Suksessie in geexploiteerd drooglandbos : de vierde opname; Techniek natuurlijke verjonging drooglandbos : behandeling en opname 1972

Landbouwhoge school-Wageningen

CENTRUM VOOR LANDBOUWKUNDIG ONDERZOEK IN SURINAME

SUKSESSIE IN GEËXPLOITEERD DROOGLANDBOS (onderzoekprojekt no. Bsk/67/2)

de vierde opname

J. de Vletter

Verslag van een onderzoek verricht onder leiding van Ir, N.R. de Graaf

I N H O U D

B i z .

1 . S a m e n v a t t i n g . . . 5 2 . Voorwoord . 6

3. Inleiding en probleemstelling . 6

4. Resultaten der boomopname 8 4.1. De diameterklasseverde ling 8

4.2. Het grondvlak per hektare 11

4.3. De omtrekaanwas 12 4.4. De mortaliteit en inwas . 13

5. Slotopmerkingen en suggesties . 1 4 6. Literatuur . . . 14

Bijlage 1 Gemiddelde omtrekaanwas van enige veel voorkomende houtsoorten

af-zonderlijk 15 Bijlage 2 Het grondvlak per hektare per

subvakje en per omtreksklasse . . . 16 Bijlage 3A Aantal bomen per soort en per

omtrekklasse, onderverdeeld per

subvak, proefperk Coesewijne . . . 17

5 -1 . SAMENVATTING In a p r i l en j u n i 1972 werd i n de p r o e f p e r k e n ' G o l i a t h ' e n ' S a r w a w e g ' , i n 1967 door h e t CELOS a a n g e l e g d om de s u k s e s s i e van g e ë x p l o i t e e r d d r o o g l a n d b o s op de v o e t t e kunnen v o l g e n , de v i e r d e v o l l e d i g e opname v e r r i c h t , e n e r -z i j d s om n a t e gaan of -z i c h s i n d s de e e r s t e opname b e p a a l d e k a r a k t e r i s t i e k e o n t w i k k e l i n g e n i n de v e g e t a t i e hadden v o o r g e d a a n , a n d e r z i j d s om l a t e r e opnamen van h e t n o d i g e v e r g e -l i j k i n g s m a t e r i a a -l t e kunnen v o o r z i e n . U i t e r a a r d kan v i j f r e s p . z e s j a a r n a h e t a f s l u i t e n d e r e x p l o i t a t i e n i e t g e r e kend worden op s p e k t a k u l a i r e v e r a n d e r i n g e n i n b e p a a l d e v é g é -t â -t i e kenmerken, z o d a -t de v r a a g l a n g s welke wegen en -t o -t welke k l i m a x de s u k s e s s i e v o e r t , p a s i n een v e e l l a t e r s t a d i u m van h e t o n d e r z o e k d u i d e l i j k b e a n t w o o r d k a n w o r d e n .

De v o l g e n d e werkzaamheden v/er den i n b e i d e p r o e f p e r k e n v e r r i c h t :

- H e t meten van de omtrek van a l l e genummerde bomen v o l g e n s de door FABER (1967) b e s c h r e v e n t e c h n i e k .

- H e t b e p a l e n en nummeren van de i n w a s . Tevens b e p a l i n g van de m o r t a l i t e i t .

- Be v e r v a n g i n g van z o e k g e r a a k t e of i n g e g r o e i d e n u m m e r p l a a t j e s door nieuwe e x e m p l a r e n ; d i t b l e e k d i k w i j l s n o o d z a k e l i j k , e n e r z i j d s door de s n e l l e g r o e i van sommige bomen, a n d e r -z i j d s d o o r d a t i n h e t v e r l e d e n de s p i j k e r o n n o d i g d i e p i n h e t h o u t g e d r e v e n b l e e k t e z i j n . De boomopname had de v o l g e n d e r e s u l t a t e n ; - I n p r o e f p e r k C o l i a t h s t a a n t h a n s 1073 genummerde bomen, waarvan 81 i n de 100-157 mm o m t r e k k l a s s e , 178 i n de 1 5 7 - 4 7 1 mm k l a s s e , 163 i n de 471-785 mm k l a s s e en 651 i n de g r o t e r dan 785 mm k l a s s e . Voor Sarwaweg i s h e t s t a m t a l 1109, a l s v o l g t over de v i e r k l a s s e n v e r d e e l d : 8 3 , I 8 5 , 180

en 6 6 1 . 2 - H e t t o t a a l g r o n d v l a k b e d r a a g t voor G o l i a t h 2 4 , 3 2 m / h a ,

voor Sarwaweg 2 6 , 3 3 m2/ h a .

- Z o a l s v e r w a c h t werd, b l i j k t d a t met de toename van de

omtrek ook de omtrekaanwas t o e n e e m t . Bomen met obh g r o t e r dan 785 mm g r o e i d e n i n G o l i a t h 1 0 , 8 mm p e r j a a r , i n

Mapane 9 , 5 mm p e r j a a r i n o m t r e k .

De g r o o t s t e inwas had zowel i n G o l i a t h a l s Mapane p l a a t s -gevonden i n de 100-157 mm o m t r e k k l a s s e : 1 0 , 5 r e s p . 5 , 1 $ p e r j a a r . In d e z e l f d e k l a s s e v/as t e G o l i a t h ook de m o r t a l i -t e i -t h e -t h o o g s -t , n l . 3 , 7 $ p e r j a a r . In Mapane had de 1 5 7 - 4 7 1 mm k l a s s e de h o o g s t e m o r t a l i t e i t , n l . 2 , 2 $ p e r j a a r . De 100-157 mm k l a s s e had d a a r j u i s t de l a a g s t e m o r t a l i t e i t , n l . 1,2$ p e r j a a r .

6

-2 . VOORWOORD

Het h i e r b e s c h r e v e n voor h e t CELOS-suksessie o n d e r z o e k i n g e ë x p l o i t e e r d d r o o g l a n d b o s n o o d z a k e l i j k e v e l d w e r k werd door b o s b o u w s t u d e n t J . de V l e t t e r gedaan i n de p e r i o d e

1 2 - 1 4 a p r i l en 1 7 - 2 1 a p r i l 1972 t e G o l i a t h k r e e k e n i n de p e r i o d e 29 m e i - 2 j u n i e n 6 j u n i - 1 0 j u n i 1972 a a n de

Sarwaweg. Dat voor de opname van h e t p r o e f p e r k ' S a r w a w e g ' z o v e e l t i j d b e n o d i g d w a s , i s t e w i j t e n a a n h e t f e i t d a t n i e t o n a a n z i e n l i j k e d e l e n van de werkdag i m p r o d u k t i e f werden d o o r g e b r a c h t met w a c h t e n op t o e g e z e g d v e r v o e r . O v e r i g e n s komt de d i e n s t L a n d s b o s b e h e e r dank t o e voor h e t t e r b e s c h i k k i n g s t e l l e n van e e n a r b e i d e r . Zonder de h u l p v a n de h e e r J u b i t h a n a zou deze v i e r d e opname o n m o g e l i j k h e b b e n kunnen p l a a t s v i n d e n . Het m e n t o r s c h a p b e r u s t t e b i j I r . N.R. de Graaf. 3 . INLEIDING EN PROBLEEMSTELLING Het s u k s e s s i e o n d e r z o e k i n de t r o p e n d r a a g t h e t k a r a k t e r van p i o n i e r s w e r k , omdat h e t a a n t a l d a t a b e n o d i g d om e e n s y s t e e m t e r b e s c h r i j v i n g ( v a n e e n b e p a a l d s t a d i u m ) v a n e e n v e g e t a t i e t e o n t w i k k e l e n n o g s t e e d s t e g e r i n g i s .

T o e p a s s i n g van i n de gematigde zone g e b r u i k e l i j k e t e c h n i e k e n a l s v a n de B r a u n - B l a n q u e t s e s c h o o l l e i d t om v e r s c h i l l e n d e r e d e n e n i n de t r o p e n n i e t t o t s u k s e s , z o d a t men nieuwe k r i t e r i a z a l moeten v i n d e n . Ook om deze r e d e n z i j n de h i e r b e s p r o k e n p r o e f p e r k e n i n g e r i c h t . Een a n d e r e , b e l a n g r i j k e r r e d e n i s van p r a k t i s c h e a a r d . De e x p l o i t a b e l e b o s g o r d e l r a a k t s t e e d s meer u i t g e k a p t en h e t v a l t t e v r e z e n d a t b i n n e n a f z i e n b a r e t i j d de v o o r r a a d t e e x p l o i t e r e n b o s h e e f t p l a a t s g e m a a k t voor e e n g r o o t a r e a a l waar h e t w a a r d e -v o l l e h o u t u i t -verdwenen i s . Om de k o n s t a n t e p r o d u k t i e n i e t i n g e v a a r t e doen komen, zouden e i g e n l i j k m a a t r e g e l e n

genomen moeten worden om de n a t u u r l i j k e v e r j o n g i n g t e s t i m u l e r e n . D i t i s e c h t e r vaak t e k o s t b a a r t e r w i j l h e t o n d e r z o e k over de v r a a g hoe d a t dan zou moeten nog n i e t a f g e s l o t e n i s . Daarom i s h e t i n t e r e s s a n t t e weten hoe h e t g e ë x p l o i t e e r d e b o s z i c h v e r d e r s p o n t a a n o n t w i k k e l t , w a a r -b i j e e n a a n t a l v r a g e n c e n t r a a l s t a a t :

1 . Na hoeveel t i j d i s weer een k l i m a x t o e s t a n d b e r e i k t ? Onder klimax wordt dan v e r s t a a n : die t o e s t a n d waar-b i j de waar-biomassa n i e t meer toeneemt. De v e r a n d e r i n g e n die d a a r b i j p l a a t s v i n d e n z i j n f l u k t u a t i e s rond een evenwichtstoe s t a n d .

2 . I s i n die k l i m a x t o e s t a n d h e t aandeel van de waarde-h o u t s o o r t e n i n waarde-h e t t o t a a l grondvlak g e r i n g e r dan vóór de e x p l o i t a t i e , bv. tengevolge van een v e r -mindering van h e t a a n t a l zaadbomen, of i s deze v r e e s n i e t g e r e c h t v a a r d i g d ?

3 . Zijn de g r o e i c i j f e r s en h e t a l g e h e l e h e r s t e l van de opstand e v e n t u e e l dusdanig dat e r een e x p l o i t a -t i e s y s -t e e m op gegrondves-t kan worden?

7

-Het geëxploiteerde bos kan niet alleen gezien worden als bos waarin de natuurlijke ontwikkelingen versneld hebben plaatsgegrepen, dus waar in plaats van af en toe een enkel

gat meerdere openingen tegelijk in het kronendak ontstaan zijn, aangezien door de uitsleep en het gebruik van zware werktuigen een deel der aanwezige verjonging vernield, en plaatselijk de toplaag van de bodem verstoord is. Hoe de vegetatie zich onder een opening in het kronendak verder ontwikkelt, is, behalve van de omvang van deze mechanische verstoring, afhankelijk van de hoeveelheid binnenvallend licht en dus van de grootte der opening.

Blijft het gat kleiner dan een zekere minimumgroott6, dan blijft het effekt beperkt tot een aanzienlijke groei-stimulans van de aanwezige verjonging der tot het primaire bos behorende soorten. Na verloop van tijd zijn de openge-vallen plaatsen in het kronendak dan ingenomen door bomen die ekologisch in de hoogste etages van de klimaxformatie

thuis horen, doch wier groei voordien door lichttekort slechts traag was geweest. Het toeval bepaalt welke soort verjonging aanwezig is onder een toevallig geslagen gat: nabijheid zaad-boom, het voorkomen van zaadjaren, bodemgesteldheid enz. Door welke soorten een gat opgevuld wordt is dus ook een

kwestie van toeval, zodat in suksessieproefperken van slechts vijf hektare, waar al zoveel verschillende soorten voorkomen, een wijziging in de soortensamenstelling geenszins een indi-katie voor een vege tatiekundige verandering van wezenlijk belang is.

Overschrijdt de opening in het kronendak de eerder ge-noemde minimumgrootte, zodat meer dan 10 à 20 maal de hoeveel-heid licht die in ongerepte toestand tot onder het kronendak doordringt, doorgelaten wordt, dan bereikt een zo hoog per-centage van de totale hoeveelheid licht de grond, dat zaden van allerlei snelgroeiende, lichtbehoevende soorten (zoals Cecropia, Trema en Vismia) kiemen kunnen en er een dichte

kapoeweri ontstaat (SCHULZ,I960.)

In de bestudeerde proefperken is de exploitatie van zo-danige aard geweest dat sekundaire soorten geen of weinig kans hebben gekregen zich te vestigen. Alleen de NO-hoek van vak 1 in het pp Sarwaweg heeft het aspekt van een kapoeweri omdat daar in 1968 een concessionarisbulldozer ongekontro-leerd vernielingen heeft aangericht. Thans is een sekundaire vegetatie aanwezig, welker ondoordringbaarheid de opnameploeg in 1969 ervan weerhouden heeft bomen van meer dan 785 mm

omtrek te meten.

Voor een beschrijving van de proefopzet wordt verwezen naar PABEB (1967).

8

-4. RESULTATEN DER BOOMOPNAME

Vijf resp. zes jaar na beëindiging, van de exploitatie kunnen vanzelfsprekend nog geen uitspraken gedaan worden over de vraag waarheen de suksessie voert. Men zou het

verlangen kunnen koesteren het huidige stadium t6 verge-lijken met het drooglandbos in ongerepte toestand, maar

jammer genoeg zijn cijfers over het ongerepte bos zeer schaars, veelal ontmoedigend variabel en bovendien

hooguit vergaard in dezelfde streek als onderhavig proef-perk en derhalve niet meer dan grof referentiemateriaal biedend.

Achtereenvolgens worden nu enkele kenmerken van het huidige stadium, zoals tevoorschijn gekomen na de vierde opname, besproken, vergeleken met vorige opnamen en, waar mogelijk?voorzichtig naast 'ongerepte' waarden geplaatst.

4.1. DE DIAMETERKLASSEVERDELING

Hoe sinds de eerste opname in 1967 de verdeling der bomen over de vier omtrekklassen veranderd is, blijkt

wanneer men de subtotalen der stamtal/omtrekklassentabel (zie bijlage 3) vergelijkt met de door FABER (1967)

ge-vonden waarden, zoals in tabel 1 is gebeurd. De subtotalen per klasse voor 1969 werden uit die van 1972 berekend door per klasse de balans op te maken van ingroei, uitgroei en mortaliteit, (vgl. tabel 5)

Tabel 1. Aantal genummerde bomen per omtrekklasse en totaal aantal genummerde bomen per proefperk bij verschil-lende opnamen 1967 1969 1972 1967 1969 1972 .100-157 mm -73 81 -85 83 157-471 u Ü 164 167 178 175 183 185 471- ƒ& 5 mm 147 159 163 183 174 180 - 785 -jy m m 635 643 651 676 663 661 Totaal 946 1042 1073 1034 1105 1109 Goliath Sarwawe g

Ofschoon konklusies op grond van zich over zo weinig

jaren uitstrekkende getallenreeksen weinig betrouwbaar zijn, lijkt tabel 1 toch tot de volgende gevolgtrekkingen

aan-leiding te geven:

1, De stamtallen in alle omtrekklassen van het pp.

Goliath (Coesewijne) nemen sinds 1967 regelmatig toe. 2. Het proefperk Sarwaweg (Mapane) vertoont een ander

beeld; in alle klassen is het starntal nagenoeg kon-stant gebleven, uitgezonderd in de klasse $5 785 waar een regelmatige daling optreedt.

9

-De v e e l minder intonniove e x p l o i t a t i e van h e t proefperk

te Mapane {In Coesewijne was h e t oppervlak van door e x p l o i

-t a -t i e i n h e -t kronendak on-ts-tane ga-ten 1,4 maal zo g r o o -t )

moet de oorzaak van h e t g e l i j k b l i j v e n van h e t s t a m t a l

a l d a a r z i j n . Licht i s r e e d s spoedig een beperkende f a k t o r

geworden, de omtrekaanwas neemt af, ( v g l . voor de g e r i n g e r e

aanwas te Mapane t a b e l 4) waardoor de i n g r o e i ook e e r d e r

afneemt. Gezien deze ontwikkeling te Mapane mag aangenomen

worden dat een der volgende opnamen ook t e Coesewijne een

s t a b i l i s e r i n g der s t a m t a l l e n te z i e n z a l geven en wel h e t

e e r s t i n de l a a g s t e o m t r e k k l a s s e .

Omdat zowel te Mapane a l s Coesewijne de e x p l o i t a t i e

voor een b e l a n g r i j k d e e l op Wana 6n Basralokus g e r i c h t i s

geweest, werd voor deze s o o r t e n de v e r d e l i n g der r e l a t i e v e

f r e k w e n t i e s over omtrekklassen van 314 mm breed, vanaf

157 mm, nagegaan. Figuur 1 i s daarvan h e t r e s u l t a a t ,

(voor de berekening der kolomhoogten werden de a b s o l u t e

s t a m t a l l e n i n k l a s s e 1 met 25, de a b s o l u t e s t a m t a l l e n i n

k l a s s e 2 met 5 vermenigvuldigd.)

V e r g e l i j k i n g met de r e l a t i e v e f r e k w e n t i e s van deze

h o u t s o o r t e n i n ongerept bos was a l l e e n mogelijk voor de

c i j f e r s van Mapane (BOFBBOOM, 1967), wat te b e t r e u r e n v a l t

omdat j u i s t de histogrammen van h e t pp te Coesewijne i n

verband met de a l d a a r ho£>e absolute a a n t a l l e n Wana en

Basralokus h e t meest betrouwbaar z i j n .

Figuur 1 . l a a t h e t volgende z i e n :

1 . De r e l a t i e v e frekwentie ( E . F . ) der beide h o u t s o o r t e n

i n beide proefperken d a a l t b i j hoger wordende

o m t r e k k l a s s e ; enkele onregelmatigheden, z o a l s bv.

h e t ontbreken van bomen i n k l a s s e 1 van histogram 4,

moeten aan de te geringe monsteromvang toegeschreven

worden.

2 . De afname der E.F. met h e t hoger worden van de

omtrekklasse voor h e t 5 j a a r geleden g e ë x p l o i t e e r d e

bos te Mapane, i s nog s t e e d s minder g e l e i d e l i j k

dan voor ongerept b o s . Het zou te verwachten z i j n

dat over enige t i j d d6 r e l a t i e v e f r e k w e n t i e s der

hogere omtrekklassen weer toenemen, gepaard aan

een d a l i n g van de r e l a t i e v e f r e k w e n t i e s der l a g e r e

omtrekklassen.

Opmerkingen bij figuur 1

- Aangenomen mag worden dat de histogrammen voor Coesewijne eveneens in de lagere omtrekklassen hogere percentages, en in de hogere omtrekklassen lagere percentages dan in ongerepte toestand te zien geven.

- Een eventuele logaritmische afname der B.F. wordt pas zichtbaar wanneer men verjonging vanaf bv. 2 cm diameter voldoende bemonsterd heeft. De 2$ bemonstering vanaf 100 mm omtrek die bij deze proef gedaan wordt is eigenlijk ontoereikend voor het verkrijgen van een indruk van de verjonging van afzonderlijke soorten, maar verdere ver-fijning der proefopzet zou de uitvoerbaarheid in de weg staan en bovendien de grenzen van het doel der proef ruimschoots overschrijden.

1 0

-o mjL. e o t o

-r

1 • i «*-1> .»>-«a er er O 33 » r-© x c V) Ti •» •• _ i 3 f 3 3 I I • 4 * » w -*

** i

9

e

M fi 3 e 3 —t •o I A 5» O O . to o I hl o I o o» o w -T '

I

J

©

H

M O -JU. O o _ i _ o en o T I J i * > z T> *•> M >«>a«J

- J

G

11 -Goliath 27,31 24,75 24,32 Sarwawe g 28,91 27,31 26,33 4.2. HET GRONDVLAK PEE HEKTARE

Tabel 2, Totaal grondvlak (vanaf 5 cm diameter) in m /ha (zie ook bijlage 2)

vó*<5r exploitatie (geschat) 1967

1972

Uit tabel 2 blijkt dat vooral het totaal grondvlak van het pp Sarwaweg nog ver achterblijft bij het oorspronkelijk grondvlak zals dat door PABER (1967) berekend werd via een schatting van het geëxploiteerde grondvlak. Echter dient bedacht te worden dat de daling van het totaal grondvlak sinds de eerste opname (FABER,1967) voor het grootste ge-deelte toegeschreven moet worden aan de in 1968 uitgevoerde rigoureuze herziening der meethoogten ( = drastische verminde-ring van omtrek) )STERRINGA, 1968). In het proefperk Sarwa-weg heeft sinds 1967 in de hoogste omtreksklasse (>. 785 mm) de mortaliteit de inwas overtroffen, en dit gekombineerd met een meethoogteherziening in 32^ der gevallen, verklaart de

sterke daling. In Goliath, waar in 1968 in maar liefst 50^ der gevallen de meethoogte herzien werd, is de daling toch veel geringer. Daar heeft nl. de ingroei de mortaliteit in de hoogste omtrekklasse sinds 1967 overtroffen, terwijl ook de omtrekaanwas in het pp. Goliath ruim 1,3 mm mééx per jaar heeft bedragen dan in pp Sarwaweg (verg. tabel 4 ) .

De indruk bestaat dus dat in Goliath althans de terug-keer tot de 'ongerepte1 waarde gaande is. Dat het pp

Sarwa-weg in die ontwikkeling zal volgen, lijkt aannemelijk, wat tabel 3 moge adstrueren:

Tabel 3. Gemiddeld grondvlak (in m , berekend per hektare) per omtrekklasse voor de pp. Goliath en Sarwaweg

in 1972, vergeleken met de waarden door PABER (1967) gevonden (vergelijk ook bijlage 2)

omtrekklasse 157 - 471 mm 471 - 785 mm > 785 mm Goliath 1967 4,99 4,42 15,32 24,75 1972 5,02 4,78 14,52 24,32 Sarwawe g 1967 4,54 5,33 17,44 27,31 1972 4,92 5,37 16,04 26,33 totaal

- 12

3 demonstreert dat de daling van het totaal grondvlak 1967 uitsluitend te wijten is aan een daling van het

van bomen met meer dan 785 mm omtrek, klasse de afname t.g.v. mortaliteit van de meetplaats niet gekompenseerd

omtrekaanwas en ingroei. Tabel

sinds

grondvlak in de klasse Kennelijk werd in deze en het omhoog schuiven door een toename t.g.v

Gezien de grote aanwascijfers juist in de hoogste omtrek-klasse (vgl. tabel 4) en gezien de grondvlaktoename in de

beide overige omtrekklassen zowel in Goliath als Sarwaweg, mag verwacht worden dat een volgende opname een toename van het totaal grondvlak in beide proefperken t.o.v. 1972 te

zien zal geven.

4.3. DE OMTBFKAANWAS

Tabel 4. Omtrekaanwas voor zuivere omtrekklassen en gemiddeld groeicijfer in mm per jaar voor de pp, Goliath en Sarwaweg. Voor d6 berekening werden de cijfers van 1972 vergeleken met die van 1968

omtrekklasse 100 - 157 mm 157 - 471 mm 471 - 785 mm >> 785 mm pp. Goliath 2,4 4,9 7,7 10,8 pp. Sarwawe g 1,4 3,5 6,3 9,5

Uit tab6l 4 blijkt dat de omtrekaanwas toeneemt met de omtrek, wat begrijpelijk is omdat licht de belangrijkste faktor is bij de groei en geringere omtrek geringere hoogte betekent en dus gepaard gaat aan een minder profiteren van de hoeveelheid binnenvallend licht.

Bat Goliath in alle klassen een snellere aanwas ver-toont, hangt ongetwijfeld samen met het feit dat bij de exploitatie het oppervlak aan openingen in het kronendak daar ruim 1,4 maal zo groot was als te Mapane.

In bijlage 1 zijn voor de meest voorkomende houtsoorten afzonderlijk de aanwascijfers per omtrekklasse vermeld. Het volgende kan worden opgemerkt:

1.

2.

Voor de meeste met toenemende

gemiddelde cijfers.

soorten is de stijging van de omtrekaanwas omtrek lang niet zo regelmatig als voor de

0 — „ Soms is er zelfs sprake van een

regel-matige daling, zoals bij Krappa in pp. Sarwaweg (invloed topboord6r?)

De variaties per soort zijn groot. In

te Goliath groeide hgl. anaura 4,5 _mm,

de klasse djadidja

v

785 mm 37,9 mm' In dezelfde klasse te Mapane vormden tingimoni on basra

13

-3. Uit bosbouwkundig oogpunt is interessant, dat sommige waarde soorten harder dan het over de soorten gemiddelde groeien. Kijken we alleen naar de klasse'»' 785 mm dan zijn dat basralokus, goebaja en wana in Goliath, en basralokus en wana te Mapane.

4.4. MORTALITEIT EN INWAS

Tabel 5. Inwas, uitgroei en mortaliteit in percentages van de stamtallen van 1969, berekend per jaar, over de periode 1969 - 1972 omtrekklasse inwas uitgroei mortaliteit +mortaliteit 100-157mm 10,5 3,2 3,7 6,9 157-471mm 5,4 1,0 2,2 3,2 471-785mm 3,8 2,3 0,6 2,9 .'^'785mm 1,7 — 1,3 1,3 >- Goliath inwas uitgroei mortaliteit uitgroei+mortalite it 5,1 4,7 t 1,2 5,9 2,7 0,2 2,2 2,4 4,0 1,3 1,5 2,8 1,4 -1,5 1,5 > Sarwaweg

Zowel in Goliath als Mapane blijkt de procentuele inwas in de kleinste omtrekklasse het grootst te zijn. Aangezien juist daar de omtrekgroei het kleinst is, zou men zulks niet verwachten. Het is mogelijk dat de tengevolge van de een-malige lichtste H i n g welke door de exploitatie ontstond,

omhooggeschoten verjonging thans de 100 mm grens bereikt heeft. Deze verjonging nu is tamelijk uniform in lengte, omtrek etc, en passeert massaal een zekere grens zodat ver-wacht mag worden dat over enige jaren de inwaspercentages

scherp zullen dalen. Opgemeikt moet worden dat het bemonste-ringspercentage van bomen van 100-157 mm wel erg gering is, zodat de rol van het toeval niet onaanzienlijk zal zijn.

De balans inwas/uitgroei + mortaliteit weerspiegelt zich in de stamtallen per omtrekklasse (zie tabel 1 ) .

14

-5 . SLOTOPMERKINGEN EN SUGGESTIES

Het zou voor de k o n t i n u ï t e i t d e r p r o e f van. g r o o t b e l a n g z i j n d a t b i j i e d e r e opname d i r e k t e e n a a n t a l s t a n d a a r d b e r e k e n i n g e n u i t g e v o e r d w o r d t , o p d a t e e n r e e k s van v e r g e -l i j k b a r e c i j f e r s o n t s t a a t . In d i t -l i c h t b e z i e n wekt h e t w e l l i c h t b e v r e e m d i n g d a t de a u t e u r gemeend h e e f t de a a n w a s -c i j f e r s voor z u i v e r e o m t r e k k l a s s e n t e moeten b e r e k e n e n en dus de v e r g e l i j k b a a r h e i d met de door STERRINGA (1968) p e r s u b v a k j e b e r e k e n d e waarden h e e f t o n d e r m i j n d . H e l a a s o n t -b r a k de t i j d om de a a n w a s c i j f e r s voor 6 7 / 6 8 opnieuw t e b e r e k e n e n .

Een a n d e r e s u g g e s t i e b e t r e f t de h o o g t e waarop de n u m m e r p l a a t j e s i n de boom g e s l a g e n w o r d e n . Dat h e t met h e t

oog op p l a n k w o r t e l s i n h e t v e r l e d e n n o o d z a k e l i j k was h i e r e n d a a r nummers op v i j f m e t e r h o o g t e i n t e s l a a n , i s b e -g r i j p e l i j k , a l i s h e t n i e t a l t i j d even e e n v o u d i -g z i c h t e v e r z e k e r e n van e e n n i e t t e zware l a d d e r en de h u l p van e e n d e r d e man i n de o p n a m e p l o e g . Toch zou men i n h e t v e r v o l g bomen d i e z e k e r geen p l a n k w o r t e l s z u l l e n vormen e e n l a g e m e e t p l a a t s moeten g e v e n , t e r w i j l men b i j a n d e r e s o o r t e n de h o o g t e meer konsekwent zou moeten k i e z e n . ( I n h e t pp Sarwaweg b . v . v a r i e e r t de m e e t h o o g t e van l i k a - o e d o e t u s s e n v i j f m e t e r en b o r s t h o o g t e ) .

6 , LITERATUUR

BOERBOOM, J . H . A . , 1 9 6 4 . De n a t u u r l i j k e r e g e n e r a t i e van h e t Surinaamse m e s o f y t i s c h e bos n a u i t k a p . Delen I en I I . Landbouwhogeschool, Wageningen. FABER, J . , 1 9 6 7 . S u c c e s s i e i n g e ë x p l o i t e e r d d r o o g l a n d b o s ; i n r i c h t i n g e n e e r s t e opname d e r p r o e f v a k k e n t e Mapane en C o e s e w i j n e . CELOS-Rapporten, n o . 9 ( 1 ) . SCHULZ, J . P . , I 9 6 0 . E c o l o g i c a l s t u d i e s on r a i n f o r e s t i n N o r t h e r n S u r i n a m . The v e g e t a t i o n of Surinam, V o l . 2 Van E e d e n f o n d s , Amsterdam. STERRINGA, J . T . , 1 9 6 8 . S u c c e s s i e i n g e ë x p l o i t e e r d d r o o g l a n d -b o s ; v a s t l e g g i n g van de. g e v o l g e n van e x p l o i t a t i e i n de b e i d e p r o e f p e r k e n t e Mapane en C o e s e w i j n e ; tweede boomopname i n deze p r o e f p e r k e n , CELOS-Rapporten n o . 16 ( 3 ) .

Sa o Ot> | . \ . -P=> H H j g H H- en N\ ! - j o n o ! B H C J . B O H j H CD Pb H CD S» O H co <1 P-CO CD CD h ! p H - 4 O ! F t KO H •4=» IV) V O -p* H en H CO 4s» 4=* KO IV) H (V) H O V u I ! - J ~ J 4 * H CO C ü - J VJi \S> \J\ H —0 KO I I I - I I I v n IV) O « « « * • • | H U J fV) VO VO -£• *o *• «• | CTi COU1 H H V J i - J H « • « » * • | - P = » \ J I rv> H! CD tv H W Cfl CD C5 ca O m o 02 O H H c o r o iv) vo .p» KJ\KO I I — 3 - J (V) O

<o <o «o « •

KJO IV) CJWJI

r v i u i rv> H U J CTi O *e «• •* | VQ V O U J H r o 4 = -« • - I l - J U J 02 O 02 Q 02 C l M O

w

u

o

hd. t d t d g tu o a t d t U

o

a

H3 N 03 b> t U O

a

d

S

o

s: 03 O Cto H H- CD H " B CD H j H-CD p i t ^ H p . H CD P O H W < &• CO CD CD H P co ** -p« •f* v t - J -> «« IV) VO co V3 KO co •*• _CO KO *o - J 4=» «» _{U J} KO *« 0 0 <J\ *m CO IV) «o - 0 \ 1 -f» H H Y \ | - O U l O '• H - J O 1 1 1 - J - J - t ^ H c o o o - j v n VJl VJ! H ~ J q a s g B § § B KO rv> «* ** I l H - J • f s - U l U J «« *a s» | coivitu v j l IV) H O * 0 ">• > • * • o v j i - j r o H .£» v n v n *• «• «• , - O - J H ' KO VJ1 * * 1 (T\ Ch 1 ' H V u H O I V > < * <4 < « < * -a rv> rv>co H rv> c h - J o *«*«>•«* vji coa>co - q u i roiv) < * «6 « • ** •f* Kjrt TO(j\ H KO O O J « <» 1 *• C T i H O H v j l 0 0 O | « • *• <<• _{O - J U J} O 0 H H O * • * • * • * • cnvjivovo o B c+ H CD i-i to ^ H Ü) w CD Q 03 Q en o M o 03 Q 03 Q 0Q C3 02 cp 02 ^ O w ^ O O t d 02 1-3 ^ o S ! O txl r> <^ t & Q Sd o 52j O fcr< O W tu CH &> S ! 1-3 !i> O Hd H _. Cd »ri ît> hi

w

• fû O 0*3 H H- CD H C J . B O ht, H-CD p i W H p -H CD S3 O H CD <^ P i H! CD CD t - i P 4 * S» U J CO *a 4 > H KJJ <« _O0 H o> O co *• _KO u> *• o LAJ CT» <« ro H U J «• _~3 KO *<• -f=» 0 0 *» _KO ^y-H-i %\ - J U l O N H - . ] O 1 1 1 - J ~ J 4 ^ H C O O D ~ J U l VJ1U1 H — 3 S S 3 B g y § § -P-» 4s» KJJ -P-««*«••«• vjn ro-Ê» O KO C O H « * « • « « | _{u > v o - j} H H H CT\ O U ) « • « • « * ( 3 IV) VD O \~"h^ COCT\ CO »o * • — . 1 U J H V J I ' VO H - - 1 1 - J - J - J IV) O J H *« ^* «ft ^* <J\KJJ KS\ O O J U i - 0 IV» | 1 »• v VD H M H -P-» VJ1 CT\ H •* ^ *• *• _{4=« c o c T i ~ a} H OKOKJJ « « « • * • 1 VJ1 C h U 3 vovn H « • « • « f t 1 U)-f=» IV) o B c+ H o f r ra t=r H SB ro CD C i 02 o — 02 o 02 C2 03 Q 02 O — 02 C! 02 O —•• m 1 b> eu t r i fr> tu tu t e o M ^ tu bd > 02 t d > O CU bd O t-< ^ t-3 t d H bd t d o o O M t d O Ixj w en tt> t d H t d t d fel H

§

t d O t d hd >x| o b 1

§

K l ^ bd H-c_i. H SB Cfa O

B i j l a g e 2

h e t grondvlak per he kt. 3. re per subvakje' en per omtrekklasse

•""•"' * o (grondvlak in m , opname 1972) pp "Goliath subvakje

1

2

3

4

5

totaal gem. per ha 5 - 15 cm 0,04 halper ha 1 0,2235 0,2078 0,2046 0,1446 0,2235 5,59 5,19 5,11 3,61 5,59 25,09 5,02 1 5 - 2 5 cm 1 vanaf 2 5 cm | vanaf 5 cm 0,20 ha 1,2563 0,8057 1,0697 0,9643 0,6865 per ha 6,28 4,03 5,35 4,82 3,43 23,91 4,78 per ha 14,24 15,69 15,80 12,09 14,77 72,59 14,52 per ha 26,11 24,91 26,26 20,52 23,79 121,59 24,32 pp Sarwaweg subvakje

1

2

3

4

5

totaal gem. per ha 5 -0,04 ha 0,2160 0,1443 0,2215 0,1887 0,2132 15 cm per ha 5,40 3,61 5,54 4,72 5,33 24,60 4,92 15 - 25 cm 0,20 ha 1,003 1,0359 0,9512 1,?609 1,1233 per ha 5,00 5,18 4,76 6,30 5,62 26,86 5,37 vanaf 2 5 cm per ha 16,97 15,99 15,75 147£o 16,83 80,19 16,04 vanaf 5 cm per ha 27,37 24,78 26,05 25,67 27,78 131,65 26,33

Ti H CD CD Ti H CD > H X i CD - P d • H O H eu co ni H - y AS CD H • P O

S

M ft eu o H CM 0) C— ftcr. ci eu -H» H O O CO ft ci eu o X i H - P <Ç <ç r o <V PO cö H ' f - 3 •H m H a) $ ft O •

•ä

> x i co 0) ft • P LTV CO

4

11

LT\ co r-_! H C- st -t-J ^ H sf-1 m H t -LP, H I O O H - P i n st-r o CM H - P LPt •st-r o CM H +> LT\ st-ro C\J H 4s I P t s h r o CM H • P ÎH O O co

a

o o X! s f CM H H H H H H O CM m C T t H r o LP. ro C-H vo H H CM CM Vu H H H CM H H CM o o CM H H O CM O H H H H O r o O H H H H H r o H H O O CM CM s t H H CM CM O H H H O O H H O

o

s t CM H r o s f c-o H <T> H CM VO s f H r o CM H O H H O O CT» O O st-H H CM I P , H H H CM H H LTv st-H ro H CM H i n CM H H r o H H H O O r o r o H H H O O O H H H O O O c— ro CM H O r o H H H H cs j -H r o CM H H H H O r o O H H CM CM O <T> U5 H r o H H CM H H H H O CM H H H H O O C-H C -H H H r o H m CM r o s f H H CM H H sl-ip» r o st-en CT» co VO LT, H H CM H H H O c-r o CM H CM H H , CM H H O H H H O O O en r o CT> C M VO s t H st-r o CM \r\ CM H r i H LP» H CM CM O • H QU • H • O O H Pi) CÖ H • H Pi) O o X i •» cd

S

CÖ

ä

• H X» ci • H (D H j£l • « » r: CD 3 cd > et) co •» z H ft ra £ tq •> s CD O Ti m o 1 CÖ H ft CÖ CI) O Ti CU O 1 CÖ • p CÖ H CÖ • H PU O o X ! » Ei (!) O X* CÖ x> H H CO 5» Ai O H CÖ H CO cö x> • H H CÖ X» a Cl) • p CÖ X> r o H •H • P CÖ X i • P CÖ X i H

£

a) X» • H PO H CD X» CU O Pu ö a) o < H O M PO ei o X i 0) > CÖ • C 3 S PD CO o X I X I CU Ti O u •* £ T H ci eu O - P CÖ AI co o X i CÖ •r-s CÖ £ t CÖ ft co o X i CD O Ti a) O 1 CU o Ti 0) O H X I CÖ •r-3 Ti • H T * CÖ •r-a TS CD O Ti CD •r-3 T f H CD •tf O H O l r CD O PU ci CD O <H CD £Î G ro i> CÖ CO « l = CD -P - P • H i5 •> s CU HP

U

t£ N * k

-- p m 0 0

1

LP\ CO c -1 H ) H I C— i n H t

i

i r \ H 1 O O H - P i n *3-r o CM H - P i n -st-r o C\J H - P i n <=* ' ' " ' " r o CM H - P i n • t i -r o OJ H O CT» i n MD r o CM H H H C -O H i n i H CM i n r o " • CM r o O H CM e-, CVJ f ~ -OJ t H

r

o

9

a

o <H t n i n H H CM H O O O CD O Ti ö co QU C\J o o CM H H O • H H • P P

ë

cd PD H H H O O O a) • P H Cd e N O l = H CM CM H r o CM H v l -CM • * * • H r o r o H H H CM CM CÖ •r-3 cd X I CU o PO r o CT« CM m t > m i n «* H H H H r o H CM • H Pu O O -El * t CD O H CI) O <H El O H PO CM H H O H H O • H H CÖ £ j y a) !> cd •r-3 3 Pu H O O H H O • P 2 O x | H eu ft CU o •ES M0 r o H i n «3-r o H H H CM r o «tf-i n CT> C7\ H r o H r o H r o H CM cd • p E| cd X cd •r-3 H H CTi <=i-r o CM H H H H O a) Tl o H a a) x» x i cd -M r o CM CM H H O O CD • P H cd & N s H H H O O O • P 3 O x i ai cd x> CU H cd -M H H H O O O a) • H M • H ft H eu CD El cd J*i r o r o CM H O O O - P 3 O X ! eu > cd ra cd M (M CM H H O O O • H .y • H H M o M i n i n H CM CM O O o • H ft O ^ J CM O H H H H O • H ft O M • H • P ö cd

a

o H > } CM r o H H H H H t -"vfr CM H ro H •>* MD H H H • H ft a) •5 . M • v T CM * 3 -CM CM CO CO r o r o O O O CD O T f Cl) O cd . y • H H CM CM H H O O O ra Cl) X ! X i cd

3

.«

3

s

MO O O Vu H CM r o O CD ü El cd > cd ra *x o f i PU

S

a v f o CM CM CM CM O • P 3 O X i u _a) • p - p G) sd Cd a «sj-o H H r o H CM O • H H cd ra ö cd

a

CM O O CM CM O • H X ) Ei • H CU H -y O* cd ft cd

a

H CM O O o o r O U D H i n r o H CM H CM H • < -r o ^ } H CM H CM r o H -sfr "=d-m o o 1 0 _. H H CD CD

s &

H W Cd - H

a

s-OD H O >

2

x! -p 03 •H H O cis H CD ft «H CD O PH P O CD QJO <ö H •n> •H m - p

i

LP» CT) c—

/W

^ i n co 1 H C~ • ^ a H O-1 e'-en H ^ c -H 1 O _O H -P L H «=}• r o C\J H -P LT\ "d-r o CM H -P i n -=*-PO <M H -P i n -d-P O CM H CM PO O O O H H CM CM CM CM O O CM H H O H H H D H O H H O O O H C -CM CM CM H P O H CM O O m o o H H CM H "3• 3 -H H CM o O O CA tr-PO H H H H H H H H O VJD H H H H r o H CM H LT\ P O H H . rH H H H H O OO H H O O CM VU H H H H P O H CM H H CM IPs H CM rH O CM CO CM P O P O CO H U3 CM O CM CM CM CM ^ CO C-H CM H CM H O O P O CM CM " * LT\ m CO vo H CM m CM CM o «=}-P O H CM H H O O H H H O O O m i n CM H CM O O O m P O H CM O O o r o CM H H H H O O r o O O r o H CM o r o H H O H rH H «si-H H O r o H CAJ O ^ . c - co ° ^ H H m H H CM ro m H ^ O o <• H H H H r o O i n H r o PO P O -4- •«1-H H O PO H H cü O -Ö CD O 1 ü3 a 0) o CU O nrt CD O 1 O H M o CD O ri

8

1 crt H •H Ü al ft +5 •H =ï •* Xi H c0 f4 ai ft -P H al •s N CK z H CD O M CD H T ï CD ft CD O T i CD O 1 CD u PH C!) ft al H CD ft H • n H -P CD H H O , Q o HP C3 • H ft •H Ai •H m •H % •H Ai •H ft H q> •H W •H ft a) O <tf CD O CD •H t * 0 H •P •H •S • k -P 3 O Ä Fi CD •H H p H a £ N * £ CD -P •P •H S <K •H H CO tu 0) o TS CD O 1 •H -P ri co eu • P 3 o

•a

_CD OJJ

a

H 0! o Ai O (11 o Ai o Ui CD ü «Ö CD O 1 O ft O w CD O t 3 CD O l •H H r—1 •H ft CU H CD • r a P U O O ,£J -P CD •H >• tu • H X» S^ •H CD H A ! = CM H •H Ö O A ! CD O O H -H -Ö ft£i CD c3 o O CD S m -H CÖ co c£ 05 C53 - H + 3 + 3 + 3

OD H O > U CD > -P c3 •H H O H CD ft <H CD O PH <$ rO CD cö H •r-s • H m in oo o c o l > I H r-tr\ r o CJ ir* •«sl-r o CM H I i n H I O O H LPv r o CJ Lf\ rO CJ I A ITi W U3 r o < • CO H CM CM H c\t f - I A m ^ vo H CM H r o CM ^ CM ^ m H 'M r™1 MD CO CM w H O o H r o c~ CJ H H H H LTN <M r o r o H « * O f - "=*• CM H H H *d-o CM H o c- o r-{ H H H CM -çj-r o CM CÖ CD O Ti 0) O CD • H - P P É CD • H M cd £ !£ ai •H & ta • H £ > cd CQ - p H cd xî H a) N • r a • H t * Ö CD ^ CD X! CJ O a) <*0 • H U CI) > O r o C -O H H LTN KO

9

9

r o H CM O

S

1 r o

3

r o CM m r o CM r o CM •3-co O «3-r o "3-r o CM 00 r o H 00 H H LTN H H H H

U3 "3- CT» V O O O H L n H C N J | H C n H c ^ O j r ^ ) H H H rn CM H r o H O CO H r o C— H -p i ir\ m oo C 0 H H C ~ - O O O H C ~ H C N J O C M o O H f v - ) l > O r n L P > o H CM H H H i n - * H H C- H H H CM CM CM _{rO (M (M} ro CM CM VJD CM _m CM LfN H r o CM _{H CM} CM H CM r o H m CO m LTv H H _{" * CM m r o O H H O C M O O O C T Ï O H O C O , - !} H O H O CM CM CM CM _rn CM rO C-H H H VD CM _{H H} CM _CM H H o o o O ^ . ^ H ^ . 0 H O O O O C M I > H O O ^ ? O O O O O LT\ H H CM m CM ^ ! _V£> r o CM ^1- H LT\ CM H CM H PO C O C O •e > pq 0) AC CÖ H •r-; • H m o O C O O O H O O O O O O O L T N O O O _{U) O O o H H} m H I o o ' H -m «3-r o ; CM 1 r o H «3-H H H CM H H H •H QD • H ^ O H OU « Ö co -P tu cd H cd cd H 3 cd C cd • H Au O o si c* cd H 3 cd 0 cd o) • H hi cd s: ^ H <D ft ft cö * H AU O o x! o* ES <D O fi cd fi CO 3 j y O H cd H CO cd fi •H - p cd fi • p cd-.O o H CD O «H d o H AO 1 •H AO H CD , Û cd

a

Cl) o cd X cd H . a •H u a) ,a cd

•a

H . Q •H H •P Cl) H H O X) CI) o AO es CD O CH o H Al) Ö o £> «3 CD O -P cd -y co o fi CD •H <H cp O J*i CO o fi o H UÜ Cj cd Fi co o . o cd •r-3 cd ft cd ft co o fi

e

o o fi H Cl) M cd • p co o fi CD t * cS •H H cd s ra -P co o fi 0 o ' t * 0) o CD O •ö CD O H ,Q cd •IS n3 •H •Ö cd •r-3 KS CD O ntf CD • r a n^ CD • d H cd xi •* — CD •Ö O H «* r CD •H H •H 01 •H «H •H O T3

- p LT\ CO t> / \ | 0 0 r-1 r - l C -"3" | H C -I H l

i

C-m H 1 O O H P LP, **-m CM H • p LTv * 3 " m CM H - P i n «d-ro CM H -P LT\ «3-m CM H • * < Ü o i cr> H H H U 3 c-CM H H CM H H H H H a) O PO fl 0 ) o Cui a) ö

S

> cO m z «3-H H CM H H H H O a> • P - P • H £ E 0 0 «* CM VQ CM 0 \ VO H t -CM H «sj-LP» •<fr H CM CM

î

a O « H * * ^ r O H O O O CD O r ö £ j co QÜ en H LTV H H rn \T\ I T \ H ^ H H H H O O a •(S a Xi Cl) o QÜ C A CT> i n CM CM o O O » H PO O O • t CU o H CD o « H Ö O n PO ro CM H H H H O O Cö ft • H O» • H PO Ö •H H 0 0 c-CNJ CT» r O ro r O en CM r - t H CM CM • * rr\ «3-CM CM cr> C 0 rn H 0 0 H CM CM ^ O 03 += ö CO

•a

•r-3 CM O CM H H O m Cl) X> Xi a M a) PO ci o • r a U 3 m CM H CM H H H H O 0) •P H CÖ .s N • k w CI) p r O CO ^ CM CM H H O O O CU <d o M • k £ >* o o H H ro H CM CI) • H M • H ft H CD CD ö co ^ H H H H "*• H H LPi O O O P S O Ä CI) > CÖ CO cd M H O O i H H O 0 ) o , Q Fi Cl) O M <=t ro H r O H H i r \ LT\ 0 0 CM CM H H ï O H H •H ft O .M O r O V£> H O H r O H H H en •<d-LC\ <=*-H CM H H H cö ft ft cö M .M CM CM CM O O O •H ft O J* 1 • H •P Ö Co fi o !M •M r O m H CM O O o CO ,o • H CO cö S ^4 • * * • •«3-CM H H O O O 0 ) O • P cd ft CO • P cO £ X vo H H H H H co LT\ r O U 3 rn ro 0 ) • H ft P fc ^4 • H ^4 H O O H H O CO • H H cO Cl 3 o cö H O H «3-CM H H ^ i -H H CM CM H H O m H a) Ü r ) P" • H H d cö H H H H H CM CM LT\ CM C3> H O O O a) O n-f a ) O 1 cS JÀ • H H

+3 m 0 0 i n CO c -1 H C -• P i n «* rn CM H • P i n <* ro CM H H H H O <T> O H H <M CM H H O m O CM C\J H H H O rn rn CM H O <M O O CT» OD H UD H O CM CM CM O co i n H OJ H H H H H H H O •m o CM CM CM o o i n i n H CM H H O H O H H H O H H CM O O CM r O !> H CM H H en i n H CM H C -i n CM H CM CM H H C-m m H H H H r n O CM H H i n H H H i n CM H i n H H t -O CM H H i n CM i n H m m m vo c-CM «tf-H y) H O > H no

I

en i n O t ^ O H O O O O o c x j O H c v l 0 o O C M , _ I O H H O « ^ 0 j H H H H _ i i n CM

Fi

I

ro j

CM H H H H H H H H H Ai m © ft «H Cl) O u m CD cd •H pq 9 t > m H | O O H - P ! - sj-r O , , , CM H O CQ CD M M Cd Ai Ai •3 Ü m rn • > «J CQ •* O H c3 ti O 03 » d o • H r " sj • H CD H Ai «fc ** O •H

•s

• H CÖ H o • H H cO £ Ai 1 • H CQ

il

y CM H H H CD ft • H S H H CD O •Ö CD O 1 • H (il • r a 3 O •ä H A i H CO .a

ä

CD O O CD O TS CD O 1 O Ai O o CD O «Ö CD O 1 CÖ • H CM H H •H H CD O & <3 ft ft O CO - P

S

ft o - p • H & •» • xi H CD H cO ft O • P CO 5 N •* = O CD • H m •H ft CD O Ai CD m ft O CD O - ö a> o 1 CD CD ft O CO H CD ft O CD • H H P m H H O ro o -p • H ft O • H Ai • H CQ • H Fi 1 • H A i •H ft O • H ,o p o o H on i CD • H CQ • H ft O CD TJ O H 1 • H si O O H ft H H Cl) O <r< Cl) n 1 • H CI) H H H P CO & N •* P 3 o CD • H H

PO H O > > u m eu ft «H n i o u P H pq r o H • H - p oo t

-A

CO t r -l H C~ <3-H C -v f 1 c -H H 1 O O H - P LPv v j -r o CM H HP i n V f r o CM H - P IT\ v f r o CM H - P LT\ V f r O CM H r o ~-, O r o CO W W t - W \ û < t ^ t r » W H m ' r o H H vt- H H ^ w m c o ri0^oww h ^ w o m vf rn ^t- o m ,_| H H H ( M H H H CM C~ H ^ j - <M H H 1rs H r o <M H C~- H H r o C M C - H "=*• H r^ < M H r o C M O O O O O ^ O O O ^ ^ C M L P V Q O O CM H CM H m CM H H CM H CM N CM H H ro H ro o o o o o < M c r . 0 c v J £ j o o o O O o r o CM H v o ^ H CM m r O v f r o H (M

*- °°

H CM H <M H H CM (M _ j CM " CM H <M CM CM C - VO v j -H <M t > i O O O O O O r o O O O O O O O H o H H H CM H H CM OO LT\ "* H ^

^ S

CM C v j -r o CM vt" • H Ö CO CD O 0) eu - p o •'-3 „ y - H O Ö C Ü C D T S - P O © H c d O .Q O CD Cj H - H - H O C Ô 0) ^ ^ T f O O f t Ci H * 5 o c j o CD 1 o c ; o ro CD . y • H a> £H o - H , a eu c3 g cö S o t a • H H ç û c3 1 H - P H H - H CÖ . Q i j 1 H - P C Ö ö g o J s j o C Ö ; 3 q o i d c d c Ö C O - H & Ö & 3 a i ft - H - H S c i , £ q H ä d - P m racöHoop^^cäKS-HocöcarocD-H Q C Q c o c a c n c a m - p - p - p - p g : & g ^ & „ H ^ ä CD CD PO . y - H a) H . Û CD Ö > O O ON O H H H CTi v j -H O H H H <-o H H H (M i r \ H O CO H H v j -H r O r o VO r o CO H r o r o CO r o . r o v t -O r o H vt-r o 0 0 O CM H LT» H ir\ H C-H

i

Landbouwhogeschool-Wageningen

CENTRUM VOOR LANDBOUWKUNDIG ONDERZOEK IN SURINAME

TECHNIEK NATUURLIJKE VERJONGING DROOGLANDBOS

(onderzoekprojekt no. Bsk/67/9)

Behandeling en opname 1972

J, de Vletter

Verslag van een onderzoek verricht onder leiding van Ir, N.R. de Graaf

I N H O U D B i z . 1« S a m e n v a t t i n g 5 2. Voorwoord 6 3, Inleiding en probleemstelling 6 4« Veldwerkzaamheden 8 4»1. Voorbereidende werkzaamheden . 8

4»2. De vrijstellingen en opnamen in tien vakken . 8

4.3. De opnamen 11

5. Resultaten 11 6. Slotopmerkingen 16

7. Literatuur • 17 Bijlage I omtrekklasseverdeling der bomen in de in 1972

nieuw opgenomen vakken

Bijlage II omtrekklasseverdeling van in 1972 opgenomen inwas in 20 plots

1. SAMENVATTING

In het proefperk nabij de Mapanebrug, in 1967 ingericht voor de bestudering van verschillende technieken van natuur-lijke verjonging, werden de volgens het in het CELOS-archief berustende schema dit jaar uit te voeren handelingen verricht, te weten:

1. Een omtrekmeting en inwasbepaling in twintig reeds eerder opgenomen plots.

2. Opname en behandeling van de vijf thans daarvoor aan de

beurt zijnde meetplots, nl. één. waarin de vrijstelling in stroken plaatsvindt (Kode: 20 S5), twee waarin vrijstelling van de beste waardeboom per oppervlakte-eenheid plaats-vindt (Kodes 20 A5 en 40 A5) en tenslotte twee waarin alle waardebomen boven een zekere, dit jaar laag gehouden dia-meter vrijgesteld worden (Kodes 20 D5 en 40 D5).

3. Een tweede behandeling in de vijf in 1970 voor het eerst vrijgestelde plots, die als volgt gekodeerd zijn: 20 S3, 20 A3, 40 A3, 20 .Ü3 en 40 D3.

4. Voor zover dit nodig was het opnieuw aanbrengen der verf— . ringen bij eerder opgenomen bomen, alsmede het uittrekken van ingegroeide nummerplaat jes, het vervangen van plastic labels door aluminium plaatjes etc.

Thans moeten nog vier plots een eerste vrijstelling onder-gaan, nl. die welke pas acht jaar na de zuivering behandeld

zullen worden. Het gaat om de kodes 20 A8, 40 A8, 20 D8 en 40 D8. Deze plots zijn echter van het begin af aan wel

opge-nomen om tot aan de vrijstelling extra vergelijkingsmateriaal voor de beide kontrôlebehandelingen 20/0 en 40/0 te hebben.

De diverse aktiviteiten leidden tot de volgende resul-taten:

1. De aanwascijfers der reeds eerder opgenomen plots bleken dit jaar merendeels iets lager dan die van vorig jaar. Het beeld der onderlinge verschillen is in zoverre opvallend veranderd, dat het effekt van de twee graden van zuivering minder duidelijk is.

2. In de twintig reeds eerder opgenomen plots werden in totaal 477 inwasbomen gemeten en genummerd, waarvan bijna de helft

'nieuwe* waardesoorten, zoals okerhout en grootbladig tingi-moni. Bij de 'oude' waardesoorten is*plotseling sprake van een plaatselijk zeer rijke verjonging van pritijari, voorts weer veel rode salie en krapa.

3. De vijf nieuwe plots tellen in totaal 413 opgenomen waarde-bomen, dat is gemiddeld 83 per plot en 128 per hektare.

Pritijari is minder talrijk, wel is er veel okerhout, groot-bladig tingimoni, krapa en salie. Opvallend is de schaarste aan verjonging van wat forsere omtrek, zodat vaak met kleine exemplaren genoegen genomen moest worden om toch om en nabij de 100 meetbomen per plot te verkrijgen.

6

-2, VOORWOORD

De voor deze proef noodzakelijke arbeid te velde werd gedaan in de perioden 4 t/m 8, 11 t/m 21 en 25 t/m 28 juli.

De leiding bij de werkzaamheden had Ir. N.R. de Graaf, geassisteerd door de voor praktijk bij het CELOS verblij-vende student J* de Vletter* De Dienst Lands Bosbeheer ver-leende medewerking door het verstrekken van materiaal en arbeidskrachten» De onmisbare assistentie van enkele specia-listen uit de meetploeg van L.B.B, werd zeer gewaardeerd.

3. INLEIDING EN PROBLEEMSTELLING

In Suriname is reeds betrekkelijk veel onderzoek naar de natuurlijke verjonging van het drooglandbos verricht, waarbij gebleken is dat de mogelijkheid ertoe althans aan-wezig is. De vraag welke techniek voor praktische

toepas-sing het meest geschikt is, is echter nog niet geheel be-antwoord en daarom heeft het CELOS in 1967 dit 25 hektare grote proefperk aangelegd, waarin in vakken van 1 hektare oppervlakte vier wezenlijk verschillende technieken verge-leken worden nl.:

1. Een zuivering gevolgd door een vrijstelling van waarde-soorten in stroken.

2. Een zuivering gevolgd door een vrijstelling van het

meestbelovende exemplaar der waardesoorten per opper-vlakte-eenhei d (per vakje van 25 mß).

3. Een zuivering gevolgd door de vrijstelling van alle goedgevormde verjonging van waardesoorten boven een bepaalde diameter.

4. De vrijstelling zonder voorafgaande zuivering van

enkele goedgevormde waardebomen van betrekkelijk grote omvang.

Deze technieken worden in meerdere uitvoeringen met elkaar vergeleken, terwijl in de proefopzet ook enige

kontrolebehandelingen zijn opgenomen. Een overzicht van de plotnummers, de kodes en behandelingen treft men aan in tabel 1#

Voor gegevens omtrent eerder gedane onderzoekingen naar natuurlijke verjonging wordt verwezen naar BOERBOOM

(1965).

Opzet en probleemstelling van deze proef worden uit-voeriger besproken bij CONSEN (1967), die voorts de in-richting van het proefperk en de eerste opname beschrijft. De zuivering en eerste vrijstelling worden behandeld door DE GRAAF (1968), terwijl STERRINGA (1968) op de opname en de vrijstelling van toekomstbomen in de isolatiestrook in 1968 ingaat en LENNE (1970) de behandeling en opname van 1970 bespreekt.

7

-Tabel 1. Toe te passen behandelingen (naar CONSEN, 1967)

Veld no.

5

16

2

20 14 18 21

7

9

11 22 13 10 23

4

6

12 25 19

3

1 8 15 17 24 Kode 20 S3 20 S5 20 A3 20 A5 20 A8 40 A3 40 A5 40 A8 20 D3 20 D5 20 D8 40 D3 40 D5 40 D8

V

V

V

V

20 0 40 0 0 0

0

0

0

Zuivering vanaf 20 cm id id id id vanaf 40 cm id id vanaf 20 cm id id vanaf 40 cm id id — • M -vanaf 20 cm vanaf 40 cm mm -— Vrijstelling Wijze in stroken id naar opp• eenheid id id id id id naar diameter id id id id id naar diameter id id id — — — -Eerste maal 3 jaar na zuiv. 5 " 3 " " 5 " " 8 " » 3 •" » 5 " » 8 " 3 ,, 5 " "

8

3 „ 5 "

8

eerste jaar H ii H H H H _ — -— -H H H H H H H H H H H H H diameter-grens laag ( 2 cm) diameter-grens hoog (15 cm) kontrole-be hande-lingen

8

-4. VELDWERKZAAMHEDEN

4.1. VOORBEREIDENDE WERKZAAMHEDEN

Gedurende de eerste week moesten de in totaal zes

kilometer lange grenslijnen schoongemaakt worden, terwijl ook zoveel mogelijk t^ipfe&ppies ter afbakening der 10

meter brede isolatiestroken werden gekapt. Opdat de voor-genomen behandeling van zes van de tien meetplots vlot-ter afgewikkeld zou worden, werd besloten in deze plots de voor de vrijstellingen benodigde tjiptjippies van te voren te laten kappen, waartoe eveneens jalons werden geplaatst in de NZ-grenzen langs de vrij te stellen S5 en A5 plots, in het eerste geval om de 12,5 meter, in het tweede geval om de 10 meter, welke afstanden wederom met het meetlint bepaald werden. Bij de vier D plots werd dit niet gedaan.

Het kappen van tjiptjippies kan het best geschieden door twee gelijk opwerkende arbeiders, ieder in een eigen lijn. Dit is met het oog op de veiligheid beter, terwijl het bovendien minder moeilijk is de voorgeschreven onder-linge afstand der lijnen te bewaren. Dat dit jaar deze

werkwijze niet gevolgd kon worden, kwam omdat het aantal beschikbare arbeiders daarvoor te gering was.

De ervaringen opgedaan tijdens deze voorbereidende werkzaamheden, kunnen als volgt samengevat worden:

1, Een uit twee man bestaande ploeg maakt per dag onge-veer 800 meter grenslijn schoon.

2i Eén man kan per dag 1200 meter tjiptjippie kappen. 3» De grenzen der isolatiestroken zijn het snelst

ge-kapt, wanneer men telkens 500 meter achtereen werkt en niet plot voor plot afmaakt. Wel moeten dan te-voren op tien meter afstand van de hoekpalen duide-lijk zichtbare jalons geplaatst zijn.

4.2, DE VRIJSTELLINGEN EN OPNAMEN IN TIEN VAKKEN

Toen de voorbereidende werkzaamheden gedaan waren, kon begonnen worden met de vrijstellingen en opnamen in

de tien volgens het schema in aanmerking komende vakken, Tabel 2 geeft daarvan een overzicht.

- 9

Tabel 2. De tien volgens schema in 1972 vrij te stellen vakken, nummer en kode

Ie maal nummer 10 11 16 20 21 kode 40 D5 20 D5 20 S5 20 A5 40 A5 2e nummer

2

5

9

13 18 maal kode 20 A3 20 S3 20 D3 40 D3 40 A3

Bij de behandeling naar oppervlakte-eenheid (kode A) ging men als volgt te werk: met een baak werden in de tevoren gekapte, op tien meter afstand van elkaar liggende, OW ver-lopende tjiptjippies de in de tjiptjippie vallende zijden van 5 bij 5 meter vierkanten afgepast. De vijf meter loodrecht op de tjiptjippie werd naar twee kanten geschat. In elk

vier-kantje werd de meestbelovende waardeboom opgezocht, gemeten, genummerd, geschilderd en vrijgesteld. Bij die plots waarbij dit allemaal voor de 2e maal geschiedde, deed zich het pro-bleem voor dat de dit jaar nauwkeurig afgepaste 25 m2 vakjes niet precies samenvielen met de in 1970 (LENNE, 1970) afge-paste vakjes zodat het af en toe voorkwam dat in één vakje meerdere reeds genummerde bomen stonden. Omdat bij een vol-gende opname de grenzen der vakjes wel weer iets anders zullen liggen, werden dan beide bomen gemeten en genoteerd en werd afgezien van een keuze. Wil echter het verschil met de behan-deling naar diametergrens gehandhaafd blijven, dan moet er toch voor gezorgd worden dat de tjiptjippies iedere opname op dezelfde plaats liggen. Dit kan bv. door bij de voorbereiden-de werkzaamhevoorbereiden-den met voorbereiden-de meetband 10 meter brevoorbereiden-de stroken exakt af te meten en te markeren met een jalon. Het afpassen met

een baak is daarvoor echter te onnauwkeurig.

In de plots die behandeld werden naar diametergrens, waren tevoren géén tjiptjippies gekapt. Hier was de werkwijze zo dat men "boor aß" vanuit de grens, en min of meer systematisch

alle waardevolle verjonging boven een zekere diameter opzocht. Daar ondanks de uitbreiding van het aantal waardesoorten, zo-wel het aantal als het formaat van de verjonging niet

mee-vielen, moest vaak een zeer geringe omtrek als ondergrens ge-nomen worden en bleek in ieder geval de voorgege-nomen 5 à 10 cm

diameter al te optimistisoh* Er werd nu gestreefd naar minstens ongeveer 100 homogeen verspreide meetbomen per plot en daarom werd gewerkt met een 'zwevende ondergrens1: leek het erop dat

bij de gestelde ondergrens (bv. 100 mm omtrek) dit stamtal niet gehaald zou worden, dan zakte de grens een beetje (bv. tot

60 mm omtrek), trof men daarentegen gedeelten rijk aan ver-jonging aan, dan steeg de grens weer (bv. tot 150 mm omtrek).

10

-Het bleek dat onder de gegeven omstandigheden de op-name en behandeling van de vijf nieuwe plots het best op

de volgende manier door de meestal zes man sterke ploeg gedaan kon worden: indien aanwezig, zochten twee boomken-ners de waardesoorten op, bepaalden de naam, markeerden de meetplaats door deze met de houwer schoon te krabben, maten de omtrek, beoordeelden de boom op verminkingen

(wat dit jaar onbevredigend geschiedde) en maakten met de houwer de omgeving van de waardeboom toegankelijk. Eén man noteerde het door de boomkenners afgeroepene in het veldboekje, lette daarbij ook op verminkingen die hij volgens de daarvoor bestaande kodering aantekende en

sloeg 10 cm boven de meetplaats het aluminium nummer-plaat je in de boom (of bevestigde het plastic economy label, wanneer de omtrek der meetbomen al te gering was). Vervolgens kwam de man met de verfpot die de permanente markering van de meetplaats aanbracht. De twee

overge-bleven lieden verzorgden het eigenlijke vrijstellen:

één. man beoordeelde welke bomen verwijderd moesten worden, volgens de kriteria genoemd door DE GRAAF (1968), en

bleste deze bomen terwijl de ander frillde op + 50 cm boven de grond en de handspuit met het vergif hanteerde.

In tabel 3 is voor elk nieuw opgenomen plot afzonder-lijk vermeld hoeveel arboricide voor de vrijstelling be-nodigd was en hoeveel manuren het blessen en vergiftigen

samen kostte.

Tabel 3« Kosten vrijstelling waardebomen in de 5 i*i 1972 nieuwe opgenomen plots. Arboricidegebruik in liters per hektare

plot no. 10 11 16 20 21 Kode 40 D5 20 D5 20 S5 20 A5 40 A5 totaal gemiddeld per hektare Arboricide (liters/ha)

4

3,5

8

12 10 37,5 7,5 * — — — ' ui'.

Aantal manuren blessen en vergiftigen 5,5 6,5 11 10,5 10 43,5 8,7