half december Oogstperiode begin september - half december Ras verbeterde Westlandse

De geldopbrengsten lagen in 1968 f. 5 200,- - f. 3 900,- = f. 1300,- per 1000 m2 lager dan in 1967. Dit is voornamelijk veroorzaakt door het ge-ringere aantal stuks 16 000-12 600 = 3400 dat e r geoogst i s . Najaar 1968 heeft nogal wat moeilijkheden veroorzaakt op het gebied van de vruchtzet-ting. De prijs per stuk was ook iets lager f. 0,30 - f, 0,28 = f. 0,02. De gemiddelde opbrengst over beide jaren was f. 4 550,- per 1 000 m2. c. Nateelt komkommers

Deze opbrengsten zijn afkomstig van bedrijven die rond 15 juli hun hoofdteelt beëindigden.

De belangrijkste teeltkenmerken zijn:

Plantmateriaal gekocht in perspot; ongeënt Plantdatum 20 juli - 30 juli

Plantverband 60 x 160 cm

Stookperiode begin augustus - half november Oogstperiode begin september - half november

Rassen 1967 1968 Sporu 56% 37% Toska 3 3 -

39-Overige 1 1 -

24-De opbrengsten van deze nateeltkomkommers lagen in 1968 f. 4 6 0 0 , — f. 4 200,- = f. 400,- per 1000 m2 lager. De stuksopbrengst was ongeveer gelijk, alleen de prijs lag f. 0,34 - f. 0,30 = f. 0,04 per stuk lager. De ge-middelde opbrengst was f. 4 400,- per 1000 m2.

d. Nateelt sla

Deze opbrengsten zijn afkomstig van bedrijven die rond 1 september hun hoofdteelt beëindigden.

De belangrijkste teeltkenmerken zijn:

Plantmateriaal zelf opgekweekt in perspot Plantdatum 20 september - 2 oktober Plantverband 25 x 25 cm

Stookperiode begin november - begin januari Oogstoeriode eind november - begin januari

Rassen 1967 1968 Deciso 46% 39% Deciminor 39-

25-Blackpool - 2Overige 15-

8-De opbrengsten van de sla lagen in 1968 f. 3 200,- - f. 2 700,- = f. 500,-hoger. De stuksopbrengst is gelijk, de hogere opbrengst wordt

veroor-zakt door een hogere middenprijs nl. f. 0,24 - f. 0,20 = f. 0,04 per stuk. De gemiddelde opbrengst over deze beide jaren bedraagt f. 2 950,-. N.B. De opbrengsten van deze nateelt sla zijn afkomstig van bedrijven

waarbij de grond voor de sla gestoomd i s .

II A r b e i d

Naast de geldopbrengsten is de arbeidsbehoefte van de verschillende nateelten een belangrijk gegeven. Voor iedere nateelt zullen hierover ge-gevens worden vermeld, alsmede een arbeidsfilm.

a. Nateelt tomaten

Deze nateelt vraagt gemiddeld + 290 uur per 1000 m2. Per week is dit + 15 uur. De arbeidsfilm (zie figuur la) is afkomstig van een bedrijf met 6 000 m2 staand glas, geheel beteeld met een nateelt tomaten. De kg-op-brengst was 6 280 kg per 1 000 m2. Het verloop van deze arbeidsfilm is rustig, met alleen in het begin van de teelt (uitplanten en touwtjes vast-zetten) enkele pieken tot + 25 uur per 1000 m2 per week. Uit het voor-gaande kan men nu afleiden dat een nateelt-tomaten een arbeidsbehoefte heeft van 1 man op + 3 000 m2.

b. Nateelt paprika

Deze nateelt heeft een gemiddelde arbeidsbehoefte van 180 uur per 1 000 m2. Dit is gemiddeld per week + 8 uur.

Figuur l b geeft het arbeidsverloop van een paprika-nateelt afkomstig van een bedrijf met 10 000 m2 staand glas, waarvan 2300 m2 beteeld met paprika. De geldopbrengst op dit bedrijf was f. 4 950,-, De arbeidsfilm heeft een enigszins onrustig verloop met in de maanden augustus en sep-tember enkele toppen tot 19 uur per week.

De arbeidsbehoefte voor een nateelt-paprika kan nu gesteld worden op 1 man op + 6 000 m2.

c. Nateelt komkommers

Deze nateelt vraagt gemiddeld + 320 uur per 1 000 m2f gemiddeld per

week is dit + 18 uur. Figuur l c geeft het arbeidsverloop van een bedrijf met 4 800 m2 staand glas, waarvan 1 200 m2 beteeld werd met nateelt komkommers. De stuksopbrengst was 15 620 stuks per 1000 m2. De a r -beidsfilm heeft een onrustig verloop met in de maand augustus enkele pieken tot 32 uur per week. Hieruit kan men afleiden dat een nateelt komkommer een arbeidsbehoefte heeft van 1 man op + 2 500 m2. d. Nateelt sla

Deze nateelt vraagt gemiddeld + 155 uur per 1 000 m2; per week is dit gemiddeld + 10 uur. Figuur ld geeft een arbeidsfilm afkomstig van een bedrijf met 6 200 m2 staand glas, geheel beteeld met nateelt sla. De stuksopbrengst was 13400 stuks per 1000 m2. Het verloop van een a r -beidsfilm voor sla geeft altijd twee toppen, nl. het uitplanten en het oog-sten. Ook bij de nateelt zien we dit; in de tussenliggende periode is er slechts een arbeidsbehoefte van gemiddeld 3 à 4 uur per week. Tijdens het uitplanten en oogsten dient men dan ook over het algemeen gebruik te maken van losse arbeidskrachten.

III D i r e c t e t e e l t k o s t e n (zie tabel II)

Na de opbrengsten en de arbeidsuren zullen nu de directe teeltkosten worden vergeleken. Onder de directe teeltkosten worden verstaan de kos-ten die direct samenhangen met het uitoefenen van een bepaalde teelt. Hieronder worden dus niet gerekend de kosten van de duurzame produk-tiemiddelen (grond, warenhuis, schuur enz.), welke voor de verschillende teelten ongeveer aan elkaar gelijk zijn.

De gegevens uit tabel II zijn afkomstig uit L.E.I.-boekhoudingen en aangevuld met gegevens uit een mondelinge enquête welke begin 1969 ge-houden i s . Alle kosten zijn berekend op prijspeil 1969.

We zien nu dat een nateelt komkommer en een nateelt paprika 3 keer zoveel en een nateelt tomaat 2 keer zoveel kost aan directe teeltkosten (exclusief arbeidskosten) dan een nateelt sla.

IV S a l d o b e r e k e n i n g (zie tabel III)

De opbrengsten waarvan bij de saldoberekening is uitgegaan, zijn ge-middelde opbrengsten over de jaren 1967 en 1968..

Saldo I geeft het verschil tussen de opbrengsten en de directe teeltkos-ten exclusief de arbeidskosteeltkos-ten. De tomaat geeft verreweg het hoogste saldo f. 3 308,-, dan volgen paprika met f. 2454,- en sla met f..2 257,-. Het laagste saldo geeft de komkommer f. 2184,- per 1000 m2.

Wanneer nu ook de arbeidskosten in mindering worden gebracht (saldo n), dan is de tomaat nog het hoogste met f. 1635,-, vervolgens de papri-ka met f. 1415,- en de sla met f. 1363,- per 1000 m2. De komkommer is nog verder weggezakt met een saldo van f. 338,-.

S l o t o p m e r k i n g

De tomaat als nateelt geeft zowel inclusief als exclusief de arbeids-kosten het hoogste saldo. Daarna volgen de paprika en de sla. Het saldo van de komkommer is het laagste.

De keuze van de nateelt wordt mede bepaald door het saldo van de hoofdteelt. Dit saldo zal variëren al naar de duur van de teelt. In het tweede artikel zullen de directe teeltkosten, de arbeidsuren en de op-brengsten van de hoofdteelt tomaten worden vermeld. Er zal onderscheid worden gemaakt in een teelt die eindigt + 1 juli, + 15 juli, + 1 september en een doorteelt tot + 1 november. Op basis van ïïeze gegevens is - bij de veronderstelde uitgangspunten en de in dit artikel gebruikte cijfers een uitspraak mogelijk over de relatieve aantrekkelijkheid van de v e r -schillende nateelten.

Figuur 1 VERLOOP ARBEIDSUREN 1) 2 Uren/1000 m 40 30 20 10

A. NateeltTomaten 311 uur Uren/1000 m

40 30 - 2 0 - 1 0 koogstperiode^ 40 30 20 10

B. Nateelt Paprika 196 uur

r

"40 - 3 0 20 10 -foogstperiode«-C. Nateelt Komkommer 323 uur

I augustus I september I oktober I nnvemhp.r IrlpcRmhfir

1) Exclusief veilingrijden.

I—•oogst^Z

periode wk.

i—i s U a

¥

ni a co > a a •o bX) c 01 & CO 01 TD C 01 a <o +-> to M C 01 U . 0 P. O 0) T 3 I—t Ol T 3 • o • H

s

CD bO 01

a

•S S

s

o

1

ê

ai F—I w CD CD CM I I O t -co co • * T H CM i i oo t -as i n co - # CN I I i - l CM m co T H CM I I r-l <N O O t -lO I-l I o o m o o o t -co o o CN C 3 iH I O o m oo o o oo eo o o i o o 05 CM O O 05 CO O o co m T H i o o eo o o U5 eo oo eo eo CM co o 05 CM

3

eo eo i w CM 0 0 I oo o CM CM f-l 0 1 ft +-» oogs t gs t reng s h n O - O CN e o o. 3 <» 9 Aan v Eind « Stuk s _o S o o I - l t-l CD ft ra M C CD U <*! ft s o o 1 o b o o W H .3 .2 G »H CD :;? a • U -M 2 S 5 2 M g ~ CO S-c ft <a ü £< CM g ft g ft2 g CD • CD . J CD © Ü O O O Ü , H i n ' C M i 05 TH • * «5 0 5 i H CM i n CM 0 5 T H O CO CM r-i 1 I O T-l CO T H CM T H CM O O CM C -I O o co •^ o o o « 3 O o

2 •*

I - I n o oo o 05 t -1 o o CM w o o co co *—^ • * oo 1 CM m o _t -o o i n eo o o • * TJ< CM OS T H m CM CM CM 0 0 T H CM 00 r-l t ~ 0 0 CM T-l o o t > m o o o o «o CM O O r-05 O O o o o o co o eo o CM O o co o in CM o oo. o o CM C O C O 0 0 C O CO co CM I O w 3!. o o «O 05 CO CO CO C O ' TH -CM CM O C O co e g u CD ft 3 , W» 9 œ CD O c t h M ) O J 3 CM ?> CD " -.3 -.3 T3 _ÏÏ 2 • H ß O < H CO

9.

T H u CD ft m fao C CD ft * O O u ft u ft <D >£ •a CD T 3 T J • H S CD Ü B _CO T^l CD ft •4-» O CD T 3 i—i CD • Ö T 3 • l - t

a

CD Ü U CD ft •

~ 2

H. w< bo ^ G G CD O _

ft

2

g

+ J CD O O Ü r H

If

<3i CO OS i - l CD ft m • i H o. o o CD ft CO dl ö (!) +-> "ö3 CU

-s

e CU H-» m o *—» CU • f - l Q CD - O a i H M 1—I ni i—» CG +-» "» Cl) +•> ui 55 h co g o

1

o M +-> i—l CU ni 55 ai £ a ai A +-> i—i CD CD •8 55 ö CD •s

s

o ÉH • M r - 1 CD CD • M ai 55 T 3 •a > CD O Ä , TS •a > CD 0 1 3 'S) , > CD O r Q 7 3 'S > CD O r C m oo

äs

O CM b- to co © CM r H «O - ^ CO co o o o I I I I 1 I t 1

o f o" r-T to co" ©" of o"

O O M W ^ C O O O I N O CO CM H t - r H CO CO t -CM CM

\3

O O m o o m bc J£ o o in co

3

co CD CD O in in CM o co co o in t-i t-i^ t-i t-i t-i co o" co" o" o*

CM in co m co r H t -o o in co I M I I I o o o o in m" i n • * 0 0 CD CO r H co O i CD o in •a 'S -rH P CD CD rrH * * +J +s T3 a > S « S "8 5 _{N ft O. U}

3?

o o _{i n} CM r H ü CD S3 CD r Ï Ï o CD O T 3 i n T 3 C O

as

m t—i stmes t trijding i ndsto f o a œ ai p CD iH Ä - Q . a +-> CD +-> • i - i O S CD CD bO J d CM r H

1

5

a CD 73 •rH CD • H ai S CD bO U CD > O i—i ai ai +-» o Ö CD c CD rH " CD CD . 2 , +-> -rH

s S

J s CD CD > bO c g »

ê.3

ai ai O H e CD T 3 S* CD • a u o o • ° ö X. CD ! H N CD a> t - co r H CM a CD CM C D m CM CD in O i oo o in o> CM CO r H C0 CM 0 5 a CD - M œ CM CM O O i H C0 CM m ö CD © © in m o o t -ö <D C +-> 03 ' M Ä C M in o <33 r H a CD +-> ca rg CO bO t - CM CM CO © O TH CO C0 o m m CO o © o» CO CO ' S CD CO 3 CD g ' g_ 0D 3 '£ -y -2* Ö •3 % 3 -S S S O o o » | £ o -H <q tg .5 CD > > 10

co CM r-f O CD CM CO to U5 5 CM co c CM ^ CD i n oo CO i co" m 5 CM CM " * O Ö J3sr co co o CM uo CO Ci O CM t > co CM CO CO CM OS 0 CO •M »H o bc G tu > Sn a cd S u o p . OD TO o a eu co o 'S CU u CU u -I-H •o o H 11

CM S O O o u CU § bo c ••H a co Jd co u co o T3 ai CU . a cd H cd CD CU •s I

s

o K/ 00 * " SM

ia

ctj u ft CU § c<j

s

o H eu CU -4H cd 1 o 1 0 m CM t M 1 co O i » 4 H 1 t -i O CM CM 4 H 1 "* 05 oo 4 H 1 co co co r H 4 M 3 m in 1 o o T f T f 4 H 1 CD r H CM CM 4 H 1 •* oo i-H CM 4 H 1 CO

3

r H 4 H 1 0 0 co co 4 H o CM C O 1 o m m T f 4 H 1 CO en o _CM 4 H 1 l O TJH CM 4 H 1 O S co o i-H 4 H 1 r H Tt< r H 4 H t H o oo 1 o o 0 5 • * 4 M 1 CM 0 5 I ß r H 4 H 1 0 0 O CO co 4 M 1 co c-co T-( 4 H 1 I O co co r H 4 H 1 3 CC T 3 TJ •i—1 S co bc C co » en CO ' T1 bo " 5 co JH en

§

^_^ H i—1 CU X ! e« •4-1 CD N a CU co o • * - » "cu co CU - 4 - 1 o CU u •r-4 p ^.«^ c CU - 4 - 1 co o co 32 CU J3 ! H O i I - H O h H O "O co > H 3 3 O cn CM i n 4 H i c d 2 "cu "O T 3 •i-C S co bc S CU u 3 CO •o • f H CU J 3 S H <: e CU - 4 - 1 CQ O •M CO T3 'S - Q f - H O X •Si-r H t - H O "3 C O 12

I n l e i d i n g

In het eerste artikel hebben we gezien hoe de kosten en opbrengsten lagen bij de verschillende nateelten. Ook zijn een aantal arbeidsfilms geven om het verloop van de arbeidsbehoefté van de nateelten weer te ge-ven. Tot slot zijn er voor de verschillende nateelten saldo's berekend (incl. en excl. arbeidskosten).

In dit artikel zullen nu de opbrengsten, de arbeidsbehoefté en de direc-te direc-teeltkosdirec-ten van de hoofddirec-teelt tomadirec-ten worden gegeven. E r zal onder-scheid worden gemaakt in een hoofdteelt, die loopt tot + 1 juli, + 15 juli en tot + 1 september. Bovendien zal een doorteeït tot + 1 november wor-den betrokken. Van deze verschillende teelten zullen ook saldo's worwor-den berekend.

Bij de keuze van de nateelt speelt, zoals reeds in het eerste artikel is opgemerkt, de vaste arbeidsbezetting een belangrijke rol. Hierop zal nu verder worden ingegaan door een aantal saldo's te berekenen van teelt-opvolgingen bij verschillende arbeidsbezettingen met vaste arbeidskrach-ten.

1. O p b r e n g s t e n

De opbrengsten zijn afkomstig van stooktomaten-bedrijven in het West-land. De plantdatum waarvan uitgegaan is ligt rond 1 januari. De op-brengsten zijn gemiddelden over de jaren 1967 en 1968;

Tabel 1. Kg- en geldopbrengsten stooktomaten per 1000 m2

kg geld Tot + 1 juli T o t + 15 j u l i Tot + 1 s e p t . T o t + 1 nov. — 10 000 11000 13 500 17 500 13 2 5 0 , 14 0 0 0 , 15 5 0 0 , 19 0 0 0 ,

-Deze opbrengsten zijn afkomstig van bedrijven waar doelbewust ge-streefd wordt naar het hoogste saldo. M.a.w., e r wordt vroegtijdig reke-ning gehouden met het feit dat er een nateelt gezet zal worden. De op-brengsten zijn dus niet afkomstig van bedrijven waar de hoofdteelt voor een gedeelte mislukt i s .

2. A r b e i d

Een groep stooktomaten-bedrijven in het Westland hebben in 1968 voor het L.E.I. hun verbruikte arbeidsuren opgeschreven. Figuur 2 geeft U hiervan enkele voorbeelden. In deze 4 arbeidsfilms is uitgegaan van de volgende teeltwijzen:

- hoofdteelt tomaten tot + 1 juli; arbeidsbehoefte + 415 uur per 1000 m2 (figuur 2a)

- hoofdteelt tomaten tot + 15 juli; arbeidsbehoefte + 460 uur per 1000 m2 (figuur 2b)

- hoofdteelt tomaten tot + 1 september; arbeidsbehoefte + 605 uur per 1000 m2 (figuur 2c)

- hoofdteelt tomaten tot + 1 november; arbeidsbehoefte + 780 uur per 1000 m2 (figuur 2d)

Wanneer we nu naar de arbeidsbehoefte voor 1 juli (t/m week 26) kij-ken, dan zien we dat de teelt die + 1 september eindigt, gemiddeld 15 uur per 1000 m2 meer arbeid vraagt. De doorteelt vraagt gemiddeld 25 uur per 1000 m2 meer arbeid.

Wat is nu de oorzaak van deze meer arbeid. Bij een teelt tot + 1 juli wordt 8-10 weken daarvoor (begin mei) de kop uit de plant gehaald, waardoor deze teelt minder teeltwerk (dieven enz.) vraagt. Daarentegen v r a -gen een teelt tot + 1 september en een doorteelt nog volop teeltwerk. De doorteelt vraagt ten opzichte van een teelt tot + 1 september gemiddeld 10 uur per 1000 m2 meer arbeid. Eind juni gaat bij de teelt tot + 1 sep-tember de kop eruit; bij de doorteelt gebeurt dat 8-10 weken later.

3. D i r e c t e t e e l t k o s t e n en s a l d o ' s

Onder de directe teeltkosten worden verstaan de kosten die direct sa-menhangen met het uitoefenen van een teelt, in dit geval te tomatenteelt. Hieronder vallen niet de kosten van de duurzame produktiemiddelen (zo-als grond, warenhuis, schuur enz.). Tabel II geeft een overzicht van de directe teeltkosten voor de stooktomaat bij verschillende data van beëin-diging van de teelt.

Tabel III geeft de saldo's voor de stooktomaat zowel inclusief de a r -beidskosten (Saldo I) als exclusief de ar-beidskosten (Saldo H). De saldo's zijn gegeven voor een teelt tot + 1 juli, + 15 juli, + 1 september en een doorteelt tot + 1 november.

4 . D o o r t e l e n of e e n n a t e e l t ?

Bij de beoordeling van welke hoofdteelt (tot 1 juli, 15 juli, 1 septem-ber of een doorteelt) bij de gegeven omstandigheden het aantrekkelijkste is, moet vanzelfsprekend gebeuren in samenhang met de eventuele na-teelt.

In tabel IV zijn de saldo's van de teeltopvolgingen tomaat-tomaat, tomaat-paprika, tomaat-komkommer, tomaat-sla en de doorteelt van to-maten opgenomen.

De saldo's van de nateelten zijn afkomstig uit tabel III (eerste artikel) en de saldo's van de hoofdteelten uit tabel III. Deze saldo's zijn incl. de arbeidskosten. Op dit saldo van de hoofd- en nateelt (saldo I) worden de eventuele extra kosten voor losse arbeidskrachten bij een verschillende

tomaat-sla tomaat-tomaat tomaat-komkommer tomaat-paprika f. 124 " 427, " 1 0 8 4 " 1261

vaste arbeidsbezetting nl. 1 man op resp. 2 500, 3 000, 3 500 en 4 000 m2 in mindering gebracht. De op deze wijze berekende saldo's (saldo II) zijn inclusief de kosten van de vaste arbeidsbezetting.

In die gevallen, waarbij Saldo II het hoogste saldo geeft, i s die teelt of teeltopvolging relatief het aantrekkelijkst.

Bij een arbeidsbezetting van 1 man op 2 500 m2 geeft de doorteelt to-maten het hoogste saldo. De verschillen t.o.v. de teeltopvolgingen zijn:

per 1000 m2 lager per 1000 m2 lager per 1000 m2 lager per 1000 m2 lager.

Ook bij een lagere bezetting met vaste arbeid (tabel IV) geeft de door-teelt tomaten steeds het hoogste saldo per oppervlakte eenheid. De ver-schillen met de teeltopvolgingen tomaat-sla en tomaat-tomaat zijn ech-t e r nieech-t grooech-t. Daarenech-tegen blijken de ech-teelech-topvolgingen ech-tomaaech-t-komkom- tomaat-komkom-mer en tomaat-paprika bij de gegeven uitgangspunten minder aantrekke-lijk.

Bij deze berekeningen is er van uitgegaan dat voldoende losse a r -beidskrachten aanwezig zijn en ook dat er gemakkelijk over beschikt kan worden.

De doorteelt tomaten blijkt bij deze berekeningen een teelt te zijn die het hoogste saldo geeft. Zowel bij een arbeidsbezetting van 1 man op 2 500 m2 als 3 000, 3 500 en 4 000 m2. Er is uitgegaan van een opbrengst van f. 19 000,- per 1000 m2 bij een teelt tot + 1 november. We dienen hierbij te bedenken dat het voor iedere tuinder nog niet haalbaar zal zijn, zijn gewas zo een lange periode in een goede conditie te houden. Een doorteelt tomaten vraagt een wekelijkse verzorging en ook een doel-gerichte verzorging. M.a.w. men dient er doelbewust naar te streven in augustus niet veel kg te moeten oogsten (lage prijs) zodat de plant tevens enige r e s e r v e kan vormen voor het najaar.

Daarentegen moeten er in september en oktober (stijgende prijs) weer voldoende kg zijn om te worden geoogst. Wat eventueel de gevolgen zullen zijn voor de prijs bij een uitbreiding van het doortelen is moeilijk te bepalen, maar hiermede dient men terdege rekening te houden.

C o n c l u s i e

Binnen de gestelde uitgangspunten geeft de doorteelt tomaten bij v e r schillende bezettingen van vaste arbeid steeds het hoogste saldo. De v e r -schillen met de teeltopvolgingen totmaat-tomaat en tomaat-sla zijn ech-ter niet groot. De teeltopvolgingen tomaat-paprika en tomaat-komkom-mer blijken minder aantrekkelijk. Bij de paprika speelt de te lage op-brengst een rol en bij de komkommer zijn de hoge arbeidsbehoefte en de relatief lage opbrengsten van invloed.

Een doorteelt vraagt een specifieke verzorging van het gewas en het

is iedere tuinder nog niet mogelijk om zijn tomatengewas tot 1 november gezond te houden. Verder dient men e r rekening mee te houden dat een forse uitbreiding van'de doorteelt tomaten of nateelt tomaten wellicht aanleiding kan geven tot prijsbederf.

De markt voor herfsttomaten is relatief klein in vergelijking met die in het voorjaar of zomer. Dit geldt stellig ook voor de paprika, die in vergelijking met de andere nateelten het "kleinste" produkt i s .

De in deze artikelen gegeven berekeningen zijn niet zonder meer op elk bedrijf van toepassing. Het saldo van elke nateelt is onder meer sterk afhankelijk van de te bereiken kg- of stuksopbrengsten.

De individuele tuinder kan met een soortgelijke berekening, aange-past aan de omstandigheden op zijn eigen bedrijf, nagaan wat voor hem de meest aantrekkelijke nateelt i s . Het klakkeloos overnemen van de hier gegeven berekeningen is bepaald geen garantie voor het bereiken van een maximaal teeltresultaat.

Een eigen becijfering waarbij de prijs verwachtingen worden ingecal-culeerd, is daarom noodzakelijk.

en co en

s

co o. m u o o o u CO ft a <o • a

a.

o o S m S -M m

I

f—< o u CD E H 73 •a r H G r H ••* r H + 1 Q TD 5>.5 + i 2 a w r-l + 1 3 + 1-5 ai eu H CO 1 1 1 m o o 00 -^ in in <M i i i i i i i i i © o e o o m o o o i n 0 ' H ( 0 0 5 [ - O I O ( B » CO CO tH rH rH 00 00 <J5 CO m -4-» « a m *^ in co I N r H 5 to n ,5 to n 0 lt . .co o m co co 4-> o •* CO CM r H IM 1 1 1 in o o oo rH m in <N i i i i i i i i i o o c o o o o o o o o i n e o o i n o i n m c o CO 0 0 r H CO r H CM ao co t-rH <=> S i n • in co I N r H OD T * i n <N « a in ^ in co CM r H in o oo rH m CM » e w ~ in co CM r H I co oo I in * © V C M O in in co i i i o o n i o i a o o ^ o © c - c o a o e o m i n r H w CO in CM rH CM a a o . o ** ** in rH co in co rH i i o co co I I I © c o e o m i n m o T f © O r H e o c o c o c o i n r H m 'CO r H CM r H O © CM rH in ° l m © m rH co

'If

o © co co • y co

IS

_{ft u} a o u co O 10 Tg» o » c o '< S 3 ! co t b S-o bJD § ( H S-i O -D e

S °

§ • 3 « CO +-> ï X i c co » T3

is

»I!

m r î CO

3

g l

s J s

S ï co r H © rH co t - en CO © C O co ca o COrH rj> CD © ï ? c o ca +? . en ca "-1 •(H CD •*-* r H .rH _ * Kt CO © e» t-co r H „ r H t - rH 05 È^ <3> CM rH CM CO CM rH rH i n CM O CO O rH rH CO CM 00 © rH CO m O (0 © COrH in T?CO m , ; w © i ^ _ • CQ + ? 0 0 " * © > © • " co CM in „ m « i r H r H CM < ^ CM <N r H CM CO CM I I I r H r H © «O 0 0 CM r H r H I N m IN © CO CO © CQ © COrH T? œ © c>co m • . rH m rH •rH TT* + J r H »r-t * •M to <*><„• .M ° . © 23 « > co "H r H CO „ C O « 1 t - CO 0 0 t ^ 0 0 r H OJ r H CO r H I r H t > 0 0 CO t - OS CM CO CM OS en CD CD O l 0 0 rH 1 0 CO ₈ 5-'*-to « . 2 5-'*-to rH f-* TT» -I-» " t - i _ * A! "g » « H r i O co 'S » > t - **•* oo to _ co «cet in rH to t ^ © r H 0 0 r H CO r H S CO +-> CO CO

a

1 • i - t u CO. bo ä •rH

e

CO > be CO d eu C co m h o t , 3 J < 0 CO faO Q , ' ö

-l ^ s S -l ï I » I i 'g â S I

3 O i - 1 CO o r» >" Ü O J ^ a ^ t l rü Ä ^3 <u ft ü o H < c o < S 5 > + 3 H C CO +•> CO o CD O CO u •a Ol 18

(M S O O o i H S-i V D . Cl V S

I

_O Q e • i H G CU CU S-l CU XI O TS r-H a m eu x> Ol E H rH "ht bß + 1

2

05 IJ + 1 O • \ bO in + 1 +-> Q • 2 ' M + 1 o O O C5 Th 05 t -CD O Th CO to (M O 05 05 00 . Th «5 O CN) CN O co 00 05 00 05 00 00 O Th u 3 o oo

s

u m o co TH co I M O CD Th m 05 00 CNI 3 U3 O 05 CO M CO T h Th CM CO CO m 05 m e CU -M CQ bß G CU u X I c CU m o 3 'S CU CU -(-> o CU u f - l Q CU +-» co co

2

CU X ! ei * o s •i-H *—"

ê

•a i n " <4H x d e CU fH 3 D l "O • 1 - 1 CU X ! U

<

e co co T3 •rH CU X ! U 1—i o o •a 19

I N S O O o u CD O O) +-> CD <D ts a <o m U a > xs a CD a a> tt S o Q O X ) co CD . Q cd Ä S I - l + 1 +-> O 3 T i •r—» f—I - W > m rH + 1 Q 3 T > •l—» 1—I + 1 O Ö O) td Q O -4-> O O CD X I co !-< S

a ,

o *

15

O CM CM 0 0 O cd i^ 'u S ft m o oo o 5 oo o o o •o

•a

a CD { • O "O 2 a i co o o oo o u u o in CM CM CM o en o o oo u 3 3 o CM O O 0 0 CM CM S O O m CM u 3 3 0 , 0 o CM U 3 3 i n g CO -M w - 4 - » * - H CD T 3

l-s

CQ *3 X I ™ 'S » . Q <D

•Ü5

X ) O 'S C Q CM CM 3 3 3 3 © O CD co O O CM SH 3 3 O m o o O " * CM CM o co o CM

s

o s *-• ^ ° 3 3 CO 3 3 ft© O O l O r t S S M -t^> 1—I ^ 7 3 CD bO g CD - O N * £ m CD •«•s xi °> » S

-° s

_{u S}

«

o X I •a co O © © O h u 3 3 3 3 © © © © CM 0 0 CM © © CM C O u 3 3 © oo in oo © © © CM CM es I-I © © m eo ft© o O oo eo 2 <D S ® +» _ , X I CD c 4 0 | ö O ca V .. CD X I •S-s CQ « X ! w CU CD ^ 5

<2

Ó o X I •a CO O © • ^ CM m m u u 3 3 3 3 m © co CO O © o o -^< CM CM S o g g ^ © o ftiH CD O . H 2 <o g CD -n _ , X I CD t J CD S o cd . . Ä G CD X I N "S CD' ï -Q -P C0 b X I ™

» s

-Q ïï «Î.2 Q 1—1 1—1 O •o 1—1 CO CO CD . Q U CS CD CO CO O S o o I—I u 3 20

bO CD > O O O u CD a a eu +-> l a CD +-> cB G u CD > c CU a CD ö Q O T 3 • a en <» J3 cd o, CU co + 1 o + 1 a <D 13

s

5 <0 CD o o • É - l w CO o CM <D +•> X) «M O o XI o T 3 13 co c <a S o jS-cs §73 £ tn o CM U 3 3 w W CO co O l O 3 3 m co co CO co o ao % o i H I M CO co co o • o ' S co o o i n CM 0 , 0 o O c o n CU bO g CD 7 3 •£•£ o CO CU CU +-> cB Ö o •a 73 co CN S o o u u a m i n o CD ^ fi g

»8-if.

CU 7 3 CU CU r Q CB <D ® _Q CO * S m o •o 13 co i n i n a i o t -O * H 2 cu n f l (1) , " » CU CU "O F Q CB CB S CU <.2 o 13 co o CM U 3 3 O co CM 1 o CO co en i m ctf M ™ IN co t -i H r H CM r H 1 1 o m CM CO T H I - I I CM co oo i H i H 1 1 O CO • * o CO CM 1 TH t > i n i-i t H O 0 0 CM CO co co i 0 5 i n i H I - l t - l o in o o 0 0 ^H CM . H O» O i H S f-< ^ g 3 3 ° 3 3 a o c» O CM

a a

2 eu _{S « *•} M - M •—* i-i S ® fco 8 t i _{c o «f}

§*'

CD T D T 3 CB ' C D <O <.2 O T 3 13 C O O i n TP es co CD 73 U O o .> I CU . D S-i cB CU co co O Ö o o T-! 3 21