Wisselkoersblootstelling van multinasionale ondernemings in Suid-Afrika

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

2003 was. Die persentasieverhouding tussen vaste investering en die BBP van Suid-Afrika kan met die volgende vergelykbare lande (Tabel 3) vergelyk word4.

Tabel 3: Bruto vaste investering (BVI) as persentasie van bruto binnelandse produksie (BBP)

Bran: IMF International Financial Statistics

Suid-Afrika se BVI/BBP-verhouding toon 'n skerp afname (Figuur 1) in 2003 van die piek (22.9%) wat in 1975 bereik is. Hierdie afname is grootliks die gevolg van 'n afname in investering deur die openbare sektor en die algemene owerheid5.

Figuur 1: BVI/BBP (%) 25 5 20 15 10

o

1973 1977 1981 1985 1989 1993 1997 2001

Bran: SARB Kwartaalblad

4Argentinia, Brasilia en Indonesia is vergelykbaar as gevolg van hul "ontwikkelende" status, en Australia

en Nieu-Seeland is vergelykbaar op grond van ooreenstemmende uitvoerprodukte (AI 3-lande is kommoditeitslande).

5Dieverhoudingtussen investeringdeur diealgemeneowerheiden totaleinvesteringhet van 39.6%in

1975 tot 13.5% in 2003 gedaal, terwyl die verhouding tot BBP van 9% (in 1975) tot 2.3% (in 2003) afgeneem het. Die verhouding tussen investering en totale investering vir die openbare sektor het van 15.1% (in 1975) tot 11.6% in 2003 gedaal, terwyldie verhouding tot BBP van 3.5% tot 2% afgeneem het. 13 --- -BVI/BBP (%) 1998 2002 Australie 23.5 23.8 Argentinie 19.9 12.0 Brasilie 19.7 18.3 Indonesie 25.4 20.2 Nieu-Seeland 19.3 20 Suid-Afrika 17.8 15.8

(18)

Die bydrae van investering deur die privaatsektor (Figuur 2) tot totale binnelandse investering het van 'n gemiddeld van 58% in die 1980's tot 'n gemiddeld van 71% in die periode van 1990 tot 2003 toegeneem. Hoewel investering deur die privaatsektor in 1994 na siklusse van afnames verbeter het, toon die bydrae tot SSP (%) dat investering deur die privaatsektor nie merkwaardig toegeneem het nie. Dit is tans (12.6%) op dieselfde vlak as in die vroee 1980's. Makro-ekonomiese onstabiliteit en politieke risiko's is grootliks verantwoordelik vir probleme met beleggersvertroue en onsekerheid in Suid-Afrika. Figuur 2: Privaatsektorinvesteringl Totale investering (%) 80 75 70 65 60 55 50 45 1973 1977 1981 1985 1989 1993 1997 2001

Bron: SARB Kwartaalblad

Dit is dus van belang dat sleuteldeterminante wat 'n invloed op b.uitelandse en plaaslike beleggersbesluitneming het, bepaal word. Spesifieke tipe beleggings wat 'n sigbare verskil aan ekonomiese groei maak, moet ook ge'identifiseerword.

2.4 MULTINASIONALE ONDERNEMINGS

MNO's speel 'n belangrike rei in die investeringspreses en die toetrede van MNO's verteenwoordig meer as net 'n invoer van kapitaal na 'n gasheerland. Voor daar melding gemaak word van die voordele en eienskappe verbonde aan MNO's, word daar eers na die definisie van MNO's verwys.

Hoewel daar verskeie definisies en kriteriums bestaan wat MNO's omskryf, word daar veral klem gele op 'n maatskappy se eienaarskap van aktiwiteite in 'n aantal lande. MNO's verkry grondstowwe/materiale van een land, finansiele kapitaal van 'n tweede land, vervaardig goedere met arbeid en kapitaal in 'n derde land en verkoop hul uitset in verskeie ander nasionale markte. Die Internasionale Arbeidsorganisasie

(19)

(20)

(21)

(22)

(23)

(24)

(25)

(26)

(27)

(28)

(29)

(30)

(31)

(32)

(33)

(34)

(35)

(36)

(37)

(38)

(39)

(40)

(41)

(42)

(43)

(44)

(45)

(46)

(47)

(48)

(49)

(50)

(51)

(52)

(53)

(54)

(55)

(56)

(57)

(58)

(59)

(60)

(61)

(62)

(63)

(64)

(65)

(66)

(67)

(68)

(69)

(70)

(71)

(72)

(73)

(74)

(75)

(76)

(77)

(78)

(79)

(80)

(81)

(82)

(83)

(84)

(85)

(86)

(87)

(88)

(89)

BYLAES

Bylae 1: Omgewingsrisiko

85

Overall Market

Market _, _Economic: _Market .

Size Freedom

.

ReceDtivitv 4 Risk Index

;.;:., .'" , " :I;; ;... "" -"\$- '*4kiz::,,5,f,\1-J{,;&iA:''f'; -,-, ..

Counlesj ,.Rariklndex...;R n "':It' 'I'w'qf" ';:," "" .:!!!!I!....:!.!!9!!., -!!!l...;...o.-..!!!,Rat( I d R It 'Illd

HONGKONGj 21 1

j

13 52 1 1 100 26 1 100 2 87 2 68 2 85 1 100 SINGAPOER 24 1 19 37 9 67

-

- 2 86 7 80 1 100 13 52

I

2 95 S. KOREA 6 13 16 45 I ₄ ₈₆ ₃ 89 3 79 9 74 9 16 1 100 t 3 94 _EL I 22 1 9 69 3 86 6 78 5 73 6 81 I 4 26 4 69 4 84 CHINA 1 100 8 71 24 1 8 65 15 38 24 1 18 5 12 52

I

5 84 HUNGARY 23 1 17 43 7 72 1 100 6 64 4 81 8 17 3 74 6 73 CZECH REP. 19 2 18 40 16 54 2 92 4 74 3 86 5 21 5 67 7 70 POLAND , 10 6 10 67 2 95 4 86 7 56 8 74

I

14 6 15 42 , 8 68 INDIA 2 48

f

12 58

t

42 10 58 13 41 16 47 I 23 1 14 49 9 61 MUleo

I

5 14 3 77 72 17 29 14 39 11 72 6 19 10 57

I

10 58 CHILE 18 2 5 76 10 64 20 15 9 45 1 100 11 10 8 64 11 50 THAILAND 16 4 7 71 21 39 11 55 17 33 10 73 7 18 11 53 12 44 MALAYSIA I 17 3 1 100 23 17 16 38 16 38 21 33 3 37 6 67 13 44 TURKEY 9 8

I

2 84 13 57 9 61 11 44 19 35 13 8 21 29

I

14 40 RUSSIA 3 39 I 21 21 22 33 15 41 8 53 22 13 15 6 7 64 15 39 INDONESIA 7 12 6 74 15 55 7 75 23 22 18 41 12 9 23 19 16 35 BRAZIL 4 27 11 60 19 46 21 6 12 43 14 61 22 2 20 30 17 32 PERU 20 2 15 49 11 63 12 52 22 23 12 66

I

21 3 9 58 18 31 EGYPT . 13 5

I

4 76 5 75 5 80 24 1 23 12 20 4 16 42 19 28 PHILIPPINES I 12 6 20 30 14 57 14 43 21 24 13 65 10 13 17 33 20 21 S. AFRICA 8 9 14 51 17 54 22 1 19 30 4 81 16 6 18 32 21 20 VENEZUELA' 14 4 23 10 12 60 13 49 20 29 19 35 17 5 22 22 22 5 ARGENTINA I' 11 6 24 1 8 71 - - 10 44 15 56 24 1 24 1 23 5 COLOMBIA 15 4 22 18 50 19 16 18 33 17 44 19 4 19 32 24 1

(90)