Excursie naar de Kaloot

AFZETTINGEN WTKG 21 (4), 2000 62

Excursie

naar

de Kaloot

Anton Janse*

De excursies

Naeenkorte

_uitleg

omtrent de

geomorfologie, stratigrafie

en

hydrologische

aspecten,

gelardeerd

metde consequen-ties van de

_{geplande aanleg}

van een container kade

al-daar,

kon het

_gezelschap

_aanvangenmet_ophetstrand de zakken te vullenmetde door hun

_gewenste

zaken. Een

regelmatige

vraag was of het op dit strand

aanwezige

materiaal allemaal fossiel is.

_Gelukkig

is _{dat niet het}

ge-val,

wantdanzoude Scheldeeendode rivier

_zijn.

“Ja_maar hoe zie

_je

danwat fossiel ofrecent is?” Jerealiseert

je

dan,

wanneer

je

de vroegere

ontsluitingen

in het

_Antwerpse

havengebied

hebt

_meegemaakt,

diteen

_{goede training}

was

in hetherkennenvanPlioceen materiaal.Hoe leer ik dat

mijn

kinderen?

Na eenkort

_{lunchpauze buitje}

kon er_{nog op}

laagwater

het strand worden

_{afgesnuffeld.}

Helaas

_ging

door de

kust-gerichte stevige

wind hetwaterniet ergver

af,

zodat de laatste

_gruisbank

netin de

_golven

bleef

_{hangen. Volgende}

keer beter.

Omstreeks een uurof vierhad iedereen

_zijn

zakwel vol. Ik heb_nog watleuke

_{dingen gezien:}

Piet Hessel toonde

eenfraaie

_Capulus

_ungaricus,

Jan Boes had een

handje

leuke

_{haaientanden,}

Paulus deGraafkon_eenmooie

Raphi-tomalaten zien. Diverse deelnemers vondeneen

exem-plaar

vande

_{geldkauri Cypraea}

_moneta,eenexoot

afkom-stig

uit het wrakvaneenin de buurt vergane VOC

koop-vaarder.

Met het

_{middagzonnetje}

_{in de rug aanvaardden de}

deel-nemers

uitgewaaid

en tevreden de thuisreis.

16

_september

2000

Deelnemers: Rudi Hackenbecken

familie,

Anton

Schon-gen, Friedrich

Hütte,

Robvan

Slageren, Joop Boele,

Thiër-ry

Moorkens,

GerritenRon

Zabel,

Frits_en

_Monique

Hak-kenes,

Adrie

_Burger,

Christian

_Penner,

Nicoen

Marijke

Dekker,

Martin Cadéeen

ondergetekende.

In

_{tegenstelling}

metde

positieve

berichten_vandeeerste

dag

washet deze maal “hardvoor

weinig”.

De hele week aangenaamnazomerweer genoten, deze

_zaterdag

werd

gekenmerkt

dooreenharde westenwindeneenniet afla-tendestroomforse buien. Hierdoorwerden de

_brildragende

zoekers nogeensextra

gehinderd.

Niet alleen hetweer was

teleurstellend,

de

_{vrij hoge}

vloed

en eenverkeerde wind eerderin de

week,

hadden

vrijwel

alle

schelpmateriaal opgeruimd.

Het verdriet

_{mij bijzonder}

dat ik de

deelnemers,

die vaak

een flinke reis

gemaakt hadden,

op deze

teleurstelling

moest

_vergasten.

Meteenfrisseneus en een

_doorgewaaid

gemoed

en

weinig

vondsten

_zijn

demensen weerop hun schreden

_{teruggekeerd. Hopelijk}

kunnenzedeze

interes-sante locatie onder betere

omstandigheden

nogeens

ko-menbesnuffelen.

Waarom is de Kaloot zo’n

belangrijk

fossielenstrand?

Omdaar inzicht in te

_krijgen

eersteen

uitleg

over het

stroomregime

in het Westerschelde estuarium. De vloed-stroomkomtaandezuidkant binnendoorde

Wielingen,

de

_geul

tussenKnokkeenBreskens. Doordathet bekken

richting Antwerpen versmalt,

wordt hetwater

opgestuwd.

De

_krachtige

ebstroom verlaat het bekken via de

noorde-lijke zijde,

door de Pas vanTemeuzen staat dezevanuit de

_{zuidoostelijke}

hoek_opdeKaloot

_gericht.

Verlaat daarna via het

_Oostgat,

tussen

_Vlissingen

en

_Westkapelle

de Schelde

_richting

Noordzee.

Globaalgenomenbevindt zichvanaf15m

_diepte

een

Pleis-toceen

_{pakket. Op}

20m

diep begint

het

_Plioceen,

het bo-venste deelhiervan, om het

_goed

Nederlandstehouden ook wel

_{“Crag”laag genoemd.}

Dit mariene

_zandpakket

met

veel

_schelpen

bevat veel

_{glauconiet. Waarschijnlijk}

door

lage

waterstand

_gedurende

het

_Pleistoceen,

is eengroot deelvandit

ijzerhoudende

mineraal

_geoxydeerd

enheeft eensoortoerbank

_gevormd.

Dit is in de

ontsluiting

vande

Kauter

_goed

tezien. Deze

_laag

is

_{tamelijk erosiebestendig,}

langzaam

kan de toch sterke stroomhier maar watvan

afknabbelen.VoorhetstrandvandeKalootvormtde

Crag-laag

een

plateau

op 20m

_diepte.

Erosiemateriaal wordt in

westelijke richting meegevoerd.

En ander_{stroompatroon,} uit het

_Sloe,

nude Sloehavenhaalteen

beetje

de snelheid uithet

_afgevoerde

materiaal. Door de

vervolgens

weer ster-8

_juli

2000

Deelnemerswaren:

_{Joop Boele,}

Jan

_Boes,

Martin

_Cadée,

AdriaanenWiebke

_Dorst,

Paulus deGraaf,PietenJeanet

Hessel,

AntonJanse,

Siep

sr. en

Siep jr.

Kroles enStef

Mermuys.

De

_{zaterdag begon}

een

_{beetje druilerig,}

zo nu endan de

ruitenwisser

_gebruiken

in het vlakke

_winderige

Zeeuwse

landschap. Op

het

_verzamelpunt

warenal diverse deelne-mers

aanwezig.

Meestalde lieden die hetverstweg

wo-nen.

Gelukkig

klaarde de lucht dooreenstraffe westen bries op,

goed

voor

degenen

dievoorditevenement een

verrereisover hadden. Helemaal uit Almelo of Den

Hel-dernaar deKaloot moeten komen om

jezelf

nat telaten regenen is geen feest.

63 AFZETTINGEN WTKG21 (4), 2000

ker wordende vloedstroom worden de

_{uitgeërodeerde}

za-kentusseneenpaar kleine bankendoorop hetstrand

ge-deponeerd.

Soms is aan de inhoudvan

aangespoelde

gastropoden

nog hetrode sediment herkenbaarvande

laag

vanherkomst. Het

bovenliggende Kwartair-pakket

is

be-duidend minder resistent

_{tegen uitschuring}

envormt dan ook eensteile

onderwaterhelling.

Dit

_geldt

ookvoor de onder de

_{Craglaag liggende}

oudere formaties.

Op

som-mige plaatsen zijn

er

geulen uitgeschuurd

totop de Boomse

klei,

dieweerzeer

erosiebestendig

is.

De Scheldebodemvormt als het ware een

canyonland-schap,

op

bijgevoegde profielen (fig.

1en

2)

zal ik trach-ten dat

_duidelijk

temaken. De

hoogteschaal

is 10 maal overdreventen

opzichte

vande

lengteschaal.

Het

_kaartje

illustreert

_globaal

hetbovenstaande verhaal.

Op topografische

kaarten uit het middenvan de negen-tiendeeeuwistezien dat hetKalootstrandeenveel

zuide-lijker positie had,

ongeveer

langs

de zuidrandvanwatik als

_Craglaag

heb

_geschetst.

Pas in de laatste 100

_j

aaris de PasvanTemeuzen

doorgebroken,

deerosieaande

zuid-zijde

vande Kaloot

_begonnen

enhet strand in steeds

noor-delijker richting verplaatst.

Door het

_langzame

uitschuren

vande Pliocene

_lagen

heeft dit strand

_zijn

faam als

fossie-lenvindplaats

verworven.

*Anton

Janse,

Gerardvan Voomestraat

165,3232

BE

Bridle,

tel.0181-416238

AFZETTINGEN WTKG21 (4). 2000 64