L E S S E N V O O R D E X X I S T E E E U W – 2 0 F E B R U A R I 2 0 0 6 – B A R T P A T T Y N
Media en de
moraal van het
einde van de
Conservatieve
burgers
Te weinig grenzen
Te veel grenzen
grenzen
categorieën
1. Tegenstellingen en grenzen
publiek privaatdag nacht morgenm
aal
middagm aal
Te weinig respect
Te weinig moraal
Te weinig moraal ?
progressief engagement
=
een moreel engagement
voor gelijkwaardigheid
Het klassieke
gelijkwaardigheidsstreven:
• iedereen gelijk voor de wet
• iedereen recht op dezelfde
materiële
basisvoorzieningen
Het moderne
gelijkwaardigheidsstreven:
« Elk individu heeft het recht
om er persoonlijk van overtuigd
te zijn dat het leven dat hij of zij
Het moderne
gelijkwaardigheidsstreven:
« Elke persoon of instantie die
het cultiveren van die
gelijkwaardigheidsovertuiging
bemoeilijkt, wordt in het
defensief gedreven. »
1. Tegenstellingen en grenzen
Het publieke gezag van morele,
religieuze en culturele
opvattingen wordt bestreden. Ze
worden beschouwd als zuiver
2. De idee een waardevol leven te
leiden
2. De idee een waardevol leven te
leiden
« Iedereen leeft bij gratie van de
gedachte een min of meer
benijdenswaardig leven te leiden.
»
2. De idee een waardevol leven te
leiden
2. De idee een waardevol leven te
leiden
Mensen kunnen elkaar het
gevoel geven een leven te
leiden dat de moeite
waard is.
Ze kunnen elkaar ook de
grond in boren.
2. De idee een waardevol leven te
leiden
2. De idee een waardevol leven te
leiden
één wij
één gemeenschappelijk
ideaal-ik
Alles wat fout is wordtnaar buiten geprojecte
erd.
2. De idee een waardevol leven te
leiden
zondebokmechanisme
in-group
Zich conformeren.
Een eerste strategie om zichzelf
tegen
de blik van de anderen te
beschermen:
2. De idee een waardevol leven te
leiden
Dat leidt tot conflicten tussen
groepen.
na het uiteenvallen van
de levensbeschouwelijke éénheid
in Europa:
godsdienstoorlogen en nationale
oorlogen
2. De idee een waardevol leven te
leiden
en de nationale conflicten in
Europa
de liberale strategie om
interindividuele conflicten te
vermijden:
• het publieke en het private
scheiden
2. De idee een waardevol leven te
leiden
priv
aat
2. De idee een waardevol leven te
leiden
P U B L I E
K
priv
aat
2. De idee een waardevol leven te
leiden
P U B L I E
K
verboden verplichtin plichten verwachtin gen levensstijl2. De idee een waardevol leven te
leiden
P U B L I E
K
religieuze
overtuigingen
levensstijl
muziekvoorkeur
burgerrechten
minimumloon
priv
aat
kwaliteit van de
media
Kerk, religie, levensstijl, moraal
Staat, regels om te kunnen
P U B L I E K …
p r i v a a t .
2. De idee een waardevol leven te
leiden
Vragen over
•kwaliteitsvol of
oppervlakkig
•goed of kwaad
•hoge cultuur of lage
cultuur
niet langer beschouwd als
publiek
maar
privaat
niet langer beschouwd als
objectief
maar
subjectief
2. De idee een waardevol leven te
leiden
t.a.v. van theorieën, die een
hiërarchie instellen,
t.a.v. cultuur met een grote C,
t.a.v. morele of religieuze visies op
wat een leven de moeite waard
In de moderne verstandhouding
is er wantrouwen
2. De idee een waardevol leven te
leiden
De moraal van het einde van de moraal:
Men wil mensen beschermen tegen
publieke beoordeling door visies over
moraal, esthetische smaak, cultuur,
religie af te schermen, te neutraliseren,
te privatiseren of als zuiver subjectief te
beschouwen
vanuit een moreel gedreven
gelijkwaardigheidsstreven: iedereen
moet zich gelijkwaardig en ‘goed’
kunnen voelen: niemand mag iemand
anders publiek de les kunnen spellen
2. De idee een waardevol leven te
leiden
3. De evolutie van de media
3. De evolutie van de
media
3. De evolutie van de media
DEO OMNIPOTENTI TEMPLUM HOC ARTIUM ET MUSARUM ANNO DOMINI MCMXXXI RECTORE JOHANNI REITH PRIMI DEDICANT GUBERNATORES PRECANTES UT MESSEM BONAM BONA PROFERAT SEMANTIS UT IMMUNDA OMNIA ET INIMICA PACI EXPELLANTUR UT
QUAECUNQUE PULCHRA SUNT ET SINCERA QUACUNQUE BONAE FAMAE AD HAEC AUREM INCLINANS POPULUS VIRUTUTIS ET
Gaan uit van een duidelijke
idee over wat goed, waar,
mooi, belangrijk, relevant, is.
« To make the good
3. De evolutie van de media
3. De evolutie van de media
expert
programmator
publiek
netverantwoorde
lijke
toeleverancier
Media nieuwe stijl:
Hebben
geen
duidelijke idee
meer over wat goed, waar,
mooi, belangrijk, relevant is.
Wat moet worden
geprogrammeerd wordt
3. De evolutie van de media
Media oude stijl
• In dienst van een publieke moraal • Hiërachisch
gestructureerd • Experten weten
wat objectief goed is
Media nieuwe stijl
• Aanbod in functie van private voorkeuren
• Vraaggestuurd,
marketinggedreven • Kwaliteit wordt
gemeten in functie van subjectieve beoordeling van de cliënt
Marktonderzoek
Wat wil het publiek bekijken?
Hoe kunnen we het publiek
control belonging conviviali ty security enjoymen t power vitality recogniti on release control self other
spanning en
minderwaardigheidsgevoel
De behoefte een min of meer
benijdenswaardig leven te leiden
creatie van huisstijl
Speelt men enkel in op
individuele behoeften?
Of creëert men nieuwe virtuele
Massamedia fungeren zelden als
toeleveranciers van individuele
informatie.
Mensen gebruiken massamedia
om te participeren, deel te nemen,
in te zijn, aansluiting te vinden bij
een groep.
• als iedereen voor zichzelf kan
uitmaken wat kwalitatieve media is en
• als die keuze kritisch en ongebonden is
• dan kan men voor de media geen
publieke morele grenzen en
inhoudelijke kwaliteitscriteria opstellen
• dan zijn er geen argumenten om een
publieke omroep gestalte te geven of
om de missie van een goede
maatschappelijke berichtgeving te
omschrijven
Maar leven we in een vrije, klassenloze, individualistische samenleving?
• waar iedereen voor zichzelf uitmaakt wat kwalitatieve media is?
• waar die keuze kritisch, ongebonden en onvoorspelbaar is?
• waar de vrije markt het enige
hiërarchisch enclavistisch geïsoleerd
categorieën
groepsdruk
individualistisch?
4. Discussie
categorieën
grenzen
expert
programmator
publiek
in-group
out-group
hiërarchisch geïsoleerd ca te g o ri e ë n
4
types
communicatie
publieke opinie
morele
verstandhouding
4. Discussie
hiërarchisch
Het medium wordt beschouwd als een
publiek forum
•waar men aan elkaar culturele
expressievormen, overtuigingen en categorieën kenbaar maakt
•waar men individuele noden publiek maakt •waar men publiek maakt wat de overheid
doet
•waar er discussie wordt gevoerd over wat nodig is voor het publieke belang:
gezondheidszorg, rechtspraak
werkgelegenheid, veiligheid, infrastructuur, internationale betrekkingen
individualistisch
informatie i.v.m. individuele interesses
•utilitair individualistische interesses: informatie over beleggingen,
aandelenkoersen, vacatures, professionele vaardigheidstrainingen
geïsoleerd
•weinig of geen communicatie omdat er noch contact noch
loyaliteit bestaat tegenover om het even welke groep.
•informatie over wat het collectief
bewustzijn verstoort of verontrust (externe fysieke bedreiging, epidemieën,
voedselonveiligheid)
•informatie over wat zich aan de grens
voordoet tussen ‘het wij’ en ‘de anderen’: vluchtelingen, criminelen, politici...
•informatie over wat men als lid van de
groep behoort te weten om ‘in’ te zijn, op de hoogte te zijn, mee te kunnen praten (vaak
enclavistisch
hiërarchisch enclavistisch geïsoleerd ca te g o ri e ë n groepsdruk individualistisch
journalisti
ek
4. Discussie
hiërarchisch geïsoleerd ca te g o ri e ë n
4. Discussie
5. Besluit
•We leven niet in een klassenloze samenleving
•Mediavoorkeur is gerelateerd aan waarden die niet op basis van eigen
voorkeur als belangrijk of onbelangrijk
kunnen worden omschreven: bijvoorbeeld racisme,
een anti-democratische ingesteldheid, een voorkeur voor harde repressie en de stelling dat we niet voor elkaar moeten instaan
5. Besluit
Het discussiepunt zou moeten zijn :
In wat voor type samenleving
willen we leven?
De kwaliteit van de media kan alleen beoordeeld worden in functie van die keuze.